Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Στοχασμοί και σχόλια γύρω απ' τη γέννηση και την επιβίωση της ελληνικής τραγωδίας.

Αιματοβριθής είναι η ελληνική τραγωδία, το οριακό επίτευγμα των αιώνων. Αίμα ρέει στον Οιδίποδα, τύρρανο. Αίμα στους Επτά επί Θήβας. Αιμόφυρτες είναι οι Βάκχες. Αλλά η τραγική ποίηση δεν είναι αιμοχαρής. Εδώ το αίμα έχει άλλη αποστολή. Είναι αποκάλυψη του εσχάτου. Θέτει το αίμα κάτω από την οριακή εποπτεία του θείου. Πίσω από τον ανθρώπινο πόνο, την οδύνα και το αίμα, παρευρίσκεται ο παντοδύναμος Δίας. Κινεί τα εγκόσμια νήματα η Μοίρα. Το βαρύ ανθρώπινο πεπρωμένο. Με το τελετουργικό κύρος της η Τραγωδία μεταβάλλει σε ενόραμα τα τραγικά όρια του ανθρώπου. Κατέρχεται στα σκοτ...

Κινούμενη ως το ακραίο διαβάθμιση ο βίος! Κλίμακα από το μηδέν ώς το άπαν. Οι κορυφές δυσπρόσιτες. Ολίγοι οι ορειβάτες. Ο ολιγομαθής αρκείται στο ολίγο, ο ευρυμαθής στο πολύ. Τον βαθύνοο ελαύνει το βαθύ, τον σοφό το Όλον. Το Όλον δεν έχει όρια. Τα διευρύνει συνεχώς ο αγώνας της υπέρβασης. Ενίοτε η αγωνία της αυτοϋπέρβασης. Σταδιοδρόμοι είναι οι άνθρωποι. Σταδιοδρόμοι οι ποιητές, οι φιλόσοφοι, οι καλλιτέχνες, οι σοφοί. Οι πάντες. Μόνο το παν εξαντλεί τις οριακές εφέσεις. Προσδίδει γαλήνη και όλβο. Κομίζει δικαίωση. Υψώνει τον άνθρωπο στο ακραίο όριο της ευθύνης του. Τον αλη...

"Στα Ίχνη του Διονύσου", σημαίνει ταυτόχρονα την έρευνα για τις παραστάσεις Αρχαίας Τραγωδίας στην Ελλάδα, από το 1865 έως το 2000 και τον αγώνα που έδωσαν σκηνοθέτες, ηθοποιοί, σκηνογράφοι, χορογράφοι, μεταφραστές και θεατρολόγοι, για να εκφράσουν με τον πιο ζωντανό και δημιουργικό τρόπο την αρχαία θεατρική μας κληρονομιά. Το βιβλίο αυτό, στα ελληνικά και τα αγγλικά, είναι καρπός μίας δεκαετούς ομαδικής έρευνας στα πλαίσια του Κέντρου Κλασικού Δράματος και Θεάματος του Παντείου Πανεπιστημίου. Καρπός της έρευνας αυτής είναι τα εισαγωγικά κείμενα που καταγράφουν την ιστορική...

Ο Σοφοκλής είναι ένας από τους τρεις μεγάλους ποιητές τραγωδιών. Παρουσιάζει τα πρόσωπα των έργων του εξιδανικευμένα, αναδεικνύει την ηθική φύση τους, τα προβάλλει ως πρότυπα για την ανθρώπινη συμπεριφορά. Εκτιμήθηκε (και εκτιμάται) πολύ για τις πολλές χάρες της ποιητικής λειτουργίας του, που οδήγησαν τη δραματική τέχνη στην απογείωσή της: η πλοκή των έργων του είναι τεχνικότατη· η διαγραφή των χαρακτήρων του είναι εναργής και ζωηρή· η χρήση της "τραγικής ειρωνείας" είναι δοσμένη με μέτρο· οι λύσεις των δραματικών έργων του είναι περίτεχνες· για τη λογοτεχνική χάρη του ο...

Κινούμενη ως το ακραίο διαβάθμιση ο βίος! Κλίμακα από το μηδέν ως το άπαν. Οι κορυφές δυσπρόσιτες. Ολίγοι οι ορειβάτες. Ο ολιγομαθής αρκείται στο ολίγο, ο ευρυμαθής στο πολύ. Τον βαθύνοο ελαύνει το βαθύ, τον σοφό το Όλον. Το Όλον δεν έχει όρια. Τα διευρύνει συνεχώς ο αγώνας της υπέρβασης. Ενίοτε η αγωνία της αυτοϋπέρβασης. Σταδιοδρόμοι είναι οι άνθρωποι. Σταδιοδρόμοι οι ποιητές, οι φιλόσοφοι, οι καλλιτέχνες, οι σοφοί. Οι πάντες. Μόνο το παν εξαντλεί τις οριακές εφέσεις. Προσδίδει γαλήνη και όλβο. Κομίζει δικαίωση. Υψώνει τον άνθρωπο στο ακραίο όριο της ευθύνης του. Τον αληθ...

Ο Φιλοκτήτης, γιος του Ποίαντα και της Μεθώνης, εκστράτευσε κατά της Τροίας επικεφαλής επτά πλοίων με Θεσσαλούς πολεμιστές. Ενώ ο στόλος των Ελλήνων έπλεε για την Τροία, αγκυροβόλησαν στη Λήμνο για να επισκεφτούν το ιερό της Αθηνάς. Εκεί ο Φιλοκτήτης, σπρωγμένος από την Ήρα που ήθελε να τον εκδικηθεί γιατί είχε βοηθήσει τον νόθο γιο του Δία, Ηρακλή, πλησίασε κοντά στον ιερό χώρο που του επιτέθηκε μια ύδρα, φύλακας του ιερού. Το φοβερό δηλητηριώδες ερπετό τον δάγκωσε στο πόδι. Η αθεράπευτη πληγή έβγαζε τέτοια δυσωδία και οι κραυγές του από τον πόνο τάραζαν τόσο τον στρατό, π...

Νομίζουμε ότι με τον "Ρήσο" έχουμε ένα παράδειγμα της παραγωγής του 4ου αι., που έφτασε σ' εμάς με το όνομα του Ευριπίδη. Τα ουσιαστικά χαρακτηριστικά του έργου οδηγούν στη μετακλασική εποχή. Η ιστορία του πώς ο Οδυσσέας κι ο Διομήδης σκοτώνουν πρώτα τον Τρωαδίτη αντικατάσκοπο Δόλωνα και ύστερα τον βασιλιά των Θρακών Ρήσο, που λίγο πριν είχε εμφανιστεί με μεγάλα λόγια, για να υποστηρίξει τους Τρώες, πλάσθηκε με φανερή προσπάθεια να πετύχει δραματικό αποτέλεσμα. Albin Lesky, "Ιστορία της Αρχαίας Ελληνικής Λογοτεχνίας", Μετ. Αγ. Τσοπανάκη, Θεσσαλονίκη, 1972

Η υπόθεση εκτυλίσσεται στην Τροία. Ο Δόλων κατασκοπεύει το στρατόπεδο των Αχαιών, συλλαμβάνεται και εκτελείται. Την ίδια τύχη έχει και ο βασιλιάς των Θρακών Ρήσος, που είχε συμμαχήσει με τους Τρώες. Δραματοποίηση της ραψωδίας Κ της Ιλιάδας.

Ο Ευριπίδης είναι ο τρίτος της τριάδας των μεγάλων ποιητών της δραματικής ποίησης της αρχαίας Ελλάδας. Χαρακτηρίζεται ρεαλιστής συγγραφέας, καθώς δίνει τους χαρακτήρες των προσώπων των έργων του όπως είναι περίπου στην πραγματικότητα, και "από σκηνής φιλόσοφος", επειδή αντιμετωπίζει στοχαστικά τα θέματα που επεξεργάζεται. Από το πλούσιο έργο του μας σώζονται ένα "σατυρικό δράμα", ο "Κύκλωψ", και δεκαοκτώ τραγωδίες: "Άλκηστις", "Ανδρομάχη", "Μήδεια", "Ηρακλείδαι", "Ιππόλυτος", "Εκάβη", "Ικέτιδες", "Ηρακλής μαινόμενος", "Τρωάδες", "Ιφιγένεια η εν Ταύροις", "Ηλέκτρα", "Ελένη"...

Απέναντι στον Προμηθέα ορθώνονται από την πρώτη στιγμή, αδελφές δυνάμεις, το κράτος και η βία... Με τις δυνάμεις αυτές πρώτα και βασικά αντιδιαστέλλεται η υπόσταση και η δύναμη του Προμηθέα. Πίσω από τις δυνάμεις αυτές, ανακοινώνεται αμέσως ότι υπάρχει ανώτατη πηγή εξουσίας με κύρος τελεσίδικο, ο Δίας... Το "αντίπαλον κράτος" που ορθώνεται απέναντι στη "γνώμη" του Προμηθέα, προσφέρεται στην όψη, στην ακοή, στη συνείδηση του θεατή από την πρώτη στιγμή με απόλυτη ακρίβεια συμβόλων. Οι σκληρές μορφές που εφαρμόζουν το νόμο για λογαριασμό του νέου τυράννου (Δία) τοποθετούν το θ...

Ο Ζευς τιμωρεί σκληρά τον Προμηθέα που έσωσε τους ανθρώπους από την καταστροφή. Ο τιτάνας όμως κρατά το μυστικό που τον κάνει ισχυρότερο και από αυτόν τον πατέρα των θεών. Ο συμβολισμός του άκαμπτου απέναντι στην άδικη βία ελεύθερου φρονήματος, με πλαίσιο στοιχεία της παράδοσης και του ορφισμού.

Στην τραγωδία αυτή εκτός από τη σύγκρουση του Προμηθέα με το Δία, υπάρχουν και άλλες συγκρούσεις και αντιθέσεις, όπως αυτή του Προμηθέα και των οργάνων του Δία, του Κράτους, της Βίας, του Ήφαιστου και του Ερμή, και αυτή του Δία με την Ιώ και τις Ωκεανίδες. Όλες αυτές οι αντιθέσεις εκφράζουν την αλήθεια και προβάλλουν το μήνυμα πως η αντίδραση στην εξουσία είναι ο μόνος τρόπος για τον εξανθρωπισμό του ανθρώπου, με την κατάκτηση της ελευθερίας, του αμοιβαίου σεβασμού και της δικαιοσύνης. Ο αγώνας του Προμηθέα είναι αγώνας για την εξέλιξη και τον πολιτισμό. Ο Αισχύλος με τη μ...