Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

... Στο βιβλίο αυτό παρουσιάζεται η διάχυτη ρήξη μεταξύ της αναλυτικής και της ηπειρωτικής φιλοσοφικής παράδοσης κατά τον 20ό αιώνα υπό το πρίσμα ενός εξαιρετικά σημαντικού καθοριστικού συμβάντος. Κατανοώντας τη συνάντηση του Νταβός από τις διαφορετικές προοπτικές καθενός από τους τρεις πρωταγωνιστές μας, μπορούμε, ελπίζω, να αντιληφθούμε και εμείς τα εν λόγω ζητήματα από μια ιδιαίτερα διαφωτιστική προοπτική. Συγκεκριμένα, θα δούμε πώς η σχετικά λιγότερο γνωστή φιλοσοφική θέση που σταδιακά αναπτύχθηκε από τον Κασσίρερ αυτή την περίοδο μπορεί να ιδωθεί ως μια ηρωική απόπειρα...

Η "Εισαγωγή" του Φουκώ στην Ανθρωπολογία από πραγματιστική άποψη του Καντ γράφτηκε το 1960 αλλά είδε το φως της δημοσιότητας για πρώτη φορά το 2008. Το κείμενο συνόδευε ώς τότε μια μυστηριώδης φήμη. Αινιγματική παραμένει ακόμη και σήμερα η σημασία του. Πρόκειται άραγε για μια πρωτοποριακή απόπειρα ερμηνείας της καντιανής ανθρωπολογίας ή για το προοίμιο της φουκωικής κριτικής στον ανθρωπισμό; Συνιστά τεκμήριο της απελευθέρωσης του Φουκώ από την παραδοσιακή έννοια της κριτικής ή μήπως μαρτυρία της διαρκούς οφειλής του στον Διαφωτισμό και την κριτική φιλοσοφία; Σε κάθε περίπτω...

Η πολεμική που εξαπέλυσε ο Πασκάλ εναντίον των Ιησουιτών στις "Επαρχιακές επιστολές" του παραμένει το παράδειγμα της αιώνιας αντίθεσης μεταξύ αδιάλλακτης ηθικής και ηθικής ελευθερίας, μεταξύ γιανσενισμού και καζουιστικής. Το βιβλίο θέλει να δείξει ότι η "χαλαρή ηθική" των καζουιστών, την οποία ο Πασκάλ καταδικάζει, χαρακτηρίζει στην πραγματικότητα μια στάση συνεπή με τη ζωή του πνεύματος (και του χριστιανικού Πνεύματος). Όσον αφορά την αδιάλλακτη ηθική του Πασκάλ, το βιβλίο περιγράφει τα αδιέξοδα μιας άκαμπτης ερμηνείας του χριστιανικού μηνύματος. Με αυτόν τον τρόπο, δίχως...

Η εργασία επιχειρεί μια ανάγνωση δύο κειμένων του νεαρού Χέγκελ, γραμμένων στις αρχές της περιόδου της Ιένας, του κειμένου "Πίστη και γνώση" και του κειμένου για το "Φυσικό δίκαιο". Το πρώτο συνιστά μια κριτική σε αυτό που ο Χέγκελ αποκαλεί "ανα-στοχαστική φιλοσοφία της υποκειμενικότητας", δηλαδή στη φιλοσοφία των Καντ, Γιακόμπι και Φίχτε. Το δεύτερο αφορά την προβληματική της θεσμικής συγκρότησης της νεωτερικής κοινωνίας και περιλαμβάνει μια κριτική στις κλασικές θεωρίες του φυσικού δικαίου. Η εργασία επιχειρεί, ωστόσο, να αναδείξει την ενιαία προβληματική που διατρέχει τα...

Εάν αποπειραθούμε να παρουσιάσουμε στην φαντασία μας έναν άνθρωπο, ο νους του οποίου έχει καταληφθεί από ένα δαιμονικό "απόλυτο δέον" μέσα από το οποίο μιλά για κατηγορικές προσταγές που απαιτούν τον διαρκή έλεγχο των πράξεών του, αντίθετα προς τις κλίσεις και τις επιθυμίες του, δεν λαμβάνουμε προφανώς καμία ορθή εικόνα της ανθρώπινης φύσης ή των διεργασιών που λαμβάνουν χώρα στο εσωτερικό της, αλλά απεναντίας αναγνωρίζουμε ένα τεχνητό υποκατάστατο της θεολογικής ηθικής, σε μία σχέση που απεικονίζεται εύγλωττα με την σύγκριση ενός ξύλινου με ένα φυσικό πόδι. Το αποτέλεσμα...

Η φυσιογνωμία ενός φιλοσόφου διαμορφώνεται με το έργο του. Τα πορτρέτα που προσφέρει ο Αντώνης Χατζημωυσής αποδίδουν τα χαρακτηριστικά τού κάθε φιλοσόφου μέσα από τη σκιαγράφηση των κειμένων του. Το βιβλίο διαφέρει από παραδοσιακές επισκοπήσεις της φιλοσοφίας, καθώς εστιάζει στο παρόν: όλα τα κείμενα του τόμου αφορούν ιδέες που προτείνονται, αναπτύσσονται και κρίνονται από διανοητές των ημερών μας. Η συλλογή παρουσιάζει κάποιους από τους σημαντικότερους αναλυτικούς φιλοσόφους της εποχής μας (Saul Kripke, John Mackie, Thomas Nagel, Simon Blackburn, Bernard Williams, John McD...

Τα κείμενα του βιβλίου γράφτηκαν με αφορμή την έκδοση αξιόλογων έργων σημαντικών συγγραφέων (όπως των Μαρσέλ Γκοσέ, Ρόναλντ Ντουόρκιν, Νίκου Πουλαντζά, Αλμπέρ Καμύ, Τέρι Ίγκλετον, Ζίγμουντ Μπάουμαν, Τσβετάν Τοντορόφ, Σιμόν Βέιλ, Πιερ Ροζανβαλόν, κ.ά), που προσφέρουν ένα ισχυρό ερέθισμα για θεωρητικό και πολιτικό αναστοχασμό. Το κοινό νήμα που διαπερνά τα κείμενα του βιβλίου είναι η αναζήτηση πνευματικών αντίδοτων στην αποθάρρυνση και τη μοιρολατρική παραίτηση μπροστά στο σύνδρομο αδυναμίας της πολιτικής, που γεννάει η βαθιά κρίση που ζούμε. Η κρίση κατέδειξε, μεταξύ άλλω...

Το 1947, στην Ελβετία, δύο χρόνια μετά το τέλος του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, ο Τόμας Μαν δίνει την ανά χείρας περίφημη διάλεξη -που μεταφράζεται για πρώτη φορά στα ελληνικά- με θέμα τη φιλοσοφία του Φρίντριχ Νίτσε "υπό το φως της εμπειρίας" αυτού του πολέμου. Ο νομπελίστας πεζογράφος ανατέμνει δεξιοτεχνικά το πολυδιάστατο έργο του φιλοσόφου, στο πρόσωπο του οποίου αντικρίζει αφενός έναν αγαπημένο πνευματικό ήρωα των νεανικών του χρόνων, αφετέρου έναν επικίνδυνο στοχαστή, που με τις αντιδημοκρατικές ιδέες του συνέβαλε με τον δικό του τρόπο στην τραγική πορεία της Ευρώπη...

Πράγματι, σ’ αυτό το δοκίμιο ελπίζω να δείξω ότι ο Foucault όχι μόνο κάνει μία σημαντική συνεισφορά στην κανονιστική θεωρία, αλλά ότι η αισθητική του όσο και η περιγραφή του για το υποκείμενο είναι αναπόσπαστα συνδεδεμένα τόσο με την ηθική όσο και με την πολιτική του. Αν και ορισμένοι τον έχουν απορρίψει ως έναν εστέτ ή, στην πραγματικότητα, ως έναν μηδενιστή, ελπίζω να υποδείξω ότι η αιφνίδια εισβολή που πραγματοποίησε στο ζήτημα της διαμόρφωσης του εαυτού από τον εαυτό και, υπό προϋποθέσεις, στο ζήτημα της ίδιας της ποίησης [poiesis] είναι κεντρική στην πολιτική της απο-υ...

Η βαθύτερη κατανόηση της διαλεκτικής μεθόδου προϋποθέτει την αντιπαράθεση με την ιστορία της γένεσής της. Αντικείμενο του βιβλίου είναι η ανάλυση και διερεύνηση της σχέσης ανάμεσα αφενός στην έννοια της διαλεκτικής, όπως αυτή διαμορφώνεται κυρίως στο ώριμο έργο του Πλάτωνα, και αφετέρου στον σχηματισμό της εγελιανής διαλεκτικής, κυρίως κατά την περίοδο της Ιένας, όπου ο Χέγκελ συγκροτεί τα μεθοδολογικά εργαλεία που θα χρησιμοποιήσει στη συνέχεια στο σύστημά του. Μέσω της αποσαφήνισης του ρόλου που αποδίδει ο Χέγκελ στη διαλεκτική ως λογική μέθοδο, η μελέτη αυτή εντάσσεται...

Ένα κεντρικό ζήτημα που αναλύει στην παρούσα μελέτη αφορά τις απαντήσει του Πλήθωνα στην κρίση ταυτότητας της βυζαντινής ελίτ το 15ο αιώνα, όταν πλέον το παραδοσιακό δίπολο "Ρωμαίος-χριστιανός", δεν ανταποκρίνεται στις συνθήκες και στα ιδεολογικά διακυβεύματα της εποχής. Ποια στοιχεία του "κλασικού παρελθόντος επιλέγει και ποιες στρατηγικές οικειοποίησής τους χρησιμοποιεί για να νοηματοδοτήσει την ταυτότητα του ιδίου, αλλά και των σύγχρονών του Βυζαντινών; Πώς ορίζει το ιστορικό παρελθόν της κοινότητας και πώς το συσχετίζει με τις προσδοκίες του μέλλοντος;

Η ηθική της φιλοξενίας του Ζακ Ντερριντά αποτελεί ίσως τη σημαντικότερη και την πλέον εκτενή απόπειρα του φιλοσοφικού στοχασμού να απαντήσει κριτικά στη διαρκώς αυξανόμενη εχθρότητα των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων προς συγκεκριμένες κατηγορίες ξένων, όπως είναι οι πρόσφυγες και οι μετανάστες. Ο Ντερριντά υποστηρίζει ότι η έννοια της φιλοξενίας διέπεται από μια ανεπίλυτη "απορία": αφενός υπάρχει ο "απροϋπόθετος νόμος της απεριόριστης φιλοξενίας", ο οποίος επιτάσσει την άνευ όρων δεξίωση του άλλου, δηλαδή την παροχή φιλοξενίας στον ξένο χωρίς προϋποθέσεις, περιορισμούς και ανταλλά...

Το θαλασσινό ταξίδι υπήρξε πάντοτε μια απόπειρα υπέρβασης του περιορισμένου και κλειστού βίου του ανθρώπου. Τη θάλασσα όμως την κυβερνούν απρόβλεπτες δυνάμεις και το ναυάγιο είναι ένα ενδεχόμενο που αντιμετωπίζει κάθε ταξιδιώτης. Ο Χανς Μπλούμενμπεργκ, σε μία από τις παραδειγματικές μελέτες του για τις θεμελιώδεις μεταφορές της σκέψης, μελετά την εικόνα του ναυαγίου και του θεατή του ως μεταφορά για την ανθρώπινη ύπαρξη. Διερευνά τη θέση του ναυαγού αλλά και την αισθητική και την ηθική του θεατή του ναυαγίου, ξεκινώντας από την ποίηση της αρχαιότητας και παρακολουθώντας τις...

"Αυτοί που μου έχουν προκαλέσει τη μεγαλύτερη αηδία ως τώρα είναι τα παράσιτα του πνεύματος: τα συναντάμε ήδη παντού στην άρρωστη Ευρώπη μας· και μάλιστα να θεωρούν την ηθική τους συνείδηση ως την καλύτερη του κόσμου. Μπορεί να είναι λίγο τεθλιμμένοι, με κάποιο αέρα πεσιμισμού, αλλά κυρίως είναι αδηφάγοι, βρομεροί, που σκορπίζουν παντού βρομιά, καταχθόνιοι, άνθρωποι που χώνονται παντού, που ρέπουν στην κλεψιά, πρόστυχοι -και αθώοι, όπως όλοι οι μικροί αμαρτωλοί και τα μικρόβια. Ζουν σε βάρος των άλλων ανθρώπων που διαθέτουν πνεύμα και το μοιράζουν γενναιόδωρα: ξέρουν ότι τα...

Ο Victor Delbos υπήρξε ένας από τους εμβριθέστερους μελετητές της γερμανικής φιλοσοφίας και ιδιαιτέρως του γερμανικού ιδεαλισμού. Η παρούσα μελέτη αποτελεί τη γραπτή μορφή των έντεκα μαθημάτων που παρέδωσε στη Σορβόννη από τις 3 Μαρτίου έως τις 26 Μαΐου 1909, και παραμένει μέχρι σήμερα έργο αναφοράς στη φιλοσοφική ερμηνεία του γερμανικού ιδεαλισμού. Η έκδοση συμπληρώνεται με δύο σημαντικότατα άρθρα του, στα οποία αναλύει την έννοια της εμπειρίας στον Kant και τη διαμόρφωση της ιδέας των a priori συνθετικών κρίσεων. Ξετυλίγοντας το φιλοσοφικό νήμα που ξεκινάει από τον Ka...