Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Στις 5 Σεπτεμβρίου του 2003 ο Jacques Derrida καλείται να εκφωνήσει μια διάλεξη στο Πανεπιστήμιο της Xαϊδελβέργης εις μνήμην του Hans-George Gadamer. Έχοντας αναπτύξει εν ζωή μια σχέση -σχεδόν φιλία- γεμάτη ιδιαιτερότητες, σχέση γεμάτη διάλογο φιλοσοφικό βασισμένον επάνω στις αρχές της ερμηνευτικής και της φαινομενολογίας, ο Derrida έρχεται να συνεχίσει τον διάλογο αυτόν κατόπιν του θανάτου του Gadamer. Παίρνει ως αφορμή το ποίημα του Γερμανού ποιητή Paul Celan, "Grosse, Gluhende Wolbung" ["Μέγας, διάπυρος θόλος"], ποιητή που κινητοποίησε συναισθηματικά και διανοητικά τόσο...

Τι μπορούμε να ελπίσουμε για το μέλλον; Πώς είναι δυνατός ένας καλύτερος κόσμος; Αντιμέτωπη με τους προβληματισμούς μιας πλειάδας θεωρητικών γύρω από αυτά τα κρίσιμα ερωτήματα, η συγγραφέας διαπιστώνει ότι αποτελούν λίγο ως πολύ εκφάνσεις μιας αδέσμευτης σκέψης σε συνεχή αναμέτρηση με τον εγκαθιδρυμένο λόγο και με το καθεστώς υποτέλειας που αναπαράγει η ισχύς του. Από την πλευρά του, το καθεστώς ισχύος και υποτέλειας που εγκαθιδρύει το σύστημα είτε ακυρώνει τέτοιους προβληματισμούς, με την αφελή πεποίθηση ότι η έκβαση του παρόντος συμπίπτει με το τέλος της Ιστορίας, ε...

Η κριτική του Λόγου και της μεταφυσικής αποτελεί το κύριο πυλώνα του φιλοσοφικού στοχασμού του Αντόρνο και του Νίτσε. Η ριζοσπαστική κριτική που ασκεί ο Αντόρνο στην "Διαλεκτική του Διαφωτισμού" εδράζεται στην αντιπαράθεση με την κυρίαρχη εργαλειακή ορθολογικότητα, η οποία μετατρέποντας τον Λόγο σε απλό υποχείριο της αυτοσυντήρησης, οδηγεί εαυτόν στην αυτοαναίρεση και τον πολιτισμό στη βαρβαρότητα. Εξίσου ριζικά επιτίθεται ο Νίτσε στον νεωτερικό Λόγο, ο οποίος φενακίζει τη σύγχρονη συνείδηση προσφέροντας της ακράδαντες "αλήθειες", αδιαφιλονίκητες κανονιστικές αρχές και πλασ...

Έχει καταστεί πλέον κοινός τόπος ότι το φιλοσοφικό ρεύμα του υπαρξισμού έλκει την καταγωγή του από την κατεξοχήν τραγική και προφητική φυσιογνωμία του 19ου αιώνα, τον S. Kierkegaard. ...Αντιθέτοντας συνειδητά την ύπαρξη με τη νόηση, αποφαίνεται ότι η σκέψη ακυρώνει την ύπαρξη, καθώς η δεύτερη μεταβάλλεται σε σκέψη. Η ύπαρξη, κατά τον Kierkegaard, συγκροτείται από αντιφατικά διαλεκτικά στοιχεία, το χρονικό και το άχρονο ή αιώνιο. Η σύνθεση αυτή αναδεικνύει την τραγικότητα της ύπαρξης, η βίωση της οποίας προϋποθέτει την αφύπνιση από το λήθαργο του χρονικού... ...Η υπαρξ...

Στο επίκεντρο αυτής της μελέτης είναι το πρόβλημα της κοινωνικής λειτουργίας της τέχνης, με αναφορά στη σχέση της με την πολιτική. Ο συγγραφέας, αποδεχόμενος την αρχή για την αυτονομία του καλλιτέχνη από την πολιτική -την όποια πολιτική-, τονίζει ότι η παραβίασή της είναι σε βάρος της γνησιότητας της τέχνης και της κοινωνικής λειτουργίας της. Στο πνεύμα αυτό προβαίνει σε μια κριτική θεώρηση του σοσιαλιστικού ρεαλισμού με αναφορά στο Λούκατς και στη σχέση Λούκατς Μπρεχτ, που από τη δεκαετία του 1930 και μετά δέσποζε στις συζητήσεις για τη μαρξιστική αισθητική. Ο συγγραφέα...

- Η κατανόηση του λόγου, απο τον Θαλή έως τον Πλωτίνο, ως της σταθερής νομοτέλειας που διέπει τον κόσμο, τόσο τον αισθητό, όσο και τον νοσταλγικά υπερβατικό. Οι θέσεις των Θαλή, Πυθαγόρα, Ξενοφάνη, Ηράκλειτου, Παρμενίδη, Αναξαγόρα, Σωκράτη, Πλάτωνα, Γοργία, Αριστοτέλη, Επίκουρου, Στωικών, Επίκτητου, Πλωτίνου. - Ο προσωποποιημένος Λόγος, ως εξάγγελος του θεού, κατα τις ελληνιστικές και ιουδαϊκές αντιλήψεις. - Ο Ιησούς ως ο αποκαλυπτής Λόγος του θεού και το πρόβλημα των αντιφατικών πληροφοριών για τον δικό του αποκαλυπτικό λόγο. - Το ερώτημα για την ουσία του θεού Οι θ...

H φιλοσοφική πρακτική του Αυστριακού φιλοσόφου Ludwig Wittgenstein (1889-1951) δεν αποτελεί μονάχα ριζική απομάκρυνση από την παραδοσιακή, ιδίως την ακαδημαϊκή, φιλοσοφία, αλλά και μια από τις σκοτεινότερες, αδιαφανέστερες και αινιγματικότερες φιλοσοφικές διδασκαλίες. Ο Wittgenstein ισχυρίζεται ότι το νόημα των όσων λέμε βρίσκεται στη χρήση της γλώσσας, ότι δεν τον ενδιαφέρουν οι θεωρίες και οι εξηγήσεις, και ότι τα φιλοσοφικά προβλήματα δεν επιδέχονται λύση ή θεωρητικο-τεχνική πραγμάτευση, αλλά διάλυση και θεραπεία. Εντούτοις, τι ακριβώς σημαίνουν τέτοιες δηλώσεις; Πώς επι...

"Από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα η Κίνα δεν έπαψε να γοητεύει τον Δυτικό άνθρωπο. Η απόσταση, η οργάνωση, ο εξωτισμός, το μυστήριο, τα πλούτη και οι ευκαιρίες έπαιξαν τον δικό τους ρόλο σε αυτή τη μακροχρόνια, όσο και διφορούμενη σχέση. Άλλοτε ως ουτοπία, άλλοτε ως υπόδειγμα, άλλοτε ως μήλο της 'Εριδος και σήμερα ως νέο Ελντοράντο, η φαντασία του Δυτικού ανθρώπου δεν έπαψε να προβάλει τις δικές της συμβολικές αναπαραστάσεις στο Βασίλειο του Μέσου". Το "Πέρα από τον Οριενταλισμό" παίρνει τις αποστάσεις του από την επικρατούσα αντίληψη δυο διαφορετικών και συχνά αντίθετων...

Ο Πλάτωνας είναι ίσως ο πιο σημαντικός φιλόσοφος που έζησε ποτέ, και η "Πολιτεία" του, η οποία συγγράφηκε στην Αθήνα περίπου το 375 π.Χ., θεωρείται σε ευρεία κλίμακα ο πιο φημισμένος του διάλογος. Η συζήτηση που πραγματοποιεί σχετικά με την τέλεια πόλη -και τον τέλειο νου- έθεσε τα θεμέλια του δυτικού πολιτισμού, και για περισσότερο από δύο χιλιάδες χρόνια υπήρξε ο ακρογωνιαίος λίθος της δυτικής φιλοσοφίας. Σε αυτό το βιβλίο ο Simon Blackburn εξηγεί τις δικαστικές, ηθικές και πολιτικές ιδέες της "Πολιτείας" και εξετάζει της επίδρασή της στο σύγχρονο κόσμο. Δείχνει γιατί, απ...

Όταν ζούμε υπό ανελεύθερες σχέσεις, δημιουργούνται νοήματα για τη γνώση και την πράξη, τα οποία είναι στρεβλά. H αναζήτηση της ορθής νοηματικής συγκρότησης είναι λοιπόν από μόνη της μια προσπάθεια ανόρθωσης της ανθρώπινης κατάστασης, μια κριτική των σχέσεων κυριαρχίας. Aυτό είναι το σκεπτικό του Γιώργου Φαράκλα σ’ αυτό το βιβλίο διαλεκτικής φιλοσοφίας. Συνδιαλέγεται σχετικά με παλαιούς και σύγχρονους στοχαστές, από τον Θουκυδίδη, τον Πλάτωνα και τον Aριστοτέλη, μέχρι τον Mονταίνιο, τον Pουσσώ, τον Kαντ, τον Φίχτε, τον Έγελο και τον Σαρτρ, από τον Mπασελάρ και τον Σερ ώς...

Το δοκίμιο του Henri Lefebvre που παρουσιάζουμε με τούτη την έκδοση είναι παρμένο από το βιβλίο: "L'ideologie structuralisme" (Editions Anthropos) και έχει τίτλο: "Claude Levi-Strauss et le nouvel eleatisme". Αυτό το -μικρού σχήματος- βιβλίο περιλαμβάνει πέντε δοκίμια επιλεγμένα από δεκαπέντε που απαρτίζουν το -μεγάλου σχήματος- βιβλίο: "Au-dela du structuralisme" (Editions Anthropos, Paris 1971). Επιδίωξη του συγγραφέα σε όλα αυτά τα δοκίμια και άρθρα είναι η κριτική της λεγόμενης στρουκτουραλιστικής ιδεολογίας. Ο στρουκτουραλισμός εμφανίζεται με τη μορφή της επιστη...

Τι είναι η φιλοσοφία; Το ερώτημα είναι ήδη φιλοσοφικό, εν πάση περιπτώσει μπορεί να είναι (κανένα ερώτημα δεν είναι φιλοσοφικό από μόνο του: είναι φιλοσοφικό μόνο εντός μιας προβληματικής, η οποία του δίνει το νόημά του και την εμβέλεια-σημασία του), γεγονός που εξηγεί γιατί υπάρχουν τόσο πολλές διαφορετικές απαντήσεις. Από αυτό το βιβλίο, που εντάσσεται σε μια εγκυκλοπαιδική σειρά, θα προσδοκούσε κανείς παρ' όλα αυτά μιαν οικουμενική απάντηση, έστω και σχολική, η οποία θα διαφώτιζε το ευρύ κοινό χωρίς να δυσαρεστήσει τους ειδικούς. Αλλά ποια είναι αυτή η απάντηση; Δεν αρκε...

Η ιδέα να καταπιαστούμε μόνο με τις "μεγάλες" φιλοσοφίες και να παρατήσουμε τις λεγόμενες "μικρές", αφήνοντάς τες στους λόγιους και στους ειδικούς, δεν αποτελεί καν εγγύηση. Στη φιλοσοφία περισσότερο από οπουδήποτε αλλού, η ήδη ύποπτη διάκριση "μεγάλο ή μικρό", περικλείει μια φιλοσοφική διάγνωση, μια φιλοσοφική θέση -και μάλιστα τοποθέτηση- που πάντα θα μπορούν, από φιλοσοφική σκοπιά, να επικριθούν και να αμφισβητηθούν. Εν προκειμένω, κανένας κριτής δεν είναι ουδέτερος. Θα πρέπει επιπλέον, ακροβατώντας πάνω στα αβέβαια όρια της σκέψης, να επιλέξουμε τη συμπερίληψη ή τον απο...

"Νομίζω πως συνόψισα κάποτε τη στάση μου απέναντι στη φιλοσοφία όταν είπα "Η φιλοσοφία στην πραγματικότητα θα έπρεπε να γράφετε σαν να επρόκειτο για ποιητική σύνθεση". Λούντβιχ Βιττγκενσάιν Αν ο Βιττγκενστάιν μελέτησε τα ίδια ζητήματα που απασχολούσαν και τους άλλους αναλυτικούς φιλοσόφους -τη φύση της λογικής, τα όρια της γλώσσας, την ανάλυση της σημασίας- τα κείμενα του χαρακτηρίζονται από μια ιδιότυπη ποιητικότητα που δε συναντάται σε άλλους. Η υφολογική αυτή ιδιαιτερότητα επιτείνει τα ερωτήματα σχετικά με το πώς πρέπει να προσεγγίσουμε τα έργο του. Στη ρίζα της σκ...

Tο 1927, έτος κατά το οποίο δημοσιεύεται το "Eίναι και Xρόνος", ο Mάρτιν Xάιντεγγερ δίνει μια δημόσια διάλεξη με θέμα τη σχέση της θεολογίας προς τη φιλοσοφία. Aυτή η διάλεξη αποτελεί το επίκεντρο της παρούσας μελέτης σε μια βήμα προς βήμα εμβάθυνση στα νοήματά της. O Γερμανός στοχαστής αναδεικνύεται εδώ ανατόμος αυτού που ο ίδιος χαρακτήρισε οντο-θεολογία, και μάλιστα με το νόημα ότι αναλαμβάνει ως οντολόγος να προδιαγράψει στη θεολογική επιστήμη τον βασικό χαρακτήρα της, το αντικείμενό της, τους κλάδους της και την ενδεδειγμένη σχέση της προς άλλες επιστήμες.

Ο Κάντ έθεσε στην "Κριτική του Καθαρού Λόγου" τις βάσεις της νεωτερικής φιλοσοφίας με τα τέσσερα, πασίγνωστα πλέον, ερωτήματά του: "Τι δύναμαι να γνωρίζω;", "Τι οφείλω να πράττω;", "Τι επιτρέπεται να ελπίζω;" και "Τι είναι ο άνθρωπος;". Πρόκειται για τα ίδια μεγάλα ερωτήματα με τα οποία, παρά τη διαφορά της οπτικής, η χριστιανική ή ευρύτερα η θρησκεύουσα φιλοσοφία συγκρούεται καθημερινά κι αντίθετα απ' ό,τι πιστεύεται γενικά, οι απαντήσεις που προσφέρει δεν είναι μόνο πολλαπλές, αλλά συχνά κι αντικρουόμενες, επειδή ακριβώς οι υποτιθέμενες "λύσεις" που προτείνει δεν εξασφαλί...

Το ειδοποιό χαρακτηριστικό των κλασικών συμβολαιικών θεωριών συνίσταται στο εγχείρημα θεμελίωσης της εξουσίας επί μιας έννοιας συναίνεσης των πολιτών, η οποία παράγεται από τον Ορθό Λόγο. Η ιδέα του συμβολαίου βρήκε έκφραση σε πληθώρα διαφορετικών θεωριών, για να φθάσει στην κορύφωσή της στις μεγάλες θεωρίες του Διαφωτισμού και έκτοτε να περιπέσει σε αφάνεια. Το 1971, με τη δημοσίευση της "Θεωρίας της δικαιοσύνης", ο John Rawls επανέφερε στο φιλοσοφικό προσκήνιο την ίδια παλαιά ιδέα. Ποιο είναι το νόημα αυτής της αναβίωσης; Μπορεί η συναίνεση να θεωρηθεί ιδρυτική της κανονι...