Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Οι "Θέσεις για τη φιλοσοφία της ιστορίας" (1940) του Walter Benjamin είναι ένα από τα πιο σημαντικά κείμενα του 20ού αιώνα, και ίσως η πιο σημαντική απόδειξη της κριτικής σκέψης από την εποχή των "Θέσεων για τον Φόυερμπαχ" του Marx. Κείμενο υπαινικτικό, συβιλλικό, του οποίου ο ερμητισμός είναι διάσπαρτος από εικόνες και αλληγορίες, παραδοξολογίες και ενοράσεις. Ο Michael Lowy δεν επιδιώκει τόσο να ασκήσει κριτική στις "Θέσεις", όσο προσπαθεί να τις κατανοήσει. Η προτεινόμενη ανάγνωση δεν έχει στόχο να θεωρηθεί η πιο σωστή ή η πιο επιστημονική. Απλώς, εκεί που άλλες βλέπουν...

Η πολεμική που εξαπέλυσε ο Πασκάλ εναντίον των Ιησουιτών στις "Επαρχιακές επιστολές" του παραμένει το παράδειγμα της αιώνιας αντίθεσης μεταξύ αδιάλλακτης ηθικής και ηθικής ελευθερίας, μεταξύ γιανσενισμού και καζουιστικής. Το βιβλίο θέλει να δείξει ότι η "χαλαρή ηθική" των καζουιστών, την οποία ο Πασκάλ καταδικάζει, χαρακτηρίζει στην πραγματικότητα μια στάση συνεπή με τη ζωή του πνεύματος (και του χριστιανικού Πνεύματος). Όσον αφορά την αδιάλλακτη ηθική του Πασκάλ, το βιβλίο περιγράφει τα αδιέξοδα μιας άκαμπτης ερμηνείας του χριστιανικού μηνύματος. Με αυτόν τον τρόπο, δίχως...

Η μεταρρύθμιση της συνείδησης, η "αγωγή" με την ευρεία σημασία της λέξης, είναι μία εξελικτική διαδικασία που έχει τον χαρακτήρα της ανέλιξης. Κατά την ανέλιξη εγκαταλείπονται/ξεπερνιώνται νοοτροπίες, τρόποι του σκέπτεσθαι που είναι επιβαρυμένοι με ιδεολογήματα και προλήψεις και στη βάση των οποίων βρίσκεται διανοητική αδράνεια και έλλειψη αυτοκριτικής. Η κατανόηση της εξελικτικής διαδικασίας, της γένεσης, προϋπόθεση για τη συνδρομή στις αλλαγές που συμβαίνουν γύρω μας και εντός μας, ιδιαίτερα η κατανόηση της εξέλιξης και ανέλιξης στον χώρο της Ιστορίας, του πνεύματος και τ...

Σήμερα δεν απαιτείται απλώς μια διευρυμένη κατανόηση του νεοθετικισμού ώστε να γίνει σαφής η σύνδεσή του με τις τρέχουσες γνωσιοθεωρητικές προβληματικές· απαιτείται, επιπλέον, μια βαθύτερη κατανόησή του διαμέσου μιας ανασυγκρότησης των αφετηριακών εννοιών του σχηματισμού του και των καταγωγικών συγκροτήσεων της μεταφυσικής του. Η παράσταση, η παραστασιο-κεντρικότητα της γνώσης και άλλα συστατικά ή παράγωγα στοιχεία του παριστάναι (όπως, λ.χ., το υποκείμενο, η αυτοστοχαστικότητα, η ιδεολογία και η ιδεολογικοποίηση της γνώσης) διαμορφώνουν το υπόστρωμα μέσα στο οποίο αναδύετα...

Από πού έλκει την καταγωγή της η ελληνική φιλοσοφία και επιστήμη; Σε ποιον βαθμό έχουν επηρεαστεί οι ιδέες και τα πολιτισμικά επιτεύγματα της Δύσης από τις θρησκείες, τον στοχασμό και γενικότερα την κουλτούρα της Ανατολής; Το φαινόμενο του ευρωκεντρισμού οδήγησε όντως σε υποβάθμιση της συμβολής της Αιγύπτου στον εκπολιτισμό της Ελλάδας όπως διατείνονται οι αφροκεντριστές; Ποιος ο ρόλος των Αράβων και των διαφόρων "μυστικών" εταιρειών στη διάσωση και διάδοση της γνώσης; Πέρα από την ενδελεχή διερεύνηση ζητημάτων σχετιζόμενων με συναφή ερωτήματα, στο ανά χείρας βιβλίο επιχ...

Ο παρών τιμητικός τόμος αφιερώνεται στην καθηγήτρια Βασιλική Παπούλια με την ευκαιρία της συμπλήρωσης τριάντα πέντε χρόνων προσφοράς της στο Πανεπιστήμιο. Ως δασκάλα και ερευνήτρια η τιμωμένη διακρίνεται για την πολυσχιδή της προσωπικότητα αλλά κα τα πολύπλευρα ενδιαφέροντά της. τα ελληνικά και διεθνή επιστημονικά fora, η ελληνική και η διεθνής Ένωση Σπουδών για την Νοτιοανατολική Ευρώπη, η Ελληνική Ιστορική Εταιρεία, κυρίως το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονικής συνιστούν τον ευρύτατα ανοικτό χώρο των εμπειριών και των δράσεών της, επιστημονικών και επαγγελματικών. [......

Σε αυτή τη μονογραφία ο Πάνος Θεοδώρου επιχειρεί δύο πράγματα. Από τη μια, παρουσιάζει την προσέγγισή του πάνω σε ορισμένα σημεία της φαινομενολογικής σκέψης του Έντμουντ Χούσερλ καθώς και τις απόψεις του για το φαινόμενο του νοητικού πειραματισμού στις επιστήμες και στη Φιλοσοφία. Από την άλλη, εφαρμόζει αυτή την ερμηνεία σε καίρια ζητήματα της φιλοσοφίας της αντίληψης, της φιλοσοφίας της επιστήμης, και της φιλοσοφίας της πράξης. Τα ζητήματα αυτά αντιμετωπίζονται μέσα στην ενιαία προοπτική του ερωτήματος για τη δυνατότητα και το νόημα της συγκρότησης αντικειμενικοτήτων στη...

Αντίλογος στον Στέλιο Ράμφο σημαίνει άρνηση προσχώρησης στο πνεύμα των καιρών, αντίσταση στην προέλαση "παγκοσμιοποίησης" και Αμερικανικού πολιτισμού, στροφη στην μελέτη μιας απέραντης πνευματικής παράδοσης (ελληνικής, χριστιανικής και οικουμενικής) καί ενεργοποίησή της, εμμονή στο συγκεκριμένο, στο τοπικό, στο διάφανο, στο θεϊκό, στο ανθρώπινο και όχι σε αφηρημένες κατηγορίες σκέψης, στον ανύπαρκτο οικουμενικο άνθρωπο και στην άψυχη τεχνολογία του.

Ο Νίτσε έφυγε νωρίς. Δεν πρόλαβε να δει γονιμοποιημένη την προφητική του οργή, καρποφόρο τον ρεαλισμό των διορατικών του διαγνώσεων. "Πολύ πρώιμος πρόδρομος μιας πολύ όψιμης άνοιξης". Ευδιάκριτη δεν είναι ακόμα ούτε και η άνοιξη, όμως οι πρόδρομοι πληθύνονται - τα σημάδια ότι κυοφορούνται επιγνώσεις εκρηκτικής δυναμικής ξεμυτίζουν ασταμάτητα στον παγετώνα τριών αιώνων κυριαρχίας του Διαφωτισμού-μηδενισμού. Συνεχιστές της νιτσεϊκής επαναστατικής διαύγασης του "ενός, ούτινός έστι χρεία", καθένας με διαφορετικό απόθεμα ωριμότητας, σίγουρα ο Ντοστογιέφσκι, ο Χάιντεγγερ, ο Σάρτ...

Ο Νίτσε έφυγε νωρίς. Δεν πρόλαβε να δει γονιμοποιημένη την προφητική του οργή, καρποφόρο τον ρεαλισμό των διορατικών του διαγνώσεων. "Πολύ πρώιμος πρόδρομος μιας πολύ όψιμης άνοιξης". Ευδιάκριτη δεν είναι ακόμα ούτε και η άνοιξη, όμως οι πρόδρομοι πληθύνονται - τα σημάδια ότι κυοφορούνται επιγνώσεις εκρηκτικής δυναμικής ξεμυτίζουν ασταμάτητα στον παγετώνα τριών αιώνων κυριαρχίας του Διαφωτισμού-μηδενισμού. Συνεχιστές της νιτσεϊκής επαναστατικής διαύγασης του "ενός, ούτινός έστι χρεία", καθένας με διαφορετικό απόθεμα ωριμότητας, σίγουρα ο Ντοστογιέφσκι, ο Χάιντεγγερ, ο Σάρτ...

Στο Tractatus Logico-Philosophicus, ο Wittgenstein εξετάζει τη σχέση ανάμεσα στη γλώσσα και τον κόσμο και διατυπώνει τη λεγόμενη "θεωρία της εικόνας των προτάσεων". Σε γενικές γραμμές αυτή η "θεωρία" υποστηρίζει ότι τα στοιχεία της γλώσσας, δηλαδή τα ονόματα, αντιστοιχούν σε μέρη της πραγματικότητας, δηλαδή σε αντικείμενα. Για να συμβαίνει αυτό, είναι απαραίτητο, για τον Wittgenstein, να δημιουργήσει μίαν αντίληψη για τη δομή του κόσμου. Ολόκληρη η ορολογία αυτής της ιδέας βασίζεται πάνω στον γερμανικό όρο "Gegenstand" ("αντικείμενο") ο οποίος αφήνεται τελικά ασαφής με σκόπ...

Η φιλοσοφία του Henri Bergson (1859-1941), η οποία για πολύ καιρό είχε τεθεί στο περιθώριο, είναι σήμερα περισσότερο επίκαιρη παρά ποτέ. Και τούτο, επειδή εμπεριέχει μία σταθερά, που επιτρέπει στον γάλλο φιλόσοφο να διαχειριστεί εντελώς πρωτότυπα πλήθος εννοιακών διπόλων, αλλά και βασικές έννοιες της φιλοσοφίας του, όπως ζωτική ορμή, συνείδηση, διάρκεια, εμπειρία, εξέλιξη, συμπάθεια, ενόραση κα. Η σταθερά αυτή συνοψίζεται στην ιδέα της δημιουργικής/βουλητικής προσπάθειας. Υπό το πρίσμα αυτής της ιδέας, στο πρώτο μέρος του βιβλίου διακρίνονται ριζικά τρεις μορφές συνείδησης:...

Η μετάβαση από τη φιλοσοφία στην πολιτική και την παιδεία είναι μετάβαση από την αλήθεια που γεννά η φιλοσοφία προς την αντίστοιχη αλήθεια που γεννά η πολιτική και η παιδεία. Χωρίς τη φιλοσοφία δεν νοείται η αληθινή νοηματοδότηση της πολιτικής και της παιδειακής δράσης. Τα παραπάνω αναδεικνύονται με όχημα τη σκέψη του Κορνήλιου Καστοριάδη, η οποία προσεγγίζεται κριτικά. Πώς ορίζεται η αλήθεια; Μια για πάντα ή έχει διαφορετικό νόημα στις εποχές, τους λαούς και τους πολιτισμούς; Υπάρχει Μοίρα του Είναι; Υπάρχει πολιτική ευτυχία χωρίς προηγουμένως την ελευθερία, την αυτονομία,...

Η παρούσα μελέτη χαρακτηρίζεται από μια ιδιαιτερότητα σε σχέση με το μεγαλύτερο μέρος της ερευνητικής παραγωγής που αφορά το έργο του Burke. Ο συγγραφέας του επιλέγει να μην ασχοληθεί με το αντεπαναστατικό έργο του Burke και τους "Στοχασμούς για την Επανάσταση στη Γαλλία", αλλά να επικεντρώσει την ανάλυσή του αποκλειστικά σε ό,τι περιγράφεται ως το πρώιμο έργο του -στο οποίο περιλαμβάνονται στο αισθητικό και το ανολοκλήρωτο ιστορικό του έργο. Αυτή η επιλογή μας επιτρέπει να κατανοήσουμε καλύτερα την πιο ώριμη σκέψη του Burke. Αναδεικνύει επίσης παραγνωρισμένες πτυχές του έρ...

Νεωτερικό και μετανεωτερικό, μοντέρνο και μεταμοντέρνο. Ποια είναι άραγε η κατάσταση στο φιλοσοφικό τοπίο σήμερα; Αποδομήθηκε οριστικά το υποκείμενο που αναδύθηκε κατά τους Νέους Χρόνους, στο πλαίσιο της εισόδου στη μαζικοδημοκρατία που συνδυάζει τα πάντα με τα πάντα, ή το μεταμοντέρνο είναι απλώς μια νέα μεγάλη αφήγηση που ματαίως αποπειράται να υπερβεί τον νεωτερικό Λόγο; Έκλεισε οριστικά ή όχι το κεφάλαιο του Διαφωτισμού; Μήπως απλώς ο "αδιαφώτιστος" Διαφωτισμός οφείλει να "διαφωτιστεί" για να λειτουργήσει ορθά, όπως διατείνεται ο Habermas; Εν μέσω αυτής της προβληματι...

Πώς συνδέεται η αρνητική ουτοπία του Όργουελ με τον μονοδιάστατο άνθρωπο της κριτικής θεωρίας του Μαρκούζε; Ο Όργουελ έγραψε το 1984 έχοντας μπροστά του μια συγκεκριμένη παραμορφωτική κομμουνιστική οργάνωση του κράτους, όπως αυτή εκφράσθηκε μέσα από τις "ενοράσεις" της σταλινικής τρομοκρατίας, και επιπλέον αντιμετωπίζοντας τον μέγιστο φόβο της ενδεχόμενης εξάπλωσής της στον Δυτικό κόσμο. Ο Αμερικανός φιλόσοφος Douglas Kellner φαίνεται να πιστεύει ότι μια διαφορετική και εκ του σύνεγγυς ανάγνωση του "1984" μπορεί να αποκαλύψει χαρακτηριστικά που αφορούν μια ευρύτατη περιοχή...

Ο Ludwig Wittgenstein αποτελεί ίσως τη μεγαλύτερη φιλοσοφική μορφή του εικοστού αιώνα. Γενημένος στη Βιέννη σπούδασε στην αρχή αεροναυπηγική, για να στραφεί αργότερα στη φιλοσοφία με δάσκαλο τον Bertrand Russell. Αυτό που εντυπωσιάζει όσους έρχονται σε επαφή με τα κείμενά του είναι οι επαναστατικές του θέσεις για τη φιλοσοφία καθώς και η προβληματική με την οποία συγκροτεί τις έννοιες του φιλοσοφικού πεδίου. Ξεκινώντας από φορμαλιστικές προσεγγίσεις πάνω σε ζητήματα όπως η λογική, ο νους, το νόημα και η κατανόηση, καταλήγει σε ρηξικέλευθες απόψεις καταφάσκοντας την ίδια τη...