Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Στις 6 Απριλίου του 2009, ο σημαντικός Γάλλος φιλόσοφος, δημοσιογράφος και ακτιβιστής Μπερνάρ-Ανρί Λεβί εκφώνησε στην αίθουσα Ντισάν της Ecole normale - στην ίδια αίθουσα όπου παρακολούθησε τις διαλέξεις κορυφαίων στοχαστών και στην οποία επίσης είχε μιλήσει ο Ζακ Λακάν - μια διάλεξη με τίτλο "Πώς φιλοσοφώ". Στη διάλεξή του ο Λεβί πήρε το ρίσκο να περιγράψει το έντονα φορτισμένο πεδίο των μαχών στο σύγχρονο φιλοσοφικό τοπίο, καθώς και να αποσαφηνίσει τη φύση της διαμάχης του με τους μοντέρνους φιλοσόφους. Παράλληλα, θέλησε να εκφράσει την ευγνωμοσύνη του προς όλους εκεί...

Μέσα στο υπαρξιακό χάος των μεταμοντέρνων κοινωνιών του λεγόμενου "πρώτου κόσμου" εμφανίστηκε, εδώ και λίγες δεκαετίες, ένα νέο επάγγελμα: η "Φιλοσοφική Συμβουλευτική". Επαγγελματίες των οποίων ο βασικός εξοπλισμός δεν είναι ψυχολογικός, αλλά φιλοσοφικός, δέχονται ως "πελάτες" μέσους ανθρώπους, σκύβουν πάνω στα προβλήματά τους και προτείνουν, ακολουθώντας συγκεκριμένες μεθόδους, "λύσεις" βγαλμένες από τον θησαυρό της σκέψης των φιλοσόφων, σύγχρονων και παλαιότερων. Πόσο αποτελεσματική, αλλά και θεμιτή, είναι μια τέτοια διαδικασία; Τι μπορεί να προσφέρει αλλά και τι παγίδες...

Το φιλοσοφικό έργο του Άρη Κουτούγκου κατανέμεται αδρομερώς σε δύο περιοχές: στη διερεύνηση της γνώσης και στη διερεύνηση της αξίας. Βασικό αφετηριακό σημείο από το οποίο αρχίζει να υφαίνεται ο ερευνητικός ιστός του υπήρξε η προβληματική που τον απασχολούσε αναφορικά με την αλλαγή των απλών πίστεων. Το ενδιαφέρον του εστιάστηκε σε αυτήν την προβληματική αμέσως μετά την κριτική κατάληξη και τα συμπεράσματα της διδακτορικής διατριβής του. Οι κατευθύνσεις των ερευνητικών ενδιαφερόντων και δημοσιεύσεων του αφορούσαν στη Φιλοσοφία της Επιστήμης, στην Αναλυτική Θεωρία της Γνώσης...

...ίσως η μόνη χρησιμότητα να προτάσσει κανείς το ερώτημα "τι είναι φιλοσοφία" στην αρχή ενός εγχειριδίου είναι να περιορίσει τις παρενέργειες τυχόν προϊδεάσεων του αναγνώστη περί φιλοσοφίας γενικώς... ...οι περισσότερες και πιο συνηθισμένες παρενέργειες προέρχονται από τη διάχυτη αντίληψη ότι η φιλοσοφία αφορά τα πάντα. Όπως θα δούμε όμως στο κεφάλαιο περί επιστήμης ό,τι μπορεί να είναι για τα πάντα δεν είναι για τίποτα... ...αντίθετα, η προσήλωση στην αναζήτηση πάγιων διακρίσεων όπως, του αληθούς από το ψευδές, του καλού από το κακό, του ωφέλιμου από το επιβλαβές, του...

Όταν οι αθάνατοι πλέον Πλάτωνας, Καντ και Σαρτρ ξαπλώνουν στο ντιβάνι του Φρόιντ, τότε τα πιο ουσιώδη ερωτήματα της φιλοσοφίας αναβλύζουν σχεδόν αυτόματα, αποκτώντας μια σύγχρονη λάμψη. Επιλέγοντας να ενσαρκώσει τους τρεις φιλοσόφους, ο Σαρλ Πεπάν μας παρασύρει σε ένα συναρπαστικό ταξίδι, μυθιστορηματικό και κάπως παιχνιδιάρικο, διεισδύοντας στην καρδιά της Δυτικής σκέψης. Ταυτόχρονα προσεγγίζει τις ιδέες των φιλοσόφων με βάση τα βιώματα και τα συναισθήματά τους, και έτσι τα φιλοσοφικά συστήματα εμφανίζονται ως άρρηκτα δεμένα με τις εμμονές των δημιουργών τους: τον ιδεαλισμ...

Πώς ορίζει ο Φουκώ την "όραση" και την "ομιλία", για να σχηματίσει μια νέα σύλληψη της Γνώσης; Τι είναι, υπό αυτήν την έννοια, η απόφανση, εν αντιθέσει προς τις λέξεις, τις φράσεις, τις προτάσεις; Με ποιον τρόπο προσδιορίζει ο Φουκώ τις σχέσεις δυνάμεων, για να σχηματίσει μια νέα σύλληψη για την Εξουσία; Γιατί χρειάζεται ένας τρίτος άξονας, που μας επιτρέπει να "διαβούμε τη γραμμή"; Τι είναι η γραμμή του Έξω, στην οποία αναφέρεται συνεχώς ο Φουκώ; Ποια η πολιτική, λογοτεχνική και φιλοσοφική της σημασία; Υπό ποία έννοια ο "θάνατος του ανθρώπου" δεν συνιστά ούτε θλιβερό ούτε...

Από την αισθητική στο ποινικό σύστημα, από την τρέλα και τον πολιτισμό στον Νίτσε και την πρωτοπορία, τα κείμενα του Μισέλ Φουκώ (1926-1984) άσκησαν ισχυρή επίδραση στη σύγχρονη σκέψη κατά τα τέλη του 20ου αιώνα. Εντούτοις το έργο του, παρά την πολύπλευρη θεματολογία του και την επίδραση που άσκησε, το συνοδεύει η φήμη του δυσνόητου και απροσπέλαστου. Ο Gary Gutting μας προσφέρει μια εξαιρετικά εισαγωγή στο έργο του Φουκώ, που εκτείνεται στο πεδίο της λογοτεχνίας, της πολιτικής, της ιστορίας και της φιλοσοφίας. O Gary Gutting κατέχει την έδρα της φιλοσοφίας στο πανεπιστή...

Ο Πιερ Μασερέ ακολουθεί σε αυτή τη μελέτη το μονοπάτι που οδηγεί από τον Φουκώ στον Μαρξ και επιχειρεί να διαβάσει ορισμένες από τις κομβικές έννοιες του Μαρξ υπό το φως των αναλύσεων του Φουκώ. Παρουσιάζει έτσι μια πρωτότυπη εισαγωγή στη θεωρία του Μαρξ για τον καπιταλιστικό τρόπο παραγωγής και συγχρόνως αναδεικνύει την επικαιρότητα των επεξεργασιών του Φουκώ για τις έννοιες της εξουσίας, της αντίστασης και της βιοπολιτικής. Προτείνει, σε αυτή τη βάση, την έννοια του "παραγωγικού υποκειμένου" ως ένα κομβικό σημείο συνάντησης των δύο στοχαστών και ως κλειδί για την κατανόησ...

Μισέλ Φουκώ και Πωλ Βεν. Ο φιλόσοφος και ο ιστορικός. Δυο μεγάλες μορφές του κόσμου των ιδεών. Δυο ανένταχτοι. Δυο "παράκαιροι" που επί μακρόν πορεύτηκαν και πολέμησαν μαζί. Ο Πωλ Βεν συνθέτει εδώ το απροσδόκητο πορτραίτο του φίλου του και ξανανοίγει τη συζήτηση σχετικά με τις πεποιθήσεις του. Διατείνεται: "Όχι, ο Φουκώ δεν είναι αυτός που πιστεύει ο κόσμος! Ούτε δεξιός ούτε αριστερός, δεν ορκιζόταν ούτε στην Επανάσταση ούτε στην καθεστηκυία τάξη. Ακριβώς όμως γι' αυτό, επειδή δεν ορκιζόταν στην καθεστηκυία τάξη, η δεξιά τον απέρριψε, ενώ η αριστερά πίστεψε ότι αρκούσε π...

Κατά τον ίδιο τρόπο που ο Ευκλείδης μεταμόρφωσε τη γεωμετρία, αρθρώνοντάς τη σε αξιωματική βάση, έτσι και ο Γκόττλομπ Φρέγκε (1848-1925) θέλησε να μεταμορφώσει την αριθμητική, στηρίζοντάς την στον στέρεο βράχο της λογικής αλήθειας. Το σύστημα του Φρέγκε κατέρρευσε. Η προσπάθειά του, όμως, δεν ήταν μάταιη. Στο πλαίσιο του επιβλητικού μαθηματικού του προγράμματος, ο Φρέγκε ανακάλυψε μιαν εντελώς νέα μορφή λογικής -τη σύγχρονη τυπική λογική- βάζοντας τέλος στην υπερδισχιλιετή κυριαρχία της αριστοτελικής θεωρίας του συλλογισμού. Επιπλέον, δίχως ο ίδιος να το συνειδητοποιεί, ο Φ...

Μετέφρασα τα κείμενα αυτά του Φρειδερίκου Νίτσε για άσκηση της προσοχής και της μνήμης μου, περισσότερο όμως επειδή τα αγάπησα. Η επιλογή έγινε χωρίς ν' ακολουθήσω άλλο παρά τη διάθεσή μου, τη συγκίνηση και την ευχαρίστησή μου, κάθε φορά που η λάμψη του πνεύματος του συγγραφέα με παρέσυρε, με ενθουσίαζε, κάθε φορά που διέκρινα μέσα από το έργο, την ανώτερη πνευματική ρώμη και το εύθραυστο ανθρώπινο πλάσμα. [...] (από την εισαγωγή του βιβλίου)

Το βιβλίο δεν απευθύνεται μόνον στους θιασώτες της σύγχρονης φιλοσοφίας και κριτικής κοινωνικής θεωρίας, αλλά και σε ένα ευρύτερο κοινό το οποίο έχει ευαισθητοποιηθεί έναντι της σαρωτικής καταστροφής της φύσης και αναζητεί μία σχέση συμφιλίωσης ανάμεσα στην κοινωνία και τη φύση. Έχει δε βαρύνουσα σημασία για το ελληνικό αναγνωστικό κοινό, καθώς αποδομεί τα έωλα στερεότυπα της νεοελληνικής κοινωνίας έναντι της αρχαιοελληνικής, και καταδεικνύει την απόσταση ανάμεσα στην σύγχρονη και την αρχαιοελληνική αντίληψη για την φύση.

Το βιβλίο αυτό πρωτοδημοσιεύτηκε πριν είκοσι χρόνια. Ήταν η πρώτη μου μελέτη που έφτανε στο τυπογραφείο - πρώτος ελάχιστος καρπός στη μέχρι τώρα μακρά πορεία σπουδής και έρευνας. Η έρευνα αφορούσε στη διασάφηση των διαφορών της ελληνικής φιλοσοφίας και Παράδοσης από τη δυτικοευρωπαϊκή. Διαφορών που δεν εξαντλούνται στατικά στον τόπο της θεωρίας, αλλά καθορίζουν τον τρόπο ή την πρακτική του βίου, δηλαδή ό,τι ονομάζουμε πολιτισμό. Με τη συγγραφή των σελίδων που ακολουθούν ξεκίνησα σπουδάζοντας τις διαφορές ανάμεσα στην ελληνική και δυτική κατανόηση του αποφατισμού της γνώσ...

Ο Μάρτιν Χάιντεγκερ, για κάποιους ο μεγαλύτερος τσαρλατάνος που διεκδίκησε ποτέ τον τίτλο του "φιλοσόφου", για άλλους ο απολογητής του ναζισμού και για ορισμένους τρίτους ο αναγνωρισμένος ηγέτης της ευρωπαϊκής φιλοσοφίας, είναι ενδεχομένως ο πλέον αμφιλεγόμενος στοχαστής του 20ου αιώνα. Ο Michael Inwood στην εναργή εισαγωγή του στη σκέψη του Χάιντεγκερ επικεντρώνεται στο πιο σημαντικό έργο του, το "Είναι και χρόνος", καθώς και σε σπουδαία ζητήματα που απασχόλησαν τον γερμανό φιλόσοφο, όπως η ύπαρξη-εν-τω-κόσμω, η μη αυθεντικότητα, η ενοχή, το πεπρωμένο, η αλήθεια και η φύση...

"Εκείνο το απόγευμα δοκίμασα την πρώτη παράγραφο του "Sein und Zeit" ("Είναι και Χρόνος"). Δεν κατάφερα να συλλάβω ούτε καν την πιο σύντομη, την εκ πρώτης όψεως πιο στρωτή πρόταση. Ο στρόβιλος όμως γύριζε, η ανεξάρτητη νύξη ενός κόσμου που το βάθος του ήταν για μένα νέο. Ορκίστηκα να προσπαθήσω ξανά και ξανά." Με αυτόν τον τρόπο ο George Steiner περιγράφει την πρώτη του συνάντηση με τον φιλοσοφικό ογκόλιθο που ονομάζεται Χάιντεγκερ, κατά την περίοδο που, νεαρός φοιτητής στο Πανεπιστήμιο του Σικάγου, παρακολουθούσε το σεμινάριο του Leo Strauss, στις αρχές της δεκαετίας το...

Ο Γιούργκεν Χάμπερμας είναι ένας από τους σύγχρονους φιλοσόφους που άσκησαν τεράστια επιρροή. Στα συγγράμματά του συνυφαίνονται κοινωνικές, ηθικές, πολιτικές και νομικές θεωρίες, με σκοπό να εξετασθούν ζητήματα που καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα, από τον μαρξισμό έως την Ευρωπαϊκή Ένωση, και το ρόλο της επικοινωνίας και του διαλόγου στο σύγχρονο κόσμο. Ο James Gordon Finlayson καταδεικνύει τον τρόπο με τον οποίο η συνολική θεωρία του Χάμπερμας αποκρίνεται σε ερωτήματα σχετικά με τη φύση της σύγχρονης κοινωνίας. Ο James Gordon Finlayson διδάσκει φιλοσοφία καθώς και πολιτική και κο...

Ο "Χέγκελ" του Παπαϊωάννου θεωρήθηκε ως "ένα μικρό αριστούργημα". Πρόκειται για ένα κείμενο που συνδυάζει τρία στοιχεία: αποτελεί μια εισαγωγή στο έργο του Χέγκελ, ένα φιλοσοφικό δοκίμιο, και ένα κείμενο με λογοτεχνική αξία, όσο κι αν αφορά στη φιλοσοφία. Ο "Χέγκελ" είναι ένα φιλοσοφικό δοκίμιο για τον μεγάλο φιλόσοφο και όχι μια βιογραφία, μια απλή παράθεση αποσπασμάτων από τα έργα του ή μια κριτική παρουσίαση των απόψεων που έχουν διατυπωθεί σχετικά με τα τελευταία. Δίνοντας τη δική του ερμηνεία στο εγελιανό έργο, ο Παπαϊωάννου θεωρεί δευτερεύουσα τη μελέτη της ίδιας της...