Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Στο βιβλίο αυτό, με επίκεντρο τα έργα του Έρασμου και του φίλου του Τόμας Μορ, μελετάται ένα από τα αιτήματα του Ουμανισμού, η υποβολή σε έλεγχο και η άσκηση κριτικής των κοινωνικών και πολιτικών φαινομένων αλλά και των ιδίων των εκπροσώπων τους μέσω της ειρωνείας. Οι φιλόσοφοι σατιρίζοντας διδάσκουν και έτσι προσπαθούν να αντιμετωπίσουν φαινόμενα διαφθοράς της πολιτείας. Κρίνοντας με τα κριτήρια της εποχής και την επιτακτική ανάγκη πολιτικής αλλαγής και κοινωνικής μεταρρύθμισης με μια σειρά χιουμοριστικών και ειρωνικών σχολίων οι ουμανιστές φιλόσοφοι κατήγγειλαν φαινόμεν...

Περιεχόμενα: 1. Είναι και φαίνεσθαι 2. Ο κόσμος των σημασιών 3. Αυτονομία και θέσμιση

Δύο εστίες ενδιαφέροντος δεσπόζουν στην κριτική θεωρία, η κοινωνικοπολιτική και η αισθητική. Πώς όμως σχετίζονται οι εν λόγω σφαίρες μεταξύ τους; Η τέχνη που θέλει να αντισταθεί στην κοινωνική πραγματικότητα γίνεται αυτόνομη. Αυτονομούμενη, αφήνει την καθεστηκυία τάξη να θριαμβεύει. Η τέχνη που στρατεύεται και θέλει να παρέμβει, γίνεται ένα με το υπάρχον και υποκύπτει στην εξουσία του. Αντίστοιχα και η πολιτική. Αποσκοπώντας σε κάτι εντελώς νέο, δεν βρίσκει βάση στον υπάρχοντα κόσμο και μετατρέπεται σε τέχνη. Επιδιώκοντας το εφικτό, ενσωματώνεται στο υπαρκτό και προδίδει τη...

Η διάλυση της ανατολικής ρωμαϊκής αυτοκρατορίας συνέπεσε με την ακμή της ιταλικής Αναγέννησης. Η ιστορική απόκλιση συνέβαλε τα μέγιστα στον τρόπο που ο ένας κόσμος αντιλαμ­βανόταν τον άλλο. Η υστεροβυζαντινή διανόηση βρέθηκε αντιμέτωπη με το πρόβλημα της διαχείρισης της φιλοσοφικής και επιστημονικής προόδου που είχε συντελεστεί και συντελείτο στην περιφέρειά της, τόσο στην καθ’ ημάς Ανατολή όσο και τη Δύση. Ήδη από τον 14ο αιώνα, με το κίνημα του βυζαντινού Θωμισμού, είχε τεθεί μετ’ επιτάσεως το θέμα του πως η βυζαντινή διανόηση θα συνδιαλεχθεί με τη φιλοσοφική παιδεία του...

Τι είναι όμως φιλοσοφία; Τι απέμεινε μετά την αποχώρηση από την πατρογονική εστία των επιστημονικών πεδίων που γέννησε η φιλοσοφία; Αυτό που απέμεινε είναι ένας ερευνητικός τομέας ο οποίος δεν κάνει παρατηρήσεις, δεν εκτελεί πειράματα, και δεν χρειάζεται εμπειρικά δεδομένα: πρόκειται για ένα θεωρητικό αντικείμενο που απαιτεί μονάχα στοχασμό. Από μια εμπειριστική σκοπιά εκφράζεται σκεπτικισμός σχετικά με την ύπαρξη ενός τέτοιου αντικειμένου: από τη σκοπιά αυτή κάθε γνώση απορρέει ασφαλώς από την εμπειρία. Μια πρόχειρη απάντηση θα ήταν η ερώτηση. "Τι εμπειρικό δεδομένο σου πα...

Το "Είναι και Λόγος" έχει αντικείμενο την παλινόρθωση της έκπτωτης από την νεωτερικότητα οντολογίας μέσω της αποκατάστασης της κλασικής ελληνικής φιλοσοφίας, των τιτανομάχων ιδίως περί της ουσίας Παρμενίδου, Πλάτωνος και Αριστοτέλους, αλλά και της ανάδειξης επίσης της σημειολογικής και εννοιολογικής μοναδικότητος της οικουμενικής ελληνικής γλώσσας. Η κλασική ευρωπαϊκή φιλοσοφία με τους Descartes, Kant και Heggel κυρίως εξετράπη της πολυφήμου οδού της φέρουσας στην αλήθεια του Είναι, του παρμενιδείου Εόντος εν παν, του ηρακλείτειου "ουκ εμού αλλά του λόγου ακούσαντας ομολογε...

"Στην πραγματικότητα, το ερώτημα, για το οποίο ήθελα να σας μιλήσω και για το οποίο θέλω ακόμη να μιλήσω, είναι: Τι είναι Κριτική; Θα έπρεπε να δοκιμάσουμε να σκεφτούμε κάποιες προτάσεις γύρω από αυτό το σχέδιο που δεν παύει να διαμορφώνεται, να προεκτείνεται, να αναγεννιέται στις εσχατιές της φιλοσοφίας, εντελώς κοντά σ’ αυτήν, εντελώς ενάντιά της, εις βάρος της, στην κατεύθυνση μιας ελευσόμενης φιλοσοφίας, στη θέση, ενδεχομένως, κάθε δυνατής φιλοσοφίας. Και μου φαίνεται ότι μεταξύ του υψηλού καντιανού εγχειρήματος και των μικρών πολεμικο-επαγγελματικών δραστηριοτήτων που...

"Όμως γιατί τούτη η επιστροφή σε έναν στοχασμό περί εξουσίας, ενώ το νέο διακύβευμα της αναστοχαστικής του προσπάθειας είναι να αποκαλύψει τους μηχανισμούς της σεξουαλικότητας; Για πολλούς λόγους, από τους οποίους, κάπως αυθαίρετα, θα κρατήσω μόνο δύο: δηλαδή, επιβεβαιώνοντας τις αναλύσεις του για την εξουσία, ο Φουκώ θέλει να αντικρούσει τις αξιώσεις του Νόμου, o oποίος, παρότι επιτηρεί, ή και απαγορεύει, κάποιες σεξουαλικές εκδηλώσεις, συνεχίζει να ορίζεται ως ουσιώδες συστατικό της ίδιας της Επιθυμίας κι ακόμη, επειδή η σεξουαλικότητα, όπως την εννοεί ο ίδιος, ή, τουλάχι...

Ανάτυπο από το περιοδικό "Βυζαντινός Δόμος" τόμ. 22-23-24 (Βυζαντινή και Νεότερη Ελληνική Ιστορία και Πολιτισμός) 2017.

Μέσα στη δεκαετία του 1930 ο στοχαστής Martin Heidegger (1889-1976) ξεκινά μια πολυετή ερμηνευτική αναμέτρηση με την ποίηση του Friedrich Holderlin (1770-1843). Το παρόν βιβλίο παρακολουθεί βήμα προς βήμα τη διείσδυση του Γερμανού στοχαστή, με τις συχνά τολμηρές και παρακινδυνευμένες διαγνώσεις του, στα ποιητικά έργα.

Οι "σχέσεις" φιλοσοφίας και λογοτεχνίας είναι όντως γοητευτικές. Το "οδοιπορικό" αυτού του βιβλίου, πέρα απ’ το συγκεκριμένο του χαρακτήρα, δημιουργεί εναύσματα προσωπικών αναβλέψεων και εξακοντισμών, δεδομένης της θεματικής του προοπτικής η οποία δεν αναφέρεται αποκλειστικά σε ένα συγκεκριμένο έργο. Αγκαλιάζει πολυφωνικά και με οντολογική τρυφερότητα εκζητήσεις οι οποίες υπερβαίνουν τις προοπτικές της καθημερινότητας ανοίγοντας ταυτόχρονα ορίζοντες δημιουργικού στοχασμού που προσβλέπει στο κάλλος.

Το θαλασσινό ταξίδι υπήρξε πάντοτε μια απόπειρα υπέρβασης του περιορισμένου και κλειστού βίου του ανθρώπου. Τη θάλασσα όμως την κυβερνούν απρόβλεπτες δυνάμεις και το ναυάγιο είναι ένα ενδεχόμενο που αντιμετωπίζει κάθε ταξιδιώτης. Ο Χανς Μπλούμενμπεργκ, σε μία από τις παραδειγματικές μελέτες του για τις θεμελιώδεις μεταφορές της σκέψης, μελετά την εικόνα του ναυαγίου και του θεατή του ως μεταφορά για την ανθρώπινη ύπαρξη. Διερευνά τη θέση του ναυαγού αλλά και την αισθητική και την ηθική του θεατή του ναυαγίου, ξεκινώντας από την ποίηση της αρχαιότητας και παρακολουθώντας τις...

"Αυτοί που μου έχουν προκαλέσει τη μεγαλύτερη αηδία ως τώρα είναι τα παράσιτα του πνεύματος: τα συναντάμε ήδη παντού στην άρρωστη Ευρώπη μας· και μάλιστα να θεωρούν την ηθική τους συνείδηση ως την καλύτερη του κόσμου. Μπορεί να είναι λίγο τεθλιμμένοι, με κάποιο αέρα πεσιμισμού, αλλά κυρίως είναι αδηφάγοι, βρομεροί, που σκορπίζουν παντού βρομιά, καταχθόνιοι, άνθρωποι που χώνονται παντού, που ρέπουν στην κλεψιά, πρόστυχοι -και αθώοι, όπως όλοι οι μικροί αμαρτωλοί και τα μικρόβια. Ζουν σε βάρος των άλλων ανθρώπων που διαθέτουν πνεύμα και το μοιράζουν γενναιόδωρα: ξέρουν ότι τα...

Ο Victor Delbos υπήρξε ένας από τους εμβριθέστερους μελετητές της γερμανικής φιλοσοφίας και ιδιαιτέρως του γερμανικού ιδεαλισμού. Η παρούσα μελέτη αποτελεί τη γραπτή μορφή των έντεκα μαθημάτων που παρέδωσε στη Σορβόννη από τις 3 Μαρτίου έως τις 26 Μαΐου 1909, και παραμένει μέχρι σήμερα έργο αναφοράς στη φιλοσοφική ερμηνεία του γερμανικού ιδεαλισμού. Η έκδοση συμπληρώνεται με δύο σημαντικότατα άρθρα του, στα οποία αναλύει την έννοια της εμπειρίας στον Kant και τη διαμόρφωση της ιδέας των a priori συνθετικών κρίσεων. Ξετυλίγοντας το φιλοσοφικό νήμα που ξεκινάει από τον Ka...

Η Βυζαντινή φιλοσοφία ως σύγχρονος κλάδος της επιστήμης της φιλοσοφίας συναντά δυσκολίες στην πορεία αυτό-θέσμισής της προς μια αξιολογικά ουδέτερη επιστήμη, εξαιτίας διαφόρων αντιφάσεων στα ιστοριογραφικά προγράμματα της Δυτικής φιλοσοφίας. Μετά από μια εισαγωγική σύνοψη της σύγχρονης σπουδής της Βυζαντινής φιλοσοφίας, στο πρώτο μέρος εξετάζεται κριτικά ο μύθος για την παρακμή της σκέψης στο Βυζάντιο όπως αυτός κατασκευάζεται στη διαφωτιστική ιστοριογραφία του Edward Gibbon και υπερβαίνεται στη φιλοσοφία της ιστορίας του Hegel. Η εννοιολογική ιστορία θα επέτρεπε έναν επανα...

Η ηθική της φιλοξενίας του Ζακ Ντερριντά αποτελεί ίσως τη σημαντικότερη και την πλέον εκτενή απόπειρα του φιλοσοφικού στοχασμού να απαντήσει κριτικά στη διαρκώς αυξανόμενη εχθρότητα των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων προς συγκεκριμένες κατηγορίες ξένων, όπως είναι οι πρόσφυγες και οι μετανάστες. Ο Ντερριντά υποστηρίζει ότι η έννοια της φιλοξενίας διέπεται από μια ανεπίλυτη "απορία": αφενός υπάρχει ο "απροϋπόθετος νόμος της απεριόριστης φιλοξενίας", ο οποίος επιτάσσει την άνευ όρων δεξίωση του άλλου, δηλαδή την παροχή φιλοξενίας στον ξένο χωρίς προϋποθέσεις, περιορισμούς και ανταλλά...

Ένα κεντρικό ζήτημα που αναλύει στην παρούσα μελέτη αφορά τις απαντήσει του Πλήθωνα στην κρίση ταυτότητας της βυζαντινής ελίτ το 15ο αιώνα, όταν πλέον το παραδοσιακό δίπολο "Ρωμαίος-χριστιανός", δεν ανταποκρίνεται στις συνθήκες και στα ιδεολογικά διακυβεύματα της εποχής. Ποια στοιχεία του "κλασικού παρελθόντος επιλέγει και ποιες στρατηγικές οικειοποίησής τους χρησιμοποιεί για να νοηματοδοτήσει την ταυτότητα του ιδίου, αλλά και των σύγχρονών του Βυζαντινών; Πώς ορίζει το ιστορικό παρελθόν της κοινότητας και πώς το συσχετίζει με τις προσδοκίες του μέλλοντος;

Το 1947, στην Ελβετία, δύο χρόνια μετά το τέλος του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, ο Τόμας Μαν δίνει την ανά χείρας περίφημη διάλεξη -που μεταφράζεται για πρώτη φορά στα ελληνικά- με θέμα τη φιλοσοφία του Φρίντριχ Νίτσε "υπό το φως της εμπειρίας" αυτού του πολέμου. Ο νομπελίστας πεζογράφος ανατέμνει δεξιοτεχνικά το πολυδιάστατο έργο του φιλοσόφου, στο πρόσωπο του οποίου αντικρίζει αφενός έναν αγαπημένο πνευματικό ήρωα των νεανικών του χρόνων, αφετέρου έναν επικίνδυνο στοχαστή, που με τις αντιδημοκρατικές ιδέες του συνέβαλε με τον δικό του τρόπο στην τραγική πορεία της Ευρώπη...