Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Δύο από τους μεγαλύτερους διανοητές του δυτικού πολιτισμού, ο Φρίντριχ Νίτσε και ο Σωκράτης του Πλάτωνα, συναντιούνται σε μια φιλοσοφική πραγματεία που εξετάζει μια σειρά από έννοιες κλειδιά για τη σωκρατική σκέψη με άξονα την ερμηνεία τους από τον νιτσεϊκό στοχασμό. Στο πρώτο μέρος, ο ερευνητής ανιχνεύει το φιλολογικό υπόβαθρο της αναφοράς του Νίτσε στην περίπτωση του Σωκράτη με εκκίνηση τα πλατωνικά έργα Συμπόσιο, Φαίδρος, Φαίδων, Γοργίας, Πολιτικός, Μένων, Ίων και τις εκδοχές του αρχαίου Έλληνα φιλοσόφου που μας παραδίδουν ο Λουκιανός (Περί ορχήσεως) και ο Διογένης Λα...

Τι υπερασπίζεται η φιλοσοφία του Νίτσε; Τη δημοκρατία ή τον ολοκληρωτισμό; Αν κάνει το πρώτο, τότε πώς εξηγείται η σχετικά πρόσφατη τεράστια εκμετάλλευσή της από τους ναζί και τους εκπροσώπους του επίσημου σοβιετικού καθεστώτος; Αν κάνει το δεύτερο, γιατί εξακολουθεί να εμπνέει και να προκαλεί τους δημοκράτες στοχαστές όλων των αποχρώσεων; Και που τον κατατάσσει η δριμεία κριτική του στο κράτος; Σ' αυτά τα ερωτήματα προσπαθούν να απαντήσουν τα κείμενα του παρόντος βιβλίου, παρουσιάζοντας και διερευνώντας τόσο τη σκέψη του ίδιου του Νίτσε όσο και την πρόσληψή της από διάφορα...

[...] Αυτονόητο είναι ότι τα κείμενα που ακολουθούν δεν εξαντλούν αυτό που θα μπορούσε να ονομαστεί πολιτικό σύμπαν του Νίτσε. Το πρώτο επιχειρεί να δει την εξελικτική πορεία του Νίτσε από τα πρώτα ως τα τελευταία έργα του και συγχρόνως να τον τοποθετήσει σε σχέση με τα φιλοσοφικά και ιδεολογικά ρεύματα της εποχής του. Το δεύτερο είναι μια εξαιρετική ανάλυση της κριτικής που άσκησε ο Νίτσε στο φιλελεύθερο-δημοκρατικό κράτος, με παράλληλη και ισόβαθμη αναφορά στην αντίστοιχη κριτική μιας άλλης μεγαλοφυίας του 19ου αιώνα, του Καρλ Μαρξ. Στα δύο κείμενα που ακολουθούν εξετάζετ...

Η φιλοσοφία του Νίτσε έχει μεγάλη πολεμική σημασία. Αποτελεί μία απόλυτη αντι-διαλεκτική, στοχεύει να καταγγείλει όλους τους φενακισμούς, που βρίσκουν στη διαλεκτική ένα ύστατο καταφύγιο. Αυτό που είχε ονειρευτεί, αλλά δεν είχε πραγματοποιήσει ο Σοπενχάουερ, καθώς ήταν παγιδευμένος στο δίχτυ του καντιανισμού και του πεσσιμισμού, ο Νίτσε το οικειοποιείται, με τίμημα τη ρήξη του με τον Σοπενχάουερ. Να στήσει μία νέα εικόνα της σκέψης, να απελευθερώσει τη σκέψη από τα βάρη που τη συνθλίβουν. Τρεις ιδέες ορίζουν τη διαλεκτική: η ιδέα μιας εξουσίας του αρνητικού, ως θεωρητ...

Το ζήτημα της αγωγής και της παιδείας είναι κεντρικό στα πρώιμα γραπτά του Νίτσε. Στο παρόν κείμενο, το τρίτο από τη συλλογή αυτοτελών κειμένων υπό τον γενικό τίτλο "Παράκαιροι στοχασμοί", ο Νίτσε παρουσιάζει τον Σοπεγχάουερ ως τον "παράκαιρο" εκείνο στοχαστή που ενσαρκώνει το ιδεώδες του φιλοσόφου-παιδαγωγού. Σε μια εποχή που χαρακτηρίζεται από την υποταγή της φιλοσοφίας σε ξένες και εχθρικές προς αυτή δυνάμεις (κράτος, οικονομία κ.λπ.) και τη γενικότερη παρακμή του πολιτισμού, ο Σοπεγχάουερ, χάρη σε σκληρό εσωτερικό κι εξωτερικό αγώνα, κατόρθωσε να διατηρήσει ακέραια την...

Σοπενχάουερ: Όσο άδολος και ιδανικός κι αν φαίνεται ο θαυμασμός μας για το αγαπημένο πρόσωπο, ο πραγματικός τελικός σκοπός του έρωτά μας είναι η δημιουργία ενός νέου ατόμου. Αυτό φαίνεται πολύ καλά απ' το γεγονός ότι ο έρωτας δεν αρκείται σε μια αμοιβαιότητα αισθημάτων μόνο, αλλά ζητάει ν' αποκτήσει το αντικείμενο του πάθους του κι αυτό θα γίνει ουσιαστικά με τη γενετήσια πράξη. Η βεβαιότητα μόνο πως αγαπιόμαστε δεν είναι ποτέ αρκετή να μας παρηγορήσει για τη στέρηση του αγαπημένου μας προσώπου και δεν είναι λίγοι οι άνθρωποι που σε τέτοιες περιπτώσεις αυτοκτόνησαν. Ενώ, α...

Η μνημειώδης και γεωμετρική αρχιτεκτονική της φιλοσοφίας του Σπινόζα μπορεί πολύ εύκολα να μας τρομάξει. Ωστόσο, η φιλοδοξία του Σπινόζα ήταν να πάρει τον αναγνώστη από το χέρι και να τον οδηγήσει προς την Ευδαιμονία, δηλαδή προς την πλήρη άνθηση των δυνατοτήτων του. Η φιλοσοφική θεωρία του είναι ένα εργαλείο, εκπληκτικά αποτελεσματικό, για να αλλάξουμε τον τρόπο που σκεφτόμαστε, ενεργούμε και νιώθουμε. Πώς να κατανοήσουμε τα συναισθήματά μας; Πώς να βρούμε την ελευθερία αποδεχόμενοι τους περιορισμούς της; Πώς να μεταμορφώσουμε την θλίψη σε χαρά, την εξάρτηση σε πίστη σ...

Ο Σπινόζα δέχτηκε επιθέσεις από κάθε πλευρά, οι θέσεις του όμως σημάδεψαν τις διαμάχες για τη Βίβλο, το φυσικό δίκαιο και την ελευθερία της συνείδησης. Τον συναντάμε εκ νέου στον Διαφωτισμό, στον Γερμανικό Ιδεαλισμό, στον μαρξισμό και στην ψυχανάλυση. Η Ηθική και η Θεολογικο-πολιτική Πραγματεία οικοδομούν μια σκέψη του Λόγου, που αρνείται την τελεολογία, την πρόνοια και την αυταπάτη του αυτεξούσιου, μια σκέψη της καθολικότητας των νόμων της φύσης, της ατομικότητας, της ελευθερίας του φιλοσοφείν. Στον Σπινόζα, τίποτε δεν υπερβαίνει την ανθρώπινη νόηση· η έκταση δεν είναι λιγ...

Ο Σπινόζα δέχτηκε επιθέσεις από κάθε πλευρά, οι θέσεις του όμως σημάδεψαν τις διαμάχες για τη Βίβλο, το φυσικό δίκαιο και την ελευθερία της συνείδησης. Τον συναντάμε εκ νέου στον Διαφωτισμό, στον Γερμανικό Ιδεαλισμό, στον μαρξισμό και στην ψυχανάλυση. Η "Ηθική" και η "Θεολογικο-πολιτική πραγματεία" οικοδομούν μια σκέψη του Λόγου, που αρνείται την τελεολογία, την πρόνοια και την αυταπάτη του αυτεξούσιου, μια σκέψη της καθολικότητας των νόμων της φύσης, της ατομικότητας, της ελευθερίας του φιλοσοφείν. Στον Σπινόζα, τίποτε δεν υπερβαίνει την ανθρώπινη νόηση· η έκταση δ...

Η γνώση είναι ένα είδος έκφρασης. Η γνώση των πραγμάτων έχει την ίδια σχέση με τη γνώση του Θεού, με αυτήν που έχουν τα πράγματα αυτά καθεαυτά με το Θεό: "Επειδή τίποτα δεν μπορεί να υπάρξει ούτε να συλληφθεί χωρίς το Θεό, είναι βέβαιο ότι όλα τα όντα της φύσης περικλείουν και εκφράζουν την έννοια του Θεού αναλόγως της ουσίας και της τελειότητας τους, είναι συνεπώς βέβαιο ότι όσο περισσότερα πράγματα γνωρίζουμε μέσα στη φύση, τόσο μεγαλύτερη και τελειότερη είναι η γνώση του Θεού που αποκτούμε". Η ιδέα του Θεού εκφράζεται μέσα σε όλες τις ιδέες μας ως η πηγή και η αιτία του...

Στην ιστορία των ιδεών του ευρωπαϊκού διαφωτισμού, το έργο του Montesquieu κατέχει ασφαλώς μια εξέχουσα θέση, αποτελώντας ταυτόχρονα αντικείμενο πολλαπλών και διαφορετικών ερμηνευτικών θεωρήσεων. Από την πλευρά του, ο συγγραφέας του βιβλίου υποστηρίζει τη στωική ρίζα της φιλοσοφίας του Montesquieu και επιχειρεί να αναδείξει επιμέρους πτυχές του έργου του αριστοκράτη στοχαστή, με βασικό άξονα αναφοράς το διαχρονικό φιλοσοφικό ζήτημα της σχέσης ελευθερίας και αναγκαιότητας. Η γνωσιοθεωρητική θέση του νόμου στη φιλοσοφία του Montesquieu, το ζήτημα του φιλοσοφικού και ιστορικού...

Κεντρικό άξονα στη νεότερη φιλοσοφία αποτελεί η έννοια του υποκειμένου, η οποία συνδέεται πρωτίστως με τον ορθολογισμό, καθώς θεμελιώνεται στο καρτεσιανό cogito. Eγκαταλείποντας τη σχολαστική παράδοση, ο Kαρτέσιος, οδηγεί τη φιλοσοφία σε μια καινούργια οδό στην οποία το υποκείμενο κατακτά το δικαίωμα του πρωταγωνιστή, κυριαρχεί στη σκηνή και διατηρείται σταθερά σε αυτή την προνομιακή θέση από τον 17ο έως και τον 20ό αιώνα. Για να εξεταστούν ο ρόλος του υποκειμένου και οι μετασχηματισμοί του στη νεότερη φιλοσοφία, στην παρούσα μελέτη επιχειρείται πρώτα η διερεύνηση των κ...

Το παρόν βιβλίο του γάλλου φιλοσόφου Ετιέν Μπαλιμπάρ περιλαμβάνει δύο εκτενή άρθρα, εκ των οποίων το πρώτο αφορά την πολιτική φιλοσοφία του Σπινόζα και το δεύτερο τη θεωρητική σχέση του Φουκώ με τον Μαρξ. Εκ πρώτης όψεως, τα δύο κείμενα δεν σχετίζονται άμεσα, ωστόσο έχουν μεγάλη συνάφεια ως προς τη στόχευσή τους. Το κοινό στοιχείο τους είναι, βεβαίως, η πολιτική, ενώ το ειδικότερο μοτίβο που τα συνδέει από φιλοσοφική σκοπιά είναι το ζήτημα της διαλεκτικής ή, καλύτερα, το ζητούμενο μιας διαλεκτικής ανοιχτής, εποικοδομητικής και μη τελεολογικής. Σήμερα είναι προφανής η σημ...

Η φιλοσοφία υπήρξε διστακτική απέναντι στο φόβο. Πολλοί στοχαστές αναγνωρίζουν την παρουσία του σε καίριες στιγμές του πρακτικού μας βίου· η στάση, όμως, που υιοθετούν απέναντί του είναι συνήθως επικριτική. "Όσον αφορά το φόβο... δεν πιστεύω ότι θα μπορούσε ποτέ να είναι αξιέπαινος ή χρήσιμος", ομολογεί ο Ντεκάρτ, ακολουθώντας την παράδοση αρνητικών απόψεων περί φόβου που εγκαινίασε ο Πλάτων όταν όριζε ως αρετή την ικανότητα αντίστασης σε ό,τι πιστεύουμε ή επιθυμούμε όταν βρισκόμαστε "εν φόβοις". [...]

Στις 9 Σεπτεμβρίου του 2000 ο Γιουργκεν Χάμπερμας έδωσε μια ομιλία στο Πανεπιστήμιο της Ζυρίχης με την ευκαιρία της απονομής του Βραβείου Dr Magrit. Στην ομιλία του προέβη στη διάκριση μεταξύ μιας καντιανών καταβολών θεωρίας της δικαιοσύνης και μιας υπαρξιστικής ηθικής, όπως αυτή που συναντάμε στον Κίρκεγκωρ. Η τελευταία μαρτυρεί ένα "μετα-μεταφυσικό έθος", καθώς απαντά στο ερώτημα για τον ορθό βίο με την "ικανότητα να είναι κανείς ο εαυτός του". Από ποια παραδοχή εκκινεί ο Χάμπερμας; Πρόκειται για την ιδέα ότι, στις συνθήκες της όψιμης νεωτερικότητας, δεν είναι δυνατό, ούτ...

Με την επανάστασή του, το γαλλικό έθνος έπλασε έναν από τους πιο ανθεκτικούς πολιτικούς και πνευματικούς μύθους στην ιστορία της Ευρώπης. Αντίθετα, το γερμανικό έθνος, παρότι κι αυτό εκπήγασε από μια πνευματική και θρησκευτική επανάσταση, τον προτεσταντισμό, δεν κατάφερε να προσδώσει στη δική του επανάσταση ένα ανάλογο κύρος. Κηδεμόνας του γερμανισμού και προάγγελος της γερμανικής ενοποιήσεως, ο Χέγκελ κατέβαλε θεαματικές προσπάθειες προς αυτή την κατεύθυνση. Σε ευάριθμα νεανικά του κείμενα, μη εξαιρουμένης της Φαινομενολογίας του Πνεύματος, επιχειρεί ορισμένους τολμηρούς δ...

Η παρουσίαση της "Αισθητικής" του Χέγκελ στο βιβλίο αυτό, σκοπό έχει να δείξει πόσο γόνιμη είναι για τη σημερινή φιλοσοφία της τέχνης αυτή η φιλοσοφική κατεύθυνση, που υποστηρίζει ότι η ανάλυση του Ωραίου δεν πρέπει να ξεκινά από την περιγραφή ωραίων πραγμάτων αλλά από τη γνώση του Ωραίου καθεαυτή.