Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Ο Ζαν Βαλ (1888 - 1974), καθηγητής φιλοσοφίας στη Σορβόνη, αναπτύσσει στο παρόν έργο την πορεία της σκέψης των Κίρκεγκωρ, Χάϊντεγκερ, Γιάσπερς, Μαρσέλ και Σάρτρ, πρωτεργατών της φιλοσοφίας της υποστάσεως. Καίρια και κρίσιμα ερωτήματα για την ανθρώπινη ύπαρξη ζητούν απάντηση: Ποιός είμαι εγώ αυτή τη στιγμή που υπάρχω; Ποιός είναι ο κόσμος αυτή τη στιγμή που τον βλέπω; Τι νόημα έχει για την ύπαρξη ότι θα χάσω το προνόμιο να ζω; Γιατί να υπάρχει ο κόσμος και όχι το τίποτε; Οι απαντήσεις στα παραπάνω φιλοσοφικά ερωτήματα δεν αποτελούν οριστικές λύσεις, αλλά αναβαθμούς προς το π...

Ο παρών τιμητικός τόμος αφιερώνεται στην καθηγήτρια Βασιλική Παπούλια με την ευκαιρία της συμπλήρωσης τριάντα πέντε χρόνων προσφοράς της στο Πανεπιστήμιο. Ως δασκάλα και ερευνήτρια η τιμωμένη διακρίνεται για την πολυσχιδή της προσωπικότητα αλλά κα τα πολύπλευρα ενδιαφέροντά της. τα ελληνικά και διεθνή επιστημονικά fora, η ελληνική και η διεθνής Ένωση Σπουδών για την Νοτιοανατολική Ευρώπη, η Ελληνική Ιστορική Εταιρεία, κυρίως το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονικής συνιστούν τον ευρύτατα ανοικτό χώρο των εμπειριών και των δράσεών της, επιστημονικών και επαγγελματικών. [......

Στο βιβλίο αυτό γίνεται η απόπειρα μίας κριτικής γενεαλογίας των "Θέσεων για την ιστορία" του Walter Benjamin. Χωρώντας από τη βασική αφετηρία της αξίωσης του Διαφωτισμού από τον Immanuel Kant, ότι το ανθρώπινο ον πρέπει να μάθει να χρησιμοποιεί τις δικές του δυνάμεις για να χειραφετηθεί, η ανάλυση προχωρά στον Schiller, τον Goethe και τον Hegel αναλύοντας τόσο λογοτεχνικά όσο και φιλοσοφικά εγχειρήματα αναφορικά με την ανθρώπινη ιστορία. Ακολούθως αναλύονται διεξοδικά οι δύο μεγάλες κριτικές συλλήψεις του 19ου αιώνα για την ιστορικότητα: αφενός του Marx, ως μία βαθυδομι...

Είμαστε ελεύθεροι; Είναι η ελευθερία συμβατή με τον ντετερμινισμό; Πώς συνδέεται η ελευθερία με την ηθική υπευθυνότητα; Αυτά είναι τα κεντρικά ερωτήματα στα οποία μπορεί να αναλυθεί το πρόβλημα της ελεύθερης βούλησης. Το ζήτημα της ανθρώπινης ελευθερίας είναι τόσο παλιό όσο και ο ίδιος ο φιλοσοφικός στοχασμός. Είναι όμως και πολύ επίκαιρο, καθώς τις τελευταίες δεκαετίες φιλόσοφοι νατουραλιστικής κυρίως κατεύθυνσης έχουν εισαγάγει νέα ερωτήματα, νέες εννοιολογικές διακρίσεις και μια νέα ορολογία, με βάση τα οποία συζητούν το πρόβλημα αλλά και επαναξιολογούν τις κλασικές θεωρ...

Ο Γκέοργκ Λούκατς είναι ευρύτατα γνωστός ως ένας από τους θεμελιωτές της μαρξιστικής φιλοσοφίας του 20ού αιώνα. Έτσι η πρώιμη φάση της διανοητικής του παραγωγής, η οποία προηγήθηκε της αιφνίδιας στράτευσης του στο κομμουνιστικό κίνημα στα τέλη του 1918, κατά κανόνα αγνοήθηκε από τους μελετητές του έργου του, τουλάχιστον μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του '60, και παραμένει ακόμα σχετικά αδιερεύνητη. Το βιβλίο αυτό προσφέρει μια ενδελεχή κριτική ανασυγκρότηση του λεγόμενου "προμαρξιστικού έργου" του Λούκατς και καινοτομεί αναζητώντας την εσωτερική δυναμική των νεανικών του ε...

Μετά τον Μεσαίωνα, σημαντικοί σταθμοί οριοθετούν ανεξίτηλα την εξέλιξη της νεότερη φιλοσοφίας, που καλύπτει μια περίοδο από τον 15ο έως τον 18ο αιώνα, μέχρι και τον Καντ. Πρώτος σταθμός υπήρξε η Αναγέννηση του 15ου αιώνα. Ο Νικόλαος Κουζάνους, και ιδίως ο αναγεννησιακός ουμανισμός (Φλωρεντία, Μιλάνο, Φεράρα, Βενετία, Ρώμη), προσφέρουν ιδέες με επίκεντρο τον άνθρωπο. Ο ουμανισμός και η νεότερη εικόνα του κράτους (Μακιαβέλι, Μορ, Μποτέρο, Μποντέν) διαμορφώνουν έναν τρόπο σκέψης που αμφισβητεί τη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία (Έρασμος, Λούθηρος, Καλβίνος, Μοντέν). Μετά τον 15ο αι...

Πρωτοδημοσιευμένο το 1922 και οργανωμένο πάνω στη βάση έξι μεγάλων θεματικών ενοτήτων, το βιβλίο αυτό αποτελεί ένα σχεδόν εξαντλητικό πανόραμα όλων όσα μπόρεσε να πει και να στοχαστεί η Δύση αναφορικά με τον Θεό, τον κόσμο και τον άνθρωπο, από την Αρχαιότητα ώς τους Νεότερους Χρόνους ή, ακριβέστερα, από το τέλος της Αρχαιότητας ώς τις απαρχές των Νεότερων Χρόνων. Θα μπορούσε κανείς να αρκεστεί στο να θαυμάζει τη γνώση που επιδαψιλεύει ο συγγραφέας, την τόσο εντυπωσιακή σε όγκο και αυτοπεποίθηση· την πυκνότητα και την κομψότητα της γραφής του, καθώς ανασυγκροτεί τα διάφ...

Ο Martin Heidegger διατυπώνει μια θεμελιώδη διερώτηση, της οποίας την απάντηση παρέχει με πλήρη βεβαιότητα ως προς την αλήθεια της: "από που ορμώμενος ο άνθρωπος εγείρει την αξίωση να φτάσει ως την ουσία ενός πράγματος; Ο άνθρωπος εγείρει την αξίωση ορμώμενος μόνο από εκεί όπου τη δεξιώνεται. Τη δεξιώνεται στην προσαγόρευση της γλώσσας. Και βεβαίως μόνον αν -και στο βαθμό που- σέβεται την ίδια την ουσία της γλώσσας [...] Η γλώσσα είναι αυτή που κατ' αρχάς και τελικά μας στέλνει νεύματα για την ουσία ενός πράγματος". Έχω τη γνώμη ότι η διερώτηση αυτή, μαζί με την απάντησή τη...

Το "Τι είπε στ' αλήθεια ο Νίτσε" μας παρουσιάζει με τρόπο ευσύνοπτο και ευκολονόητο, κατατοπιστικό όσο και διασκεδαστικό, τον φιλόσοφο που ίσως έχει διαβαστεί περισσότερο, αλλά τον έχουν καταλάβει λιγότερο από κάθε άλλον στην ιστορία. Το επιθετικό και επιδεικτικό ύφος του Φρίντριχ Νίτσε, ο σαρκασμός του και η αποθέωση της δύναμης άγγιξαν ευαίσθητες χορδές του σύγχρονου πολιτισμού. Περισσότεροι άνθρωποι από ποτέ διαβάζουν σήμερα και συζητούν τα κείμενά του. Αλλά οι ιδέες του Νίτσε συχνά επισκιάζονται από τους μύθους που περιβάλλουν τη σεξουαλική ζωή του, τις πολιτικές απ...

Ο Τάσος Πανταζής (1966-2009) μελετάει τις απόψεις του Ρουσσώ για τον πολιτισμό και την αγωγή, όχι μόνο στον "Αιμίλιο" αλλά και υπό το φως των δύο Λόγων του, του "Λόγου περί επιστημών και τεχνών" και του "Λόγου περί της καταγωγής και των θεμελίων της ανισότητας" ανάμεσα στους Ανθρώπους. Ο Ρουσσώ εισηγείται αγωγή με ελευθερία και στοχεύει στην πραγμάτωση της ελευθερίας του ανθρώπου. Το πεδίο της εκπαίδευσης θεωρείται από τον Ρουσσώ ιδιαίτερα κρίσιμο, όπως και για τον Καντ, οι ιδέες του οποίου εξετάζονται συγκριτικά με αυτές του Ρουσσώ σε αρκετά σημεία. Η ιδέα της επιστροφ...

Ο φιλοσοφικός λόγος συνιστά διαρκή θητεία ωρίμανσης στις γοητευτικότερες και στις μόνες αληθεύουσες διεκφράσεις του ανθρωπίνως υπάρχειν. Το αληθεύειν της φιλοσοφίας δε συνίσταται στην επαλήθευση εμπειρικών γεγονότων ή καταστάσεων, αλλά στη πληρωματική επιμαρτυρία πανανθρώπινων βιωμάτων που τρέφουν τον άλκιμο λογισμό και το ρωμαλέο συναίσθημα σε όλες τις εκδιπλώσεις της ανθρώπινης εμπειρίας. Δεν προσάγει "αποδείξεις" αλλά καθαρότητα νοήματος που κατατίθεται ως κρατερός φιλοσοφικός λόγος με ουσιαστική πνοή και εμπνοή... Η "Πρώτη Φιλοσοφία" επιχειρεί να προσφέρει στον αναγνώστ...

Υπάρχει τελικά κάτι που περιορίζει την ένταξη της όποιας ανθρώπινης σκέψης, ή κρίσης, στο σύνολο των φιλοσοφημάτων; Υπάρχει μήπως κάτι που εμποδίζει την αναγνώριση κάθε ερωτήματος ως φιλοσοφικού; Αν ναι, αξίζει να αναζητήσουμε μία μέθοδο κατάλληλη να αναδείξει αυτούς τους περιορισμούς, μία μέθοδο έρευνας, έστω, απλά συμβατής με την ταυτότητα της φιλοσοφίας· αν τελικά κάτι είναι η φιλοσοφία είναι επειδή μπορεί (αν μπορεί) να οικοδομεί πάνω σε μια αντικειμενική μέθοδο έρευνας...

Στις 6 Απριλίου του 2009, ο σημαντικός Γάλλος φιλόσοφος, δημοσιογράφος και ακτιβιστής Μπερνάρ-Ανρί Λεβί εκφώνησε στην αίθουσα Ντισάν της Ecole normale - στην ίδια αίθουσα όπου παρακολούθησε τις διαλέξεις κορυφαίων στοχαστών και στην οποία επίσης είχε μιλήσει ο Ζακ Λακάν - μια διάλεξη με τίτλο "Πώς φιλοσοφώ". Στη διάλεξή του ο Λεβί πήρε το ρίσκο να περιγράψει το έντονα φορτισμένο πεδίο των μαχών στο σύγχρονο φιλοσοφικό τοπίο, καθώς και να αποσαφηνίσει τη φύση της διαμάχης του με τους μοντέρνους φιλοσόφους. Παράλληλα, θέλησε να εκφράσει την ευγνωμοσύνη του προς όλους εκεί...

Η έλευση και η εδραίωση των λεγόμενων "Νέων Χρόνων" συντελέστηκε μέσω μιας πολυμέτωπης ιδεολογικής αντιπαράθεσης, η οποία διεξάχθηκε ταυτόχρονα σε διαφορετικά επίπεδα, αλλά γνώρισε την κορύφωσή της στο πεδίο της αφηρημένης σκέψης. Η κοσμοθεώρηση του Μεσαίωνα, στο πλαίσιο της οποίας είχε επιτευχθεί μια σύνθεση της χριστιανικής θρησκείας με την αρχαία φιλοσοφία, έβρισκε τη θεωρητική της θεμελίωση σε μια επιστήμη που ονομαζόταν μεταφυσική. Η μεταφυσική, εξαιτίας της ξεχωριστής της θέσης και λειτουργίας, δέχθηκε την ανελέητη επίθεση των εκπροσώπων της κοσμοαντίληψης των Νέων Χρ...

Η έλευση και η εδραίωση των λεγόμενων "Νέων Χρόνων" συντελέστηκε μέσω μιας πολυμέτωπης ιδεολογικής αντιπαράθεσης, η οποία διεξάχθηκε ταυτόχρονα σε διαφορετικά επίπεδα, αλλά γνώρισε την κορύφωσή της στο πεδίο της αφηρημένης σκέψης. Η κοσμοθεώρηση του Μεσαίωνα, στο πλαίσιο της οποίας είχε επιτευχθεί μια σύνθεση της χριστιανικής θρησκείας με την αρχαία φιλοσοφία, έβρισκε τη θεωρητική της θεμελίωση σε μια επιστήμη που ονομαζόταν μεταφυσική. Η μεταφυσική, εξαιτίας της ξεχωριστής της θέσης και λειτουργίας, δέχθηκε την ανελέητη επίθεση των εκπροσώπων της κοσμοαντίληψης των Νέων Χ...

Εκτός από λαμπρός συγγραφέας, δραματουργός και αμφισβητίας, ο Όσκαρ Γουάιλντ θεωρείται ο καλύτερος δημιουργός αφορισμών της σύγχρονης ιστορίας. Οι διάσημοι συλλογισμοί που συμπύκνωνε σε μία και μόνη φράση είναι ανατρεπτικοί και βαθυστόχαστοι μαζί. Ο συγγραφέας του "Νίτσε: 99 μαθήματα καθημερινής φιλοσοφίας" παίρνει 99 μαργαριτάρια σοφίας από τον άνθρωπο που, ακριβώς επειδή η ζωή του ήταν επικεντρωμένη γύρω στις απολαύσεις, γνώρισε όλες τις ακρότητες της ανθρώπινης ψυχής, και μεταφέρει τα μηνύματά του σε καταστάσεις σημερινές για να μας διδάξει πώς να αντιμετωπίζουμε τα π...

Ο Τζιορντάνο Μπρούνο γεννήθηκε το 1548 στην πόλη Νόλα της Ιταλίας. Αποκαλούσε τον εαυτό του "νόλιο φιλόσοφο" και τη "διδασκαλία του "νόλια φιλοσοφία". Οι πρωτοποριακές φιλοσοφικές και επιστημονικές του αντιλήψεις θα τον φέρουν σε σύγκρουση με την κοινωνία της εποχής του. Ο Μπρούνο προτάσσοντας τις ιδέες του, ακόμη και μπροστά στο θάνατο, από το 1576 ξεκινά ένα ταξίδι φιλοσοφικής περιπλάνησης στα πιο γνωστά κέντρα : Γενεύη, Παρίσι, Λονδίνο, Βυρτεμβέργη, Πράγα και Ζυρίχη. Το Μάιο του 1592 ένας ευγενής από τη Βενετία καταδίδει τον Μπρούνο στην Ιερά Εξέταση. Στις 17 Φεβρουαρίου...

Το έργο του Maclntyre εγγράφεται στην ευρύτερη συζήτηση γύρω από το Διαφωτιστικό Πρόγραμμα, η οποία αφορά στο περιεχόμενο, την ερμηνεία και τις προοπτικές της Νεωτερικότητας. Στο τελικό διαζύγιο με την κλασική παράδοση εντοπίζει ο Maclntyre τον πλέον αποφασιστικό παράγοντα αποτυχίας του Προγράμματος του 18ου αιώνα, υποστηρίζοντας ότι η αποποίηση της αριστοτελικής παράδοσης στους Νέους Χρόνους άγει, σε πρώτη φάση, στη διατύπωση των νεωτερικών ηθικών θεωριών και, σε δεύτερη, στο ναυάγιο της Νεωτερικότητας που διέγνωσε ο Nietzsche. Ο μεταδιαφωτιστικός φιλελεύθερος πολιτισμός ε...

"Μήπως, αναρωτιόταν ο Σωκράτης.... μήπως υπάρχει μια σφαίρα σοφίας απ' όπου έχει απελαθεί κάθε ειδήμονας της λογικής; Μήπως είναι η τέχνη ένα αναγκαίο συνακόλουθο και συμπλήρωμα της επιστήμης;" Ο Σωκράτης, όπως ήδη αναφέρθηκε, είναι ο εκπρόσωπος της οπτιμιστικής γνώσης. Αυτή είναι όμως η αιτία, σύμφωνα με τον Νίτσε, που γεννά την τραγική παραίτηση. Συνέπεια αυτής όμως είναι η ανάγκη δημιουργίας τέχνης. Εδώ πρέπει να εντοπίσουμε και την αντιθετική λειτουργία της οπτιμιστικής γνώσης, αφού όταν η δίψα γι' αυτήν είναι σε κατώτερο επίπεδο, αποτελεί εχθρό της τέχνης. Για τον...

Το κείμενο που παρουσιάζουμε για πρώτη φορά στο ελληνικό κοινό, συγκαταλέγεται στα όψιμα έργα του Ζαν-Μπατίστ Μποτύλ, της περιόδου εκείνης μετά το 1937 για την οποία τελικά γνωρίζουμε λίγα πράγματα. Πρόκειται για έναν κύκλο οκτώ ομιλιών τις οποίες εκφώνησε ο Μποτύλ στην Παραγουάη τον Μάιο του 1946, πιθανώς από τις 10 έως τις 15, ένα χρόνο πριν από το θάνατό του. Το κοινό του Μποτύλ αποτελούνταν αποκλειστικά από Γερμανούς μετανάστες, θαυμαστές του Καντ, που ζούσαν με τον τρόπο του φιλοσόφου από το Καίνιγκσμπεργκ. Οι περισσότεροι προέρχονταν από αυτή την πόλη, την οποία εγκατ...