Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Ο "Αποχαιρετισμός στον λόγο" απευθύνει μια ρωμαλέα πρόκληση στον επιστημονικό ορθολογισμό που υπόκειται στα δυτικά ιδεώδη της "προόδου" και της "ανάπτυξης" των οποίων οι ολέθριες συνέπειες αναγνωρίζονται πλέον ευρέως. Τα δοκίμια αυτού του βιβλίου, παρά την ποικιλία τους ως προς τα θέματα και τις αφορμές για τις οποίες γράφτηκαν, έχουν συνεπή φιλοσοφικό στόχο. Ο Φεγεράμπεντ, είτε εξετάζει την ελληνική τέχνη και σκέψη, είτε υπερασπίζεται την Εκκλησία στη διαμάχη της με τον Γαλιλαίο, είτε ερευνά την εξέλιξη της κβαντικής φυσικής, είτε εκθέτει τον δογματισμό του Καρλ Πόππερ, πρ...

Ο Αριστοτέλης αποκαθιστά τις επιστημονικές αξιώσεις της προσωκρατικής φιλοσοφίας και ιδρύει τους περισσότερους από τους μαθησιακούς κλάδους που ισχύουν ακόμη για μας. Η μελέτη των Κρυμπελλιέ και Πελλεγκρέν μελέτα όλο το έργο του Αριστοτέλη από την σκοπιά αυτή, την σκοπιά των επιστημών, της επιστημολογίας και της μεθοδολογίας. Σε αντίθεση με τον Πλάτωνα, ο Αριστοτέλης αποδέχεται την ακατάσχετη πολλαπλότητα της πραγματικότητας και φιλοδοξεί να ιδρύσει τόσες επιστήμες όσες και τα επιμέρους αντικείμενα που αναγνωρίζει σ' αυτήν. Παραμένει ωστόσο πλατωνικός: Μπορεί η γνώση να...

Η σκέψη του Αριστοτέλη μάς ενδιαφέρει σήμερα, επειδή είναι γόνιμη, πλούσια σε νοήματα, ανοιχτή σε συνεχή διάλογο με τον σύγχρονο φιλοσοφικό προβληματισμό και την επιστημονική σκέψη. Το βιβλίο αυτό παρακολουθεί ιδέες και έννοιες της αριστοτελικής φιλοσοφίας που γονιμοποιούν τα επιχειρήματα του Ernan McMullin- ενός σύγχρονου φιλοσόφου της επιστήμης, μαθητή του Erwin Schrodinger-στην προσπάθειά του να θεμελιώσει μια ρεαλιστική εικόνα για την επιστήμη και τον κόσμο. Το κεντρικό νήμα που διαπερνά τη μελέτη αυτή είναι η απαγωγή, ένας υποθετικός-δυναμικός τρόπος του σκέπτεσθαι...

Το αρχαίο κείμενο του συγγράμματος του Αρχιμήδους "Περί της Μεθόδου των Μηχανικών Θεωρημάτων" έγινε γνωστό στην επιστημονική κοινότητα την περίοδο 1906-1910, όταν ο μεγάλος Δανός φιλόλογος J. L. Heiberg το εντόπισε και κατώρθωσε να το διαβάσει μέσα από ένα "παλίμψηστο" (αυτό που τελικώς δημοπρατήθηκε από τον οίκο Christies, το 1998, στη Ν. Υόρκη). Το εν λόγω σύγγραμμα κατέχει εξέχουσα θέση στην αρχαία ελληνική μαθηματική γραμματεία, δεδομένου ότι μέσα σ' αυτό επιλύονται, για πρώτη φορά, προβλήματα ευρέσεως του όγκου (ή του κέντρου βάρους) γεωμετρικών σχημάτων, όπως σφαίρ...

Το βιβλίο αποτελεί μια εξαιρετική σύνθεση επιστήμης και πνευματικότητας. "Εάν θέλουμε να κατανοήσουμε τη ζωή μας, θα πρέπει να καταλάβουμε τους νόμους που διέπουν το σύμπαν". Αυτήν τη θεμελιώδη για την ανθρώπινη ύπαρξη αρχή διερευνά στο παρόν έργο ο Μηνάς Καφάτος. Ο λόγος του, άμεσος, δεινός και αποκαλυπτικός, μυεί τον απλό αναγνώστη, καθώς και τον ειδικό επιστήμονα και ερευνητή στις βαθύτερες αλήθειες της ανθρώπινης ύπαρξης. Εκκινώντας από τη βαθιά γνώση του της επιστήμης της φυσικής και όντας ο ίδιος κληρονόμος μιας μακράς και σπουδαίας παράδοσης πνευματικής αναζήτησης,...

Η ανά χείρας μελέτη εξετάζει το πρόβλημα των σχέσεων της φιλοσοφίας με τη γνώση και την επιστήμη εστιάζοντας στην επιστημολογία: προτείνει μια ενιαία σύλληψη της επιστημολογίας η οποία προκύπτει ως συνισταμένη τεσσάρων επιμέρους συνιστωσών - μιας επιστημονικής, μιας ανθρωπολογικής, μιας ιστορικής και μιας φιλοσοφικής. Η επιστημονική συνιστώσα αναδεικνύει τη σύνδεση της επιστημολογίας με τα σχέδια θεμελίωσης των διαφόρων επιστημών· η ανθρωπολογική φέρνει στο προσκήνιο τις συνθήκες υπό τις οποίες παράγεται, συντίθεται και ερμηνεύεται η γνώση από τα υποκείμενα (τους επιστήμονε...

Ο στόχος του παρόντος κειμένου ήταν διπλός. Πρώτον, να παρουσιάσει τον λογικό σκελετό της έννοιας "τρόπος παραγωγής". Δεύτερον να εκμεταλευθεί το δυναμικό αυτής της έννοιας προκειμένου να εντάξει τις διάφορες όψεις της επιστήμης της φυσικής και να εντοπίσει τις σχέσεις μεταξύ τους στο εσωτερικό του ενιαίου πλαισίου που παρέχει η εν λόγω έννοια. Πρέπει να υπογραμμιστεί ακόμα μια φορά ότι οι πλέον θεμελειώδεις όψεις της φυσικής (τις οποίες χαρακτηρίζουμε ως τα τρία συγκροτησιακά στοιχεία της φυσικής, μέσα στο δίκτυο των μεταξύ τους σχέσεων), δηλαδή αυτές που συνιστούν τη γνωσ...

Γιατί πιστεύουν τόσοι άνθρωποι στην τηλεπάθεια, στους μάγους, στις προηγούμενες ζωές, στις απαγωγές από εξωγήινους και στα φαντάσματα; Τι έχει οδηγήσει στη διάδοση της "επιστημονικής" εκδοχής της βιβλικής δημιουργίας, του αποκαλούμενου "επιστημονικού δημιουργισμού" και στην πεποίθηση ότι ποτέ δεν συνέβη το Εβραϊκό Ολοκαύτωμα; Γιατί στην εποχή αυτή την, υποτίθεται, επιστημονικά φωτισμένη μοιάζουμε να βρισκόμαστε σε μεγαλύτερη και πιο επικίνδυνη σύγχυση παρά ποτέ; Ο ιστορικός της επιστήμης Μάικλ Σέρμερ ερευνά τους λόγους για τους οποίους τα αλλόκοσμα φαινόμενα και οι αιρέσεις...

[...] Αντικείμενο του βιβλίου είναι η ιδέα μιας ελεύθερης κοινωνίας, ο ρόλος των διανοουμένων (των επιστημόνων) μέσα της και η πραγματοποίηση αυτής της ιδέας. Ελεύθερη κοινωνία δεν είναι εκείνη μέσα στην οποία έχουν τα άτομα ίσα δικαιώματα και ίση πρόσβαση στα κέντρα της εξουσίας, αλλά εκείνη μέσα στην οποία οι παραδόσεις έχουν τέτοια δικαιώματα και τέτοια πρόσβαση. Μια ελεύθερη κοινωνία δεν στηρίζεται σε μια θεμελιώδη γνώση (π.χ. στην επιστημονική γνώση) ούτε σε μια θεμελιώδη ηθική (π.χ. στην ανθρώπινη ηθική)· στηρίζεται σε μια προστατευτική δομή, άρα σε μια αστυνομία: η ε...

Η γνωσιακή επιστήμη (cognitive science) μελετά τον ανθρώπινο νου ως δομή στην οποία εισρέουν αισθητηριακά ερεθίσματα και από την οποία εκρέουν σημασίες. Κατά συνέπεια, ο άνθρωπος ζώντας σ' έναν κόσμο σημασιών και σκοπιμοτήτων, αναγωγικά, φθάνει στα ακόλουθα ερωτήματα: Ποιο είναι το κριτήριο της σημασίας; Ποιο είναι το μέτρο της αλήθειας; Τα ερωτήματα αυτά βρίσκονται στο επίκεντρο και του φιλοσοφικού στοχασμού. Η φιλοσοφία είναι μια επιλογή της συνείδησης για ελεύθερη ζήτηση της αλήθειας ως κριτηρίου της σημασίας με σκοπό την ανεύρεση του εσχάτου νοήματος του "είναι". Η ορθό...

Το αναχείρας βιβλίο εισάγει τους αναγνώστες στην γνωσιολογία, τον φιλοσοφικό κλάδο στην αρμοδιότητα του οποίου υπάγονται τα ζητήματα της γνώσης, ειδικά της γνώσης που παράγουν οι επιστήμες. Από τα χρόνια του Καντ και μετά, η γνωσιολογία επηρεάστηκε από τις εξελίξεις στις επιστήμες - αυτή η διαλεκτική των σχέσεων της γνωσιολογίας με τις επιστήμες διαμορφώνει το πλαίσιο μέσα στο οποίο η γνωσιολογία συγκροτείται και ανασυγκροτείται τις τελευταίες δεκαετίες. Παρακολουθούμε τις εξελίξεις στην γνωσιολογία, όπως αυτές αναπτύσσονται στο πλαίσιο τριών σχεδίων ανασυγκρότησης της φιλο...

Προσεγγίζουμε άραγε, κατά το τέλος αυτού του αιώνα, το έσχατο γνωστικό σύνορο - την επιστήμη της ανθρώπινης νόησης; Την τελευταία εικοσιπενταετία φιλόσοφοι, ψυχολόγοι, γλωσσολόγοι, νευροεπιστήμονες και επιστήμονες στον κλάδο των ηλεκτρονικών υπολογιστών και της τεχνητής νοημοσύνης εργάζονται από κοινού για να συγκροτηθεί ενιαίο θεωρητικό και πρακτικό πλαίσιο ικανό να οδηγήσει σε σαφέστερη σύλληψη του αρχικού ερωτήματος και στην επινόηση μεθόδων για την πραγμάτευσή του. Αυτό το υπό διαμόρφωση πλαίσιο, γνωστό ως Γνωσιοεπιστήμη -Cognitive Science-, αποτελεί σήμερα ραγδαίως ανα...

Το κείμενο του Πωλ Φεγεράμπεντ "Δημοκρατικός σχετικισμός" αποτελεί αυτοτελή ενότητα του δοκιμίου του "Σημειώσεις για τον σχετικισμό" και περιέχεται στο βιβλίο του "Αποχαιρετισμός στον Λόγο" ("Farewell to reason", Verso, 1987). Δημοσιεύεται με αφορμή τον εορτασμό των 2.500 χρόνων από την εγκαθίδρυση της δημοκρατίας στην Πόλη της Αθήνας που αποτελεί σταθερό άξονα αναφοράς του συγγραφέα.

Ο Alexandre Koyre είναι χωρίς αμφιβολία η κεντρική μορφή της σύγχρονης ιστοριογραφίας της επιστήμης. Όχι μόνο γιατί το έργο του θεωρείται θεμελιώδες αλλά γιατί στη ρίζα κάθε ερευνητικού προβλήματος ή μεθοδολογικής διχογνωμίας μπορεί να ανιχνεύσει κανείς μια δική του, προκλητική συνήθως, τοποθέτηση. Το έργο του Koyre θα αποτελέσει υπόδειγμα για ένα νέο τρόπο προσέγγισης της επιστήμης του παρελθόντος. Στα χέρια του η ιστορία της επιστήμης γίνεται ιστορία ιδεών: διαφαίνεται η ενότητα της ανθρώπινης σκέψης σ' όλες τις δημιουργικές της μορφές - φιλοσοφία, θρησκεία, τέχνη, επιστ...

Η έκδοση του έργου στα ελληνικά αντιπροσωπεύει ένα ορόσημο στη συνεργασία μεταξύ φιλοσόφων της επιστήμης από την Αθήνα και το Πίτσμπουργκ: για περισσότερο από 10 χρόνια τώρα, φιλόσοφοι από τις δύο χώρες ένωσαν τις δυνάμεις τους για να διδάξουν φοιτητές και να μάθουν ο ένας από τον άλλον. Τα έντεκα κεφάλαια του βιβλίου αντιπροσωπεύουν πολλές ώρες συζητήσεων, αμοιβαίου σχολιασμού, εποικοδομητικής κριτικής και γόνιμης αλληλεπίδρασης μεταξύ όλων των συγγραφέων. Κίνητρο για την συγγραφή τους ήταν η κοινή διαπίστωση ότι έλειπε μια εκσυγχρονισμένη επισκόπηση ολόκληρου του πεδίου τ...

Η νεωτερικότητα δεν είναι μια εποχή με αυστηρά χρονολογικά όρια, αλλά μάλλον ένα πλέγμα μεθοδολογικών παραδοχών και αξιολογικών δεσμεύσεων που δεν παράγουν κανένα καθολικά αποδεκτό ή υποχρεωτικό πλαίσιο για τον στοχασμό και την πράξη. Η θεμελιακή της προϋπόθεση είναι η ριζική αποδέσμευση της συνείδησης από την παραδοσιακή αυθεντία και το δικαίωμα κριτικής όλων των παραδεδομένων τρόπων του σκέπτεσθαι και ζην. Το παρόν βιβλίο είναι ένα πανόραμα των εννοιολογικών αναζητήσεων που οδήγησαν στην κρίσιμη αυτή καμπή του πολιτισμού με έμφαση κάθε φορά στο ιστορικο-κοινωνικό πλαίσιό...