Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Τα μελετήματα που συγκεντρώνονται στον τόμο αυτό ακολουθούν την ίδια γραμμή με τις μελέτες που δημοσιεύτηκαν στους δύο προηγούμενους τόμους-συλλογές (Γλωσσοφιλολογικά, Α΄ και Β΄). Οι λόγοι για την επανέκδοσή τους πολλοί. Τα παράλληλα χωρία στα δοκίμια του Σεφέρη και του Έλιοτ (πρωτοδημοσιεύτηκε με μορφή βιβλίου πριν από πολλά χρόνια, σήμερα εξαντλημένη) ήταν η πρώτη συστηματική και ακριβοδίκαιη μελέτη ενός πολυσυζητημένου θέματος στη χώρα μας, των παράλληλων απόψεων ή, μάλλον, των επιδράσεων που δέχτηκε, σε ότι αφορά ιδίως την κριτική του σκέψη, ο κορυφαίος Έλληνας ποιη...

Oι σχέσεις τέχνης, λογοτεχνίας και πολιτικής στα κρίσιμα 150 χρόνια της ευρωπαϊκής ιστορίας που οδηγούν από την απόλυτη μοναρχία του Λουδοβίκου IΔ στις αστικές επαναστάσεις, αποτελούν το αντικείμενο των μελετών που δημοσιεύονται εδώ. Στο επίκεντρο όλων των προσεγγίσεων βρίσκεται το ζήτημα του Διαφωτισμού και της άσκησης κοινωνικής κριτικής μέσω της τέχνης. Tα περισσότερα δοκίμια είναι αφιερωμένα στο ζωγραφικό και χαρακτικό έργο του Γκόγια.

Η λέξη "σύμμεικτα" είναι μια παλιά λέξη της λογιοσύνης που περιγράφει με ακρίβεια τη συνύπαρξη στην ίδια έκδοση κειμένων διαφορετικών ως προς το είδος, το ύφος, το περιεχόμενο και το χρόνο. Η λέξη "παραλλάξ" δηλώνει το περίεργο καθεστώς αυτών των κειμένων στον τρόπο που διαδέχονται το ένα το άλλο και στην παράξενη συνομιλία που αναπτύσσεται, καθώς έχουν ανασυρθεί από το αρχικό τους περιβάλλον για να ενταχθούν στο καινούργιο. Πρόκειται τώρα πια για άλλη δυνατότητα ανάγνωσης, αφού προτείνεται διαφορετική προοπτική και αλλότροπος συσχετισμός για κείμενα που ήδη έχουν την ξ...

Γραμματολογία είναι η επιστήμη που εξετάζει γενικότερα τα γραπτά μνημεία και ειδικότερα τα έντεχνα, αισθητικά φορτισμένα και αξιολογημένα, με στόχο τη διαπίστωση και τη διατύπωση των νόμων που καθορίζουν την παραγωγή, τη δομή, τη λειτουργία και την επίδρασή τους στην ανθρώπινη κοινωνία. Στο παρόν βιβλίο εξετάζονται οι επιμέρους κλάδοι της γραμματολογίας (θεωρία λογοτεχνίας, θεωρία λογοτεχνικών γενών και ειδών, φιλολογία, ανάλυση και ερμηνεία κειμένου, εθνική/γενική/συγκριτική γραμματολογία, ιστορία λογοτεχνίας κ.ά.), ενώ καταγράφονται κριτικά οι θεωρίες και τα θεωρήματα πο...

Σκοπός του ανά χείρας συλλογικού τόμου είναι να καταδείξει, μέσα από παλαιότερα και νεότερα παραδείγματα, τους δεσμούς, φανερούς ή λανθάνοντες, που αναπτύσσονται ανάμεσα στη λογοτεχνία και την κριτική όταν ασκούνται από το ίδιο πρόσωπο. Κριτικοί λογοτεχνίας και πανεπιστημιακοί αναλαμβάνουν, μέσα από το πρίσμα παρόμοιων αναρωτήσεων, να μας επανασυστήνουν παλαιότερους συγγραφείς μας. Και συγκεκριμένα: ο Βαγγέλης Αθανασόπουλος τον Κωστή Παλαμά, η Βενετία Αποστολίδου τον Δημήτρη Χατζή, ο Γιώργος Αράγης τον Τέλλο Άγρα, ο Ευριπίδης Γαραντούδης τον Τάκη Σινόπουλο, ο Δημήτρης Δημη...

Το έργο του George Steiner αποτελεί μια από τις πλέον κρίσιμες συμβολές στο χώρο της φιλολογικής κριτικής και της θεωρίας της ανάγνωσης. Οι τρόποι με τους οποίους η ανάγνωση εκτυλίσσεται μέσα στο κείμενο και οι δυσκολίες οι οποίες προκύπτουν από την ενεργό αλληλόδραση μεταξύ κειμένου και αναγνώστη είναι ο βασικός πυρήνας του βιβλίου αυτού του Steiner, το οποίο εγκαινιάζει μια νέα και διαφορετική αντίληψη της πρόσληψης του κειμένου από τον αναγνώστη και της ανταπόκρισης του αναγνώστη στο κείμενο.

Η μελέτη αυτή έχει σαν σκοπό της να είναι μια εισαγωγή στη μεταμοντέρνα υπόσταση τεχνών όπως ο κινηματογράφος, τα κόμικς, η λογοτεχνία και τα διάφορα υβρίδια των τεχνών αυτών, που δημιουργούνται από τη συνεχή αλληλεπίδρασή τους. Ειδικότερα, η μελέτη επικεντρώνεται στην έννοια της "πραγματικότητας" και στην προβληματική τής αντιπροσώπευσής της σε επιλεγμένα έργα των προαναφερόμενων τεχνών. Ταυτόχρονα, στοχεύει να αποδείξει ότι τα έργα αυτά παραλληλίζονται με τις θεωρίες περί μεταμοντερνισμού, χορεύοντας στην κόψη του ξυραφιού, στο όριο μεταξύ ενθουσιασμού και κριτικής.

Μολονότι η θεωρία της λογοτεχνίας αποτελεί, τον τελευταίο καιρό, βασικό μάθημα των Φιλοσοφικών σχολών, για πολλούς φοιτητές η μελέτη της δύσκολα συνάπτεται με την ανάγνωση των συγκεκριμένων λογοτεχνικών έργων. Το βιβλίο αυτό, ως εγχειρίδιο όχι μόνο για τους φοιτητές αλλά και για τους καθηγητές της Μέσης Εκπαίδευσης, είναι μια εισαγωγή στα βασικά θέματα και ζητήματα της θεωρίας της λογοτεχνίας, με τέτοιο τρόπο ώστε να συνδέεται επαρκώς με την αναγνωστική εμπειρία των λογοτεχνικών κειμένων, διαφωτίζοντάς την. Για τον λόγο αυτό, πραγματεύεται λιγότερο τις απόψεις των διαφόρων...

Ξεκινώντας από την πεποίθηση ότι μία μοντέρνα προσέγγιση των λογοτεχνικών κειμένων μπορεί να εφαρμοστεί -παράλληλα με τον παραδοσιακό τρόπο διδασκαλίας- κυρίως στις δύο τελευταίες τάξεις του Δημοτικού Σχολείου, στο βιβλίο αυτό επιλέγονται συγκεκριμένα κείμενα από τη «Γλώσσα μου» της Ε τάξης και ΣΤ τάξης, μέσα από τα οποία αποσαφηνίζονται και αξιοποιούνται διδακτικά έννοιες όπως: - Τι είναι αφήγηση, ποια είναι τα είδη του αφηγητή - τι σημαίνει αφηγηματικό πλαίσιο - πώς μπορεί να εξετασθούν σε ένα κείμενο τα λόγια των ηρώων της ιστορίας από την πλευρά της αφηγηματολογίας...

Το βιβλίο αυτό απευθύνεται στο μάχιμο εκπαιδευτικό που επιθυμεί να ενημερωθεί σε θέματα Αφηγηματολογίας και γενικότερα, θεωρίας της Λογοτεχνίας -τα οποία καλείται άλλωστε να διδάξει- και παράλληλα να δοκιμάσει στην πράξη αφηγηματικές τεχνικές. Συγκεκριμένα: - καταγράφει σημαντικούς σταθμούς της λογοτεχνικής εξέλιξης - επιλέγει και φωτίζει τα θεωρητικά εκείνα στοιχεία τα οποία είναι απαραίτητο να γνωρίζει ο καθηγητής - προβάλλει με εύληπτο τρόπο τη διδακτική εφαρμογή αυτών των αφηγηματολογικών δεδομένων, αφού αποδελτιώνει για κάθε περίπτωση αντίστοιχα παραδείγματα από το...

Η "Αναζήτηση της αρχής" είναι ένα αξιόλογο έργο του Οκτάβιο Πας για τον υπερρεαλισμό. Πρόκειται για δοκίμια που γράφτηκαν με την ευκαιρία μιας σειράς διαλέξεων που έδωσε στο πανεπιστήμιο του Μεξικού. Η γραφή του θα μαγνητίσει ένα ευρύτατο αναγνωστικό κοινό και όχι μόνο τους φίλους του σουρεαλιστικού ρεύματος στην τέχνη. Η ομορφιά του κειμένου συναγωνίζεται τον πλούτο των συνειρμών και την ξεκάθαρη διατύπωση.

[...] Όσον αφορά τη γλώσσα ειδικότερα, επιχειρείται πρώτα-πρώτα μια αξιολόγηση της συμβολής της νεότερης γλωσσολογίας στον τομέα της συντακτικής θεωρίας, μέσα από μιαν επανεκτίμηση της "Νεοελληνικής Συντάξεως" του Αχιλλέα Τζάρτζανου, αλλά παράλληλα αντιμετωπίζονται και κάποια πρακτικότερα προβλήματα διδασκαλίας της νεοελληνικής γλώσσας στους μαθητές της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Ορισμένα αμφιλεγόμενα -και μετά την επίσημη καθιέρωση της δημοτικής- ζητήματα της γλώσσας μας, όπως είναι η χρήση των μετοχών, εξετάζονται σε ειδικό κεφάλαιο αυτού του τόμου, ενώ σε άλλα κεφάλαια...

Η Lilian Furst διερευνά τη ρομαντική κοσμοθεωρία και ερμηνεύει το ρομαντικό φαινόμενο συνολικά, τόσο ως προς τα σημεία απόκλισης των ρομαντικών τροπισμών όσο και ως προς τα σημεία σύγκλισης. Καταδεικνύει την ενότητα της ρομαντικής εκφραστικής, την κοινή ουσία των ρομαντισμών, πέρα από τις πολλαπλές ιστορικές εκδηλώσεις του φαινομένου. Επιπλέον όμως, η Lilian Furst επιμένει στην πανίσχυρη παρουσία του ρομαντισμού ως συστατικού στοιχείου του δικού μας πνευματικού, καλλιτεχνικού-φιλολογικού και φιλοσοφικού universum. Αυτή η παρουσία είναι που κάνει το ρομαντισμό σύγχρονό μας,...

Ένα ζήτημα που με απασχόλησε από τη νεανική μου ηλικία και που με απασχολεί ακόμη είναι το ζήτημα της ανάγνωσης του λογοτεχνικού κειμένου σε συνδυασμό βέβαια με την παραγωγή του, τη γραφή. Γραφή και ανάγνωση, συγγραφέας και αναγνώστης είναι δυο συμπληρωματικοί πόλοι, που έχουν ανάμεσά τους το κείμενο, κοινό πεδίο αναφοράς και συνάντησης. Ο αναγνώστης πολιορκεί τη λογοτεχνία, όχι βέβαια με την πολεμική αλλά με την ερωτική μάλλον έννοια της πολιορκίας, προκειμένου να της αποσπάσει όσο γίνεται περισσότερα από τα μυστικά του σώματός της, τα χαρίσματά της, αλλά και του πνεύματός...

Το βιβλίο του M. H. Abrams "Ο καθρέφτης και το φως" (1953) έχει χαρακτηριστεί ακρογωνιαίος λίθος της νεότερης φιλολογικής επιστήμης και βασικό εγχειρίδιο μελέτης του ρομαντισμού. Πραγματεύεται τη μεγάλη τομή που επέφεραν στην ποίηση και στην κριτική οι νέες ιδέες και αντιλήψεις, που εμφανίστηκαν στο δεύτερο ήμισυ του 18ου αιώνα και αποκρυσταλλώθηκαν στο ρομαντικό κίνημα στις αρχές του 19ου αιώνα. Ο τίτλος του βιβλίου αναφέρεται στις δύο αντιθετικές μεταφορές που χρησιμοποιήθηκαν για να περιγράψουν την τέχνη και τον καλλιτεχνικό νου. Η πρώτη είναι αρχαία (Πλάτωνας) και χαρακ...

Ο άνθρωπος αδυνατεί να επιθυμεί από μόνος του: τον αντικείμενο της επιθυμίας του πρέπει να του το υποδεικνύει κάποιος τρίτος. Αυτός ο τρίτος μπορεί να είναι ξένος ως προς τη μυθιστορηματική πλοκή, όπως τα εγχειρίδια ιπποσύνης για το Δον Κιχώτη ή τα ερωτικά μυθιστορήματα για την Έμμα Μποβαρύ. Τις περισσότερες φορές αποτελεί μέλος της μυθιστορηματικής πλοκής: το πρόσωπο που υποβάλλει τις επιθυμίες τους στους ήρωες του Σταντάλ, του Προυστ ή του Ντοστογιέφσκι είναι και το ίδιο ένα από τα πρόσωπα του μυθιστορήματος. Ανάμεσα στον ήρωα και στον διαμεσολαβητή του αναπτύσσονται τότε...

Γιατί έρχεται πάντα μια μέρα που αμφιβάλλει κανείς αν η λογοτεχνία είναι πράγματι "σκοπιμότητα χωρίς σκοπό", όπως -ορθά ασφαλώς- υπέθετε ο Καντ (εγκαινιάζοντας ουσιαστικά τη νεότερη αισθητική φιλοσοφία και βάζοντας σε καλό δρόμο την ηθική αναισθησία της αισθητικής), αμφιβάλλει αν πράγματι είναι αυτόνομη και ηθικά άχρηστη, όπως εύλογα διακήρυσσε ο Όσκαρ Ουάιλντ. Η λογοτεχνικότητα της λογοτεχνίας μπορεί να βασιλεύει, αλλά δεν κυβερνά. Και ούτως ή άλλως η λογοτεχνία έχει την κακή συνήθεια να παραπέμπει σε κάτι έξω από τον εαυτό της -πράγματα των ανθρώπων, καταστάσεις, αισθήματ...

Το αντικείμενο της ποιητικής δεν είναι το κείμενο αλλά το αρχικείμενο, το σύνολο δηλαδή των γενικών ή υπερβατικών κατηγοριών -τύποι λόγου, τρόποι εκφοράς, λογοτεχνικά γένη κλπ.- στις οποίες ανάγεται κάθε επιμέρους κείμενο. Από τον Αριστοτέλη και εξής, η δυτική ποιητική κατέβαλε ποικίλες προσπάθειες ώστε να συνθέσει τις κατηγορίες αυτές σε ενιαίο σύστημα και να καλύψει, με τον τρόπο αυτό, το σύνολο του λογοτεχνικού πεδίου. Με το κλασικό αυτό βιβλίο, ο Ζεράρ Ζενέτ, ανοίγει, έστω και κατά τρόπον οξύμωρο, το δρόμο σε μια ενδεχόμενη γενική θεωρία των λογοτεχνικών μορφών.