Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Υπάρχει μεταμοντέρνα λογοτεχνία; Μπορεί να υπάρξει λογοτεχνία πέρα από το σημείο στο οποίο οδήγησε τη λογοτεχνία ο μοντερνισμός; Ή μήπως υπάρχει μόνο μια θεωρητική αντίληψη της λογοτεχνίας η οποία μπορεί να ονομαστεί μεταμοντέρνα, γιατί προσεγγίζει τη λογοτεχνία με τρόπο εντελώς διαφορετικό από εκείνους με τους οποίους την προσεγγίζει η λογοτεχνική θεωρία και κριτική έως τον μοντερνισμό; Με τη δεύτερη έκδοση αυτού του βιβλίου, στο οποίο στα τρία, αρχικά ("Ταυτότητα και ποιητικός λόγος", "Μεταμοντερνισμός και λογοτεχνική κριτική", "Η κρίση του ελεύθερου στίχου"), προστίθ...

Το περιοδικό "Επιθεώρηση Τέχνης" (1954-1967) ήταν μια καθοριστική τομή στα πολιτιστικά δρώμενα της μετεμφυλιακής ελληνικής κοινωνίας. Δημιούργημα νέων αριστερών διανοουμένων που προσπάθησαν να διανοίξουν νέες διαστάσεις στην κριτική σκέψη την οποία αντιπροσώπευαν, αποτέλεσε το πεδίο στο οποίο κατατέθηκαν σημαντικές επεξεργασίες για τα ζητήματα της τέχνης, εισήχθηκαν πρωτοποριακές αισθητικές θεωρίες, εξελίχθηκαν διάλογοι και συγκρούσεις που σφράγισαν την εποχή τους και εμπλούτισαν τον νεοελληνικό κριτικό λόγο. Το βιβλίο αυτό επικεντρώνεται στα ζητήματα κριτικής και θεωρί...

Το "Τέχνης εκ-παίδευσις" αποτελεί μια δουλειά πρωτοποριακή, η οποία αφορμάται από τα κείμενα του Ανθολογίου της Νεότερης Ευρωπαϊκής Λογοτεχνίας (Β Τάξη Ενιαίου Λυκείου, μάθημα επιλογής) αλλά δε σταματά στη μέχρι τώρα συνήθη διαπραγμάτευση του υλικού, που απευθύνεται στον εκπαιδευτικό χώρο. Η συγγραφέας κατασκευάζει ένα βιβλίο με μια ανοικτή οπτική, που το απευθύνει σε κάθε σκεπτόμενο αναγνώστη, προσπαθώντας να συνδυάσει την εκπαιδευτική πραγματικότητα με την παιδευτική πραγματικότητα· να ξεκλειδώσει τα κείμενα και να συνδέσει το υλικό, που προσφέρεται, με τον προβληματισμό...

Επτά ποιητές και ποιήτριες θέτουν στον εαυτό τους εννιά ερωτήσεις που ζητάνε επειγόντως απάντηση: "Η ποίηση τώρα και πάντα", "Ποίηση και κοινωνία", "Περί προγόνων, γόνων και άλλων δαιμονίων", "Η περιπέτεια της μορφής: Για μια θέση στο χρόνο", "Ποίηση και ταυτότητα: Η εμπειρία του εαυτού", "Ποίηση και γνώση: Η εμπειρία του κόσμου", "Περί κοινότητας", "Το σώμα και η φωνή", "Ποιητές και ποιητική". Γιατί μια συζήτηση για την ποίηση τώρα; Γιατί η συζήτηση για την ποίηση δεν σταματά ποτέ. Κάθε γενιά ποιητών έχει την ανάγκη, αλλά και την υποχρέωση, να συνεχίζει τον διάλογο π...

Ο Ρολάν Μπαρτ (1915-1980) ήταν ένας "ασύγκριτος εμψυχωτής της λογοτεχνικής σκέψης". Ενδιαφέρον της ζωής του ήταν "ο τρόπος με τον οποίο οι άνθρωποι κάνουν τον κόσμο κατανοητό". Είναι διάσημος για πολλούς λόγους: για μερικούς, είναι ο στρουκτουραλιστής που σκιαγράφησε μια "επιστήμη της λογοτεχνίας" και ο πιο σημαντικός υποστηρικτής της σημειολογίας. Για άλλους, δεν αντιπροσωπεύει την επιστήμη αλλά την "απόλαυση", αγκαλιάζοντας μια λογοτεχνία που δίνει στον αναγνώστη ένα δημιουργικό ρόλο. Ο Jonathan Culler ρίχνει φως στις ποικίλες θεωρητικές συνεισφορές αυτού του "δημόσιου πε...

Από την κυριάρχιση της επιστήμης τον δέκατο έβδομο αιώνα και μετά, έχουμε απορρίψει τη μυθολογία σαν δημιούργημα ενός δεισιδαίμονα και πρωτόγονου νου. Μόλις τώρα πλησιάζουμε σε μια πληρέστερη εκτίμηση της φύσης και του ρόλου του μύθου στην ιστορία του ανθρώπου. Με τις πέντε διαλέξεις που περιέχονται σε αυτό το βιβλίο ο διακεκριμένος Γάλλος ανθρωπολόγος Claude Levi-Strauss προσφέρει τη γνώση μιαςολόκληρης ζωής αναλωμένης στην ερμηνεία των μύθων και στην προσπάθεια ανακάλυψης της σημασίας που αυτοί έχουν για τη νοητική δύναμη του ανθρώπου.

Μολονότι η θεωρία της λογοτεχνίας αποτελεί, τον τελευταίο καιρό, βασικό μάθημα των Φιλοσοφικών σχολών, για πολλούς φοιτητές η μελέτη της δύσκολα συνάπτεται με την ανάγνωση των συγκεκριμένων λογοτεχνικών έργων. Το βιβλίο αυτό, ως εγχειρίδιο όχι μόνο για τους φοιτητές αλλά και για τους καθηγητές της Μέσης Εκπαίδευσης, είναι μια εισαγωγή στα βασικά θέματα και ζητήματα της θεωρίας της λογοτεχνίας, με τέτοιο τρόπο ώστε να συνδέεται επαρκώς με την αναγνωστική εμπειρία των λογοτεχνικών κειμένων, διαφωτίζοντάς την. Για τον λόγο αυτό, πραγματεύεται λιγότερο τις απόψεις των διαφόρων...

Ο Pierre Klossowski συγκαταλέγεται στους πρώτους εμβριθείς μελετητές -αναφέρω ενδεικτικά τις εξέχουσες περιπτώσεις των Maurice Heine, Gilbert Lιly, Jean Deprun- που επιχείρησαν να διεισδύσουν στο νεφελώδες έργο του Sade με την ίδια αυστηρότητα και συνέπεια που οφείλει να συνέχει την ερμηνευτική προσέγγιση των μειζόνων συστηματικών φιλοσοφιών ενός Kant ή ενός Hegel. [...] Ο σαδικός ρασιοναλισμός συνίσταται στην άρθρωση ενός καινότροπου, φαινομενικά ιδεαλιστικού discours, το οποίο απαρνείται το διαφωτιστικό πρόγραμμα του Φυσικού Ανθρώπου, αποσαρθρώνοντας ταυτόχρονα τις α...

[...] Ο τόμος αυτός ξεκινά από μια σειρά δοκίμια όπου διατυπώνονται οι θεμελιακές θέσεις του Χουρμούζιου για τη λογοτεχνία και πιο συγκεκριμένα, για την πεζογραφία σε άμεση και διαρκή συνάρτηση με τον ελληνικό χώρο. Για κείνον, πέρα από την ηθογραφική παραγωγή του περασμένου και του πρώτου τετάρτου του δικού μας αιώνα, η λογοτεχνία μας υποφέρει από ένα βαρύ και σοβαρό νόσημα: της λείπει η ελληνοκεντρικότητα, ο ελληνικός χαρακτήρας, όχι στα θέματα που επιλέγει, αλλά στο ήθος. Από το ίδιο νόσημα υποφέρει και η νεοελληνική λογοτεχνική κριτική. [...] (από την εισγαγωγή του Κ...

Μετά την εποχή της κριτικής και της λογοτεχνικής ιστορίας, ήρθε η εποχή της λογοτεχνικής θεωρίας, ή μάλλον των λογοτεχνικών θεωριών που εκδιπλώθηκαν και συγκρούστηκαν τα τελευταία σαράντα χρόνια. Συμφωνούν, ωστόσο, σε ορισμένα σημεία. Αρνούνται κάθε λογής ψυχολογισμό, δέχονται κάποιου είδους φορμαλισμό και, πάνω απ’ όλα, απαρνούνται την κοινή λογική, τις «αυτονόητες ιδέες» περί λογοτεχνίας: το συγγραφέα ως αυθεντία που νοηματοδοτεί το κείμενο· τον κόσμο ως σημείο αναφοράς του έργου· την ανάγνωση ως διάλογο μεταξύ συγγραφέα και αναγνώστη· το ύφος ως επιλογή ενός τρόπου γραφή...

Mε τον όρο επιτελεστική λογοτεχνία ονομάζουμε όχι ένα συγκεκριμένο είδος γραφής, αλλά τη διακριτή ικανότητα ορισμένων λογοτεχνικών έργων να επιζούν της ανάγνωσης και του χρόνου, εξακολουθώντας -τρόπον τινά- να "λειτουργούν", να "επιτελούν" κάποιον σκοπό, πέραν της εποχής κατά την οποία γράφτηκαν. Στα είκοσι δύο κεφάλαια αυτού του βιβλίου ο Χρήστος Χρυσόπουλος αναπτύσσει έναν πολυσήμαντο συλλογισμό για την αξία που μπορεί να έχει σήμερα ο γραπτός λόγος. Κινούμενος με ευελιξία και θάρρος από τη θέση του αναγνώστη σε εκείνην του συγγραφέα, επιδιώκει τη συγκρότηση ενός παραδείγ...

Η λογοτεχνία είναι νεκρή ή στην καλύτερη περίπτωση αργοπεθαίνει, γράφει ο Alvin Kernan στην ανά χείρας συναρπαστική και προκλητική μελέτη. Και αποδεικνύει ότι ο θάνατος της λογοτεχνίας, σύμπτωμα κι αυτός της βαθιάς και μακροχρόνιας κοινωνικής αναστάτωσης "που τα τελευταία χρόνια κατέλυσε πολλούς παραδοσιακούς θεσμούς και αξιακά συστήματα", είχε από καιρό προαγγελθεί. Όχι μόνο γιατί η λογοτεχνία εξωθείται στο περιθώριο από μια κοινωνία κυριαρχούμενη από την τηλεόραση και τις άλλες μορφές ηλεκτρονικής επικοινωνίας, αλλά -το χειρότερο- γιατί απαξιώνεται μέσα στα ίδια τα πανεπι...

Το βιβλίο του M. H. Abrams "Ο καθρέφτης και το φως" (1953) έχει χαρακτηριστεί ακρογωνιαίος λίθος της νεότερης φιλολογικής επιστήμης και βασικό εγχειρίδιο μελέτης του ρομαντισμού. Πραγματεύεται τη μεγάλη τομή που επέφεραν στην ποίηση και στην κριτική οι νέες ιδέες και αντιλήψεις, που εμφανίστηκαν στο δεύτερο ήμισυ του 18ου αιώνα και αποκρυσταλλώθηκαν στο ρομαντικό κίνημα στις αρχές του 19ου αιώνα. Ο τίτλος του βιβλίου αναφέρεται στις δύο αντιθετικές μεταφορές που χρησιμοποιήθηκαν για να περιγράψουν την τέχνη και τον καλλιτεχνικό νου. Η πρώτη είναι αρχαία (Πλάτωνας) και χαρακ...

Στην προσπάθειά τους να χαρακτηρίσουν την τέχνη, οι άνθρωποι μέχρι το μισό του 18ου αιώνα ακολουθούσαν την πεποίθηση του Αριστοτέλη και του Πλάτωνα, ότι δηλαδή ο νους είναι καθρέφτης που αντανακλά τον εξωτερικό κόσμο - άρα η τέχνη για τον Πλάτωνα είναι το κάτοπτρο που ανακλά εξωτερικά αντικείμενα, είναι, δηλαδή, η μίμηση της φύσης. Αργότερα, το ρομαντικό κίνημα συνέβαλε στην εδραίωση της άποψης ότι ο νους εκπέμπει το δικό του φως και άρα η τέχνη παύει να είναι απλή μίμηση της φύσης, αλλά διαμορφώνει τη δική της, λαμπρότερη εικόνα. Ο καθρέφτης είναι η μίμηση και το φως είναι...

Στην προσπάθειά τους να χαρακτηρίσουν την τέχνη, οι άνθρωποι μέχρι το μισό του 18ου αιώνα ακολουθούσαν την πεποίθηση του Αριστοτέλη και του Πλάτωνα, ότι δηλαδή ο νους είναι καθρέφτης που αντανακλά τον εξωτερικό κόσμο - άρα η τέχνη για τον Πλάτωνα είναι το κάτοπτρο που ανακλά εξωτερικά αντικείμενα, είναι, δηλαδή, η μίμηση της φύσης. Αργότερα, το ρομαντικό κίνημα συνέβαλε στην εδραίωση της άποψης ότι ο νους εκπέμπει το δικό του φως και άρα η τέχνη παύει να είναι απλή μίμηση της φύσης, αλλά διαμορφώνει τη δική της, λαμπρότερη εικόνα. Ο καθρέφτης είναι η μίμηση και το φως είναι...

Οι σύγχρονες τάσεις της Μυθοκριτικής δεν αντιμετωπίζουν τον λογοτεχνικό μύθο μόνο ως προς τη συγγραφική διαδικασία "πρόσληψης της Αρχαιότητας", αλλά εξετάζουν την πολυεπίπεδη ενδοκειμενική παρουσία του ως μίτο της Αριάδνης για την περιπλάνηση από λογοτεχνικό είδος σε λογοτεχνικό είδος και ως καθοριστικό παράγοντα για μια νέα ανάγνωση του λογοτεχνικού έργου, που φωτίζει κρυφές πτυχές του και επηρεάζει την αναγνωστική διαδικασία προς την αξιολόγηση μιας καίριας ετερότητας, μιας γόνιμης δυσαρμονίας "παλαιού"-"νέου". Η παρούσα μελέτη καταγράφει την πρόοδο που σημείωσε στο ζ...

Η λογοτεχνική κριτική στην Ελλάδα επιβιώνει σαν προσωπική ενασχόληση, ακολουθώντας τις ιδιοσυγκρασίες των συγκεκριμένων κριτικών. Στερείται των προϋποθέσεων που θα την καθιστούσαν μια αυτόνομη διανοητική πρακτική και λείπει ένας σαφής ορισμός του αντικειμένου της, καθώς και των μεθόδων προσέγγισης και ανάλυσής του. Το βιβλίο αυτό μας εισάγει στην ιστορία μιας προσπάθειας: περιγράφει το πλαίσιο, παρουσιάζει το περιεχόμενο και χαρακτηρίζει τους πρωταγωνιστές μιας δραστηριότητας. Δραστηριότητας που αναφέρεται στους "τρόπους" των μαρξιστών να ενσωματώσουν στην κοσμοθεωρία τους...