Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Το περιοδικό "Κλίβανος" (Επιθεώρηση γραμμάτων και τεχνών) αποτελεί το θεωρητικό όργανο της Υπερρεαλιστικής Ομάδας Θεσσαλονίκης με τη συλλογή μεταξύ άλλων, θεωρητικών δοκιμίων για τη λογοτεχνία, την ποίηση και τις τέχνες. Αρχισυντάκτης: Αντώνης Χαριστός Συντακτική Ομάδα: Αργύρης Φυτάκης Νατάσα Χασάκιοϊλη Σίσσυ Μπαζιάνα Μαρία Μπουρμά Θoδωρής Γούτας Σταύρος Παπαγιάννης Δημήτρης Αθανασέλος Ελένη Βασιλάκη Κώστας Ζαχαρόπουλος

Ο δεύτερος τόμος του θεωρητικού οργάνου της Υπερρεαλιστικής Ομάδας Θεσσαλονίκης, "Κλίβανος", συνεχίζει και εμβαθύνει την υπηρεσία έναντι της κεντρικής "γραμμής" την οποία έθεσε εξ αρχής η Ομάδα και δεν είναι άλλη από αυτή της επαναξιολόγησης της λογοτεχνικής μας ιστορίας μέσα από το πρίσμα κατασκευής μίας νέας λογοτεχνικής παράδοσης. Ιστορία στα πλαίσια της οποίας πρόσωπα, έργα και εποχές συμπλέουν σε αυτονομημένα δίκτυα εξέτασης τόσο υπό το πλέγμα φιλολογικών κατευθύνσεων όσο και υπό τη μεγέθυνση επιστημονικών προσεγγίσεων μέσα από την ψυχαναλυτική, φιλοσοφική κλπ ερμηνευ­...

Το βιβλίο αυτό επιχειρεί να θέσει σε μια εισαγωγική συζήτηση στοιχεία ιστορίας, θεωρίας και παιδαγωγικής της δημιουργικής γραφής. Στοιχεία ιστορίας, γιατί μόνο η διαδρομή μπορεί να φωτίσει το θεμελιακό ερώτημα τι εξουσιοδοτεί έναν άνθρωπο να διδάξει σ’ ένα άλλο ανθρώπινο πλάσμα πού βρίσκεται η πηγή και ο τρόπος της λογοτεχνικής γραφής. Στοιχεία θεωρίας, γιατί η διδακτική της λογοτεχνίας, και ιδιαίτερα της συγγραφής, δεν είναι ποτέ αθώα· οφείλει να γνωρίζει, να ελέγχει ή και να ανανεώνει τις αναπόφευκτα υποκείμενες θεωρητικές παραδοχές της, άρα και τον εαυτό της. Στοιχεία πα...

Στις 5 Σεπτεμβρίου του 2003 ο Jacques Derrida καλείται να εκφωνήσει μια διάλεξη στο Πανεπιστήμιο της Xαϊδελβέργης εις μνήμην του Hans-George Gadamer. Έχοντας αναπτύξει εν ζωή μια σχέση -σχεδόν φιλία- γεμάτη ιδιαιτερότητες, σχέση γεμάτη διάλογο φιλοσοφικό βασισμένον επάνω στις αρχές της ερμηνευτικής και της φαινομενολογίας, ο Derrida έρχεται να συνεχίσει τον διάλογο αυτόν κατόπιν του θανάτου του Gadamer. Παίρνει ως αφορμή το ποίημα του Γερμανού ποιητή Paul Celan, "Grosse, Gluhende Wolbung" ["Μέγας, διάπυρος θόλος"], ποιητή που κινητοποίησε συναισθηματικά και διανοητικά τόσο...

Γιατί έρχεται πάντα μια μέρα που αμφιβάλλει κανείς αν η λογοτεχνία είναι πράγματι "σκοπιμότητα χωρίς σκοπό", όπως -ορθά ασφαλώς- υπέθετε ο Καντ (εγκαινιάζοντας ουσιαστικά τη νεότερη αισθητική φιλοσοφία και βάζοντας σε καλό δρόμο την ηθική αναισθησία της αισθητικής), αμφιβάλλει αν πράγματι είναι αυτόνομη και ηθικά άχρηστη, όπως εύλογα διακήρυσσε ο Όσκαρ Ουάιλντ. Η λογοτεχνικότητα της λογοτεχνίας μπορεί να βασιλεύει, αλλά δεν κυβερνά. Και ούτως ή άλλως η λογοτεχνία έχει την κακή συνήθεια να παραπέμπει σε κάτι έξω από τον εαυτό της -πράγματα των ανθρώπων, καταστάσεις, αισθήματ...

Τα δοκίμια αυτά, ακόμη κι όταν δεν ασχολούνται με ποιητικά έργα, αναζητούν το ποιητικό στοιχείο σε άλλα είδη λόγου, όπως η πεζογραφία, η αυτοβιογραφία, το ταξιδιωτικό, το δοκίμιο, όπου τα τελευταία χρόνια ολοένα και περισσότερο η ποίηση, ως έντεχνη διατύπωση σημαίνουσας ιδέας ή αισθήματος, αναζητεί ασφαλές καταφύγιο, εγκαταλείποντας την τυπική, άτερπνη και άσχετη με κάθε πραγματικότητα ποίηση που γράφεται σήμερα.

Ένας από τους σημαντικότερους σύγχρονους στοχαστές συνομιλεί με το έργο του Ντοστογιέφσκι, του Καμύ, του Δάντη και του Ουγκώ, πηγαίνοντας κατευθείαν στο κέντρο αυτού του έργου, χωρίς να βραδυπορεί και να αναλώνεται στην περιφέρειά του. "Αντί να εισαγάγω απ' έξω", εξηγεί ο ίδιος ο Ζιράρ, "μια προκατασκευασμένη μέθοδο, θέλησα να αναζητήσω τη μέθοδό μου στους ίδιους τους συγγραφείς, όχι βέβαια σε όλους αλλά σ' εκείνους που μου φαίνονται σπουδαιότεροι. Δεν απευθύνομαι ούτε στα θεωρητικά γραπτά -όταν υπάρχουν- αυτών των συγγραφέων ούτε στην αλληλογραφία τους ή σε άλλες περιθωρια...

"Έχω την αίσθηση ότι το "εκτός εαυτού" του κειμένου αποτελεί εντέλει την ιδιαίτερη μέριμνα και την κεντρική στόχευση του Αλεξίου. Όχι βέβαια, προκειμένου να παρασύρει το κείμενο στις δικές του προθέσεις και να το αποκόψει από την προοπτική του, αλλά, αντίθετα, προκειμένου να διαμορφώσει τη διάθεση και την προοπτική της δικής του ερμηνευτικής δοκιμασίας στο ύψος και το ήθος μιας παραπληρωματικότητα την οποία μαιευτικά εξάγει από το κείμενο, κατά τρόπον ώστε η παραπληρωματικότητα της ερμηνείας να συνάδει απόλυτα με την εκχώρηση του κειμένου στο νεύμα της ερμηνευτικής προσέγγι...

Τον τελευταίο καιρό, όλο και συχνότερα, πληθαίνουν οι φωνές (πολλές απ' αυτές εκφρασμένες με έναν απόλυτα θεωρητικό τρόπο) για το τέλος, το μαρασμό, την κρίση ή, ακόμη, και το "θάνατο" της θεωρίας. Παράλληλα, στο χώρο των επιστημών του ανθρώπου, ένα τεράστιο κύμα απονευρωμένου τεχνοκρατισμού και τεχνολογικού φετιχισμού απειλεί να σαρώσει και τα τελευταία αναχώματα ακόμη και ενός στοιχειώδους θεωρητικού αναστοχασμού. Τα κείμενα που απαρτίζουν τούτο το βιβλίο, γραμμένα με ποικίλες αφορμές στη διάρκεια των δέκα τελευταίων χρόνων, από τη μια πλευρά, έρχονται να αμφισβητήσουν...

Ο συλλογικός αυτός τόμος επιδιώκει να προσεγγίσει το σύνθετο ζήτημα της θέσης και του ρόλου της λογοτεχνίας στην εκπαίδευση και να αναδείξει τη διδακτική της λογοτεχνίας ως ένα σύγχρονο επιστημονικό αντικείμενο, το οποίο χρειάζεται τη συνδρομή πολλών θεωρητικών κλάδων καθώς και συσσωρευμένη διδακτική εμπειρία. Ο αναγνώστης δε θα βρει ομοφωνία στις προσεγγίσεις και τις προτάσεις των συνεργατών, ούτε έτοιμες λύσεις προς άμεση εφαρμογή. Θα έρθει αντιμέτωπος με την πολυφωνία, τα διαφορετικά σημεία έμφασης, τη συνύπαρξη του παλιού με το καινούργιο. Έχει καταβληθεί προσπάθεια, ωσ...

Μιλώντας κάποτε ο Τρότσκι για τον Ζυλ Ρομαίν, και χαρακτηρίζοντάς τον ως θεατή απ' έξω, θεατή από απόσταση, έκαμε τη βαρυσήμαντη παρατήρηση ότι η απόσταση δεν έχει μόνον οπτική σημασία, μα και ηθική, και ότι μόνον εκείνος που μετέχει ενεργά στο κοινωνικό γίγνεσθαι μπορεί να είναι αληθινά θεατής, δηλαδή να βλέπει σωστά και βαθιά. Ο Τρότσκι, ένας από τους "μετέχοντες", ένας από τους μεταλύτερους άντρες της επαναστατικής Πράξης, και μαζί βαθύς θεωρητικός και μεγάλος τεχνίτης του λόγου, αποτελεί την πιο ζωντανή ενσάρκωση της παραπάνω αλήθειας. Με το βιβλίο του "Λογοτεχνία και...

Μιλώντας κάποτε ο Τρότσκι για τον Ζυλ Ρομαίν, και χαρακτηρίζοντάς τον ως θεατή απ’ έξω, θεατή από απόσταση, έκαμε τη βαρυσήμαντη παρατήρηση ότι η απόσταση δεν έχει μόνον οπτική σημασία, μα και ηθική, και ότι μόνον εκείνος που μετέχει ενεργά στο κοινωνικό γίγνεσθαι μπορεί να είναι αληθινά θεατής, δηλαδή να βλέπει σωστά και βαθιά. Ο Τρότσκι, ένας από τους "μετέχοντες", ένας από τους μεγαλύτερους άντρες της επαναστατικής Πράξης, και μαζί βαθύς θεωρητικός και μεγάλος τεχνίτης του λόγου, αποτελεί την πιο ζωντανή ενσάρκωση της παραπάνω αλήθειας. Με το βιβλίο του "Λογοτεχνία...

Τις τρεις τελευταίες δεκαετίες η θεωρία της λογοτεχνίας γνώρισε μια εξαιρετική άνθιση. Ξεκινώντας από τις σύγχρονες γλωσσολογικές αντιλήψεις και συνδυάζοντας τα συμπεράσματα της σημειολογίας, της κοινωνιολογίας, της ιστορίας, της ψυχανάλυσης οι θεωρητικοί προσπάθησαν να διαβάσουν το λογοτεχνικό κείμενο όχι ως μια απλή μίμηση, αλλά ως ένα ολοκληρωμένο και με δικούς του κανόνες τρόπο οργάνωσης και γνώσης της πραγματικότητας.

Ο Jonthan Culler υπήρξε και είναι πάντα το πλέον κατάλληλο πρόσωπο για να εξηγήσει τη λογοτεχνική θεωρία χωρίς να την υπεραπλουστεύει ή να την αντιμετωπίζει με ανταγωνιστικότητα και προκατάληψη. Η "Λογοτεχνική Θεωρία": μια συνοπτική εισαγωγή αποτελεί ένα έργο υπόδειγμα του είδους. Σε μια αξιοθαύμαστα περιληπτική μορφή παρουσιάζει τη σύγχρονη λογοτεχνική θεωρία σε όλο της το εύρος. Η αποφυγή της συνήθους περιήγησης μέσα από τις διαφορετικές σχολές και προσεγγίσεις επιτρέπει στο συγγραφέα να φτάσει κατευθείαν στην καρδιά του κεντρικού ερωτήματος: ποιος είναι ο πρώτος και κύρι...

Στον Μαλλαρμέ, το πρόβλημα του νοήματος βρίσκεται στο κέντρο της ποιητικής πρακτικής και θεωρίας. Σύμφωνα με τη μαλλαρμεϊκή ποιητική, το νόημα είναι ουσιαστικά το αντικείμενο και το στοίχημα μιας αντιπαράθεσης. Γύρω από το νόημα πλέκεται ένα παιχνίδι ισχύος μεταξύ του συγγραφέα και του αναγνώστη, ενώ κάθε αναγνώστης που αρχίζει αληθινά να διαβάζει τον Μαλλαρμέ μπαίνει αναγκαστικά σε αυτό το παιχνίδι και σε αυτή τη δοκιμασία.

Το βιβλίο αυτό απευθύνεται όχι μόνο σε όσους ενδιαφέρονται για την παρούσα κατάσταση της πολιτισμικής θεωρίας, αλλά και στους ειδικούς στο χώρο αυτό, γιατί επιχειρηματολογεί ενάντια σε ό,τι θεωρείται τρέχουσα ορθοδοξία (στο χώρο της πολιτικής, της ψυχανάλυσης, της ανθρωπολογίας). Η πολιτισμική αυτή ορθοδοξία δεν επιδιώκει ούτε να κατανοήσει ούτε να επιλύσει τα σημερινά πολιτικά και κοινωνικά προβλήματα. Ο Eagleton προσπαθεί να εξηγήσει γιατί συμβαίνει αυτό και πώς θα μπορούσε να διορθωθεί. Χρησιμοποιεί συνδυαστικά το λόγο της θεωρητικής σκέψης και το λόγο της κοινής λογικ...

Ο τίτλος αυτού του βιβλίου δεν εκφράζει μόνο την επιθυμία της υπέρβασης και το κλείσιμο μιας εποχής και μιας παράδοσης, που οπωσδήποτε πρόσφερε πολλά στην ελληνική διανόηση και κριτική, αλλά και την ανάγκη για νέα βήματα και καινούριους προσανατολισμούς. Το "Μετά την αισθητική" είναι δυνητικά ευχετικό και όχι αλλαζονικά αρνητικό του παρελθόντος. Υπόσχεται μια νέα αρχή επιχειρώντας να εφαρμόσει τις σύγχρονες θεωρητικές προσεγγίσεις στη νεοελληνική λογοτεχνία. Ο σκοπός του επομένως είναι διττός: να εισαγάγει κατά κάποιο τρόπο τον αναγνώστη σε ορισμένες περιοχές της θεωρίας τη...

Η συλλογή των κειμένων που περιέχονται σε αυτόν τον τόμο έγινε με κριτήριο την ανάδειξη, όσο το δυνατόν πιο αντιπροσωπευτική, των σημαντικότερων φυσιογνωμιών και των προβληματικών που σημάδεψαν αυτό που θα ονομάζαμε μεταμαρξιστική αισθητική και λογοτεχνική θεωρία στη διάρκεια του εικοστού αιώνα. Ένα δεύτερο κριτήριο επιλογής ήταν ακριβώς ο συγκριτικός χαρακτήρας των περισσοτέρων από τις προσεγγίσεις, ώστε να επιτρέπουν τα μέγιστα περιθώρια περαιτέρω κριτικού αναστοχασμού εκ μέρους του αναγνώστη. Ο τόμος περιλαμβάνει κείμενα για τον Γκέοργκ Λούκατς, τον Λυσιέν Γκολντμάν, το...