Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Αισθάνομαι την ανάγκη να ευχαριστήσω τους ερευνητές και μελετητές της ιστορίας της Μικράς Ασίας, διότι οι ακμαίες κοινότητες των Ελλήνων στις περιφέρειες των μικρασιατικών παραλίων που άνθιζαν ή στα μικρά χωριά στα βάθη της ενδοχώρας, στην περιοχή ιδίως της τουρκόφωνης Καππαδοκίας, θα παρέμεναν, απροσπέλαστες δίχως τη δική τους μακρόχρονη ενασχόληση και συνεισφορά. Όμως το ταξίδι δεν τέλειωσε. Ο λαογραφικός πλούτος της Μικρασίας, πραγματική κιβωτός μνήμης και πολιτισμικών αξιών, καλεί τον σύγχρονο αλλά και τον μελλοντικό μελετητή να ολοκληρώσει την έρευνα τόσο για τις πα...

Το παρόν βιβλίο δίνει τη συνοπτική εικόνα της ελληνικής ποντιακής πραγματικότητας. Στόχος του είναι ν' αποτελέσει αφετηρία, για τη βαθύτερη μελέτη της ποντιακής ιστορίας και λαογραφίας. Το περασμένο μεγαλείο και η συμφορά του Πόντου δεν πρέπει ν' αποσιωπηθεί, αλλά να προβληθεί και να μη ξεχαστεί. Δεν πρέπει ν' αλλοιωθεί, αλλά να συντηρηθεί και να ερευνηθεί.

Στα κείμενα του συλλογικού αυτού τόμου παρουσιάζεται το έργο της ψηφιοποίησης του αρχείου της Φιλεκπαιδευτικής Αδελφότητας Τζούρτζιας της Αθαμανίας (Φ.Α.Τ.Α) [Αγία Παρασκευή Ασπροποτάμου της Περιφερειακής Ενότητας Τρικάλων] από το Κέντρον Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών η ιστορία της Αδελφότητας και του χωριού της Αγίας Παρασκευής Απροποτάμου καθώς και η μελέτη από το Κέντρο Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών των πατριδοτοπικών συλλόγων και της διασποράς των κατοίκων της ευρύτερης περιοχής του Ασπροποτάμου Τρικάλων στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Περιε...

Λένε συνήθως ότι η πνευματική δημιουργία ενός ανθρώπου είναι η προσωπική του ζωή μεταφρασμένη - μέσω του λόγου- σε ποιητικό έργο. Αν αυτό είναι η θεωρητική επισήμανση ενός φαινομένου, για τον πατέρα Γρηγόριο είναι η επιβεβαίωση του γεγονότος. Ο πατέρας Γρηγόριος μέσα από τη νέα ποιητική του συλλογή αποτυπώνει στη Κυπριακή τοπολαλιά, την αγάπη του για την ιδιαίτερη του πατρίδα Κύπρο, τα ήθη, τα έθιμα και τις παραδόσεις κι έτσι μέσα απο την ποίηση του καταφέρνει να διατηρεί άσβεστη τη μνήμη του χωριού, τις ασχολίες και τον τρόπο ζωής των Κυπρίων. Ο πατέρας Γρηγόριος εμπ...

Όσοι αναζητούν την αλήθεια σε µείζονα σύγχρονα ζητήματα -όπως είναι οι "Αρμανοί-Βλάχοι"- στον χώρο της Βαλκανικής Χερσονήσου, κρατούν ήδη στα χέρια τους ένα πολύτιμο εγχειρίδιο, στο οποίο περιέχονται επτά µελέτες-εισηγήσεις που έχουν συνταχθεί µε όρους και κανόνες τήρησης και σεβασµού της ακαδηµαϊκής και επιστημονικής δεοντολογίας. Η αρµάνικη εθνοτική πολυωνυµία ξεπερνάει τις 100 ονοµασίες! Ασφαλώς, οι ονοµασίες αυτές αφορούν πληθυσµούς αρµανό-γλωσσων των ελληνικών χωρών και όχι µόνο, και όπως λέει η παροιµία "Όλοι οι Βλάχοι µια γενιά / και οι Γκρέκοι άλλη µια" (!) Στα 185...

Μέχρι τις μέρες μας δεν έχει καταγραφεί η ιστορία των Βλάχων στις λεπτομέρειές της και αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι από τα μέσα του 19ου αι. η ύπαρξή τους χρησιμοποιήθηκε εκ μέρους της Ρουμανίας ως διεκδικητικό όχημα για την εκπλήρωση των πολιτικών της επιδιώξεων. Η μετάλλαξη ενός ιστορικού γεγονότος, όπως η εκλατίνιση ενός πληθυσμού του ελληνικού χώρου μέσα στα όρια της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, σε πολιτική αντιπαράθεση, περιόρισε την ελληνική αντίδραση σε μια ματαιόπονη προσπάθεια να αποδείξει ένα αυταπόδειχτο γεγονός που ήταν ο ελληνισμός των Βλάχων. Σήμερα, στις...

Η πλούσια εικονογράφηση της έκδοσης αναδεικνύει τον εικαστικό πλούτο της Συλλογής, ενώ το κείμενο της επιμελήτριας διερευνά τους συμβολισμούς και τις λειτουργίες της ένδυσης και ειδικά των καλυμμάτων της κεφαλής στους λαούς της Ανατολής. Ο τόμος ολοκληρώνεται με ένα σύντομο κείμενο της Ιωάννας Παπαντωνίου και ένα διήγημα του Αντόνιο Ταμπούκι (μετάφραση: Ανταίος Χρυσοστομίδης), γραμμένο ειδικά για την έκδοση.

Δεν είναι αλήθεια πως ο επιστημονικός λόγος είναι ψυχρός και δίχως συναισθηματικες αποχρώσεις. Ιδιαίτερα σε γραπτά αφιερωματικού χαρακτήρα η συναισθηματική αναφορά είναι εξ αρχής δοσμένη με τη συμμετχή των συγγραφέων. Κατόπιν η επιλογή της θεματολογίας, οι τίτλοι των μελετών, το ύφος γραφήε, οι μέθοδοι προσέγγισης, η "αγωνία" κάθε γράφοντος είναι αποκαλυπτικές για τον "επιστημονικό βίο" τόσο των συγγραφέων του αφιερώματος όσο και του τιμωμένου. Στο βιβλίο "Γλώσσα, Ψυχής άγγελος" οι επιστήμες της γλωσσολογίας, της λαογραφίας, της θεατρολογίας, της λογοτεχνικής ανάλυσης υπηρ...

Στην Καππαδοκία του 13ου αιώνα, εκεί όπου ζούσαν σε μια κοινή καθημερινότητα Τούρκοι, Έλληνες, Αρμένιοι και Εβραίοι, πλάστηκαν και σιγά σιγά κυριάρχησαν, ως σημαντική έκφραση της τοπικής θυμοσοφίας, οι ιστορίες του Νασρεντίν Χότζα. Κάθε λαός που κατοικούσε εκεί, συνεισφέροντας από το δικό του πολιτιστικό θησαυροφυλάκιο, κατέθεσε σ' αυτές συμπυκνωμένη τη λαϊκή σοφία αιώνων. Το βιβλίο αυτό περιλαμβάνει ιστορίες του Νασρεντίν Χότζα παρμένες από τουρκικές πηγές (Καππαδοκία και ευρύτερη Μικρά Ασία), ιστορίες από τον ελλαδικό χώρο (Κρήτη, Ήπειρο, Μακεδονία, Θράκη) που δεν απ...

Ένα από τα θεωρητικά και ιδεολογικά μορφώματα του δυτικού νεωτερικού ορθολογισμού είναι η σχέση μεταξύ φολκλόρ και παράδοσης. Η διάκριση ανάμεσα στη βιωματική και την ιδεολογική εμπειρία, καθώς επίσης στην πολιτισμική και την πολιτική αναπαράσταση δεν είναι εύκολη υπόθεση, ούτε για τους ερευνητές του παρελθόντος ούτε για τα μέλη των παραδοσιακών κοινωνιών στα οποία αναφέρονται οι ερευνητές. Η συζήτηση για το φολκλόρ είναι πρωτίστως μια συζήτηση για τη θεωρητική κατασκευή και τις πολλαπλές χρήσεις της έννοιας παράδοση. Ταυτόχρονα, ωστόσο, είναι δυνάμει και μια ευρύτερη συ...

Τα μελετήματα αυτού του τόμου καλύπτουν την πολιτισμική ενότητα της Ρωμηοσύνης, από τους «Ρωμαίους» της «Ρωμανίας», που εντελώς συμβατικά αποκαλούμε «Βυζαντινούς» και «Βυζάντιο», ως και την μεταβυζαντινή και τη νεότερη Ρωμηοσύνη, πέρα από τα στενά όρια του «ελληνικού έθνους». Αυτό άλλωστε φαίνεται και από το γεγονός ότι τα λαογραφικά μορφώματα που μελετώνται εδώ μαρτυρούνται μεν από πηγές του μεσαιωνικού και του υπό οθωμανική κυριαρχία Ελληνισμού, υπάρχουν όμως ζωντανά ως και τα νεότερα χρόνια, κάποτε δε και ως τις μέρες μας, και όχι μόνο σε ελληνικούς πληθυσμούς, αλλά και...

Ο τόμος αυτός συγκεντρώνει μελετήματα τα οποία ασχολούνται με πτυχές του ελληνικού (και ευρύτερα ορθόδοξου) πολιτισμού από την ύστερη αρχαιότητα και τους πρωτοχριστιανικούς χρόνους έως τον 17ο αιώνα, φτάνοντας έως και τον 20ό αιώνα. Κοινό χαρακτηριστικό όλων των κειμένων είναι η εξέταση ιστορικών πηγών για πληροφορίες για τον καθημερινό εορταστικό βίο, τις σκέψεις και τα αισθήματα του απλού ανθρώπου άλλων εποχών (στους ιστορικούς λαούς της Ευρώπης). Στα κεφάλαια του βιβλίου ο καθηγητής Βάλτερ Πούχνερ προσεγγίζει το φαινόμενο της χρήσης αρχαίων αγαλμάτων στη χριστιανική λ...

Πολιτισμός και κοινωνία είναι δύο πλευρές του ίδιου νομίσματος: οι δομές της κοινωνίας υλοποιούνται σε συμπεριφορές και αισθήματα, σε ενδυμασίες και τελετουργίες, ενώ αντίθετα οι "παραστάσεις" του πολιτισμού παρουσιάζουν με απτό και βιωματικό τρόπο τους θεσμούς και τις ιεραρχίες της κοινωνίας, ακόμα και τους άγραφους νόμους του εθιμικού δικαίου. Στον κοινωνικό ρόλο τέμνονται και οι δύο οπτικές: κάθε άτομο (ή ομάδα) ενσαρκώνει και παριστάνει όσο καλύτερα μπορεί τον άγραφο ρόλο του και κρίνεται για την "παράστασή" του, αλλά ταυτόχρονα είναι και θεατής και κριτής των "παραστά...

Κατάλογος που εκδόθηκε με την ευκαιρία διοργάνωσης της έκθεσης "Του κόσμου τα τάματα" στις γκαλερί της Ελληνοαμερικανικής Ένωσης, την οποία επιμελήθηκε και συνδιοργάνωσε το Κέντρον Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών. Περιλαμβάνει κείμενα και φωτογραφίες από τα εκθέματα της συλλογής ταμάτων του Νίκου Παπαγεωργίου, του Μουσείου Κρεσόφ της Πολωνίας, του Εβραϊκού Μουσείου της Ελλάδος, του Μουσείου Ελληνικής Συλλογής Νόμπελ, της 21ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων Κέρκυρας και του Ιδρύματος Άγγελου και Λητώς Κατακουζηνού. Περιλαμβάνει ακόμη φωτογραφίες από τα...

Ποιος είναι, τελικά, ο "λαός"; Πόσο διαδεδομένη είναι η προσποίηση και η θεατρικότητα στον παραδοσιακό ελληνικό λαϊκό πολιτισμό; Σε ποια έκταση σκηνοθετείται η αυθεντικότητα της παραδοσιακής ζωής για τον τουρισμό; Γιατί είναι τόσο δύσκολο να τεκμηριώνονται τα φαινόμενα της μακράς διάρκειας στη χρονική τους συνέχεια; Γιατί η συγκριτική μέθοδος μετατρέπεται μερικές φορές σε μια αφηρημένη τυπολογία, πέρα από χώρο και χρόνο; Αποτελεί το ποδόσφαιρο αντικείμενο της λαογραφικής έρευνας; Υπάρχουν λαογραφικά θέματα, πέρα από τον ηθογραφισμό, στη σύγχρονη ελληνική λογοτεχνία; Γιατί η...

Όταν ακούς από παιδί για ης αλησμόνητες πατρίδες, όταν μεγαλώνοντας ακούς τη γιαγιά σου να σου μιλάει για τη Σμύρνη, την Πόλη, την Τραπεζούντα και ν' αποδίδει σ' όλα εκείνα τα μέρη όλα τα όμορφα και τα καλά του κόσμου, τότε η επιθυμία για ένα ταςίδι επιστροφής σε κείνα τα μέρη γίνεται προσωπικό χρέος απέναντι σ' όσους γεννήθηκαν και έζησαν εκεί. Ο προσφιλέστερος τόπος για τον καθένα μας είναι τα παιδικά μας χρόνια. Εκεί ταξιδεύουμε κάθε τόσο με όχημα τη νοσταλγία και τις αναμνήσεις. Και σ' έναν τέτοιο νόστο τα Χριστούγεννα έχουν τα πρωτεία, γιατί είναι γιορτή που μαλακών...

Η μονογραφία αυτή έχει ως θέμα το συναρπαστικό παραμύθι της λησμονημένης μνηστής που έχει γνωρίσει πολλαπλές μεταμορφώσεις σε πρόσωπα, τίτλους και μοτίβα, ενώ έχει διαδοθεί σε όλη την Ευρώπη: ένα βασιλόπουλο χάνει την μνήμη του και ξεχνάει την αγαπημένη του, την οποία ξαναθυμάται με ένα φιλί της βασίλισσας μητέρας του. Ο καθηγητής Βάλτερ Πούχνερ καταγράφει και συγκρίνει κείμενα του προφορικού λόγου, ανέκδοτες ελληνικές παραλλαγές, αποκλίσεις και διαφοροποιήσεις του μύθου, εξετάζει το γλωσσικό υλικό, ρήσεις, ρίμες και λογοτύπους για να παρουσιάσει μια από τις εξαιρετικές...