Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Μπορείς να προσεγγίσεις την καθημερινότητα μέσα από τα μαθηματικά; Και με ποιο τρόπο; Ο διάσημος Γάλλος μαθηματικός και συγγραφέας Ντενί Γκετζ σκιαγράφησε σε διάστημα τριών ετών (1994-1997) την αθέατη πλευρά των γεγονότων σε μια σειρά πρωτότυπων όσο και ανατρεπτικών μαθηματικών χρονικών που δημοσιεύτηκαν στη Liberation. Πρωτότυπα, διασκεδαστικά, καυστικά, πολιτικά, ανατρεπτικά, τα κείμενα του Γκετζ παντρεύουν την κρυφή γεωμετρία των λέξεων με την αθέατη ποίηση των αριθμών σ' ένα εκρηκτικό μείγμα μαθηματικής συνωμοσίας και μαγείας. Αριθμοί, ποσοστά, σχήματα και μεγέθη...

[...] Τα κείμενα του τόμου αυτού, ανθολογημένα από διάφορα βιβλία του, δεν συνιστούν μόνο καταγραφές υπαρξιακού διαλογισμού προσωπικού αλλά και καταθέσεις συνειδητοποιημένων κριτικών εμβιώσεων δυό πραγματικοτήτων: του "Πολιτισμού" και της Ευρώπης συναρθρωμένων σε ένα βαρυσήμαντο γεγονός ζωής. Έτσι αποκτούν, για τον δυσχερή ετούτο ευρωπαϊκό αιώνα, σημασία βαρύνουσα και φωτιστική. [...] (από τον πρόλογο του βιβλίου)

Όσο κι αν είναι αποσπασματικά ή και προχειρογραμμένα, τα κείμενα που περιλαμβάνονται σ' αυτό τον τόμο συνοψίζουν τις κοσμοθεωρητικές και πολιτικές αντιλήψεις του Μπωντλαίρ, καθώς επίσης και τις αντιλήψεις του για την τέχνη και τον ρόλο της. Αν και εκ πρώτης όψεως ίσως να φαίνονται σήμερα σε πολλούς παραδοξολογικές και "αντιδραστικές", αποκτούν άλλες διαστάσεις αν τις δούμε ως έκφραση της υπαρξιακής αντίθεσης του Μπωντλαίρ προς την αστική μυθολογία της προόδου, της επιστήμης, του διαφωτισμού και της ισότητας.

"... Ο κόσμος ξανάρχιζε κάθε μέρα στην Τιπαζά μέσα σ' ένα φως καινούριο πάντα. Ω φως! Κραυγή όλων των ηρώων στο αρχαίο δράμα, μπροστά στο πεπρωμένο τους. Το τελευταίο τούτο καταφύγιο ήταν και δικό μας και τώρα το 'ξερα. Στην καρδιά του χειμώνα, ανακάλυπτα επιτέλους πως φύλαγα μέσα μου ένα αήττητο καλοκαίρι". Για την ανθρωπότητα που ασφυκτιά κάτω απ' τις δικτατορίες, αιμορραγεί απ' τους πολέμους, ξεψυχά στα μίση, ο Αλμπέρ Καμύ έχει τη δική του ιδέα: παρά το πεπρωμένο κι ενάντια στο παράλογο, ο άνθρωπος είναι το μοναδικό νόημα του κόσμου μας, γιατί είναι το μόνο πλάσμα που α...

Η προμελετημένη καταδίκη ενός αθώου, του λοχαγού Ντρέυφους, από το γαλλικό στρατοδικείο, έφερε σε αντιπαράθεση τους οπαδούς της αλήθειας και τις δυνάμεις του σκότους. Τις τελευταίες αντιπροσώπευαν στη Γαλλία του περασμένου αιώνα ο υπουργός δικαιοσύνης και οι επικεφαλής του στρατού. Οχυρωμένοι πίσω από τους θώκους τους έμοιαζαν άτρωτοι. Όμως, ο Εμίλ Ζολά ρίχτηκε στον αγώνα της αλήθειας μ' όλες του τις δυνάμεις. Με κίνδυνο μάλιστα να θυσιάσει την ήδη φτασμένη καριέρα του εξακόντισε με την πένα του προς τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας την επιστολή "Κατηγορώ!".

Δεν καταλογίζουν, όσα καταλογίζουν, στο νομικό κόσμο της χώρας μόνο στην εποχή μας. Ένας από τους πιο μεγάλους λογοτέχνες όλων των εποχών διατυπώνει εδώ ανάλογες φαρμακερές απόψεις και σατιρικούς υπαινιγμούς για τους δικηγόρους και τους συμβολαιογράφους του 19ου αιώνα.

Ο Λεόν Μπλουμ υπήρξεν ως γνωστόν, μετά τον Ζαν Ζωρές, κεντρική και κορυφαία προσωπικότης του κινήματος του Δημοκρατικού Σοσιαλισμού. Ο Γρηγόρης Μπακόλας είναι μία ενεργή και σημαντική προσωπικότητα του Δημοκρατικού Σοσιαλισμού. Στη συνέχεια της εξαίρετης εργασίας του Ζαν Ζωρές, την οποία επεξεργάσθηκε και δημοσίευσε ο Γρηγόρης Μπακόλας με τον εμπερίστατο πρόλογο του σοσιαλιστή-καθηγητή Γεώργιου Αλέξανδρου Μαγκάκη, επεξεργάστηκε και παρουσιάζει τώρα το παρόν βιβλίο του Λεόν Μπλουμ. Όπως είναι γνωστό ο Λεόν Μπλουμ μετά, και σε συνέχεια από τον Ζαν Ζωρές, εξέφρασε θεωρητικά...

"Λέμε "ο θάνατος" για να απλοποιήσουμε τα πράγματα, αλλά υπάρχουν τόσοι θάνατοι όσοι και άνθρωποι". Τη φράση αυτή του Μαρσέλ Προυστ διαλέγει ο Μισέλ Σνεντέρ για να μας εισαγάγει σε αυτό το πρωτότυπο όσο και συναρπαστικό δοκίμιο που αναφέρεται στο θάνατο μεγάλων μορφών της λογοτεχνίας, από τον Μονταίνιο ως τον Τρούμαν Καπότε. Με αφετηρία τις τελευταίες λέξεις που είπαν ή έγραψαν τριάντα έξι συγγραφείς, από το 16ο ως τον 20ό αιώνα, ο Σνεντέρ ανιχνεύει τη σχέση τους με το θάνατο και στοχάζεται πάνω σ' αυτό που ο Μπωντλαίρ αποκαλούσε "ύψιστη τέχνη", τον τρόπο δηλαδή με τον οποί...

"Ένας καλλιτέχνης μπορεί να ευστοχήσει ή να αστοχήσει στο έργο του, δηλαδή να κερδίσει ή να χάσει τη ζωή του. Ωστόσο, αν μπορεί να πει στο τέλος της προσπάθειάς του ότι κατάφερε να απαλύνει ή να μειώσει όλες τις δουλείες που βαραίνουν τους ανθρώπους, τότε είναι, σε ένα μεγάλο βαθμό, δικαιωμένος, και μπορεί, ώς ένα ορισμένο σημείο, να συγχωρήσει τον εαυτό του". (Απόσπασμα από την Ομιλία του Camus στη Σουηδική Ακαδημία κατά την απονομή του Νόμπελ λογοτεχνίας 1957)

"Επιστρέφω στο κοινό εκείνο που μου δάνεισε: το υλικό γι' αυτό το έργο· είναι λοιπόν δίκαιο, αφού το τέλειωσα προσέχοντας όσο μπορώ να αποδώσω την αλήθεια, να το δώσω πίσω.(...) Αφού οι άνθρωποι δεν αηδιάζουν ποτέ με τα ελαττώματά τους, δεν πρέπει και να κουραζόμαστε να τους τα καταλογίζουμε". Μ' αυτά τα λόγια αρχίζει ο πρόλογος των "Χαρακτήρων", του ενός και μοναδικού έργου του La Bruyere, όπου ήδη έχει αποτυπωθεί η πρόθεση και ο χαρακτήρας του: ένας μετριόφρων συγγραφέας που θέλει να βοηθήσει τους ανθρώπους να γίνουν καλύτεροι.

Οι θεοί δεν έχουν πεθάνει. Αντίθετα. Σήμερα, ξαναγεννιούνται παντού. Στη Δύση, με τη μεγάλη αγορά των καινούργιων πίστεων. Αλλού, υπαγορεύοντας το νόμο τους πιο πολύ από ποτέ. Όπως χθες, οι θρησκείες εξακολουθούν να διαπλάθουν τον τρόπο της ζωής μας, την πολιτική και την ηθική, τον πόλεμο και την ειρήνη, την επιστήμη και το σεξ. Αλλά δεν ευπρεπίζουν τους ίδιους πολιτισμούς, τις ίδιες κοινωνίες. Και κυρίως όχι τις ίδιες ελευθερίες. Έχουμε εδώ ένα ιστορικό πανόραμα χωρίς παραχωρήσεις που θα επιτρέψει σε όλους να συλλογιστούν τα αινίγματα της ύπαρξης. Ένας καθαρός ισολογισμός...

Όταν έπιασα για πρώτη φορά στα χέρια μου αυτό το κείμενο του Βαλέρ Νοβαρινά ήξερα ότι επρόκειτο για έναν "παράξενο" θεατρικό συγγραφέα, έναν "βαθύ" και "δύσκολο" στοχαστή, έναν σημαντικό άνθρωπο του πνεύματος. Τα κείμενά του μοιάζανε αλλού κατανοητά, αλλού ακατανόητα· πάνω απ' όλα όμως δυσκολομετάφραστα - ή μάλλον, για να λέμε την αλήθεια, μη μεταφράσιμα. Αλλά όπως κάθε φορά που διαβάζουμε ένα κείμενο δεν στεκόμαστε πάντα πολύ στις δυσκολίες και επικοινωνούμε με ό,τι μας είναι πιο γνώριμο και πιο συγγενικό, έτσι και τώρα, στις πρώτες μου "συναντήσεις" με τον Νοβαρινά, κατάλ...

Εδώ θα σας πω για πρώτη φορά κάτι το οποίο θα έχω πολλές φορές την ευκαιρία να επαναλάβω στη συνέχεια, σε σημείο που θα μπορούσε κανείς να το περιγράψει ως το λάιτ μοτίβ, το έναυσμα, ακόμα και (θου, Κύριε) το μήνυμα αυτού του μικρού βιβλίου. Λοιπόν, ας το προσθέσουμε ευθέως με πλάγια γράμματα: ο εκπατρισμένος ανακαλύπτει κατά τρόπο συνειδητό (και ενίοτε οδυνηρό) κάποια γεγονότα τα οποία διαμορφώνουν, τις περισσότερες φορές εν αγνοία του, την ανθρώπινη μοίρα. Νάνσυ Χιούστον. "Γεωγραφική εξορία σημαίνει ότι η παιδική ηλικία είναι μακριά: ότι ανάμεσα στο πριν και το τώρα υπά...

Περισσότερο από τις ξεκάθαρες σκέψεις και τις συνειδητές εικόνες, τα όνειρα βρίσκονται κάτω από την εξάρτηση των τεσσάρων βασικών στοιχείων. Πολυάριθμα υπήρξαν τα δοκίμια που συνδύασαν τη θεωρία των τεσσάρων υλικών στοιχείων με τις τέσσερις οργανικές ιδιοσυγκρασίες. Έτσι, ένας παλαιότερος συγγραφέας, ο Λέσσιους, γράφει στο: Η τέχνη της μακροζωΐας (Lessius, L'art de vivre longtemps, σελίς 54): "Τα όνειρα των χολερικών συνίστανται από φωτιά, πυρκαγιές, πολέμους, δολοφονίες· αυτά των μελαγχολικών, από ενταφιασμούς, κενοτάφια, φαντάσματα, λάκκους από κάθε θλιβερό πράγμα· των φ...

"... Κι αν δεν έχω τίποτα, τουλάχιστο δε χρωστάω και τίποτα αυτή τη στιγμή. Στο υλικό επίπεδο χρειάζονται λίγα γι' αυτόν που ζει για να ολοκληρώσει μεγάλα πράγματα στην ηθική τάξη. Όμως παρ' όλο που θα μου αρκούσαν είκοσι σούδα την ημέρα, δε διαθέτω αυτό το εισόδημα για να μπορώ να είμαι αργόσχολος. Κι όταν θέλω να διαλογιστώ, η ανάγκη με διώχνει έξω από το ιερό άδυτο όπου κινείται κι εργάζεται η σκέψη μου. Τι θα απογίνω; Η φτώχεια δε με φοβίζει. Αν δε φυλάκιζαν, αν δεν εξουθένωναν, αν δεν περιφρονούσαν τους ζητιάνους, θα ζητιάνευα για να μπορέσω να λύσω με την άνεσή μου τα...

Σημαντικοί Γάλλοι φιλόσοφοι, ιστορικοί, κοινωνιολόγοι, λογοτέχνες θέτουν τους προβληματισμούς τους τόσο για τον αιώνα που έφυγε και σημαδεύτηκε από σημαντικές αλλαγές όσο και για το τέλος της χιλιετίας. Πρόκειται για κείμενα υψηλού στοχασμού που προσπαθούν να απαντήσουν με νηφαλιότητα και διαύγεια σε καυτά ερωτήματα της ύπαρξής μας και που αποκτούν μια ιδιαίτερα επίκαιρη σημασία καθώς στην αυγή της νέας χιλιετίας γεγονότα τρομακτικής βίας έρχονται να αναζωπυρώσουν τους φόβους της ανθρωπότητας για μια νέα αποκάλυψη.

[...] Η δεύτερη κατηγορία των κειμένων που μας άφησε ο Παπασιώπης αποτελείται από μεταφράσεις γαλλόφωνων δοκιμίων, με προορισμό να δημοσιευθούν, τις περισσότερες φορές, στο περιοδικό "Νέα Πορεία". Ο δεσμός αυτός που συνδέει το προσωπικό συγγραφικό του έργο με το μεταφραστικό δεν είναι τυχαίος. Γιατί ο Παπασιώπης δεν ήταν ένας οποιοσδήποτε μεταφραστής, ούτε στην επιλογή των κειμένων, ούτε στον τρόπο με τον οποίο τα μετέφερε στη γλώσσα μας από τα γαλλικά. Τα κείμενα που διάλεγε εκφράζανε τους δικούς του προβληματισμούς, είτε λογοτεχνικούς είτε φιλοσοφικούς. Γιατί οι μεταφράσε...

Τα "Αποφθέγματα παρηγοριάς για τον έρωτα", ένα νεανικό γραπτό του Σαρλ Μπωντλαίρ αποτελεί ένα ντοκουμέντο που φωτίζει σε πολύ μεγάλο βαθμό τη μορφή του ποιητή και του αναλυτή, και σίγουρα τους ταιριάζει απόλυτα, στο ανθρώπινο επίπεδο η διατύπωση που κάποια στιγμή χρησιμοποίησε, ο νεαρός απολογητής του Ρομαντισμού στην τέχνη: "Η πιο πρόσφατη έκφραση της Ομορφιάς". Στο δοκίμιο "Ο ζωγράφος της μοντέρνας ζωής", ο συγγραφέας πέραν πάσης αμφιβολίας εκθέτει με την μεγαλύτερη πληρότητα τις αποφάσεις του για την μοντέρνα τέχνη, εξού και η σημασία του για τον σύγχρονο αναγνώστη.