Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Καμία πράξη εξουσίας, θετική ή αρνητική, δεν μπορεί να εμφανιστεί στην εξωτερική πραγματικότητα αν προηγουμένως δεν έχει αποτελέσει γεγονός μέσα στη φαντασία. Αυτή είναι η άποψη που υποστηρίζεται εδώ. Η ποιότητα της εξουσίας φανερώνεται για πρώτη φορά μέσα στον κόσμο του αοράτου, με τον πιο βαθιά προσωπικό τρόπο. Εκεί, ανάλογα με το αν η σχέση δύναμης ανάμεσα στον καθένα μας και τον άλλο άνθρωπο παίρνει τη χροιά της ζωής, δηλαδή της ορμής για τη βίωση της διαφάνειας (συνεξύψωση), ή τη χροιά του θανάτου, δηλαδή της αδίστακτης κυριαρχικότητας μέσα στην αδιαφάνεια, η ένταση τη...

Η περιχώρηση Ιστορίας και Πολιτισμού και η παράδοξη συμπληρωματικότητά τους εγείρουν πολλά προβλήματα στη φιλοσοφική συνείδηση, όπως και σε κάθε θεωρό του ανθρωπίνου φαινομένου. Η παρούσα σπουδή προσπαθεί να "αναδιατάξει" το πρόβλημα και να διανοίξει δίοδο η οποία φωτίζει κατά το δυνατό τα δυσεπίλυτα ερωτήματα προστρέχοντας στην ανθρώπινη φύση, στις αντιφάσεις της αλλά και στις δυνατότητές της, χωρίς να οδηγεί σε εύδια λιμάνια εφησυχασμού. Επικαλείται ό,τι ωραιότερο πρόσφερε ο διανθρώπινος και διαπολιτισμικός νόστος, ό,τι υποκρούεται σε κάθε προσπάθεια ανάβλεψης του διαλαν...

Η Ιστορία της Φιλοσοφίας είναι πεδίο κατ’εξοχήν δυναμικό και ουδόλως στατικό, καθ’ότι η απάντηση στο ερώτημα για τη φύση του συμπορεύεται με το ερώτημα για τη φύση της ίδιας της φιλοσοφίας: βρίσκεται υπό διαρκή διαπραγμάτευση. Κατά πόσον πρόκειται απλώς για ιστορία, κατά πόσον αποδεικνύεται φιλοσοφία; Ποια σχέση μπορεί να έχει με τη δυνατότητα σημερινής απάντησης στα φιλοσοφικά ερωτήματα; Πως επηρεάζει τον εν εξελίξει φιλοσοφικό στοχασμό; Με ποιον τρόπο οδηγούν οι διαφορετικές μεθοδολογίες για τη σύνθεση ιστοριών της φιλοσοφίας σε ριζικά διαφορετικές αφηγήσεις και αποτιμήσε...

Η αναζήτηση του εαυτού μας είναι μια διαδικασία που δεν πρόκειται ποτέ να τελεσφορήσει εφόσον δεν τροχοδρομηθεί πάνω σε ένα δομημένο πλαίσιο έρευνας και αυτοκριτικής. Για να έχει επιτυχία αυτή μας η αναζήτηση, πρέπει να γνωρίζουμε εκ των προτέρων τον τρόπο που θα κινηθούμε μέσα στα αχαρτογράφητα νερά του ψυχισμού μας. Πρέπει να προσδιορίσουμε όλες εκείνες τις αρνητικές παραμέτρους που μας κρατούν δέσμιους στο τέλμα του νεοελληνικού γίγνεσθαι. Ο τρόπος που γαλουχηθήκαμε πολιτικά, αποδείχθηκε εδώ και αρκετό καιρό εσφαλμένος. Αναπαράγουμε συστηματικά στρεβλές και ανάξιες πεποι...

Αυτό που συμβαίνει περιλαμβάνει και το ενέργημα και το σκοπό. Η ύπαρξή μας γεμίζει από τη διάθεση της πρωτιάς, από τη διάθεση της δύναμης και της υπεροχής, στη σφαίρα της καθημερινότητας, της οικογένειας, της εργασίας, της πολιτικής. Γιατί ο άνθρωπος όμως κατακλύζεται από αυτή τη θέληση και την ορμή; Γιατί η θέληση για τη δύναμη; Στο βιβλίο αυτό εξετάζεται η εξήγηση των κινήτρων και της βούλησης, των λόγων και των μορφών που οδηγούν στις σχέσεις αντανάκλασης με τις ανάγκες και τα πάθη, με τις επιθυμίες και τις ικανοποιήσεις του αιώνια εφικτού. Ο άνθρωπος γεννήθηκε για να εν...

Τα κείμενα που δημοσιεύονται σε αυτόν τον μικρό τόμο ανήκουν στα πρώιμα γραπτά του συγγραφέα - με εξαίρεση τη μελέτη του για τον Χατζηκυριάκο-Γκίκα, που αποτελεί έργο της "ωριμότητάς" του, στα 35 χρόνια του (!). Ο "θνήσκων Σωκράτης" αποτελεί μάλιστα το πρώτο δημοσιευμένο κείμενο του συγγραφέα [Νέα Εστία, 1942). Ο Παπαϊωάννου ήταν μόλις δεκαοκτώ χρονών όταν το έγραψε. Ο προβληματισμός του πάνω στον αρχαιοελληνικό φιλοσοφικό "κένταυρο", Σωκράτη και Πλάτωνα, θα συνεχιστεί μερικά χρόνια αργότερα, με την έκδοση ενός εκτενέστερου κειμένου, στο οποίο αποπειράται μια αποτίμηση του...

Από τον Πλάτωνα στο Facebook, δοκίμια ηθικής φιλοσοφίας, κείμενα σύγχρονου προβληματισμού, αλλά με την κλασική παράδοση πάντοτε ζώσα και παρούσα, αφού το κλασικό είναι αιώνια σύγχρονο. Δοκίμια συνοπτικά σε ζητήματα επίκαιρα, από τη δικαιοσύνη, τα ανθρώπινα δικαιώματα, τις διεθνείς παρεμβάσεις, την προστασία του περιβάλλοντος, τον ρόλο του κράτους και τη σύγχρονη επικοινωνία, μέχρι την υγεία αλλά και την ευθανασία, και τέλος τη μετά θάνατον ζωή, κείμενα προβληματισμού και συζήτησης. Σε εποχές κρίσης, οικονομικής, πολιτικής και κυρίως ήθους και αξιών, η αρχαία ελληνική φι...

Κοιτώντας τον ουρανό και τ΄αστέρια, νοιώθουμε ένα δέος και διερωτόμαστε ποιός τα δημιούργησε. Έγιναν μήπως στην τύχη, ή από κάποιο νοήμον " ον " που όλοι ονομάζουμε Θεό; Οντολογικά, επιστημονικά και φιλοσοφικά ερωτήματα, που με βασανίζουν από παιδί, για τα οποία ξεκίνησα τη συγγραφή αυτού του βιβλίου, το οποίο συνδυάζει τη σύγχρονη επιστημονική σκέψη, την αρχαία ελληνική φιλοσοφία αλλά και τα δικά μου προσωπικά βιώματα, τις σκέψεις και τα βαθειά ερωτήματα μου.

Δεν πιστεύω ότι μπορεί ο άνθρωπος να καταλάβει την πραγματικότητα. Ίσως δεν πιστεύω καν στην ύπαρξη πραγματικότητας: συνεχώς ανακαλύπτουμε νόμους ή εξαιρέσεις που αναιρούν ό,τι γνωρίζαμε μέχρι χθες. Αυτές οι αρχές δίνουν σ’ αυτούς που τις ανακάλυψαν ιδέες για νέες ανακαλύψεις και σ’ εμάς θάρρος για μια καθολική δυσπιστία. Η διατήρηση της πίστης για αδυναμία κατανόησης της αλήθειας δίνει τον τίτλο σε κάθε παραγωγή τού νου: σχεδόν ψέματα. Είναι όμως η πράξη τής σκέψης και η προσπάθεια πάνω από τα αντικείμενά της οι υπεύθυνοι για το διαχωρισμό αυτό από το απόλυτο ψέμα έστω...

Η Σελήνη προκαλούσε πάντοτε τον θαυμασμό στους ανθρώπους και εξακολουθεί μέχρι και σήμερα να είναι αστείρευτη πηγή αναπάντητων ερωτημάτων που καλύπτονται από το χλωμό της φως στον νυχτερινό ουρανό. Ο Πλούταρχος χρησιμοποιεί τον όρο "εμφαινόμενο πρόσωπο" προκειμένου να μας αναλύσει αυτά τα υποκρυπτόμενα μυστικά της ταυτότητάς της και σαν ανώτατος ιερέας του Μαντείου των Δελφών αναλαμβάνει να μας οδηγήσει σε μια μυητική ξενάγηση στον "κύκλο της Σελήνης" δηλαδή την συνολική της επιφάνεια που σχηματίζεται τόσο από την ορατή, όσο και από την πάντοτε αθέατη πλευρά της, προσεγγί...

Αντί, δηλαδή, η αμφισβήτηση και η ρευστότητα, που χαρακτηρίζουν τον καιρό μας, να εκτιμηθούν θετικά σαν εκδηλώσεις διανοητικής ωριμότητος, αντιμετωπίστηκαν αρνητικά σαν σημάδια πνευματικής παρακμής. Φιλόσοφοι, όπως ο Σέξτος ο Εμπειρικός, ο Descartes, ο Hume, ο Wittgenstein, ο Popper και άλλοι πολλοί που κινήθηκαν σε παράλληλες γραμμές σκέψης, επιχείρησαν να δείξουν ότι, τελικώς, η διαφωνία, η ρευστότητα, η αμφιβολία ή η αμφισβήτηση δεν είναι απλώς μια ιδιοτροπία ή ένα σύμπτωμα του καιρού μας, αλλά είναι προέκταση ή αντανάκλαση της λογικής συμπεριφοράς των ανθρώπων.

Το βιβλίο αναφέρεται στη φιλοσοφία του Επίκουρου και σε άλλα σημαντικά θέματα της σύγχρονης εποχής. «Σήμερα, υπάρχουν πολλές πνευματικές τοξίνες τις οποίες η φιλοσοφία του Επίκουρου βοηθά ν’ αποβληθούν και να εξουδετερωθούν. Αντί να ασχολούμαστε περί ανέμων και υδάτων, καλόν είναι να ασχολούμαστε με τον εαυτό μας και γενικά με τον άνθρωπο. Η φιλοσοφία είναι το βάλσαμο που θεραπεύει τα προβλήματα του ανθρώπου» μας αναφέρει ο συγγραφέας.

Η Martha Nussbaum θέτει σε εφαρμογή ένα φιλόδοξο θεωρητικό σχέδιο: να δείξει γιατί η ηθική φιλοσοφία παραμένει ελλιπής όταν αρνείται τη συμβολή της λογοτεχνίας στην πραγμάτευση ζητημάτων περί του πρακτέου. Στα δεκαπέντε δοκίμια του τόμου προσπαθεί να απαντήσει στο σωκρατικό ερώτημα «Πώς πρέπει να ζει κανείς;» υποστηρίζοντας, μεταξύ άλλων, την ανατίμηση του γνωστικού ρόλου των συναισθημάτων, της αντίληψης και της φαντασίας, καθώς και την ηθική κριτική των λογοτεχνικών έργων, η οποία δεν αμελεί τη μορφή και το ύφος της αφήγησης. Ολόκληρο τον τόμο διατρέχει το ζήτημα της ενδεχ...

Ο άνθρωπος εντός της πολιτικής κοινωνίας διαδραματίζει ενεργό ρόλο, ισορροπώντας και εναρμονίζοντας την ατομικότητά του και την προσωπική του ελευθερία με τη συλλογική ζωή και τη συλλογική ευημερία. Ο Παπαϊωάννου φαίνεται να αναζητά με το έργο του τη γεφύρωση της νεωτερικής διαμάχης μεταξύ των δύο αντίπαλων ηθικών και οντολογικών μεγεθών, μεταξύ δηλαδή του ατόμου και του συνόλου: μακριά από τις αυταρχικές και τις ολοκληρωτικές ιδεολογίες, τις μαξιμαλιστικές ουτοπίες που συρρίκνωσαν όχι μόνο την ιδιότητα του πολιτικού αλλά την ίδια την ιδιότητα του ανθρώπου κι εξίσου μακριά...

Πώς θα μπορούσαμε σήμερα να κατανοήσουμε τους συστατικούς όρους και τη λειτουργία αυτού του πράγματι ομιχλώδους κοινωνικού στρώματος το οποίο ορίζεται και αυτοκαθορίζεται με τον γενικότατο όρο "διανοούμενοι"; Τι θα ήταν σε θέση να μας προσφέρει μια κοινωνιολογική θεώρηση της στάσης των διανοουμένων μέσα στην κοινωνία; Και πόσο είναι θεμιτό να προσδιορίζουμε την ουσία του διανοουμένου σε άμεση αναφορά προς τη στάση την οποία ο διανοούμενος τηρεί απέναντι στην κυρίαρχη ιδεολογία και την εξουσία, δηλαδή απέναντι στο θεσμισμένο κοινωνικό-πραγματικό; Σε τελική ανάλυση φαίνεται...

Για να υπάρχει ένας άνθρωπος δεν αρκεί να είναι εν ζωή. Πρέπει να είναι και ζωντανός. Για πόσα πράγματα μπορούμε να δώσουμε απάντηση; Και πόσες απαντήσεις μπορούμε να τεκμηριώσουμε αδιαμφισβήτητα; Όταν ένας προβληματισμός τίθεται, ένας άνθρωπος γεννιέται. Και ένα άτομο πεθαίνει. Ποιον κόσμο και ποιες αλήθειες θα φανέρωνε μια ορθολογική σκοπιά; Η αλήθεια βρίσκεται στην αφαίρεση. Δίκιο έχει μόνον αυτή. Σε ποιους δρόμους λοιπόν οδηγεί, άραγε, μια φιλοσοφική ανάλυση;

Μέσα στο διάβα των χρόνων ο γράφων προσπάθησε να αφομοιώσει στη δική του σκέψη την εργασία των ειδικών επιστημόνων, της Αστρονομίας, Κοσμολογίας, Bιολογίας, Γεωλογίας, Αρχαιολογίας και Ιστορίας αλλά και τη Φιλοσοφική σκέψη, ώστε να μπορέσει με λογικά επιχειρήματα, αλλά και με στοχασμό και Φαντασία, να προσεγγίσει, όσο του το επιτρέπουν οι νοητικές του δυνάμεις, στο άδυτο του Απόλυτου Απείρου. Είναι μια προσπάθεια φιλόδοξη, αλλά όχι ουτοπική. Νιώθει την ανάγκη να εκφραστεί και να βγάλει μέσα απ' το Νου - Ψυχή του, ό,τι τον κάνει να θέτει ερωτήματα, ό,τι τον κάνει να αμφιβάλ...

Τι είναι κακό; Ποια είναι η φύση του και η προέλευσή του; Είναι υπαρκτό ή ψευδαίσθηση, ιδέα, έλλειψη του αγαθού; Είναι σύμφυτο με την ανθρώπινη υπόσταση, εγγενές, ή επίκτητο; Υπάρχει περίπτωση στο μέλλον να αναχαιτισθεί αποτελεσματικά;