Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Στο βιβλίο αυτό εξετάζεται η ιστορία της Ρωσίας και των σχέσεών της με τα Βαλκάνια στην οργανική συνάφειά της με την ευρωπαϊκή ιστορία, μακριά επομένως από οριενταλιστικές θεωρήσεις. "Αποδελτιώνοντας τον ελληνικό περιοδικό Τύπο του 19ου αιώνα, διέκρινα ότι μετά τον Κριμαϊκό Πόλεμο (1854-1856) βαθμηδόν πρυτανεύει η αντίληψη για την εγγενή επεκτατικότητα του ρωσικού κράτους· η ρωσική εξωτερική πολιτική όλο και συχνότερα εκλαμβάνεται ως πανσλαβική. Αυτό, φυσικά, δεν συνιστά μια ελληνική ιδιοτυπία. Στην Ευρώπη, από τα τέλη του 18ου αιώνα, η Ρωσία προσλαμβάνεται ως ο εσωτερικ...

Στα τέλη του 18ου αιώνα, η Γαλλική Επανάσταση οδήγησε την αστική τάξη στην πολιτική εξουσία, ολοκληρώνοντας την απελευθέρωση εκείνων των παραγωγικών δυνάμεων οι οποίες θα στήριζαν τον καπιταλιστικό τρόπο παραγωγής. Ο κόσμος άλλαξε δραματικά, όχι όμως σε όφελος των πολλών. Οι αστοί, οι προύχοντες των κολεγίων της "Τρίτης κατάστασης" οι οποίοι πήραν τότε την εξουσία, ήταν περίπου το 3% του πληθυσμού, όσοι ήταν επίσης οι αριστοκράτες και οι ιεράρχες τους οποίους αντικατέστησαν. Στα 1917, μέσα στη δίνη του Α΄ Παγκόσμιου Πολέμου, μια νέα επανάσταση άλλαξε δραματικά τους όρους...

Τον Νοέμβριο του 1958 το Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ παρουσίασε σε πρώτη έκδοση ένα "πολύ συναρπαστικό κομμάτι ιστορίας και ανθρώπινης προσωπικότητας": το "Ημερολόγιο της εξορίας" του Λ. Τρότσκι. Ο Ρώσος επαναστάτης, μετά την εξορία του στην Πρίγκηπο της Προποντίδας (1929-1933), βρίσκεται στη Γαλλία. Το ημερολόγιό του απλώνεται από τις 7 Φεβρουαρίου ώς τις 8 Σεπτεμβρίου του 1935, δηλαδή τους τελευταίους μήνες που έμεινε εκεί (υπό αστυνομική επιτήρηση) και τους πρώτους τρεις μήνες που βρήκε προσωρινό άσυ­λο στη Νορβηγία, διωγμένος σαν "ανεπιθύμητος" από την κυβέρνηση Φλαντέν....

Η "Ιστορία της Ρωσικής επανάστασης" του Λέον Τρότσκι καταχωρήθηκε από την παγκοσμία κριτική ανάμεσα στα μεγάλα, τα μνημειακά έργα που γράφτηκαν στο κύλισμα των αιώνων. Σ' αυτό πρέπει να προστεθεί: μέσα στα τριάντα συγκλονιστικά χρόνια από τότε που είδε για πρώτη φορά το φως της δημοσιότητας, το βιβλίο μεταφράστηκε σε όλες τις ευρωπαϊκές γλώσσες, κι όπως δείχνουν οι νεότερες μεταπολεμικές εκδόσεις όχι μόνο διατήρησε την επικαιρότητά του μα και την αύξησε σημαντικά. Κι αυτό όχι μόνο γιατί αγκαλιάζει σε όλο του το βάθος και το πλάτος ένας ιστορικό γεγονός κολοσσιαίο και πρωτοφ...

Η Ρωσία έκανε τόσο αργά την αστική της επανάσταση ώστε βρέθηκε αναγκασμένη να την μετατρέψει σε επανάσταση προλεταριακή. Με άλλα λόγια: η Ρωσία έμενε τόσο πίσω από τις άλλες χώρες ώστε ήταν υποχρεωμένη, τουλάχιστον σε ορισμένους τομείς, να τις ξεπεράσει. Αυτό φαίνεται παράλογο. Ωστόσο η ιστορία είναι γεμάτη από τέτοια παράδοξα. Η καπιταλιστική Αγγλία προπορευόταν τόσο από τις άλλες χώρες ώστε βρέθηκε αναγκασμένη να τους παραχωρήσει το προβάδισμα. Οι σχολαστικοί φαντάζονται πως η διαλεχτική είναι κούφια εξυπνάδα. Στην πραγματικότητα αυτή αναπαράγει μόνο το προτσέτο της εξέλι...

Ο Τρότσκι ήταν ο πρώτος που προσπάθησε να κάνει μια μαρξιστική ανάλυση της σταλινικής Ρωσίας. Ο Τόνυ Κλίφ βασισμένος στις αρχές της ανάλυσης του Τρότσκι, αλλά και στην εμπειρία από τις εξελίξεις που ακολούθησαν μετά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, κατέληξε το 1947 στη θεωρία του γραφειοκρατικού καπιταλισμού. Στο βιβλίου του αυτό που κυκλοφόρησε για πρώτη φορά στην Ελλάδα το 1983 από τις εκδόσεις Παρουσία, αναλύει σε βάθος όλες τις πτυχές της Ρωσίας του Στάλιν και καταδεικνύει την ύπαρξη μιας εκμεταλλευτικής άρχουσας τάξης -της γραφειοκρατίας- που τα κίνητρα της δεν είναι δια...

Τρεις δεκαετίες σχεδόν έχουν περάσει από το τέλος της ΕΣΣΔ και των καθεστώτων του λεγόμενου "υπαρκτού σοσιαλισμού" στην ανατολική Ευρώπη. Πλέον οι αναλύσεις και η συζήτηση δεν αφορούν το ίδιο το γεγονός, δηλαδή ότι αυτά τα καθεστώτα κατέρρευσαν. Έχει μετατοπιστεί στην αναζήτηση των αιτιών αυτής της κατάρρευσης, στο "γιατί", στο "τι πήγε στραβά"... Η αξία του βιβλίου του Τόνι Κλιφ (δημοσιεύτηκε πρώτη φορά το 1955) είναι ότι μπορεί να δώσει απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα γιατί αναλύει τη Ρωσία του Στάλιν και των επιγόνων του σαν ένα τμήμα του παγκόσμιου συστήματος, μια μο...

Η ζωή του Λένιν (1870-1924) χωρίζεται σε δύο περιόδους. Τα πρώτα είκοσι χρόνια είναι τα χρόνια της εξορίας, τα οποία πέρασαν με το όραμα της επανάστασης και με τη σφυρηλάτηση του πολιτικού οργανισμού που θα την πραγματοποιούσε. Τον Φεβρουάριο του 1917, το όνειρο καταλήγει σε αποτυχία: η ρωσική επανάσταση ξεσπάει χωρίς αυτόν. Τον Οκτώβριο όμως ο Λένιν κατακτά την εξουσία και η επανάσταση θα πάρει τελικά τη δική του όψη. Μέσα σε τέσσερα μόνο χρόνια συγκροτεί ένα πανίσχυρο κράτος, ανοικοδομεί την Αυτοκρατορία, δημιουργεί ένα παγκόσμιο επαναστατικό κόμμα και εγκαθιστά τον κομμο...

Ο Λένιν υπήρξε ο κορυφαίος μαρξιστής του 20ού αιώνα. Διάδοχος και συνεχιστής των Μαρξ και Ένγκελς, ανύψωσε το μαρξισμό σε ένα νέο επίπεδο και έγινε ο κύριος καθοδηγητής της Οκτωβριανής Επανάστασης, ο ιδρυτής της ΕΣΣΔ και της Κομμουνιστικής Διεθνούς. Οι μελέτες για την ανάπτυξη του καπιταλισμού στη Ρωσία· οι πολεμικές ενάντια στο ναροντνικισμό· η θεωρία για το κόμμα νέου τύπου· η προβληματική της δημοκρατικής αγροτικής επανάστασης του 1905· οι πολεμικές στο φιλελευθερισμό και τον οπορτουνισμό· οι φιλοσοφικές μελέτες· οι εργασίες για το εθνικό ζήτημα· η ρήξη με τη σοβινιστ...

Η Ρωσική Επανάσταση του 1917 ήταν ένα από τα πιο αποφασιστικά και θυελλώδη γεγονότα στην παγκόσμια ιστορία. Κεντρικό ρόλο σ' αυτή την επανάσταση έπαιξε το ρωσικό μποσελβίκικο κόμμα. Σ' αυτό το βιβλίο, ο Τόνι Κλιφ εξετάζει το χτίσιμο του κόμματος των μπολσεβίκων και ιδιαίτερα τη δουλειά ενός από τους κυριότερους αρχιτέκτονές του, του Λένιν. Παρουσιάζει τις μάχες που έδωσε ο Λένιν για να μετατρέψει τις μαρξιστικές ιδέες για τη σοσιαλιστική επανάσταση σε πρακτική καθημερινή δράση και την ακόμα δυσκολότερη μάχη που έδωσε για να μετατρέψει τις απομονωμένες ομάδες μελέτης σε μια...

Το βιβλίο του Τόνι Κλίφ είναι ο δέυτερος τόμος της πολιτικής βιογραφίας του Λένιν. Αρχίζει με την κατάρρευση της Δεύτερης Διεθνούς στην Ευρώπη με το ξέσπασμα του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου. Τελείωνει με την πρώτη νικηφόρα εργατική επανάσταση. Δείχνει πόσο κρίσιμη ήταν η σχέση των Μπολσεβίκων με την εραγατική τάξη για την τελική έκβαση της επανάστασης. Δείχνει τον Λένιν ν' απευθύνεται στη μαχητική διάθεση των εργατών και να δίνει συγκρούσεις και πολεμικές μέσα στο ίδιο το κόμμα των μπολσεβίκων. Να ενώνει σε μια δύναμη την μαζική επαναστατική συνείδηση, την οργανωμένη δράση τ...

Μιλώντας κάποτε ο Τρότσκι για τον Ζυλ Ρομαίν, και χαρακτηρίζοντάς τον ως θεατή απ' έξω, θεατή από απόσταση, έκαμε τη βαρυσήμαντη παρατήρηση ότι η απόσταση δεν έχει μόνον οπτική σημασία, μα και ηθική, και ότι μόνον εκείνος που μετέχει ενεργά στο κοινωνικό γίγνεσθαι μπορεί να είναι αληθινά θεατής, δηλαδή να βλέπει σωστά και βαθιά. Ο Τρότσκι, ένας από τους "μετέχοντες", ένας από τους μεταλύτερους άντρες της επαναστατικής Πράξης, και μαζί βαθύς θεωρητικός και μεγάλος τεχνίτης του λόγου, αποτελεί την πιο ζωντανή ενσάρκωση της παραπάνω αλήθειας. Με το βιβλίο του "Λογοτεχνία και...

Μιλώντας κάποτε ο Τρότσκι για τον Ζυλ Ρομαίν, και χαρακτηρίζοντάς τον ως θεατή απ’ έξω, θεατή από απόσταση, έκαμε τη βαρυσήμαντη παρατήρηση ότι η απόσταση δεν έχει μόνον οπτική σημασία, μα και ηθική, και ότι μόνον εκείνος που μετέχει ενεργά στο κοινωνικό γίγνεσθαι μπορεί να είναι αληθινά θεατής, δηλαδή να βλέπει σωστά και βαθιά. Ο Τρότσκι, ένας από τους "μετέχοντες", ένας από τους μεγαλύτερους άντρες της επαναστατικής Πράξης, και μαζί βαθύς θεωρητικός και μεγάλος τεχνίτης του λόγου, αποτελεί την πιο ζωντανή ενσάρκωση της παραπάνω αλήθειας. Με το βιβλίο του "Λογοτεχνία...

Έζησα το μεγαλύτερο μέρος του εικοστού αιώνα, τις μεγάλες του ώρες και τις -αντίστροφες από ό,τι περιμέναμε- ανατροπές του. Παρακολουθώ, ως θεατής πλέον, τη γενιά των νέων του αιώνα που μεγαλώνει μαζί τους. Ωστόσο, δεν ανήκω στους απαισιόδοξους. Αφιερωμένα στη μνήμη του αιώνα που πέθανε είναι αυτά μου τα κείμενα. Ενός αιώνα όπου ο σοσιαλισμός υποσχέθηκε πως θ' αλλάξει τη ζωή των ανθρώπων σ' όλη τη γη, νίκησε στους πολέμους και ηττήθηκε στην ειρήνη. Για τη γενιά μου ο εικοστός αιώνας ήταν μια τραγωδία που τέλειωσε χωρίς να μας προσφέρει την ποθητή κάθαρση. Γεννημένοι σ...

O E. X. Καρ είναι η αδιαμφισβήτητη αυθεντία στην ιστορία της Σοβιετικής Ρωσίας και των πρώτων χρόνων της Σοβιετικής Ένωσης. Η "Ιστορία της Σοβιετικής Ρωσίας", της οποίας συμπυκνωμένη εκδοχή αποτελεί η "Μικρή ιστορία της Ρωσικής Επανάστασης" υπήρξε προϊόν τεράστιου μόχθου και εξονυχιστικής έρευνας σε πηγές και αρχεία. Ο συγγραφέας θεώρησε χρήσιμο να υπάρξει ένα είδος συνοπτικής εκδοχής του τεράστιου σε όγκο αυτού έργου, το οποίο τον απασχόλησε επί περίπου τριάντα χρόνια, χωρίς συνεχείς αναφορές στις πηγές και χωρίς υποσημειώσεις, προορισμένο κυρίως για το ευρύ κοινό και για...

Στο βιβλίο αυτό ο ιστορικός Έτορε Τσινέλα μελετάει την εκπληκτική διανοητική και πολιτική μεταμόρφωση του ύστερου Μαρξ. Ξεκινώντας από τη δεκαετία του 1870 και μέχρι τον θάνατό του, το 1883, ο Μαρξ αρχίζει να αμφισβητεί τα συμπεράσματα των προηγούμενων έργων του και να έχει σοβαρές αμφιβολίες για την πιθανότητα μιας προλεταριακής επανάστασης στη Δύση. Εξού και η παθιασμένη μελέτη της αγροτικής κοινότητας στη Ρωσία και του πρωτόγονου κόσμου, αλλά και οι δεσμοί και ο θαυμασμός του για τους ναρόντνικους αγωνιστές της Θέλησης του Λαού, γνωστούς για τις θεαματικές τρομοκρατικές...

Ακούγοντας τις αντιλήψεις του Λένιν σ' ό,τι αφορούσε την "Εργατική Αντιπολίτευση", ο Σλιάπνικωφ φώναξε στο τέλος του 10ου Συνεδρίου του κόμματος: "Σε όλη μου τη ζωή και στα είκοσι χρόνια που βρίσκομαι μέσα στο κόμμα, ποτέ μου δεν είδα και ποτέ μου δεν άκουσα τίποτε πιο δημαγωγικό και πιο πρόστυχο". Αυτά τα λόγια του Σλιάπνικωφ μοιάζουν με τα λόγια του Τόμας Μύντσερ, ο οποίος είχε αποκαλέσει τον Λούθηρο "Doctor Lugner" (ο δόκτορ ψεύτης), ύστερα από τα φυλλάδια που ο Λούθηρος είχε γράψει για να υπερασπίσει τους προτεστάντες πρίγκηπες εναντίον των προτεσταντών χωρικών... Το κε...

Η περίοδος της πολιτικής προσφυγιάς αποτέλεσε ξεχωριστό κεφάλαιο στη ζωή των εκπατρισμένων μαχητών του ΔΣΕ. Οι χιλιάδες πολιτικοί πρόσφυγες έτυχαν οργανωμένης υποδοχής και στήριξης για σπουδές, εργασία και κατοικία. Έζησαν μια εξαιρετικά δύσκολη περίοδο, αφού η προσφυγιά αποτέλεσε αναγκαστική επιλογή. Βασικό πρόβλημα ήταν ο αποχωρισμός από τους οικείους τους. Η προσαρμογή στις νέες συνθήκες υπήρξε ένας άθλος. Αγροτόπαιδα ή εργατικής προέλευσης, νέοι και νέες στην πλειοψηφία τους, κλήθηκαν να ζήσουν και να δημιουργήσουν σε ένα ριζικά διαφορετικό περιβάλλον, να μάθουν γλώσσα,...

Τα δοκίμια αυτού του βιβλίου επιχειρούν, μέσα απ' τον σταλινικό ζόφο, που σφράγισε τον 20ό αιώνα, να καταδείξουν τον κυριαρχικό ρόλο της εξουσίας, στο ολοκληρωτικό σύστημα και την μετατροπή της ιδεολογίας σε απολογητική. Η "επιτυχία" του σταλινισμού συνίστατο και στη σύνδεση των μεσσιανικών φαντασιώσεων με τα πραγματικά κοινωνικά προβλήματα. Η ιδιαιτερότητά του και το φωτοστέφανό του βρίσκεται στην υπόσχεση του τελικού στόχου, με την απελευθέρωση απ' την ταξική κοινωνία και την κατάργηση της προϊστορίας. Όμως, ακριβώς ο θανάσιμος εναγκαλισμός του σταλινισμού, με τον τ...