Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Πρόκειται για το δεύτερο μέρος της τριλογίας "Πού να βρω την ψυχή μου", με τον υπότιτλο "Τέχνη και Πολιτισμός", το οποίο περιλαμβάνει κείμενα, άρθρα, ομιλίες, συνεντεύξεις του Μίκη Θεοδωράκη, που αφορούν στην τέχνη και τον πολιτισμό εν γένει.

Η έννοια της πορνογραφίας δεν υφίστατο μέχρι το 19ο αιώνα. Αν και σεξουαλικά τολμηρές απεικονίσεις υπήρχαν πάντοτε, ο σύγχρονος όρος "πορνογραφία" δημιουργήθηκε από τους Βικτωριανούς, οι ηθικοί φραγμοί των οποίων τους ανάγκασαν να δημιουργήσουν τα "μυστικά μουσεία" για τα επονομαζόμενα "αισχρά τεχνουργήματα". Από τις σεξουαλικά τολμηρές απεικονίσεις που ήρθαν στο φως μέσα στα ρωμαϊκά ερείπια της Πομπηίας και το σκάνδαλο που προκάλεσαν οι τολμηρές γκραβούρες του Μαρκαντόνιο Ραϊμόντι το 16ο αιώνα, μέχρι τον κινηματογράφο, το βίντεο και το Ίντερνετ, η πορνογραφία βρίσκεται στ...

Το βιβλίο περιέχει τις βασικές ιδέες καθώς και το πλήρες κείμενο του εικαστικού - θεατρικού δρώμενου με τίτλο "Περπατώντας την αρχαία οδό των ασεβών" που παρουσιάστηκε τον Δεκέμβριο του 2018, στην Αγγλικανική Εκκλησία του Αγ. Παύλου στην Αθήνα. Το κείμενο, αντλεί την έμπνευσή του από το έργο του Γάλλου διανοητή και ακαδημαϊκού Rene Girard. Καταπιάνεται με την ιστορία του Οιδίποδα, του Ιώβ και του Ιησού μέσα από τα αρχαία κείμενα σε νεοελληνική απόδοση, για να φωτίσει τον διαφορετικό δρόμο που πήραν, όταν στην κρισιμότερη στιγμή της ζωής τους κατηγορήθηκαν για βλασφημία...

Ποιος μπαίνει στην διαδικασία ανάγνωσης ενός φυλλαδίου οδηγιών χρήσης για μια συσκευή που δεν κατέχει; Τουλάχιστον τα κείμενα αυτού του είδους διακρίνονται για την απόλυτη συνέπειά τους. Εκτός αυτού, οι συσκευές ζουν, αποτυπώνονται μέσα σε αυτά. Ενώ εδώ οι ελάχιστες σημειώσεις, οι λεζάντες, τα αποκόμματα, καταρρέουν αποκομμένα από το αντικείμενο στο οποίο αναφέρονται. Πρόκειται για την αναστροφή της επιθυμίας ενός βιβλίου "χωρίς εξωτερικά στηρίγματα", ενός βιβλίου "για το τίποτα". Είναι η ατελέσφορη προσπάθεια να απαλλαγεί κανείς από το περιττό βάρος της εργασίας, η επιθ...

Το βιβλίο περιλαμβάνει έξι αφηγήσεις που αναφέρονται στις γυναίκες ως μούσες και δημιουργούς, στις σχέσεις λόγου και εικόνας και σε σύγχρονες παραστάσεις σωμάτων με μεταλλαγμένη ταυτότητα. Οι γυναίκες του μύθου, Ευρυδίκη, Πηνελόπη, Μήδεια, παρελαύνουν στην ποίηση και τη ζωγραφική του Εγγονόπουλου, ενώ οι ηρωίδες του Δεκαήμερου του Βοκκάκιου παριστάνονται εκθαμβωτικά ωραίες και τραγικές, από τους Προραφαηλίτες ζωγράφους Millais, Hunt και Σπάρταλη. Στις σελίδες του Ημερολογίου και στους λίγους πίνακες της νεαρής Ρωσίδας Marie Bashkirtseff, που έζησε και πέθανε στη Γαλλί...

Λογοκρισία υπάρχει. Νησίδες παραδοσιακών μορφών καταστολής της ελευθερίας της τέχνης, της έκφρασης ή του τύπου από δημόσιες αρχές επιβιώνουν ακόμη και σήμερα. Ωστόσο, αυτό που περισσότερο από ποτέ χαρακτηρίζει τη σύγχρονη συγκυρία είναι οι λιγότερο ορατές, αλλά ενίοτε πιο δραστικές, εκδοχές αυτοπεριορισμού του ανθρώπινου λόγου, στο όνομα ετερόκλητων σκοπιμοτήτων. Τα κείμενα του βιβλίου ασχολούνται και με τις δύο αυτές εκδοχές, προτάσσοντας έναν διεπιστημονικό συνδυασμό του βιωματικού με τον αναλυτικό λόγο και τεκμηριώνοντας την επικαιρότητα και τη σημασία της προβληματικής...

Στο βιβλίο "Όραση και τέχνη", η νευροβιολόγος του Harvard Margaret Livingstone εξηγεί τον τρόπο λειτουργίας του οπτικού συστήματος του ανθρώπου και δείχνει ότι οι απαντήσεις στα παραπάνω και σε πολλά άλλα ερωτήματα που αφορούν στην τέχνη εξαρτώνται τελικά από τα κύτταρα των οφθαλμών και του εγκεφάλου μας. Στον πρόλογο του σε αυτό το καινοτόμο βιβλίο ο κάτοχος του βραβείου Nobel David Hubel εκφράζει την ελπίδα ότι "στο μέλλον η οπτική νευροβιολογία θα βελτιώσει την τέχνη κατά τον τρόπο που η γνώση των οστών και των μυών εδώ και αιώνες βελτίωσε την ικανότητα των καλλιτεχνών ν...

Από τον Hieronymus Bosch έως τον Blake, το όραμα ουσιαστικά απουσιάζει από τη δυτική τέχνη. Την ίδια περίοδο επιβιώνει στη βυζαντινή και μεταβυζαντινή παράδοση και, φυσικά, σε μια σειρά από εξωδυτικές τέχνες της Ασίας, της Αφρικής, της Αμερικής και της Ωκεανίας. Η τέχνη της νεωτερικότητας κατά κανόνα κράτησε αποστάσεις από το οραματικό στοιχείο, ίσως γιατί αυτό υπονόμευε τον κυρίαρχο πλέον ορθό λόγο ή το απόλυτα άθεο και υλιστικό αίτημα της πορείας "προς τα μπρος". Παρόλα αυτά οι εξαιρέσεις του σουρεαλισμού, του Chagall, του Kandinsky, του Klee, του Artaud ή (πιο πρόσφατα)...

[...] Ο ομοφυλοφιλικός κόσμος των εικόνων είναι πολύ περιορισμένος, και γι' αυτό ευθύνονται οι απαγορεύσεις, οι προκαταλήψεις και τα ταμπού που τον περιβάλλουν. Μόνο όταν αναφερόμαστε στην αρχαία Ελλάδα και τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, μπορούμε να μιλάμε για τον Χρυσό Αιώνα της Παιδεραστίας. Σε όλες τις εποχές της τέχνης, ωστόσο, διακρίνουμε το κρυφό της πρόσωπο, καθώς καλλιτέχνες, όπως για παράδειγμα ο Ενγκρ ή ο Νταβίντ, ασυνείδητα ίσως, τόνισαν την αρρενωπή ή την εκθηλυμένη πλευρά ενός ανδρικού γυμνού. [...] (από τη σελ. 6 του βιβλίου)

Όταν οι άνθρωποι άρχισαν να ντύνονται άφησαν τουλάχιστον τους θεούς τους γυμνούς. Οπότε το να κυκλοφορείς δημόσια γυμνός αποτελούσε προσβολή στα θεία. Τα σώματα είναι ιερά και μόνο Ιερείς ζωγράφοι και Ιερείς γλύπτες μπορούν να τα ξεσκεπάζουν. Τα Θεία αυτά Εικαστικά θα τα βρίσκουμε συνέχεια μπροστά μας διασχίζοντας την ιστορία του ανθρώπου. Την ιστορία ιδιαίτερα των Ευρωπαϊκών λαών και τις μεταμορφώσεις -μορφολογικές, πολιτικές, φιλοσοφικές, θρησκευτικές- που υπέστησαν οι κοινωνίες τους και τα εικαστικά τους ηφαίστεια. Θα ταξιδέψουμε πάνω στο άρμα που οδηγεί μια αρχαία θεά,...

Αν οι συνομιλίες των "Αταίριαστων" συνιστούσαν ένα υλικό που θα μπορούσε να το συναντήσει καθημερινά κανείς στις εφημερίδες, θα ήταν εντελώς αδικαιολόγητη η συνύπαρξή τους στις σελίδες ενός βιβλίου. Οι συνομιλίες αυτές δημοσιευμένες, στο σύνολό τους, στην εφημερίδα "Τα Νέα", αποτελούσαν μια νησίδα, σε σχέση με την υπόλοιπη ύλη, καθώς το περιεχόμενο των ειδήσεων, των πληροφοριών και των κρίσεων αλλάζει σε καθημερινή βάση, ενώ η ύλη αυτή έχει κάτι το σταθερό και το αενάως επαναλαμβανόμενο. "Οι αταίριαστοι", πέραν από την πρωτοτυπία, σε ευρωπαϊκό μάλιστα επίπεδο, της ιδέας...

[...] Οπωσδήποτε ο κορυφαίος θεωρητικο΄ς της εικόνας στο Βυζάντιο είναι ο Ιωάννης ο Δαμασκηνός με τους περίφημους τρεις λόγους του "Προς τους διαβάλλοντας τας αγίας εικόνας". Από την εποχή, όμως, των Τριών Ιεραρχών μέχρι τον 7ο αιώνα, που έζησε ο Δαμασκηνός, οι απόψεις των πρώτων ήταν εκείνες, στις οποίες στηρίζοντας οι εκκλησιαστικοί ζωγράφοι της πρωτοβυζαντινής περιόδου, για να διαμορφώσουν σύστημα εικονογραφικό και παράδοση, που αποτέλεσαν, άλλωστε, και το στόχο των εικονομάχων. [...]

Γιατί η ηδονή είναι ένα ζητούμενο; Γιατί στα συγκλονιστικά "Απομνημονεύματά" του ο τρελλός δικαστής, ο Πρόεδρος Schreber, τη συνδέει με το γυναικείο φύλο; Και γιατί, εκτός από αυτόν, ένα αρχαίο μυθικό πρόσωπο, ο μάντης Τειρεσίας, έχει την ίδια γνώμη όταν μιλά μπροστά στον Δία και την Ήρα; Γιατί o Freud συνδέει την παράνοια με την απωθημένη ομοφυλοφιλία, ενώ, αντίθετα, ο Lacan ανιχνεύει σ' αυτήν κάτι το ανησυχαστικά οικείο, τόσο οικείο που o Dali, μιλώντας για την κριτική παράνοια, να δηλώνει ότι τον αφορά και αποτελεί τη βάση της δημιουργίας του; Και η γυναίκα; Τι νιώθει ότ...

Η πηγή γράφει, ζωγραφίζει, τον Νάρκισσο· η γραφή όμως, και η ζωγραφική, την πηγή και τα του Ναρκίσσου πάντα. Ένα βιβλίο με αφετηρία τον Νάρκισσο, αυτόν που ο θεωρητικός της αναγεννησιακής ζωγραφικής, ο Alberti, αποκαλούσε "πρώτο ευρετή της ζωγραφικής". Ένα βιβλίο για την περιπέτεια του ματιού, που είναι πάντοτε και περιπέτεια της ψυχής μας, όπως αυτή καθρεφτίζεται στον λόγο της ψυχανάλυσης, στον μύθο για τον Νάρκισσο, την Βαυβώ και την Γοργώ, και στον λόγο της τέχνης για τον εαυτό της και τον κόσμο. Η αλληλουχία ανάμεσα στην σκηνή του θεάτρου, της ζωγραφικής και του ψυχικο...

Για την συμπλήρωση δέκα χρόνων από το θάνατο του Μωρίς Σαλτιέλ σκεφτήκαμε να θυμίσουμε μέσα από μαρτυρίες φίλων και συνεργατών, φωτογραφικό υλικό, αλλά και άμεσα, από τις δημοσιεύσεις του, την δράση του στον τομέα του πολιτισμού και της παιδείας, την προσωπικότητά του. Αυτή ήταν μόνο η εξωτερική αφορμή για την έκδοση του μικρού τόμου που κρατάτε στα χέρια σας. Η διαπίστωση ότι με το πέρασμα του χρόνου και με το νέο πνεύμα της εποχής η ανιδιοτέλεια και η αφοσίωση στον τομέα του πολιτισμού εκλείπουν, επέβαλε να τονίσουμε το έργο του Μωρίς Σαλτιέλ στους χώρους που διακόνησ...

Η Καστρησίου είναι μια άξια δασκάλα τέχνης για παιδιά. Βλέπει όπως τα παιδιά με τα μάτια της ψυχής της, «καταφέρνει να γίνει παιδί», όπως ομολογεί η ίδια, σε «αναζήτηση του παιδικού πολιτισμού». Κατ’ ουσίαν αυτοβιογραφείται και εξομολογείται στο βιβλίο της. Εκθέτοντας όσα συμβαίνουν στους νεαρούς μαθητές της, προβάλλει ταυτόχρονα τα προσωπικά παιδικά της βιώματα και το προσωπικό της πιστεύω στην τέχνη, τη ζωή και τον πολιτισμό γενικά. Τα παιδιά από την πλευρά τους τη βοήθησαν με τον τρόπο τους να κατανοήσει ως ένα βαθμό και τον ίδιο της τον εαυτό, να ολοκληρωθεί ως προσωπικ...

Ποια φανερή σχέση μπορεί να έχουν οι αρχαίοι ζωγράφοι Απελλής και Πρωτογένης μ' έναν καλλιτέχνη της εποχής του Λαυρεντίου του Μεγαλοπρεπούς, και τούτοι πάλι μ' έναν πίνακα του Βαν Γκογκ, που πουλιέται σε αστρονομικά ποσά σε μια αίθουσα δημοπρασιών του οίκου Σόθμπυ; Η θεματική των κειμένων, που συστεγάζονται σ' αυτό τον τόμο, υπόσχεται στον αναγνώστη ένα μακρύ φανταστικό ταξίδι, όπου, εντούτοις, δεν κινδυνεύει να πλανηθεί και να χαθεί. Μια κοινή αναζήτηση, ένας κοινός προβληματισμός διατρέχει τα κείμενα, υψώνοντας σ' όλη τη διαδρομή σηματωρούς και δείκτες πορείας, που διευκο...