Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Το κείμενο του David Goddard που παρουσιάζεται εδώ προέρχεται από έναν συλλογικό τόμο που κυκλοφόρησε στις αρχές της δεκαετίας του '70, υπό την επιμέλεια του βρετανού ιστορικού Robin Blackburn (γεν. 1940), με τίτλο "Ideology in Social Science: Reading in Critical Social Theory" (Fontana, 1972). Συμμετέχουν μεγάλα θεωρητικά ονόματα, συνδεδεμένα περισσότερο ή λιγότερο με τη ριζοσπαστική πολιτική της εποχής: Ralph Miliband, Martin Shaw, E.J. Hobsbawm, Maurice Godelier, Gareth S. Jones, Martin Nicolaus, C.B. Macpherson, J.H. Westergaard, Lucio Coletti, Νίκος Πουλαντζάς, κ.ά. Στ...

Οι πρόσφατα εκτοπισμένοι πληθυσμοί της Ασίας και της Αφρικής και οι σθεναρές αντιστάσεις της Ευρώπης στην ετερότητα μας υπενθυμίζουν καθημερινά ότι ζούμε μια εποχή "φετιχισμού" των συνόρων. Παρά τη συνεχή μετατόπιση της ανθρωπολογίας προς την απεδαφοποιημένη έρευνα, το σύνορο θέτει επίμονα ζητήματα οριοθέτησης με συμβολικούς και οντολογικούς όρους. Αυτή η ανθρωπολογική μελέτη εστιάζει στο σύνορο. Επιλέγει όμως να μη στραφεί προς την κοφτερή, ωστόσο σχετική, αξία του "επίκαιρου", αλλά να δώσει βάρος στη "μεγάλη διάρκεια". Επιστρέφει λοιπόν τη ματιά στην αλβανική μετανάστευση...

Μπορεί η έκρηξη διαφορετικών φαινομένων πολιτικής, στρατιωτικής και ρητορικής βίας, όπως η πυρηνική απειλή, οι αλληλοσπαραγμοί στον αραβικό κόσμο και η άνοδος του ξενοφοβικού λαϊκισμού, να αναχθεί πειστικά σε ένα συνεκτικό ερμηνευτικό σχήμα και να εξηγηθεί επαρκώς; Τι οδήγησε στη σημερινή βαθιά κρίση νομιμοποίησης της διεθνιστικής και ανοιχτής πολιτικής των θεσμών του δυτικού κόσμου και γιατί οι μεγάλες Εκκλησίες, μέχρι προσφάτως κεντρικοί πυλώνες προάσπισης της ειρήνης και της κοινωνικής ευαισθησίας, αποτελούν συστηματικό στόχο των κοινωνιών που προασπίζονται ακριβώς τις ί...

[...] Το βέβαιο είναι πως η Εθνογραφία είναι εξ ορισμού συλλογική. Δεν μπορεί να υλοποιηθεί χωρίς την ουσιαστική εμπλοκή των υποκειμένων της που προσεγγίζει στο πλαίσιο της καθημερινής τους πραγματικότητας... Η συνεργατική εθνογραφία σκόπιμα και ρητά τονίζει τη σημασία της συλλογικότητας σε κάθε σημείο της εθνογραφικής διαδικασίας, από τη σύλληψη της ιδέας ως τη συγγραφή του τελικού προϊόντος, γεγονός που επιβεβαιώνει τις φεμινιστικές επιλογές στο πλαίσιό της. Το σίγουρο είναι πάντως πως αποτελεί το σημείο συνάντησης της ιστορίας, της κοινωνιολογίας, της κοινωνικής ανθρωπολ...

Η "Τελευταία Λέξη" µιλά για την ιστορική κατάσταση των πολιτισµικών περιφερειών, ιδωµένη µέσα από την ιδιαίτερη οπτική της Μέσα Μάνης... Παρακολουθεί την πολιτισµική απόκριση των γυναικών στον ιστορικό κατακερµατισµό, καθώς συνυφαίνουν πολύµορφες κοινωνικές πρακτικές: το ονείρεµα, τον αυτοσχεδιασµό µοιρολογιών, τη φροντίδα και καλλιέργεια ελαιοδένδρων, την ταφή και εκταφή νεκρών και την ιστορική εγγραφή συναισθηµάτων και αισθήσεων πάνω σε ένα τοπίο προσώπων, πραγµάτων και τόπων. Αυτές οι πρακτικές συνθέτουν την ποιητική (poetics) της περιφέρειας. Εδώ η ποιητική επικοινων...

Με βαθιά ανθρωπολογική εμβρίθεια και σφριγηλή λογοτεχνική χάρη το βιβλίο αυτό ήρθε να ταράξει, στις αρχές της δεκαετίας του '70, τις αντιλήψεις μας για τη συγκρότηση της πρωτόγονης, αλλά και της ανθρώπινης κοινωνίας γενικότερα.. Εκλεκτικά συγγενές με το έργο του Μπατάιγ και τον Φρόυντ του "Τοτέμ και ταμπού", θα αναδείξει την ιδρυτική βία που υποβαστάζει τις τελετές και τους ρυθμιστικούς κανόνες, τη βία που ως "μιμητική επιθυμία" προκαλεί συγκρούσεις μεταξύ των ανθρώπων, τη βία που επενδύεται στο "αποδιοπομπαίο" θύμα προκειμένου να διατηρηθεί η κοινωνική τάξη. Την ίδια βία π...

Τα Ψαρά, μικρό νησί του βορειοανατολικού Αιγαίου, αποτελεί το κέντρο αυτής της μελέτης που βασίζεται σε έναν συνδυασμό αρχειακής έρευνας και επιτόπιας βιωματικής παρατήρησης. Μέσα από τη μελέτη πηγών που συνδέονται με την περιουσία και τη διάθεσή της στις δύο σημαντικότερες στιγμές του ανθρώπινου βίου, τον γάμο και τον θάνατο, επιχειρήθηκε να καταστεί ορατή και εύληπτη η δομή της κοινωνίας των Ψαρών και να καταδειχτεί ο τρόπος με τον οποίο αναπαράγεται και διατηρείται τόσο το υλικό όσο και το άυλο κεφάλαιο μιας οικογένειας μέσα από τις διάφορες στρατηγικές μεταβίβασης περιο...

Η μεταναστευτική κίνηση των αλβανικών οικογενειών στην Ελλάδα, στις αρχές της δεκαετίας του 1990, συνέπεσε με την ανάπτυξη των τεχνολογιών επικοινωνίας και την εμπορευματοποίηση των επιχειρήσεων επικοινωνίας παγκόσμια. Ταυτόχρονα στην Ελλάδα παρατηρείται υπερπροσφορά τηλεοπτικών δικτύων και αθρόα κατανάλωση προϊόντων επικοινωνίας. Σε αυτά τα κοινωνικά, οικονομικά και πολιτισμικά συμφραζόμενα, η εθνογραφία κοινού, στην οποία βασίζεται αυτό το βιβλίο, επικεντρώνεται στην καταγραφή της καθημερινής κατανάλωσης προϊόντων επικοινωνίας από τους αλβανούς μαθητές και τις αλβανές μαθ...

Στο βιβλίο αυτό περιλαμβάνονται τρία λαογραφικά μελετήματα του συγγραφέα-πανεπιστημιακού καθηγητή, που σχετίζονται με τη Νομική Επιστήμη. Τα μελετήματα αυτά, κατά τον χρόνο της πρώτης δημοσίευσής τους, είχαν ευμενή υποδοχή από λαογράφους και νομικούς, με αποτέλεσμα να δεχθούν επαινετικές κρίσεις και πολλές βιβλιογραφικές αναφορές. Για τους παραπάνω λόγους, κρίθηκε σκόπιμο να δημοσιευθούν εδώ συγκεντρωτικά, για να είναι περισσότερο προσιτά σε αναγνώστες και σχετικούς ερευνητές. Με τη συγκεντρωτική αυτή αναδημοσίευση αποδεικνύεται ευκολότερα και η σχέση του Λαϊκού Πολιτισμού...

Στο βιβλίο ανθολογούνται τρία κείμενα εθνογράφων της Παπούα Νέα Γουϊνέας για τη γλώσσα, την ποιητική και τις επιτελέσεις της μουσικής και του τραγουδιού σε τρεις πολιτισμούς, του Ουμέντα, τους Καλούλι και τους Φόι. [...] Το κύριο θέμα που εξετάζεται στα τρία κείμενα είναι ο ηχητικός συμβολισμός στη γλώσσα, την ποίηση και τη μουσική. Το ευρύτερο πλαίσιο είναι το περιβάλλον του τροπικού δάσους, ως ιδιαίτερο σύμπλεγμα φυσικών και πολιτισμικών χαρακτηριστικών, τα οποία διαμορφώνουν αλλά και διαμορφώνονται από τις σχέσεις των τοπικών πολιτισμών με τον ήχο και τις αισθήσεις, ειδ...

Η γέννηση, η εφηβεία, η μύηση, ο αρραβώνας, ο γάμος, ο θάνατος και άλλες ατομικές ή ομαδικές μεταβάσεις και αλλαγές στη ζωή των ανθρώπων, όπως ο ενθρονισμός, η μετεγκατάσταση, αλλά και οι αλλαγές των εποχών, του έτους συνοδεύονται από συγκεκριμένες τελετουργίες. Ο Arnold van Gennep πρώτος επισήμανε ότι οι τελετουργίες αυτές, αν και διαφέρουν στις λεπτομέρειές τους από πολιτισμό σε πολιτισμό, είναι οικουμενικές και υπακούουν στο ίδιο τριαδικό συντακτικό σχήμα: αποχωρισμός, μεθοριακότητα και ενσωμάτωση. Ο van Gennep αναλύει και συγκρίνει τον τρόπο με τον οποίο οι τελετουργίες...

Ένα βιβλίο για τη ζωή στο σύνορο: για την 'Επιτηρούμενη Ζώνη' -το ζοφερό και συστηματικά αποσιωπημένο καθεστώς επιτήρησης που εφαρμόστηκε κατά μήκος των προς βορρά συνόρων της ελληνικής επικράτειας από το 1936 μέχρι τη Μεταπολίτευση. Συγχρόνως, ένα βιβλίο για τη μουσική, το τραγούδι, το χορό στην Ανατολική και Κεντρική Μακεδονία και για τη σχέση που αναπτύσσεται ανάμεσα στις πολιτισμικές πρακτικές και τη διαμόρφωση της υποκειμενικότητας στο πλαίσιο του εθνικού κράτους. Τελικά, μια μουσική εθνογραφία των σλαβόφωνων «ντόπιων» της περιοχής της Δράμας και των Σερρών, που αντ...

Το βιβλίο αυτό είναι μια εισαγωγή στην ανθρωπολογική σκέψη: στην ιστορία, τις θεματικές της αλλά κυρίως στην συμβολή της στην προσέγγιση των διαφόρων κοινωνιών, (όχι μόνο των "παραδοσιακών" αλλά ακόμα και της σύγχρονης "μεταμοντέρνας" κοινωνίας). Πιστεύεται γενικά, ότι η Ανθρωπολογία είναι η "επιστήμη των πρωτόγονων" (ή "παραδοσιακών") κοινωνιών. Αυτό οφείλεται στο ότι η κυρίαρχη επιστημονική γνώση έθεσε το κέντρο βάρους της μελέτης των κοινωνιών του ανθρώπου, στις "διαφορές" τους και όχι στην ομοιότητά τους (αναγνώρισε δηλαδή μια διαφορά "είδους" ανάμεσα στις δυτικές και...

Πώς θυμούνται οι άνθρωποι τις πόλεις; Πώς αφηγούνται το παρελθόν τους μέσα σ' αυτές και το παρελθόν των ίδιων των πόλεων; Πώς η μνήμη τους παράγει καινούργια νοήματα των πόλεων; Εμπειρίες όπως ο αποκλεισμός και η περιθωριοποίηση ποια σημασία αποκτούν στις αναμνήσεις εκείνων που τις έχουν βιώσει στην καθημερινή τους ζωή; Ποια σχέση έχουν οι ιστορίες που προσφέρουν οι προφορικές μαρτυρίες για τις πόλεις με τις εδραιωμένες δημόσιες εικόνες και βιογραφίες των πόλεων; Σημείο εκκίνησης αυτού του τόμου είναι δύο βασικές παραδοχές. Ότι η συνάντηση ανάμεσα στη μελέτη του αστικού...

Το βιβλίο αυτό είναι η προσπάθεια ενός ανθρωπολόγου να ανιχνεύσει, με βάση τα εμπειρικά δεδομένα της επιτόπιας έρευνας, τους τρόπους με τους οποίους εμείς οι άνθρωποι αναπαράγουμε, έστω και ασυνείδητα, τις συνθήκες που μας καταπιέζουν. Δεν υπάρχει κανένας λόγος για τον οποίο οι Έλληνες θα ’πρεπε να θεωρούν ότι το κριτήριο της "ευρωπαϊκότητας" αποτελεί αναγκαία και αποκλειστική βάση για την αξιολόγηση του δικού τους πολιτισμού. Αν δεν πιστεύουμε ότι είναι το αναπόφευκτο πεπρωμένο των μικρότερων λαών να δέχονται χωρίς διαμαρτυρία την υποβάθμισή τους και την περιφρόνησή τους...

Το βιβλίο αυτό αποτελεί µια κριτική παρουσίαση της zar tumbura, µιας πνευµατοληπτικής λατρείας στο Σουδάν, που εξασκείται κυρίως από µαύρους Αφρικανούς απογόνους δούλων. Παρακολουθώντας τους ιστορικούς µετασχηµατισµούς της tumbura σ’ ένα περιβάλλον που κυριαρχείται από αραβο-ισλαµικές εκδοχές της σουδανικής ταυτότητας, το βιβλίο καταδεικνύει πώς η συµµετοχή στη λατρεία εκ µέρους των κοινωνικά υποδεέστερων πιστών τούς επιτρέπει να συγκροτήσουν µια θετική ταυτότητα ως "αληθινοί" µουσουλµάνοι και "πραγµατικοί" κάτοχοι του Σουδάν. Μέσα από περίπλοκες τελετές, εκστατικούς χορούς...

Στο συλλογικό αυτό τόμο περιλαμβάνονται ανθρωπολογικές και κοινωνιολογικές μελέτες που αναζητούν τις παραμέτρους και τις συνθήκες καταγραφής της "μοίρας" των γυναικών σήμερα σε μουσουλμανικές χώρες της ευρύτερης Μέσης Ανατολής, της Βόρειας Αφρικής και της Κεντρικής Ασίας. Οι αναλύσεις των εθνογραφικών περιπτώσεων που παρουσιάζονται εδώ και στρέφονται γύρω από την κατασκευή του έμφυλου εαυτού, τη χρήση της σεξουαλικότητας, τις πολιτικές της θρησκείας και του κράτους, τη διάρθρωση των κοινωνικών σχέσεων σε τοπικό και υπερτοπικό επίπεδο, ανοίγουν το δρόμο για τη διαμόρφωση εν...

«Το έτος 1965 (3 Ιουλίου – 1 Αυγούστου) υπό την ιδιότητα του ερευνητή του αποκαλουμένου τώρα Κέντρου Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών, πραγματοποίησα λαογραφικήν αποστολήν στα νησιά Θήραν (Σαντορίνην) και Ανάφην των Κυκλάδων προς συλλογήν λαογραφικής ύλης και επί τόπου μελέτην του λαϊκού πολιτισμού των συγκεκριμένων νησιών στο πλαίσιο των σχετικών επιτοπίων λαογραφικών ερευνών της Υπηρεσίας. [...] (από την Εισαγωγή)

Αυτή η συναγωγή των εννέα άρθρων-εισηγήσεων ίσως θα μπορούσε να θεωρηθεί ξεπερασμένη ιστορικά ως προς ορισμένα σημεία, καθώς σήμερα, με τις νεότερες εξελίξεις και ωσμώσεις, ορισμένες από τις προτάσεις και επισημάνσεις θα θεωρούνταν εκτός τόπου και χρόνου. Για την ιστορία όμως της ελληνικής επιστήμης έπρεπε να εκδοθούν, αφενός για να παρουσιασθεί η εξέλιξη μέσα σε μια τεσσαρακονταετία των δίδυμων επιστημών λαογραφίας-ανθρωπολογίας κατά τον Michael Herzfeld, στην Ελλάδα, αφετέρου οι εγγενείς δυσκολίες τους. Οι επιστήμες λαογραφία και κοινωνική ανθρωπολογία δεν είναι ουσιαστικ...

Το βιβλίο αυτό μπορεί να θεωρηθεί το κύκνειο άσμα του μεγάλου βρετανού ανθρωπολόγου και αφρικανιστή Victor Turner (1920-1983), συγγραφέα "κλασικών" της ανθρωπολογικής βιβλιογραφίας όπως "Το δάσος των συμβόλων" (1967) και "Η τελετουργική διαδικασία" (1969). Έχοντας ερευνήσει εξονυχιστικά στο παρελθόν την τελετουργία (και όχι μόνο στις παραδοσιακές, φυλετικές της μορφές), εδώ επιχειρεί το αντίστροφο δρομολόγιο από εκείνο πολλών οραματιστών και δημιουργών του μοντέρνου θεάτρου: εκεί που αυτοί αναζητούν την προϊστορία της τέχνης τους στις θαμμένες της τελετουργικές ρίζες, ο Tur...