Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Αφετηρία της μελέτης αποτέλεσε μια παλαιότερη εργασία η οποία και δεν δημοσιεύθηκε ποτέ. Αντικείμενό της ήταν η εντόπιση, η περιγραφή, η ερμηνεία και η κατανόηση των αρνητικών αντιδράσεων των παραδοσιακών αγροτών της Δυτικής Θεσσαλίας, των Καραγκούνηδων, μπροστά στην προσπάθεια των κρατικών φορέων και των φορέων κοινής ωφελείας κυρίως, για τον εκσυγχρονισμό της οικονομίας τους (γεωργικο-κτηνοτροφική εκμετάλλευση) και του τρόπου της ζωής τους. Ειδικώτερα, των αντιδράσεών τους εκείνων που βύθιζαν τις ρίζες τους στις παραδοσιακές, μεταφυσικού χαρακτήρα, δοξασίες τους και των ο...

[...] Από το 1453 ως το 1821 το Γένος αναδιπλώνεται και οδεύει προς τα πεπρωμένα του. Αν οι χρονολογίες αυτές οριοθετούν, έστω συμβατικά, την αρχή και το τέλος της πορείας, χρέος μεγάλο είναι για την κατανόηση και την εξήγησή της, τόσο της ίδιας όσο και της κατάληξής της, ο καθορισμός και η μελέτη των σταθμών από τους οποίους πέρασε. Ιδιαίτερα του τελευταίου, της κορυφαίας δηλαδή περιόδου, από τις αρχές του ΙΗ αιώνα ως την επανάσταση, που παρασκεύασε ουσιαστικά κι έδωσε τελικά στο Γένος την ελευθερία. Έτσι αντικείμενο των γραμμών που ακολουθούν είναι η μελέτη της περιόδου...

[...] Την στιγμή αυτή η ελληνική κοινωνία βρίσκεται σε πλήρη πορεία. Προς τη Δημοκρατία, την οικονομική της ανάπτυξη, την εσωτερική της αναδιοργάνωση, τους νέους ορίζοντες που επιβάλλουν οι καιροί. Για ποιους όμως "νέους καιρούς" πρόκειται; Προς ποια κατεύθυνση πρέπει να οδεύσει η ελληνική κοινωνία; Ποιες είναι οι νέες ανάγκες που πρέπει να ικανοποιηθούν; Πρέπει ν' αναγνωρισθεί ότι τους τελευταίους καιρούς η ελληνική κοινωνία έχει αποδοθεί σε μια προσπάθεια να οργανώσει ένα σύγχρονο μέλλον για τον εαυτό της. Πρόκειται για μια κοινωνία σε πλήρη εξέλιξη, με μορφή υπό διαμό...

[...] Για τους Έλληνες, τέσσερες κύριες σταθερές, και άλλες μικρότερες αλλά εξίσου σημαντικές, προσδιόρισαν τη γένεση και τη διαμόρφωση της δικής τους βιόσφαιρας. Της πολιτιστικής. Η θάλασσα, τα βουνά, η ιδέα της Ελευθερίας, η πίστη στη Μεγάλη Μάνα. Και βέβαια η γλώσσα. Η επιρροή τους δεν υπήρξε ομοιόμορφη και ισοδύναμη στα διάφορα στάδια της ελληνικής ιστορίας, χωρίς να παύσει να είναι συνεχώς παρούσα. Ήταν μεταβαλλόμενη αλλά πάντα αισθητή. Οι γραμμές αυτές επεχείρησαν να την εντοπίσουν ή να την αξιολογήσουν, στα ανεβοκατεβάσματα της πορείας των Ελλήνων. Ελπίζεται ότι κά...

Το σώμα βρίσκεται στο επίκεντρο ποικίλων διαφορετικών και αντιφατικών μεταξύ τους θεωρήσεων. Τα κείμενα του τόμου επιχειρούν να αναδείξουν την ασαφή και αβέβαιη διάσταση του σώματος, την ιστορική, την κοινωνική και πολιτισμική του σημασιοδότηση, την κοινωνική του τοποθέτηση, αξιολόγηση και ιεράρχηση, την πειθάρχησή του σε μηχανισμούς ρύθμισης αλλά και την εναντίωσή του στις κοινωνικές επιταγές.

Το κείμενο του David Goddard που παρουσιάζεται εδώ προέρχεται από έναν συλλογικό τόμο που κυκλοφόρησε στις αρχές της δεκαετίας του '70, υπό την επιμέλεια του βρετανού ιστορικού Robin Blackburn (γεν. 1940), με τίτλο "Ideology in Social Science: Reading in Critical Social Theory" (Fontana, 1972). Συμμετέχουν μεγάλα θεωρητικά ονόματα, συνδεδεμένα περισσότερο ή λιγότερο με τη ριζοσπαστική πολιτική της εποχής: Ralph Miliband, Martin Shaw, E.J. Hobsbawm, Maurice Godelier, Gareth S. Jones, Martin Nicolaus, C.B. Macpherson, J.H. Westergaard, Lucio Coletti, Νίκος Πουλαντζάς, κ.ά. Στ...

Η ανθρωπολογική μέθοδος θεωρεί ως δεδομένο πως ο αναγνώστης είναι απαλλαγμένος από κάθε προκατάληψη φυλετικής ή πολιτιστικής ανωτερότητας και ότι τα κεκτημένα της ανθρωπολογικής επιστήμης δεν συνιστούν μια ολοκληρωμένη θεωρία. Θα λέγαμε πως η ανθρωπολογία βρίσκεται στο σταυροδρόμι όπου συναντιώνται διάφορα θεωρητικά ρεύματα. Η μελέτη μιας ιδιαίτερης κοινωνίας προϋποθέτει τη μελέτη των σχέσεων συγγένειας, των οικονομικών θεσμών, των πολιτικών γεγονότων και των συστημάτων σκέψης. Το εγχειρίδιο αυτό απαιτεί από τον αναγνώστη να ξεπεράσει την οπτική που έχει ως δυτικός, αν θέλ...

Γύρω στα 1860, στο χώρο που περιβάλλει το σημαντικότερο μνημείο της κλασικής αρχαιότητας ιδρύθηκαν τα Αναφιώτικα, ο μικρός οικισμός των μεταναστών μαστόρων από τις Κυκλάδες που παραμένει έως τις μέρες μας σφηνωμένος στη βραχώδη βορειοανατολική πλαγιά της Ακρόπολης. Αντιμετωπίζοντας τον οικισμό ως ανεπιθύμητη και βέβηλη παρουσία, οι αρχές που διαχειρίζονται τον αρχαιολογικό χώρο αγωνίζονται να "προστατέψουν" το μνημείο από την "ανάρμοστη" αυτή γειτνίαση. Στον Ιερό Βράχο της Ακρόπολης συνυπάρχουν λοιπόν δύο αντιλήψεις του χώρου που η καθεμιά τους αποτελεί κρυστάλλωση μιας πρα...

Πώς συμβάλλει στον λόγο για την πόλη μία έμφυλη προσέγγισή της; Με ποιους τρόπους η συγκρότηση και η ερμηνεία του αστικού χώρου ενσωματώνει και αναπαράγει αντιλήψεις για τη σεξουαλικότητα, το φύλο, το σώμα; Τι τμήμα της εικόνας παραβλέπουμε όταν ο χώρος και η χωρικότητα προσεγγίζονται μέσα από μονολιθικά κανάλια γνώσης και έρευνας; Στα κείμενα που παρουσιάζονται σε αυτή τη συλλογή, ο Γιώργος Μαρνελάκης διερευνά ανοιχτές και περιεκτικές αναλυτικές κατηγορίες των φεμινιστικών και λεσβιακών/γκέι σπουδών, εκεί που συναντούν προσεγγίσεις του χώρου οι οποίες αντιμετωπίζουν τα...

"Οι αυτόχθονοι πολιτισμοί δεν εξαφανίζονται. Ο κόσμος της αυτοχθονίας είναι σήμερα τόσο πολυποίκιλος όσο ήταν ανέκαθεν. Παρ' όλες τις απαισιόδοξες προβλέψεις, σύμφωνα με τις οποίες οι αποικισμένοι πολιτισμοί επρόκειτο ν' απορροφηθούν μέσα στη νιρβάνα μιας νέας διεθνούς τάξης πραγμάτων, αυτή η ποικιλότητα δεν δείχνει κανένα σημάδι ύφεσης. [...] Οι αυτόχθονοι πολιτισμοί εκπροσωπούν μάλλον μια ιδιαίτερη μορφή νεοτερικότητας, η οποία χαρακτηρίζεται από μια κατοχύρωση και μια συνειδητή επανάκτηση της παράδοσης σε αντιπαράθεση με τη νεοτερικότητα που επικαλούνται τα μεταεποικιακά...

Σε αντίθεση με μια σκέψη που βλέπει μόνο την ταλάντευση του σύγχρονου εργαζομένου ανάμεσα σ' έναν αγχώδη ατομικισμό και μια συνθλιπτική κοινωνική μαζικότητα, η παρούσα πραγματεία ανιχνεύει δυνατότητες για συνομολόγηση ισότιμων και αλληλέγγυων κοινωνικών σχέσεων. Με εργαλείο την κοινωνική σχέση, η ανάλυση στρέφεται σε πρωτοποριακά πεδία κοινωνικής δράσης, όχι για να αναλύσει τις δομικο-λειτουργικές τους συντεταγμένες, αλλά για να εμβαθύνει σε φαινόμενα προσφοράς και ανταπόδοσης, συναισθηματικής εγγύτητας και πνευματικής ομοιότητας που δημιουργεί στους εργαζομένους η συστράτε...

Το βιβλίο αυτό είναι η προσπάθεια ενός ανθρωπολόγου να ανιχνεύσει, με βάση τα εμπειρικά δεδομένα της επιτόπιας έρευνας, τους τρόπους με τους οποίους εμείς οι άνθρωποι αναπαράγουμε, έστω και ασυνείδητα, τις συνθήκες που μας καταπιέζουν. Δεν υπάρχει κανένας λόγος για τον οποίο οι Έλληνες θα ’πρεπε να θεωρούν ότι το κριτήριο της "ευρωπαϊκότητας" αποτελεί αναγκαία και αποκλειστική βάση για την αξιολόγηση του δικού τους πολιτισμού. Αν δεν πιστεύουμε ότι είναι το αναπόφευκτο πεπρωμένο των μικρότερων λαών να δέχονται χωρίς διαμαρτυρία την υποβάθμισή τους και την περιφρόνησή τους...

Στο βιβλίο αυτό, ο Marcel Detienne πραγματεύεται με ανατρεπτικό τρόπο την έννοια του αυτοχθονισμού, την αντίληψη δηλαδή ότι τα πολιτικά δικαιώματα πρέπει να αναγνωρίζονται μόνο στους αυτόχθονες, στους γηγενείς μιας επικράτειας. Εφαρμόζοντας την πειραματική συγκριτική μέθοδο που πρότεινε στο βιβλίο του "Συγκρίνοντας τα μη συγκρίσιμα", εστιάζει κυρίως σε τρία παραδείγματα: την Αθήνα και τη Θήβα των αρχαίων χρόνων και τη Γαλλία των νεότερων χρόνων. Ο αυτοχθονισμός για τον Detienne είναι μια "μυθιδεολογία", στηρίζεται δηλαδή σε μύθους οι οποίοι διαπλέκονται με ιδεολογήματα που...

Η έκρηξη της πολιτισμικής διαφοράς σημάδεψε την είσοδο της Ελλάδας στον 21ο αιώνα. Η χώρα ήρθε αντιμέτωπη τόσο με την δική της απωθημένη και ιστορικά καταπιεσμένη ετερότητα όσο και με την ετερότητα των "άλλων", κυρίως των κοντινών της γειτόνων, που άρχισαν να εγκαθίστανται στο εσωτερικό της. Όπως ήταν επόμενο, μακροχρόνιες στάσεις τέθηκαν σε δοκιμασία, ενώ οι διαδικασίες παραγωγής και διαχείρισης της πολιτισμικής διαφοράς ήρθαν στην πρώτη γραμμή του δημόσιου ενδιαφέροντος. Οι εξελίξεις αυτές προσεγγίζονται εδώ μέσα από επιμέρους ερωτήματα: Τι σημαίνει να είναι κανείς Πομάκ...

Ανασκοπώντας την ιστορική διαδρομή του Ελληνισμού διαπιστώνουμε ότι δεν είναι η εξατομίκευση που μας λείπει, αλλά το συλλογικό πνεύμα. Το τρένο της εξατομίκευσης το είχαν πάρει οι Έλληνες ήδη από την ομηρική εποχή και το εκτροχίασαν, εκεί κάπου στον τέταρτο π.Χ. αιώνα. Γνώρισαν πολύ καλά την εξατομίκευση μέχρι την έσχατη ολοκλήρωσή της: την αποσύνθεση του Ατόμου, το σοφιστικό και το σχετικιστικό πνεύμα, τον γραικυλισμό και τον μηδενισμό. Η ελληνιστική και η ρωμαϊκή εποχή χαρακτηρίζονται ακριβώς από την παρατεταμένη κρίση της ελληνικής εξατομίκευσης. Εφεξής το πρόβλημα των Ε...

Υπάρχει μια κατηγορία κοινοτήτων που εντοπίζονται στη "ζώνη της δρυός" και ιστορικά στηρίχτηκαν για την επιβίωση και αναπαραγωγή τους σε ένα συνδυασμό γεωργίας και κτηνοτροφίας, που συμπληρώνονταν και από άλλες δραστηριότητες, όπως η υλοτομία, η τροφοσυλλογή και η τεχνική ειδίκευση. Οι κοινότητες αυτές λειτούργησαν για μια μεγάλη χρονική διάρκεια σε ένα συγκεκριμένο πλαίσιο πολιτικής οικονομίας με σχετική αυτονομία, αυτάρκεια και αυτοδιοίκηση. Στο πλαίσιο αυτό οι εστιακές ομάδες οικειοποιούνταν τους συλλογικούς φυσικούς πόρους με ένα σύστημα βιωματικής αειφορίας και κοινωνι...

Το πρόσφατο ενδιαφέρον για τις παραισθησιογόνες ουσίες στον πολιτισμό μας αρχίζει να συμβάλλει σε μια σημαντικά ενισχυμένη ευαισθησία της ανθρωπολογίας αναφορικά με τον ρόλο τέτοιων ουσιών σε άλλες κοινωνίες. Η χρήση παραισθησιογόνων ουσιών για την επίτευξη καταστάσεων καταληψίας στις οποίες κάποιος έρχεται σε επαφή με τον υπερφυσικό κόσμο είναι προφανώς μια αρχαία και ευρύτατα διαδεδομένη ανθρώπινη πρακτική. Στις μη εγγράμματες κοινωνίες, οι ειδικοί που έρχονται άμεσα αντιμέτωποι με το υπερφυσικό ονομάζονται από τους ανθρωπολόγους "σαμάνοι". Μία από τις πιο χαρακτηριστικές...