Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Η τέχνη, ένα από τα πιο πολύπλευρα και πολυσήμαντα φαινόμενα της κοινωνίας, έχει αποτελέσει αντικείμενο πολλών διερευνήσεων και ερμηνευτικών υποθέσεων. Το βιβλίο του Σωτήρη Δημητρίου, με εργαλεία από την παράδοση της ανθρωπολογίας επιχειρεί να φωτίσει το φαινόμενο της τέχνης με τρόπο που αναδεικνύει νέες διαστάσεις της και συνεπαγωγές και κυρίως τις ιδιαίτερες διασυνδέσεις της με την πολιτική και την εξουσία. Η προσέγγιση αυτή εξετάζει την τέχνη μέσα από το πρίσμα της δυναμικής που αναπτύσσει η κοινωνική πρακτική γεγονός που αναδεικνύει νέες διαστάσεις και αμοιβαίες εξαρτ...

Η μελέτη της ανθρώπινης δράσης, επικοινωνίας και γνώσης μέσα από την προοπτική του σώματος είναι ένας καινούργιος ορίζοντας εξερεύνησης της ενσώματής μας ύπαρξης και των σχέσεων μας με τους άλλους ανθρώπους. Ο υπερνοησιαρχισμός (ορθολογισμός) και αφαιρετικός αντικειμενισμός της Δυτικής πολιτισμικής παράδοσης και μαζί μ' αυτόν οι περισσότερες προσεγγίσεις της φιλοσοφίας, της ψυχολογίας, της ιστορίας, της κοινωνιολογίας, αλλά και των επιστημών της αγωγής έχουν σε μεγάλο βαθμό αγνοήσει τις θεμελιακές σχέσεις του σώματος με τις γνωστικές (γνωσιακές), επικοινωνιακές και πολιτισμ...

Ο συλλογικός αυτός τόμος, που είναι αφιερωμένος στη μνήμη του αρχιτέκτονα και θεωρητικού της τέχνης Παναγιώτη Μιχελή και της ζωγράφου Έφης Μιχελή, περιλαμβάνει δεκαεπτά μελέτες οι οποίες παρουσιάζουν στιγμές και όψεις από τον διάλογο δύο πεδίων, της αισθητικής και της τέχνης. Οι προσεγγίσεις της τέχνης και, κυρίως, ποικίλων λόγων περί της τέχνης γίνονται από διαφορετικές σκοπιές, με κυρίαρχες τη φιλοσοφική, την ψυχολογική και την ανθρωπολογική. Εξετάζονται ζητήματα φιλοσοφικής αισθητικής (πλατωνική κριτική της τέχνης, Αριστοτέλης και ζωγραφική, φαντασία και μίμηση στη βυζαν...

Η παρούσα έκδοση αποτελείται από το σύνολο των επιμελημένων κειμένων που μας παρέδωσαν οι συμμετέχοντες στη διήμερη διεθνή συνάντηση εργασίας με τίτλο "Η χαρτογράφηση της σύγχρονης τέχνης στην Ελλάδα: το ζήτημα της εντοπιότητας στην εποχή της παγκοσμιοποίησης". Η συνάντηση πραγματοποιήθηκε μεταξύ 22 και 24 Σεπτεμβρίου του 2006, στο πλαίσιο της διοργάνωσης του πρώτου Εικαστικού Πανοράματος. Συγκεντρώθηκαν στη Θεσσαλονίκη με πρωτοβουλία και πρόσκληση του Κρατικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης πενήντα περίπου επιμελητές, ιστορικοί και κριτικοί τέχνης, στελέχη μουσείων από την Ελ...

Μπορούμε εξαρχής να αναρωτηθούμε ως προς τη σημασία του τίτλου: "Θεωρίες της τέχνης". Όταν μιλάμε σε γενικές γραμμές για "θεωρία" εννοούμε ένα σύνολο προτάσεων οι οποίες έχουν δομική αξία για ένα αντικείμενο. Μοντέλο αυτής της εξήγησης αποτελούν οι μαθηματικές θεωρίες. Όσο για τον πληθυντικό, "θεωρίες της τέχνης", μας κάνει να σκεπτόμαστε ότι εκεί έγκειται μια συνεχής θεωρητική δραστηριότητα, διαδοχικές θεωρίες οι οποίες επιχειρούν να ορίσουν, ακόμη και να θεμελιώσουν το αντικείμενό τους, ήτοι την τέχνη και τις καλλιτεχνικές δραστηριότητες. Γενικά, η παρουσίαση αυτών των θε...

Ακολουθούν τέσσερα σημαντικά κείμενα-ντοκουμέντα των "Νέων ελλήνων ρεαλιστών". Το πρώτο, το μανιφέστο της ομάδας, κυκλοφόρησε τον Δεκέμβριο του 1971, με τίτλο "Η λειτουργία του έργου τέχνης". Τις παραμονές των εγκαινίων της έκθεσής τους, Απρίλιος του 1972, κυκλοφόρησε το δεύτερο κείμενο. Δύο-τρεις μέρες πριν από την έκθεση στο Γκαίτε κυκλοφόρησε ένα ακόμη κείμενο που το υπέγραψαν δύο εκ των καλλιτεχνών (Μπότσουγλου, Βαλαβανίδης). Το τέταρτο γράφτηκε με την ευκαιρία της έκθεσής τους στη Θεσσαλονίκη. Πέγκυ Κουνενάκη

Είναι αρκετά γνωστό, έστω και αν χρειάζεται να επαναλαμβάνεται, ότι τα περισσότερα προβλήματα παρουσιάζονται στη μελέτη του παρόντος, τόσο της γενικής ιστορίας -πολιτικών συγκρούσεων, κοινωνικών και οικονομικών ανακατατάξεων, ιδεολογικών αντιθέσεων, θρησκευτικών πεποιθήσεων- όσο φυσικά και της τέχνης -των μορφών και των κατευθύνσεων, των πειραματισμών και των προσανατολισμών της. Ειδικά στην ιστορία της τέχνης, παράλληλα με τα γενικά αντιμετωπίζουμε και μια σειρά ειδικά προβλήματα, διαφορετικά από αυτά που αναφέρονται στο παρελθόν της. Γιατί, για την τέχνη του παρόντος, παρ...

Οι Εικαστικές Δράσεις, με όποιο όνομα κι αν παρουσιάζονται (happening, event, body art, aktion, performance), εισάγουν στην καθημερινότητα μη ορθολογικές, μη παραγωγικές, μη κερδοφόρες μορφές συμπεριφοράς αναδεικνύοντας τοπία εσωτερικής ενέργειας, ιχνηλατώντας σχέσεις αχαρτογράφητες, διασαλεύοντας την τυποποίηση. Τέτοιες συμπεριφορές παρατηρούνταν ανέκαθεν (να θυμηθούμε τον Διογένη που έψαχνε στην αγορά για ανθρώπους με αναμμένο φανάρι μέρα μεσημέρι), πώς έφτασαν να αντιμετωπίζονται ως τέχνη; Πώς εμφανίζονται στην Ελλάδα; Ποια στοιχεία τις χαρακτηρίζουν, και πώς μπορεί κανε...

Ποια είναι η ιδιαίτερη συμβολή του 20ου αιώνα στη θεώρηση της έννοιας της τέχνης; Σ' αυτό το ερώτημα αποπειράται να απαντήσει η προκείμενη ανθολογία, παραθέτοντας ένα ευρύ φάσμα προσεγγίσεων από πέντε διαφορετικές θεωρητικές, λογοτεχνικές και φιλοσοφικές παραδόσεις, την αγγλική, την αμερικανική, την αυστριακή, τη γαλλική και τη γερμανική. Κείμενα δύο σημαντικών θεωρητικών της τέχνης των αρχών του 20ου αιώνα, του Αλόις Ριγκλ και του Άμπυ Βάρμπουργκ, δημοσιεύονται για πρώτη φορά στα ελληνικά, θέτοντας το ζήτημα της σχέσης της τέχνης με τα ιδεολογικά και τα κοινωνικά της συ...

Όσοι είχαν τη χαρά να ζήσουν τον Ροντέν και να τον ακούσουν να μιλά, όπως εκφράζεται στις συζητήσεις του με τον Gsell, εντυπωσιάστηκαν από τον στέρεο νου και τη λεπτότητα του πνεύματος αυτού του σκληρού δουλευτή της πέτρας. Πρέπει να είμαστε ευγνώμονες στον ευφυή Ροντέν, που ήταν πρότυπο εμπνευσμένου, επειδή αρνήθηκε με λογικό τρόπο το ρόλο της έμπνευσης: "Δεν υπάρχει". Αλλά ήξερε τι την αντικαθιστά: η υπομονή, η φρόνηση, η προσήλωση, η θέληση και ο τίμιος κόπος ενός εργάτη. Ιδού ένας ρομαντικός που θέλει το επάγγελμα πάνω από το ταλέντο. Αξίζει να σημειωθεί πως οι ροντενι...

Στο δεύτερο μισό περίπου του 19ου αιώνα συγκροτείται στη Γαλλία ένα λογοτεχνικό και καλλιτεχνικό σύμπαν το οποίο διεκδικεί την αυτονομία του από τις όποιες κρατικές γραφειοκρατίες, καθώς και τις αντίστοιχες ακαδημίες τους και τους κανόνες του καλού γούστου που αυτές επιβάλλουν. Δημιουργοί όπως ο Φλομπέρ, ο Μποντλαίρ και ο Μανέ επιτελούν μια συμβολική επανάσταση που θα αλλάξει οριστικά τη μορφή του λογοτεχνικού και του καλλιτεχνικού σύμπαντος. Εστιάζοντας στην "Αισθηματική αγωγή" του Φλομπέρ, ο Pierre Bourdieu περιγράφει τη γένεση και τη δομή του λογοτεχνικού πεδίου στις δι...

Το σύντομο μελέτημα του Martin Heidegger "Η τέχνη και ο χώρος" εκδόθηκε το 1969 και μπορεί να θεωρηθεί το "κύκνειο άσμα" του μεγάλου Γερμανού φιλοσόφου. Πρόκειται για μιαν ακόμη ματιά στα δυο αυτά θέματα, που τον απασχόλησαν από τα νεανικά του χρόνια, με συνδετικό κρίκο τώρα τη γλυπτική. Η εμπεριστατωμένη εισαγωγή και τα σχόλια του Γιάννη Τζαβάρα φωτίζουν τόσο την ειδική σκοπιά απ' όπου ο ώριμος στοχαστής θεωρεί τη συνάρτηση χώρου και τέχνης στην ανθρώπινη ζωή όσο και τις διαφοροποιήσεις του έναντι των προηγούμενων προσεγγίσεών του.

Η χρήση των νέων μέσων και των νέων τεχνολογιών (πληροφορίας και επικοινωνίας) στη σύγχρονη τέχνη έχουν πολλαπλασιάσει τις δυνατότητες κατασκευής "αφύσικων" πραγματικοτήτων ή "εναλλακτικών" εικόνων της πραγματικότητας. Η εξέλιξη αυτή ανέδειξε νέες όψεις ακόμα και σε εκείνα τα θέματα και τα μονοπάτια της καλλιτεχνικής έρευνας που είχαν εν μέρει εγκαταλειφθεί (π.χ., ο έλεγχος και ο χειρισμός του φωτός, της "άμεσης" εικόνας και της προοπτικής, η αποδόμηση και η ανασυγκρότηση της εντύπωσης, το παιχνίδι με τις διαστάσεις του χώρου και του χρόνου). Τα ευρήματα των σύγχρονων φυσι...

Μετά τις μελέτες "Η εικαστική ζωή και η αισθητική παιδεία στην Αθήνα του 19ου αιώνα" (1990), "Το πρόβλημα της ελευθερίας στη βυζαντινή τέχνη" (2002), "Οι ναοί των Ελλήνων μεταναστών" (2005) κ.ά., ο συγγραφέας επιχειρεί, στο παρόν βιβλίο, να αναλύσει και να περιγράψει μια άλλη συνιστώσα αυτού που θα ήταν δυνατόν να οριστεί ως η αισθητική έκφραση της συλλογικής συνείδησης των Ελλήνων, με την πεποίθηση ότι για το χαρακτηρισμό του επιπέδου πολιτισμού μιας κοινωνίας, σε μια συγκεκριμένη περίοδο, πρέπει να χρησιμοποιείται ως τεκμήριο όχι μόνον η δημιουργία των κορυφαίων, αλλά και...

Αυτό το ωραίο και ευχάριστο βιβλίο αποτελεί ιδεώδη εισαγωγή στη σκέψη σχετικά με την τέχνη. Η Cynthia Freeland εξηγεί γιατί η καινοτομία και η διαμάχη βρίσκονται μονίμως στην πρωτοπορεία της τέχνης, και γιατί αυτό έχει σημασία. Μελετά τη σχέση της τέχνης με το ωραίο, τον πολιτισμό, το χρήμα, το φύλο και τη νέα τεχνολογία και προχωρεί αναφερόμενη παραδειγματικά στον Rembrandt, τον Goya και τον Damien Hirst αλλά και στα αφρικανικά γλυπτά-φετίχ, τους χορούς των Ινδιάνων Pueblo και το MTV.

Ο στόχος του εικαστικού ερευνητικού εργαστηρίου "Η Μετάβαση της Αθήνας 2003-2004", που οργάνωσε το Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης "a-station", ήταν η διαμόρφωση ενός δια- καλλιτεχνικού πεδίου έρευνας της μετάλλαξης της πόλης στα πλαίσια μιας συλλογικής εικαστικής διαδικασίας με την ανοικτή συμμετοχή αρχιτεκτόνων, εικαστικών, φωτογράφων, σκηνοθετών. Το πεδίο έρευνας επικεντρώθηκε στην κατανόηση, τη διαχείριση και την καταγραφή των νέων χωρικών και κοινωνικών δεδομένων. Ο ορισμός του πεδίου δράσης, η εύρεση των μεθόδων εργασίας και η ανάπτυξη θεωρητικού λόγου αποτέλεσαν βασικούς άξ...

Τα οπτικά και ηχητικά μηνύματα φτάνουν στο άτομο μέσω των αισθήσεών του. Η πληροφορία είναι μέτρο της πολυπλοκότητας του μηνύματος, και η έννοια αυτή μπορεί να εφαρμοστεί ποικιλοτρόπως στις διάφορες τέχνες. Έτσι μπορεί να εξαχθεί μια θεωρία της μορφής με όρους μετρήσιμων πληροφοριών, δηλαδή στοιχείων μιας πληροφοριακής αισθητικής που μπορούν να εφαρμοστούν σε λογοτεχνικά, ποιητικά, εικαστικά, ακουστικά και μουσικά μηνύματα. Η συστηματική εφαρμογή της έννοιας της πληροφορίας στις κοινωνικές επιστήμες και τις επιστήμες της ψυχολογίας στηρίζεται σε πολλά πειράματα, κλασικά σήμ...

Ποια είναι η φύση του συμβολισμού στις τέχνες; Πώς παράγεται το νόημα στη μουσική και την αφηρημένη ζωγραφική; Γιατί μπορούμε να πλαστογραφήσουμε έναν Ρέμπραντ, όχι όμως και έναν Μπετόβεν; Σε τι διαφέρει μια παρτιτούρα του Μπαχ από μία του Κέιτζ; Ποιος είναι ο ρόλος των συναισθημάτων στην κατανόηση του έργου τέχνης; Οι απαντήσεις του Γκούντμαν σε αυτά και άλλα ερωτήματα σχετικά με τις τέχνες άνοιξαν νέους δρόμους στη φιλοσοφία της τέχνης και κατέστησαν τις Γλώσσες της τέχνης το σημαντικότερο κείμενο του 20ού αιώνα στο χώρο της αισθητικής, τον πρώτο μεγάλο σταθμό στη διατύπω...