Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Η Σχολή της Φρανκφούρτης κυριάρχησε στα φιλοσοφικά πράγματα της Ευρώπης και της Αμερικής κατά το μεγαλύτερο διάστημα του 20ού αιώνα. Το βιβλίο εξετάζει την πολιτική θεωρία δύο εκ των κυριοτέρων εκπροσώπων του Ινστιτούτου Κοινωνικών Ερευνών της Φραγκφούρτης, του Max Horkheimer και του Jurgen Habermas. Η μελέτη στοχεύει τόσο στο να παρουσιάσει κριτικά και να συγκρίνει τη θεώρηση των εννοιών του πολιτικού και της πολιτικής στους δύο στοχαστές όσο και στο να ασκήσει κριτική ως προς την εφαρμοσιμότητα της επιχειρηματολογίας των φιλοσόφων στο σύγχρονο πολιτικό πεδίο. Παραμένε...

Πώς μπορεί κάτι κατά κανόνα ζοφερό όπως ο μηδενισμός να είναι συγχρόνως φιλόξενο και ευπροσήγορο; Υπάρχει άραγε μια εμπειρία του μηδενισμού που αναπτύσσεται από κοινού με αυτή τη μορφή κοινωνίας και πολιτισμού την οποία γνωρίζουμε υπό το εύηχο όνομα της φιλελεύθερης δημοκρατίας; Ποια είναι η ιδιαίτερη ταυτότητα του νεωτερικού μηδενισμού; Αποτελεί τελικά ο μηδενισμός πρόκληση για τη δημοκρατία; Σε συνεχή διάλογο με τη σκέψη του Τοκβίλ και του Νίτσε, ο συγγραφέας εντοπίζει τη μηδενιστική πρόκληση στο γεγονός ότι η καθολική ορμή για μεγέθυνση της ευζωίας αποδομεί τη μέριμνα...

Η βλάβη που προκαλεί ο πόλεμος στους ανθρώπους εκτείνεται πέρα από τις προφανείς καταστροφές του: τον πόνο, το θάνατο, τις υλικές καταστροφές, την υπονόμευση της λειτουργίας του φυσικού, κοινωνικού και ηθικού περιβάλλοντος. Ο πόλεμος αφαιρεί τον έλεγχο της ζωής από τους ίδιους τους ανθρώπους και τους εγκαταλείπει στην τυχαιότητα. Η βλάβη του πολέμου στον ηθικό ιστό της ανθρώπινης ζωής είναι η πλέον επικίνδυνη, η πλέον προσβλητική. Eίναι λοιπόν ποτέ δυνατόν να δικαιολογηθεί η πρόκληση μιας τέτοιας βλάβης; Κι αν πράγματι υπάρχουν δίκαιοι πόλεμοι πώς μπορούμε να αποφύγουμε την...

Γιατί να γράψει κανείς για την ηθική; Σε συμφωνία με τη φιλοσοφική παράδοση του παρελθόντος, ο Νορμπέρτο Μπόμπιο διευρύνει το πεδίο των μελετών του, που στρεφόταν ιδιαίτερα στη θεωρία του δικαίου και της πολιτικής, για να αντιμετωπίσει με σύντομα κείμενα "λαϊκής φιλοσοφίας" ορισμένα σπουδαία ηθικά ζητήματα της εποχής μας. Το δοκίμιο που δίνει τον τίτλο του στο βιβλίο εξετάζει μια αρετή στην ατομική και κοινωνική της διάσταση: την πραότητα. Με τον τρόπο αυτό ο συγγραφέας επιστρέφει στην ηθική διδασκαλία των αρχαίων, που βλέπει περισσότερο στις αρετές, παρά σε ένα σύνολο κανό...

Τα κείμενα που απαρτίζουν τον παρόντα τόμο (κείμενα με μορφή συζητήσεων και συνεντεύξεων) καλύπτουν μια σημαντική περίοδο της ζωής του Μισέλ Φουκώ. Εκτείνονται από το '72 μέχρι τις αρχές του '84. Παρότι διατρέχονται πρωτίστως από τη θεματική της εξουσίας (δηλαδή των "σχέσεων εξουσίας"), αναφέρονται επίσης σε πλήθος άλλων ζητημάτων: την αρχαιολογία της γνώσης, την πολιτική, την έλλειψη πολιτικής φαντασίας, την έννοια του συμβάντος, τον Μάη του '68, τη σxέση του Φουκώ με τον Μαρξισμό και την αριστερά, και τέλος την επιμέλεια εαυτού ως ηθική πρακτική. Περιέχονται τα κείμενα...

"Ένα συμπέρασμα είναι ότι οι αρχές που διέπουν τον ηθικό και πολιτικό μας βίο έχουν εν γένει συζητηθεί με τρόπο που θυμίζει περισσότερο πεδίο μάχης παρά ακαδημαϊκή αίθουσα. (Ή μπορεί το δίδαγμα να είναι ότι οι ακαδημαϊκές αίθουσες είναι στην πραγματικότητα πεδία μάχης). Ένα ακόμη αλληλένδετο συμπέρασμα είναι ότι θα ήταν ίσως σωστό να αντιμετωπίζονται με μια ορισμένη ειρωνεία εκείνοι οι ηθικοί και πολιτικοί φιλόσοφοι των ημερών μας που μας παρουσιάζουν υψιπετή οράματα δικαιοσύνης, ελευθερίας και άλλων εριτίμων αξιών παριστάνοντας τους ψύχραιμους αναλυτές που στέκουν μακριά α...

Δεν υπάρχει πια αστός. Αυτό είναι πασίγνωστο. Και κανένας σήμερα δεν θα δεχόταν να τον χαρακτηρίσουν αστό. Πως γίνεται, τότε, και ο αστός είναι μονίμως στόχος αμφισβήτησης και χλευασμού σε μυθιστορήματα, θεατρικά έργα και κινηματογραφικές ταινίες; Γνωρίζαμε άραγε, ποτέ τι ήταν ο αστός; Ήδη από τον 19ο αιώνα οι άνθρωποι παρουσίαζαν τα πιο διαφορετικά και αντιφατικά πορτραίτα του: υπήρξε αντικείμενο φθόνου, μίσους, θαυμασμού, χλεύης. Μπορούμε, πάντως να δεχθούμε ότι υπήρξε η αστική τάξη. Αλλά πως αναγνωρίζεται; Επειδή αποτελείται από αστούς; Μα πως αναγνωρίζουμε τον αστό;...

Πώς πρέπει να στοχαστούμε το κακό στον 20ό αιώνα; Το τσουνάμι της 26ης Δεκεμβρίου 2004 και η επέτειος το 2005 της μνήμης των θυμάτων από τις μεγάλες καταστροφές που σημάδεψαν τον τρόπο με τον όποιο βλέπει το κακό η Δύση -Άουσβιτς, Χιροσίμα και Ναγκασάκι, ο σεισμός της Λισαβόνας (1η Νοεμβρίου 1775)- έθεσαν σε δοκιμασία τη θεωρία των καταστροφών. Το "φυσικό" κακό είναι ενδεχόμενο; Είναι ο άνθρωπος υπεύθυνος για το κακό; Αν κρίνουμε από τις αντιδράσεις που προκάλεσε το τσουνάμι, όλα δείχνουν ότι από το 1775 μέχρι σήμερα το κακό εγείρει τα ίδια ερωτήματα. Ωστόσο, όταν το ηθικό...

Ο φιλελευθερισμός, γεννήθηκε από την ανάγκη να βρεθεί μια πολιτική διέξοδος από τους τρομερούς θρησκευτικούς εμφύλιους πολέμους που ερήμωσαν την Ευρώπη κατά τον 16ο και 17ο αιώνα. Εξ ου και η πολύ κατανοητή δυσπιστία των φιλελεύθερων προς κάθε "ιδεολογία του Καλού", καθώς και η επιθυμία τους να πιστεύουν σε μια κοινωνία αξιολογικά ουδέτερη, που διέπεται από τους απρόσωπους μηχανισμούς του Δικαίου και της Αγοράς. Το ζήτημα είναι ότι, αποφασίζοντας να αποβάλουμε κάθε αναφορά σε κοινά αποδεκτές ηθικές αξίες, σκοτώνουμε επίσης ό,τι ο Όργουελ ονόμαζε "common decency", δηλαδή...

Ο αντι-διαφωτισμός εμφανίζεται στα τέλη του 18ου αιώνα. Με τον όρο αυτό, τον οποίο επινόησε ο Νίτσε για να περιγράψει ένα κίνημα εναντίον του ορθολογισμού και της οικουμενικότητας, χαρακτηρίζεται το νέο πολιτιστικό φαινόμενο που αναδύθηκε εκείνη την εποχή. Η ιδεολογία αυτή αμφισβητεί την ικανότητα των ατόμων να επηρεάζουν τον κόσμο εντός του οποίου ζουν. Τον 19ο αιώνα οι ιδέες που κληρονομήθηκαν από τον Herber και τον Burke συνδυάζονται με στοιχεία του πολιτιστικού ντετερμινισμού και του κοινωνικού δαρβινισμού. Ο Carlyle, ο Taine και ο Renan εκπροσωπούν αυτό το δεύτερο κύμα...

Στις αρχές της δεκαετίας του 1950 η Χάνα Άρεντ είχε συγκεντρώσει ένα ογκώδες υλικό -διαλέξεις, πραγματείες, ομιλίες και ημερολογιακές καταχωρίσεις- για δυο βιβλία που σχεδίαζε να εκδώσει: "Ολοκληρωτικά στοιχεία στο Μαρξισμό" και "Εισαγωγή στην πολιτική". Το εγχείρημα δεν τελεσφόρησε, το υλικό όμως εκείνο αποτέλεσε τον πυρήνα για τη συγκεκριμένη συλλογή κειμένων. Η "Υπόσχεση πολιτικής" προσκαλεί τον αναγνώστη σε ένα διαχρονικό ταξίδι στην παράδοση της πολιτικής σκέψης: στις απαρχές και στην ιστορική της εξέλιξη, στην παραδοσιακή ρήξη μεταξύ σκέψης και πράξης, στις κρίσ...

Η βιβλιογραφία για το βίο και το έργο του Niccolo Machiavelli τείνει να αποκτήσει διαστάσεις μίας ξεχωριστής Βιβλιοθήκης (Index Machiavelli). Η παρούσα μονογραφία εντάσσεται δημιουργικά στην ακαδημαϊκή και ερευνητική προοπτική του εν λόγω Index και ως εκ τούτου στοχεύει να προσδώσει στο περίφημο "ζήτημα Machiavelli" ένα ακόμη ερμηνευτικό έρεισμα προς περαιτέρω μελέτη, στο λίαν εξειδικευμένο και απαιτητικό σύστημα της μακιαβελλικής virtu, με έμφαση στο ρεπουμπλικανικό επιχείρημα, που αποτελεί, αναφανδόν, ένα από τα μείζονα φιλοσοφικά και θεωρητικά αντίπαλα δέη του νεοτερικού...

Όπως επισημαίνει και ο Etienne Balibar στην πρόσφατη γαλλική έκδοση "Η διαρκής αναδρομή του Σμιτ στα προβλήματα που θέτει το βιβλίο του Χομπς, η διαρκής εναλλαγή του τρόπου με τον οποίο αξιολογεί τις συγκρούσεις των τάσεων που εκδηλώνονται σε αυτό, δεν σημαίνει ότι ο Σμιτ επικαλείται τον Χομπς, είτε για να διασφαλίσει μια θέση στους αγώνες των παρατάξεων, της ιδεολογίας και του κύρους, είτε για να αποδώσει [...] το ιστορικό βάθος και την αύρα που μπορεί να παράσχει η συγγένειά του με μια "μοναχική" σκέψη. Σημαίνει μάλλον ότι ο Σμιτ θα αναζητήσει "απεγνωσμένα" στον Χομπς, σ...

"Η οργάνωση της Διεθνούς, έχοντας σαν σκοπό όχι τη δημιουργία Κρατών και νέων δεσποτισμών, αλλά την καταστροφή από τη ρίζα κάθε ιδιαίτερης κυριαρχίας, οφείλει να έχει διαφορετικά χαρακτηριστικά από την οργάνωση των Κρατών. Όσο αυταρχική, εξουσιαστική, τεχνητή, βίαιη και εχθρική προς τη φυσική ανάπτυξη των λαϊκών συμφερόντων και ενστίκτων είναι αυτή η τελευταία, τόσο η οργάνωση της Διεθνούς οφείλει να είναι ελεύθερη, φυσική και σύμφωνη σε κάθε σημείο αυτών των συμφερόντων και αυτών των ενστίκτων. Ποια είναι όμως η φυσική οργάνωση των μαζών; Είναι αυτή που βασίζεται στους ιδι...

"Η έννοια του Πολιτικού" γράφτηκε το 1927 και εκδόθηκε για πρώτη φορά στα γερμανικά το 1932, την εποχή της ανόδου του ναζισμού. Υπήρξε μια πρόκληση, αν όχι ένα σκάνδαλο, αφού, θεμελιώνοντας το Πολιτικό στον ταξικό αγώνα, αναγνωρίζει την ύπαρξη αντιμαχόμενων κοινωνικών τάξεων. Πρόκειται για μια ρηξικέλευθη κριτική του φιλελευθερισμού, ο οποίος -κατά τον Σμιτ- συγκαλύπτοντας ιδεολογικά την ύπαρξη της ταξικής πάλης, αποδυναμώνει και θέτει σε κίνδυνο την αστική επικυριαρχία. Οι προκλητικές, υπό μορφή ορισμών διατυπωμένες θέσεις του συγγραφέα, όπως "κυρίαρχος είναι αυτός ο οπ...

Το έργο του Μax Weber που έγινε γνωστό ως "Οικονοµία και κοινωνία" αποτελεί ένα από τα σηµαντικότερα επιτεύγµατα της κοινωνικής επιστήµης στον 20ό αιώνα. Η ελληνική έκδοση, που στηρίζεται στην εγκεκριµένη, έκδοση των Απάντων του διάσηµου Γερµανού στοχαστή, περιλαµβάνει έξι τόµους. Οι τόµοι αντιστοιχούν σε διαφορετικά θεµατικά πεδία, όπως η θρησκεία, το δίκαιο, η πόλη κ.ά. Ο πέµπτος τόµος περιέχει κείµενα της ώριµης περιόδου του µεγάλου κοινωνιολόγου, που αφορούν τις διάφορες διαστάσεις του εξουσιαστικού φαινόµενου. Πιο συγκεκριµένα πρόκειται για αναλύσεις στις οποίες πα...

Φιλόσοφος, οικονομολόγος και ψυχαναλυτής, ο Κορνήλιος Καστοριάδης (1922-1997), συνιδρυτής της επιθεώρησης "Σοσιαλισμός ή Βαρβαρότητα" ("Socialisme ou Barbarie"), υπήρξε ένας από τους συγγραφείς αναφοράς για τη γενιά του 1968. Η εκ των έσω κριτική του στον μαρξισμό τον οδήγησε να ξαναθέσει υπό αμφισβήτηση τις ντετερμινιστικές αντιλήψεις της ιστορίας. Σε αυτές αντιπαράθεσε την ιδέα μιας θέσμισης της κοινωνίας από φαντασιακά μορφώματα τα οποία διαδέχονται το ένα το άλλο χωρίς να παράγονται με προβλέψιμο τρόπο το ένα από το άλλο. Από τη μαρξιστική κληρονομιά, ωστόσο, ο Καστοριά...

Οι Ρωμαίοι υπήρξαν τρανοί και ευημερούσαν όσον καιρό κυβερνούνταν σύμφωνα με ορισμένες αρχές: την αγάπη για την ελευθερία, για τον μόχθο και για την πατρίδα, την αυστηρή στρατιωτική πειθαρχία και τη συνετή πολιτική της συγκλήτου στις σχέσεις της με τους ηττημένους λαούς. Παρήκμασαν όταν η αυτοκρατορία τους επεκτάθηκε υπέρμετρα και η κατίσχυσή τους παγκοσμίως τους υποχρέωσε να μεταβάλουν τρόπο διακυβέρνησης, αντικαθιστώντας τις παλαιές αρχές με νέες. Η απομάκρυνση των στρατιών προκάλεσε την εξάλειψη του δημοκρατικού φρονήματος· το δικαίωμα του Ρωμαίου πολίτη παραχωρήθηκε σε...

Η παρούσα μελέτη έχει ως αφετηρία τη σύγκριση της κοινοβουλευτικής με την άμεση δημοκρατία, με δεδομένη τη θέση του φιλοσόφου υπέρ της άμεσης δημοκρατίας και τη στάση του απέναντι στις κοινοβουλευτικές δημοκρατίες, τις οποίες χαρακτηρίζει ως φιλελεύθερες ολιγαρχίες. Εξετάζεται, κατόπιν, η σημασία του έργου του για τη σύγχρονη πολιτική θεωρία (τον πολιτικό φιλελευθερισμό, τον νεορεπουμπλικανισμό, τον φιλελεύθερο κοινοτισμό, αλλά και τη σύγχρονη επαναστατική θεωρία). Συγκεκριμένα, αναζητείται εάν και πού το καστοριαδικό αίτημα για ελευθερία και αυτονομία του ατόμου κα...