Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

[...] Αντικείμενο της διατριβής αυτής αποτελεί η προσωπικότητα και ο στοχασμός του Βενιαμίν Λεσβίου, διακεκριμένου μαθηματικού, φυσικού και φιλοσόφου. Ηγετική μορφή της ελληνικής παιδείας στην καμπή του δεκάτου όγδοου αιώνα μπορεί να θεωρηθεί το σημαντικότερο φιλοσοφικό πνεύμα του Νεοελληνικού Διαφωτισμού· υπήρξε φορέας μιας κυρίαρχης ευρωπαϊκής πολιτισμικής κίνησης, όπως ήταν ο Διαφωτισμός, του οποίου η διείσδυση στον ελληνικό και στον βαλκανικό χώρο βρισκόταν τότε στην κορύφωσή της. Ο σεβαστός αυτός Διδάσκαλος του Γένους βίωσε βίαιες αντιδράσεις για τις νεωτεριστικές του...

Η φιλοσοφική παραγωγή του νεοελληνικού διαφωτισμού, το ίδιο όπως και οι υπόλοιπες θεωρητικές και ιδεολογικές του εκφάνσεις, τεκμηριώνει ιδιόμορφα τον τρόπο, με τον οποίο ένα τμήμα του τοτινού ελληνισμού πήρε συνείδηση του εαυτού του, ζητώντας να ανδρωθεί και να καθορίσει αυτόβουλα τις τύχες του. Αυτό αρχικά γίνεται μέσω της προσπάθειας να μετακενωθούν τα ευρωπαϊκά "Φώτα" στον ελληνόφωνο χώρο. Η φιλοσοφική μελέτη του νεοελληνικού διαφωτισμού δείχνει ποιες μορφές πήρε η προσπάθεια αυτή, αλλά και σε τι εμπόδια πρόσκοψε. Έχει λοιπόν όχι μόνο θεωρητικό, αλλά και -ακόμα περισσότε...

[...] Το μικρό αυτό βιβλίο δεν είναι Ιστορία του Διαφωτισμού και δεν έχει εγκυκλοπαιδικό χαρακτήρα. Έχει συγκεκριμένο στόχο: ερευνά ορισμένα μόνο θέματα ιδεολογίας και αισθητικής, έτσι όπως αυτά προκύπτουν μέσα από τα διάφορα έργα των λογίων, όσο κατά τη γνώμη μου έχουν για τον καιρό μας επίκαιρη σημασία. Το βιβλίο υποχρεωτικά εκτείνεται -έστω και συνοπτικά- στον ευρωπαϊκό (κατά κύριο λόγο, στο γαλλικό) Διαφωτισμό, από τον οποίο αρδεύτηκε στο πιο μεγάλο μέρος της, η ανθρωπιστική συλλογιστική των Ελλήνων λογίων του 18ου αιώνα, αυτή που σε μια συγκεκριμένη εποχή (1750-1821),...

Ο Νεόφυτος Δούκας υπήρξε ένας από τους σημαντικότερους λογίους και δασκάλους του 19ου αιώνα, που συνέβαλε με το έργο του στην εθνική αυτογνωσία των Ελλήνων και στην προετοιμασία τους για πολιτική αποκατάσταση. Παρά το μεγάλο εκδοτικό και διαφωτιστικό του έργο και την ενδιαφέρουσα προσωπικότητά του, δεν μελετήθηκε ανάλογα ούτε και πήρε τη θέση που του αρμόζει στα γράμματά μας. Η ζωή και το έργο του παρέμειναν μέχρι και τις μέρες μας άγνωστα στις λεπτομέρειες τους, κυρίως γιατί υπήρξε οπαδός συντηρητικών αντιλήψεων στο γλωσσικό ζήτημα. Η παρούσα μελέτη παρουσιάζει τη διαφωτ...

Η μελέτη αυτή, καρπός έρευνας 10 χρόνων, βασίζεται στην παρουσίαση τεκμηρίων που ανατρέπουν παλαιότερα συμπεράσματα για το γραπτό έργο του αποκαλούμενου "πατέρα της νεοελληνικής τέχνης", Παναγιώτη Δοξαρά (1662-1729), ενώ την ίδια στιγμή, αποκαλύπτουν ένα μεταφραστικό έργο, πρωτοποριακό για την εποχή του και μοναδικό στο είδος του, έως σήμερα.

Στο Β΄ Συνέδριο της "Επιστημονικής Εταιρείας Μελέτης Φερών - Βελεστίνου - Ρήγα", που έγινε στο Βελεστίνο 2-4 Οκτωβρίου 1992, ανακοίνωσα το θέμα "Ο Ρήγας στα βήματα του Μ. Αλεξάνδρου". Το τωρινό δημοσίευμα αποτελεί ολοκληρωμένη διαπραγμάτευση του θέματος αυτού. Είναι παράδοξο το γεγονός της σύνδεσης του Ρήγα, από όλους τους μέχρι σήμερα ερευνητές του, με το βαλκανικό χώρο μειώνοντας έτσι ανεπίτρεπτα τις διαστάσεις των οραμάτων του πρωτομάρτυρα. Με τη νέα ανάγνωση του έργου του επιχειρείται ταυτόχρονα και ο προσανατολισμός της έρευνας σε χώρους εκτός των συνήθως προσδιοριζο...

Διερευνάται για πρώτη φορά στην ελληνική και διεθνή βιβλιογραφία η ιστορία του ελληνικού τεκτονισμού κατά την εποχή του Διαφωτισμού με βάση υλικό που συγκεντρώθηκε μετά από έρευνα σε Αρχεία και Βιβλιοθήκες στη Γερμανία, στην Αυστρία και στην Ελλάδα. Καταδεικνύονται οι πολλαπλοί ρόλοι που διαδραμάτισε στον 18ο αιώνα και στις αρχές του 19ου ο τεκτονισμός για την ελληνική κοινωνία, τόσο στις παροικίες του ελληνισμού, όσο και στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Για τους Έλληνες της Διασποράς η μύηση στις στοές αποτέλεσε μέσο για να ενταχθούν στην εκάστοτε τοπική κοινωνία και να...

[...] Ιστορική και ιδιαίτερα λαμπρή η μέρα η σημερινή για τον Δήμο των Μηλέων, καθώς σήμερα εκπληρώνεται ένα οφειλόμενο, ελάχιστο χρέος τιμής απέναντι στους τρεις μεγάλους διδασκάλους του γένους και ιερωμένους, άξια τέκνα των Μηλέων: τον Αρχιμανδρίτη Άνθιμο Γαζή, τον ιεροδιάκονο Γρηγόριο Κωνσταντά και τον ιερομόναχο Δανιήλ Φιλιππίδη, οι οποίοι σαν γνήσιοι Έλληνες αγωνίστηκαν για τα δύο αυτά στοιχεία που συγκροτούν την έννοια του Ελληνισμού, όπως θα διατυπώσει ο λαϊκός ποιητής. "Για του Χριστού την πίστη την αγία και της πατρίδος την ελευθερία". Ως διαφωτιστές και οι τρεις...

Ο τόμος περιλαμβάνει δύο κείμενα -μεταφράσεις- του Ρήγα: - Το κεφάλαιο "Ολυμπιακοί Αγώνες" από το βιβλίο "Νέος Ανάχαρσις" του J.-J. Barthelemy, Βιέννη 1797, σελ. 252-323. - Το έμμετρο δράμα "Τα Ολύμπια", του ιταλού ποιητή Metastasio, που περιέχεται στον τόμο "Ο ηθικός τρίπους", Βιέννη 1797.

Τρεις ανέκδοτες μελέτες και δύο ανακοινώσεις σε επιστημονικά συνέδρια αποτελούν το υλικό με το οποίο οικοδομήθηκε το νέο αυτό δημοσίευμα του ερευνητικού προγράμματος "Θεσμοί και Ιδεολογία στη νεοελληνική κοινωνία". Εκείνο που ενοποιεί και δικαιολογεί τη συστέγαση των πέντε αυτών εργασιών είναι η συνάφεια των αντικειμένων τους: ασχολούνται όλες με πτυχές της ιδεολογικής παρουσίας των τριών αυτών Γάλλων διανοητών και συγγραφέων του αιώνα των Φώτων στον ελληνικό πνευματικό ορίζοντα του 18ου αιώνα· και εκείνο που επιτρέπει, που νομιμοποιεί τις εργασίες αυτές να παρουσιάζονται...

Την ιστορία της νεοελληνικής εκπαίδευσης από την ίδρυση του ελληνικού κράτους και έπειτα τη γνωρίζουμε αρκετά καλά. Λιγότερο γνωστή και μάλιστα, από πνευματική άποψη, περισσότερο σημαντική είναι η περίοδος που προηγήθηκε του 1830, η οποία αποκαλείται παραδοσιακά "νεοελληνικός Διαφωτισμός". Στην παρούσα μελέτη συγκεντρώνονται, μελετώνται (για πρώτη φορά ως σύνολο) και εντάσσονται στο ιστορικό τους πλαίσιο τα κείμενα εκείνα που εξέφρασαν συγκροτημένο, θεωρητικό ενδιαφέρον για την παιδεία εκ μέρους των συγγραφέων τους: για τους στόχους της, τα ιδεώδη της, το πρόγραμμά της και...

Στο "Σχολείον" του Ρήγα η παιδευτική του προσπάθεια θα μπορούσε να χαρακτηριστεί, όπως και ο ίδιος εξάλλου την αποκαλεί στον πρόλογό του, ως "επανορθωτική" της ηθικής των ανθρώπων και της κοινωνίας του 18ου αιώνα, σύμφωνα με τα πρότυπα της ευρωπαΪκής εμπειρίας. Η ανάλυση του έργου οδηγεί σε ένα χώρο δράσης κοινωνικών και παιδαγωγικών προσανατολισμών με κύριο περιεχόμενο τη δυνατότητα της κοινωνικής ανέλιξης του ατόμου, μέσα από την εργασία, τη μόρφωση και το γάμο. Με το έργο αυτό ο Ρήγας απευθύνεται στην πιο ευαίσθητη και ευσυγκίνητη περίοδο της ζωής του ανθρώπου, "εις την...

[...] Η διάταξη των μελετημάτων μας στοχεύει στην κατάδειξη αυτής της διαπάλης, ανάμεσα στην παράδοση και την αλλοτρίωση. Αρχίζουμε με την παράλληλη συμπόρευση πατερικής θεολογήσεως και φιλοσοφικού διανοητικισμού (Ευγένιος Αιτωλός - Κορυδαλλέας), που τεκμηριώνει την συνέχεια του εγγενούς διχασμού της πνευματικής παράδοσης μας, ο οποίος αρχίζει ήδη στους πρώτους χριστιανικούς αιώνες με την εμφάνιση του Γνωστικισμού και των άλλων αιρέσεων. Συνεχίζουμε με μια προσπάθεια διάσωσης της εκκλησιαστικής παράδοσης στην ενετοκρατούμενη Επτάνησο και αντιδιαστολή της Ορθοδοξίας από...

[...] Ατυχώς η μελέτη αυτή είναι κατωτέρα των προσδοκιών ενός μέσου αναγνώστη καθώς διακρίνονται ελλείψεις και πλατειασμοί σε ελάσσονα θέματα, όπως για παράδειγμα συμβαίνει με το κείμενο για τον "Δάσκαλο του Ρήγα" Ιώσηπο Μοισιόκα, που εκτείνεται σε πέντε σελίδες, ενώ αντιπαρέρχεται με λίγες γραμμές τα σημαντικά έργα του Ρήγα, τη "Χάρτα της Ελλάδος" και την εικόνα του Μεγάλου Αλεξάνδρου, που συνδέονται άμεσα πλέον με το Σύνταγμα του Ρήγα και το επαναστατικό του σχέδιο. [...]

Η συνοπτική παράθεση των ιδεών και των θέσεων του Πασχάλη Κιτρομηλίδη μας οδηγεί σε μια σειρά από διαπιστώσεις, εάν συγκριθεί με τις αντιλήψεις, τις νοοτροπίες, τις συμπεριφορές, τους μύθους και τα στερεότυπα που επικράτησαν στην Ελλάδα της κρίσης. Εκεί που υποστηρίζεται η ανάγκη να γυρίσουμε στις ρίζες του Διαφωτισμού, οι κυρίαρχες στην ελληνική κοινωνία αντιλήψεις εκφράζονταν μέσα από έναν τυφλό αντιδυτικισμό μαζί με τον καταλογισμό όλων των ευθυνών για την ελληνική κρίση στους κακούς ξένους. Εκεί που ο Διαφωτισμός προτείνει την ανάγκη να αποδεχτούμε την ανωριμότητά...

Ο Νικόλαος Μαυροκορδάτος (1680-1730), άνθρωπος με βαθιά καλλιέργεια και γνώση, ήταν ο πρώτος Έλληνας που διορίστηκε ηγεμόνας στις παραδουνάβιες ηγεμονίες της Μολδαβίας και της Βλαχίας υπό την επικυριαρχία του Σουλτάνου. Ο Νικόλαος Μαυροκορδάτος αναρρήθηκε διαδοχικά στον θρόνο και των δύο ηγεμονιών (1709-1730) και εγκαινίασε τον "αιώνα των Φαναριωτών" στις ρουμανικές χώρες. Η εποχή των Φαναριωτών χαρακτηρίστηκε από σημαντικές μεταρρυθμίσεις στις φεουδαρχικές κοινωνίες των περιοχών αυτών και διαμόρφωσε το πλαίσιο μιας αξιοσημείωτης πολιτισμικής και πνευματικής εξέλιξης, που...

Συλλογή μελετημάτων, στα οποία με εμφανή συγκριτική οπτική, σκιαγραφούνται πτυχές του νεοελληνικού Διαφωτισμού. Προσεγγίζονται στοχαστές, συγγραφείς και παιδαγωγοί, μείζονες και ελάσσονες, όπως ο Αδαμάντιος Κοραής, ο Ρήγας, ο Δημήτριος Δάρβαρης μα και ζητήματα που οριοθετούν την ελληνική εκδοχή του Διαφωτισμού, όπως τα βιβλία ηθικής, στα οποία αποκρυσταλλώνεται η αναζήτηση των νέων εννοιών πολιτικής αρετής και κοινωνικής συμπεριφοράς, η πρόσληψη της λογοτεχνίας, ο περιοδικός Τύπος ως παράγοντας διαπολιτισμικότητας, το θέατρο ως όχημα ιδεολογικής και πολιτικής χειραφέτησης....