Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Το "Σύγχρονο γυναικείο θέατρο" φέρνει για πρώτη φορά στο ελληνικό προσκήνιο την πολυσήμαντη γυναικεία συμμετοχή στη θεατρική δημιουργία. Πρόκειται για μια μοναδική δραστηριότητα που, με αρχικό ιδεολογικό υπόβαθρο την κοινωνικοπολιτική και σεξουαλική επανάσταση της δεκαετίας του '60 και το συναφές γυναικείοι κίνημα, προχώρησε στη διαμόρφωση μιας πολύμορφης ποιητικής του θεάτρου, η οποία έχει ήδη αποτελέσει διεθνώς ένα καινούργιο μοντέλο για περαιτέρω αισθητικούς πειραματισμούς και νέες τακτικές παρεμβατισμού στον ευρύτερο χώρο των παραστασιακών τεχνών. Η εκτενής αυτή μελέ...

Μελέτες που αναφέρονται στο αρχαίο και το σύγχρονο δράμα, στο κείμενο και την παράσταση, στο λαϊκό και το έντεχνο θέατρο, στην ιστορία και θεωρία του θεάτρου, περιλαμβάνονται στον παρόντα τόμο. Παρουσιάζονται έννοιες όπως κώδικας της παράστασης και σωματικότητα της υποκριτικής, διαδραστική επικοινωνία και διαπολιτισμικότητα, απεικόνιση της Ιστορίας στο νεοελληνικό θέατρο και θεατρική δημιουργία. [...]

Πράγματι, το να γράψεις για το θέατρο είναι ίσως ένα απελπισμένο, απονενοημένο, εκ των προτέρων καταδικασμένο διάβημα. H θεατρική παράσταση είναι μια παλλόμενη πραγματικότητα που υπάρχει μόνο μέσα στη ροή της χρονικής της διάρκειας, άρα πεισματικά ξεφεύγει από κάθε απόπειρα περιγραφής. Ωστόσο, γράφουμε για το θέατρο, προσπαθούμε να διασώσουμε τη φευγαλέα του πραγματικότητα, κρατώντας, όπως θα έλεγε ο Ρίτσος, σημειώσεις στα περιθώρια του χρόνου. Εδώ βέβαια δεν πρόκειται για κριτικές θεατρικών παραστάσεων, αλλά για παρατηρήσεις πάνω στη σύγχρονη ελληνική θεατρική δραστηριότητ...

Αλήθεια, έχουμε ποτέ συνειδητοποιήσει ποιά είναι τα κύρια θέματα, με τα οποία ασχολείται το -δραματικό- θέατρο; Δεν είναι άλλα, παρά ακριβώς οι μεγάλες έννοιες της ίδιας της ζωής: Ο έρωτας (και η διαιώνιση του είδους), ο αγώνας για επιβίωση, εξουσία ή κοινωνική δικαιοσύνη, ο θάνατος. Α, ναι, κι άλλο ένα που προτιμούμε να μην το σκεφτόμαστε: ο θάνατος του μυαλού, η τρέλλα... Μοιάζει εδώ, παράδοξο, μα είναι γεγονός πως τον θάνατο του σώματος τον δεχόμαστε πιό εύκολα, παρά τον θάνατο της λογικής. Να γίνεται αυτό για κάποιους λόγους αταβιστικής υπερηφάνειας του ανθρώπινου είδο...

Στη θεατρική λογοτεχνία ένα δραματικό κείμενο καθίσταται θέαμα μέσα από την ερμηνεία των ηθοποιών. Στην απειρότητα που συνοδεύει τη θεατρική επικοινωνία και με την αυλαία να χωρίζει τη φαντασία από την πραγματικότητα επικεντρωνόμαστε στο κείμενο και στην αισθητική τάξη που δημιούργησε ο δραματουργός, στις οπτικές και ακουστικές αναπαραστάσεις που κατασκεύασε, για να καθορίσει τις εικόνες, τις έννοιες, τα αισθήματα και τις εμπειρίες που αποτελούν τα στοιχεία ενός συγκεκριμένου προσωπικού βιώματος. Στην παγκόσμια θεατρική λογοτεχνία η περίπτωση του O' Nιλ είναι μοναδική: στ...

Ο τόμος "Μνείες και μνήμες" του Βάλτερ Πούχνερ περιλαμβάνει δέκα μελετήματα παρατεταγμένα σε χρονολογική σειρά. Ξεκινούν με μια διαχρονική ανάλυση θεατρικής ορολογίας και φτάνουν μέχρι τα πρώιμα δραματικά έργα του Ιάκωβου Καμπανέλλη. Σκοπός του τόμου αυτού είναι να ερευνήσει και να δώσει απαντήσεις σε ορισμένα κρίσιμα ζητήματα της θεατρολογικής έρευνας, τόσο στη θεωρητική όσο και στην ιστορική της διάσταση. Έτσι το έργο ξεκινά με το κεφάλαιο: "Οι τύχες της θεατρικής ορολογίας της αρχαιότητας στην ελληνική παράδοση", συνεχίζει με "Ίχνη της Commedia dell' arte στο ελλ...

Ο τόμος "Σταθμίσεις και Ζυγίσματα" συγκεντρώνει δέκα θεατρολογικά μελετήματα από το τελευταίο διάστημα των επιστημονικών μου ερευνών, που συνδυάζουν θεωρητικούς προβληματισμούς και ιστορικές αναζητήσεις, αναλύσεις και αναστηλώσεις κειμένων με την παρακολούθηση ορισμένων θεματικών στην ιστορία της νεοελληνικής δραματουργίας, την εξιχνίαση των εξελίξεων ορισμένων ξεχωριστών κατηγοριών δραματικών έργων, με τα βιογραφικά υποκριτών που ζούσαν και δρούσαν κατά τον 19ο αιώνα. Συμπεριλαμβάνει συγκεκριμένα: "Θεατρολογικά quo vadis; Εικοσιτέσσερεις ερωτήσεις για την επιστήμη του θεάτ...

Ο τόμος αυτός παρουσιάζει ένα αντιπροσωπευτικό δείγμα βιβλιοκρισιών και βιβλιοπαρουσιάσεων όπως έχουν δημοσιευτεί στους πρώτους πέντε τόμους της "Παραβάσεως", του Επιστημονικού Δελτίου του Τμήματος Θεατρικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αθηνών, οι οποίες δίνουν, στο σύνολό τους, μια αντιπροσωπευτιή εικόνα για τις εξελίξεις στους τομείς της ανάλυσης, ερμηνείας και εκδοτικής θεατρικών κειμένων κατά τα τελευταία δεκαπέντε περίπου χρόνια. Ο τίτλος δικαιολογείται από τη διαφορετική μεθοδολογική προσέγγιση θεατρικών κειμένων, σε αντιδιαστολή με την ποικιλία μεθόδων που χειρίζεται κα...

Οι δύο τόμοι των "Αντικριτικών", και ο προηγηθείς των "Κριτικών", διαβάζονται όπως και οι θεατρικές κριτικές του Keneth Tynan, ή, τα, πριν και μετά την Βαβέλ, κείμενα του George Steiner, ως αυτοτελείς δημιουργίες. Τέρπουν άμα και διδάσκουν, χωρίς να το επιδιώκουν με το ανεπανάληπτο, τακοπουλικόν "μεταροΐδιον" χιούμορ και πνεύμα τους. Ο Πάρις Τακόπουλος σε ό,τι γράφει είτε ποίηση, είτε διήγημα, είτε μυθιστόρημα, είτε θέατρο, κριτικήν ποιεί, ακόμα και όταν γράφει κριτική. Υπάρχει μια ενότης ύφους στα γραπτά του, αποτελούσα την πεμπτουσία του έργου του κι η οποία μετατρέπεται...

Οι δύο τόμοι των "Αντικριτικών", και ο προηγηθείς των "Κριτικών", διαβάζονται όπως και οι θεατρικές κριτικές του Keneth Tynan, ή, τα, πριν και μετά την Βαβέλ, κείμενα του George Steiner, ως αυτοτελείς δημιουργίες. Τέρπουν άμα και διδάσκουν, χωρίς να το επιδιώκουν με το ανεπανάληπτο, τακοπουλικόν "μεταροΐδιον" χιούμορ και πνεύμα τους. Ο Πάρις Τακόπουλος σε ό,τι γράφει είτε ποίηση, είτε διήγημα, είτε μυθιστόρημα, είτε θέατρο, κριτικήν ποιεί, ακόμα και όταν γράφει κριτική. Υπάρχει μια ενότης ύφους στα γραπτά του, αποτελούσα την πεμπτουσία του έργου του κι η οποία μετατρέπεται...

Το βιβλίο τούτο, που εκδόθηκε αρχικά το 1959, ήταν το πρώτο που έκανε την απόπειρα να δει εποπτικά τον Μπρεχτ, "τον άνθρωπο και τον καλλιτέχνη, το θεωρητικό του Θεάτρου και την πολιτική φυσιογνωμία". Στη δεκαετία που μεσολάβησε, το βιβλίο καθιερώθηκε σαν μια απ' τις πιο διεισδυτικές και σημαντικές μελέτες που γράφτηκαν ποτέ για τον Μπρεχτ. Στο μεταξύ, είδαν το φως της δημοσιότητας πολλές επιπρόσθετες πληροφορίες γύρω απ' τη ζωή του, κι απ' τις συνθήκες στις οποίες έζησε, καθώς κι ένας μεγάλος αριθμός απ' τα προγενέστερα, αδημοσίευτα έργα του, επιστολές και ντοκουμέντα. Η αν...

Από τον 18ο αιώνα, που με τον μεγάλο γερμανό συγγραφέα του Διαφωτισμού Γκότχολντ Έφραϊμ Λέσσινγκ η δραματουργία των γερμανόφωνων λαών έκανε με αξιώσεις την εμφάνισή της, κατέκτησε και διατηρεί μέχρι σήμερα μια πολύ σημαντική θέση μέσα στο σύνολο της ευρωπαϊκής δραματολογίας. Οι συγγραφείς του κινήματος της Θύελλας και Ορμής, οι κλασικοί Γκαίτε και Σίλλερ, ο Κλάιστ, ο Μπύχνερ, ο Χέμπελ, ο Χάουπτμαν, ο Χόφμασταλ, ο Βέντεκιντ, η ομάδα των δραματουργών του γερμανικού Εξπρεσιονισμού, αλλά και ο Στέρνχαϊμ, ο Μπρεχτ, ο Τσούκμαγερ, οι νεότεροι Πέτερ Χακς, Ρολφ Χόχουτ, Πέτερ Βάις, Φ...

Ο τόμος "Κείμενα και νοήματα" φιλοξενεί διάφορα μελετήματα από την ερευνητική και διδακτική δραστηριότητα του Γ. Π. Πεφάνη κατά τα τελευταία δώδεκα χρόνια, τα περισσότερα έχουν ανακοινωθεί σε ελληνικά ή διεθνή συνέδρια και άλλα έχουν δημοσιευθεί σε περιοδικά στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Καλύπτουν ξεχωριστές χρονικές περιοχές (κλασική αρχαιότητα, ευρωπαϊκός 19ος και 20ος ελληνικός αιώνας) και αναφέρονται σε διαφορετικά δραματικά είδη (κλασική τραγωδία και κωμωδία, ρομαντικό και ρεαλιστικό θέατρο, σύγχρονη ελληνική δραματουργία), ενώ επιχειρούν και διακειμενικές προσεγγίσε...

Η έκδοση αυτή περιλαμβάνει μελετήματα που καλύπτουν ένα ευρύ χρονικό φάσμα, από την αρχαιότητα έως τον 20ό αιώνα. Θέμα των περισσότερων κειμένων είναι το ιερό με τις διάφορες εκφάνσεις του το οποίο αναζητείται στη συμπλοκή του με το δράμα και τη σκηνή στην πατερική γραμματεία, στην εκκλησιαστική λατρεία και σε θεατρικούς συγγραφείς (όπως ο Ο' Νήλ, ό Ουίλλιαμς ή ο Τερζάκης), αν και παρουσιάζονται έργα στα οποία κύριος σκοπός είναι η καταγραφή και η ανάδειξή τους (όπως στην περίπτωση του Μ. Καραγάτση και του Παύλου Νιρβάνα). Άλλες στιγμές η ερευνητική ματιά εστιάζει στον μαρα...

"Η κριτική στις ημέρες μας είναι συνήθως βαρετή, αποξεραμένη και πομπώδης. Όχι η κριτική του Kott όμως. Είναι εντυπωσιακή, χυμώδης, χωρίς στόμφο, όλο χρώμα. Ακόμα και αυτοί που θεωρούν λίγο τρελό τον Jan θα παραδεχτούν ότι δεν υπάρχει μεθοδολογία στην τρέλα του... Πολλές φορές διαφωνεί κανείς με την κρίση του, αλλά ακόμα και όταν έχω εγώ δίκιο (εάν έχω) κι αυτός άδικο, και πάλι βρίσκω πως αξίζει να τον διαβάσω, πως αξίζει τόσο, σαν να είχα εγώ άδικο και να μου διόρθωνε κείνος τα λάθη μου..."

Ένας από τους πλέον δυσεπίλυτους γρίφους στη μελέτη του αρχαίου ελληνικού δράματος είναι, χωρίς αμφιβολία, η σκηνοθεσία του: οι κώδικες που διαμόρφωναν τη σκηνική του παρουσίαση αποσαφηνίζοντας νοήματα, προθέσεις και χειρονομίες. Ο σημερινός καλλιτέχνης διαθέτει, φυσικά, την απόλυτη ελευθερία να προτείνει τις προσωπικές του λύσεις, όσο ευφάνταστες και αν είναι αυτές. Συχνά, ωστόσο, νιώθει κανείς ότι τόσο η σκηνοθετική όσο και η φιλολογική ερμηνεία θα είχαν πολλά να κερδίσουν αν μοιράζονταν εμπειρίες, ερωτήματα και μεθόδους προσέγγισης. Aυτόν τον σπάνιο συνδυασμό θεωρίας κα...

Τι σηματοδοτεί ο Μπρεχτ σήμερα, στη χαραυγή του 21ου αιώνα, σ' έναν κόσμο βαθύτατων αλλαγών (αν και όχι προς την κατεύθυνση που ο ίδιος επεδίωξε); Τι έχει χαθεί και τι ενσωματώθηκε στην παγκόσμια θεατρική παράδοση από τη θεωρία και την πρακτική του για το θέατρο; Πώς διαγράφεται η συνέχεια και πού εκδηλώνονται οι ρήξεις στη σημερινή του πρόσληψη, αν υποβάλλουμε στη δοκιμασία της "ιστορικοποίησης" την εξέλιξη της συνάντησης μαζί του ανθρώπων και κινημάτων, που συντάραξαν τον προηγούμενο αιώνα; Με τι όρους θα μπορούσαν να αποτιμηθούν οι πλευρές του έργου του που συνδέονται με...

Στον παρόντα τόμο συγκεντρώνονται μελετήματα των ετών 2000-2003 που αποτελούν καρπούς της πρόσφατης επιστημονικής μου έρευνας και αφορούν στο Λαϊκό Θέατρο και το θέατρο του Μπρεχτ, τη σκηνοθεσία του αρχαίου δράματος και την αρχαιοελληνική μυθολογία στη σύγχρονη ελληνική κωμωδία, την κωδικοποίηση της υποκριτικής και την παρουσία της τεχνολογίας στη νεοελληνική δραματουργία, την προσφορά του Γρ. Ξενόπουλου και του Π. Μάτεση στη διαμόρφωση του ελληνικού θεατρικού λόγου στον 20ό αιώνα. Μαζί με αυτά αναδημοσιεύονται και κάποιες προγενέστερες εργασίες που είναι πια δυσεύρετες για...

Ο τέταρτος αυτός τόμος κειμένων θεατρικής κριτικής περιέχει επιλογή από τη σχετική εργασία του Γιάννη Βαρβέρη κατά το διάστημα 1994-2003.