Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Οι δύο πρώτοι τόμοι των "Μελετών", που εκδόθηκαν μαζί το 1994, καταρτίσθηκαν με την επιμέλεια του συγγραφέα. Ο τρίτος τόμος εκδίδεται με ευθύνη και επιμέλεια του εκδότη, αφού ο Ζήσιμος Λορεντζάτος (1915-2004) δεν βρίσκεται ανάμεσά μας. Η σειρά των δοκιμίων ακολουθεί τη χρονολογική σειρά της έκδοσής τους, με εξαίρεση τα δύο τελευταία. Παραθέτομε ένα υπόμνημα των πρώτων δημοσιεύσεων: - "Διόσκουροι" - 1. "Γιώργος Σαραντάρης", 2. "Δημήτριος Καπετανάκης": εκδόθηκε το 1997 από τις εκδόσεις "Δόμος". - "Ένα αυστηρό ελληνικό ποίημα": εκδόθηκε το 1999 από τις εκδόσεις "Δόμος"....

Οι δύο πρώτοι τόμοι των "Μελετών", που εκδόθηκαν μαζί το 1994, καταρτίσθηκαν με την επιμέλεια του συγγραφέα. Ο τρίτος τόμος εκδίδεται με ευθύνη και επιμέλεια του εκδότη, αφού ο Ζήσιμος Λορεντζάτος (1915-2004) δεν βρίσκεται ανάμεσά μας. Η σειρά των δοκιμίων ακολουθεί τη χρονολογική σειρά της έκδοσής τους, με εξαίρεση τα δύο τελευταία. Παραθέτομε ένα υπόμνημα των πρώτων δημοσιεύσεων: - "Διόσκουροι" - 1. "Γιώργος Σαραντάρης", 2. "Δημήτριος Καπετανάκης": εκδόθηκε το 1997 από τις εκδόσεις "Δόμος". - "Ένα αυστηρό ελληνικό ποίημα": εκδόθηκε το 1999 από τις εκδόσεις "Δόμος"....

Η πεποιημένη λέξη "μεταθυμικός" δηλώνει κατ’ αρχάς την κατάσταση που ακολουθεί μετά από μια έντονη ψυχική αναστάτωση. Ταυτοχρόνως, υποδηλώνει και μια ορισμένη διεργασία πνευματικής τάξεως, κατά την οποία το συγκεκριμένο ψυχικό πάθημα μετασχηματίζεται σε έναρθρο λόγο. Μεταθυμικά λοιπόν είναι τα άρθρα και οι επιφυλλίδες που συγκεντρώνονται εδώ κατά χρονολογική σειρά και στη μορφή που δημοσιεύθηκαν στα κυριακάτικα φύλλα της "Καθημερινής" και της "Αυγής", κατά την περίοδο 1999-2004. Συμπεριλήφθηκαν επίσης δύο εισηγήσεις και, εκτός χρονικής ακολουθίας, δύο συνομιλίες της ίδιας...

Η προσέγγιση του υπερρεαλισμού από τον Πάνο Καραβία, έναν από τους πιο ενδιαφέροντες δοκιμιογράφους της γενιάς του '30, αντικατοπτρίζει το έγκαιρο ενδιαφέρον που είχε η ελληνική διανόηση, για το λογοτεχνικό και εικαστικό αυτό κίνημα. Στα τέσσερα δοκίμιά του, αφιερωμένα σε κρίσιμα σημεία της υπερρεαλιστικής ποιητικής, ο Καραβίας αναλύει το ιδεολογικό υπόβαθρο, την πολιτική δυναμική, όπως και τη στενή σχέση του κινήματος με την ψυχαναλυτική θεωρία του Φρόυντ. (Α. Ζ.)

Ο τίτλος "Μετά τα φιλολογικά", παραπέμποντας στα αριστοτελικά "Μετά τα φυσικά", θέλει να πει, πολλά κι αλλά οπωσδήποτε, προπάντων όμως αυτό: όπως μετά τα φυσικά (πράγματα η συγγράμματα) ήρθαν στο φως τα "Μετά τα φυσικά", η ατρύγετη θάλασσα της Μεταφυσικής, έτσι και για τα φιλολογικά: ξανοίγεται πίσω τους άλλη περιοχή, ένας αναβαθμός τους, ένα ιδιαίτερο είδος κριτικής. Προϋποθέτοντας δηλαδή τη φιλολογία, πλήρη, κατά το δυνατόν, γνώση και κατοχή των έργων της γραμματείας (των έργων για τα οποία γίνεται λόγος εδώ), τα "Μετά τα φιλολογικά" δεν αρνούνται την ελευθερία μιας πιο π...

Kανείς δεν μπορεί να ζει από το κράτος του "ανιχνευτού αληθείας" ή μιάς χρόνιας -ανά επταήμερο- ανάκρισης για τα κοινά. Eντούτοις ή βιοποριστική συνεργασία με την εφημερίδα είναι αμείλικτη. H κοπάνα δεν συγχωρείται· οι λόγοι "πνευματικής υγείας" δεν γίνονται δεκτοί ούτε γι' αστείο. H κρίση είναι βέβαια κατά κανόνα τεμπέλικη, βραδύνους, απρόθυμη - πλήν όμως η αντεπιστέλλουσα υποχρέωση να φθέγγεσαι για τα κοινά αποβαίνει με τα χρόνια ρητορικό κουσούρι. Σκοπίμως επιχειρήσαμε μια εκλογή από τα άρθρα που γράψαμε την τελευταία δεκαετία -του ποδοσφαίρου μή εξαιρουμένου-, για να φα...

Στην δικτατορία της εικονικής συνθήκης, η μέγιστη επίπτωση είναι η απώλεια των κριτηρίων. Δεν θα μπορούσε να συμβεί αλλιώς, εφ' όσον ο εικονικός μηδενισμός υποκαθιστά το νόημα. Η ιδιωτεία και η περιγραφή της δίκην μονοδρόμου - αφού οι ιδεολογίες αποδείχθησαν ανεπαρκείς - μαραζώνει το τοπίο, συγχέοντας με έξαλλη συστηματικότητα την τέχνη την πραγματική με την διαφημιστική παρωδία, την μεταμοντέρνα ελευθεριότητα με την ελευθερία. Όμως το φως είναι άλλο πράγμα από την τηλεοπτική υποβολή. Η επίδειξη, δηλαδή η κεντρική πηγή της τηλεοπτικής συμπεριφοράς, φτερώνει τον ψηλωμένο νου...

"Επί τα Ίχνη"... είναι ο τίτλος της νέας αυτής Σειράς. Στή Σειρά στεγάζονται άγνωστα, λανθάνοντα ή αθησαύριστα κείμενα. Τα κείμενα αυτά μπορεί να είναι μελέτες, μαρτυρίες κι ακόμη δυσεύρετα λογοτεχνικά έργα παλαιότερων εποχών. Φιλοδοξία της Σειράς είναι να συνδεθεί με τη λογοτεχνική παράδοση και παράλληλα να ανασύρει από τη λήθη έργα, τα όποια παρέμεναν απρόσιτα στον αναγνώστη, εμπλουτίζοντας, όσο αυτό είναι δυνατόν, την έρευνα. Ο τίτλος, άλλωστε, είναι ενδεικτικός του είδους και της φυσιογνωμίας της. Με τον τόμο αυτό αναδεικνύεται η κριτική ωριμότητα και ευαισθησία του Μι...

Bραχέων κυματισμών και αλαών λογοτεχνικών ηθών πονήματα, όπου εκτίθενται ιδέες αλλά και πρόσωπα, καθώς και ο συγγραφέας των ενταύθα κειμένων. Πρωτοπαρουσιάστηκαν στις εφημερίδες "Tο Bήμα" και "Tα Nέα", και στα περιοδικά "Η λέξη" και "Eντευκτήριο" (1985-2005). Mετά από επίπονο και ευάρεστο lifting φιλοξενούνται τώρα στις Eκδόσεις Kαστανιώτη. (Ευχαριστίες Π.Μ.)

Στην εποχή μας, σημειώνει ο Michel de Certeau στο "Η κουλτούρα στον πληθυντικό", "παράγεται μια έρημος για εκείνους τους "απάτριδες", τους πνευματικούς μετανάστες από τους οποίους οι θεσμοί στερούν τις αναπαραστάσεις. Το πνεύμα εκείνο που τις εμψύχωνε δεν έχει εξαφανιστεί. Είναι "αλλού", πέρα από τις δομές που η αποχώρησή του τις έχει μεταβάλει σε ερημωμένα θεάματα ή σε λειτουργίες απουσίας". Στο αγωνιώδες ερώτημα: "Τι να κάνουμε;", τα δοκίμια αυτά, γραμμένα στην έρημο, στέλνουν από την εξορία το μήνυμα: "Να υπερασπιστούμε με ανιδιοτελές πάθος από τη χυδαιότητα της αγοράς...

Μεταφρασμένα σε δεκάδες γλώσσες τα δοκίμια του Κώστα Βαλέτα, και η συχνή παρουσία του σε διεθνή συνέδρια, τον ανέδειξαν αντιπρόεδρο της "Διεθνούς Ένωσης Κριτικών Λογοτεχνίας". Εδώ καταπιάνεται με τη συμπατριώτισσά του Σαπφώ, τον Αμφιτρύωνα, το διαχρονικό και αγαπημένο θέμα των δημιουργών από τον Σοφοκλή και τον Πλαύτο έως τον Σαίξπηρ και τον Μολιέρο, τον Κλάιστ και Ζιρωντού... Την άμυνα των Μικρών Γλωσσών μπροστά στην παγκοσμιοποίηση, την "Αληπασιάδα" του Χατζή Σεχρέτη, την αλλαγή των τοπωνυμίων στην Κύπρο από τους Τούρκους, το "Φτωχό Βιβλίο" κ.α... Έξι δοκίμια με άπειρες...

Το 2005 συμπληρώθηκαν τα εβδομηντάχρονα του καθηγητή Παναγιώτη Μουλλά. Ό,τι διέκρινε και συνεχίζει να διακρίνει τον διδακτικό λόγο του είναι η αμεσότητα μιας παρουσίας. Με άγρυπνο ενδιαφέρον ο Παν. Μουλλάς στάθηκε κοντά στους μαθητές, τους συναδέλφους και τους συνοδοιπόρους του. Και πάντοτε φρόντιζε να διανθίσει το λόγο και τα επιχειρήματά του με ιστορίες από τη μαθητεία στους δικούς του δασκάλους, σαν να ήθελε να συστήσει τις προσωπικές του οφειλές: στον Κ.Θ. Δημαρά, τον Λίνο Πολίτη, τον Κάρολο Κουν. Οι μαθητές του, με τη σειρά τους, για να τον τιμήσουν, ετοίμασαν έναν ιδι...

Σε τούτα τα μη αμιγώς λογοτεχνικά κείμενα, ο Δημήτρης Νόλλας δεν έχει την προστασία της φόρμας, του αμιγούς έργου τέχνης. Εδώ, στις εφημερίδες ή τα περιοδικά, στις ομιλίες ή στις επιστολές, στα σημειώματα και τα φαξ, γράφει χωρίς δίχτυ προστασίας, χωρίς την αφαίρεση που υπάρχει ενδιάθετα στο έργο τέχνης, χωρίς απόσταση και μετουσίωση. Εδώ μιλά σε ανθρώπους, για συγκεκριμένα θέματα, σχεδόν ευτελή και φθαρτά μα πραγματικά, άρα κινδυνώδη. Ώστε είτε θα καταφύγει στη λειασμένη και ακίνδυνη ηθικολογία είτε, όπως πράττει, θα ρισκάρει. Για να μιλήσει από ψυχής. Αυτό κάνει σε τούτα...

Στην Ελλάδα, από τα τέλη κιόλας του 19ου αιώνα, καλλιεργείται μια σύγχυση: η αγωνία για εκσυγχρονισμό της χώρας στο επίπεδο των ευρωπαϊκών χωρών συχνότατα μεταφράζεται σε βίαιο ή, το λιγότερο, πρόχειρο εκμοντερνισμό, δηλαδή σε απλή μίμηση του εκάστοτε "μοντέρνου" από τις συλλογικές νοοτροπίες και τα ήθη. Στη σχετικά αθώα εποχή της αυγής του μεσοπολέμου η Εύα Πάλμερ, ηγερία του Άγγελου Σικελιανού, ικέτευε τους Έλληνες να είναι ο εαυτός τους: να μην πιθηκίζουν τη Δύση στην τέχνη, στην επιχειρηματικότητα, στη μόδα. Οι τρεις διαλέξεις που έδωσε τον Φεβρουάριο του 1921 πάνω στα...

[...] Το ουτοπικό άγγελμα του μοντερνισμού, όπως μνημονικά και απερίφραστα διαφαίνεται, η διαχρονική αλήθεια του παρόντος και τα ψευδαισθητικά φαντάσματα του παρελθόντος, οι δραματικές μεταλλαγές στο πέρασμα του αιώνα, η οριακή κρίση του πολιτισμού, η χαίνουσα πληγή στο μεταιχμιακό απολωλός της συνείδησης, η σακατεμένη εντοπιότητα της αυτογνωσίας, η επί ξύλου κρεμάμενη ιερότητα, θα παλινορθώσουν -άμποτε- μέσα μας νόστο και μέλλον; Τα κείμενα που ακολουθούν θέτουν ερωτήματα, αναζητώντας ολιστικές, παρηγορητικές απαντήσεις. Περιέχονται τα κείμενα: - Μαρτυρολόγιο - Περ...

[...] Πεποίθηση του γράφοντος -ο οποίος πιστεύει στις συνειδησιακές δυνάμεις του ατόμου, και κυρίως του Έλληνα- είναι ότι η ελληνική κοινωνία, απεξαρτημένη από κάθε είδους στρατεύσεις, έφτασε σ' ένα κομβικό σημείο. Τώρα επιζητεί με κάθε τρόπο τη διέξοδο από την υπνώδη αταραξία που της έχουν επιβάλει. Επιδιώκει την αναρρίχηση του ατόμου στη θέση της ελεύθερης προσωπικότητας και της πνευματικής αυτονομίας, στην ποιότητα δηλαδή της δημοκρατίας.[...] Προσωπικά πιστεύω, όπως και στον επίλογο συμπερασματικά αναφέρω, ότι οι Έλληνες, όταν βγούμε από τη νάρκη στην οποία μας έχουν...

Νομίζω ότι οι περισσότεροι θα συμφωνούσαμε με τον αρχαίο φιλόσοφο Πλάτωνα, ο οποίος στο περίφημο έργο του "Φαίδρος" (ή περί έρωτος) γράφει ότι τα σημαντικότερα από τα αγαθά μας, με τη μανία και δια της μανίας που μας κυριαρχεί δημιουργούνται. Ο ποιητής, ο συγγραφέας, οι δημιουργοί, κατέχονται από μανία. Οι δημιουργοί, κατέχονται από μανία. Οι δημιουργοί που δεν κατέχονται από τη μανία της τέχνης τους, και προσπαθούν με την τεχνική τους να δημιουργήσουν, δεν θα μπορέσουν με την τέχνη τους να πάνε μακριά. [...] (Απόσπασμα από το κείμενο του βιβλίου)