Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Τις τρεις τελευταίες δεκαετίες η θεωρία της λογοτεχνίας γνώρισε μια εξαιρετική άνθιση. Ξεκινώντας από τις σύγχρονες γλωσσολογικές αντιλήψεις και συνδυάζοντας τα συμπεράσματα της σημειολογίας, της κοινωνιολογίας, της ιστορίας, της ψυχανάλυσης οι θεωρητικοί προσπάθησαν να διαβάσουν το λογοτεχνικό κείμενο όχι ως μια απλή μίμηση, αλλά ως ένα ολοκληρωμένο και με δικούς του κανόνες τρόπο οργάνωσης και γνώσης της πραγματικότητας.

Το περίφημο αυτό κείμενο του Sigmund Freud, δημοσιεύεται για πρώτη φορά το 1913. Από την αλληλογραφία του βγαίνει το συμπέρασμα ότι η ιδέα γι' αυτό το έργο του ήρθε τον Ιούνιο του 1912. Σ' ένα γράμμα του -στον Ferenzi, με ημερομηνία 7 Ιουλίου 1913- άφηνε να εννοηθεί πως στην πραγμάτωση αυτού του έργου είχε παίξει ρόλο ένας "υποκειμενικός παράγοντας", το γεγονός δηλαδή ότι και ο ίδιος είχε τρεις κόρες. Δύο σκηνές από τον Σαίξπηρ δίνουν την αφορμή στο Φρόυντ γι' αυτό το κείμενο. Η μία είναι από τον "Έμπορο της Βενετίας", όπου η όμορφη και συνετή Πόρσια καλείται να διαλέξε...

Ο Προυστ μακρηγορεί. Το βιβλίο αυτό, έχοντας σαν συμπέρασμα αυτή την διαπίστωση, η οποία αποθαρρύνει πολλούς εν δυνάμει αναγνώστες, προτίθεται να συντομεύσει την Αναζήτηση εξαλείφοντας τις παρεκβάσεις, δηλαδή τις εκτός θέματος επεκτάσεις. Μια τέτοια απόφαση μας αναγκάζει να σκεφθούμε εκ των προτέρων το σχήμα λόγου της παρέκβασης, σχήμα αδίκως παραγνωρισμένο και παραγκωνισμένο από την ρητορική. Έτσι τίθεται μία ολόκληρη σειρά ερωτημάτων που αναφέρονται στην ίδια την ουσία της λογοτεχνίας. Πότε, παραδείγματος χάριν, μπορούμε να πούμε ότι ένα κείμενο είναι πολύ εκτενές; Υπάρχ...

Έχασε το Φως, έχασε τη διάλυση του χώρου, την κατάλυση των αποστάσεων, την αφή των αισθήσεων, το μπλε. (Ανεμομαζώματα). Το συμπέρασμα από την απώλεια του θανάτου αφορά ό,τι απέμεινε. Ό,τι απέμεινε από τον θάνατο είναι ένας κοινός θνητός: "Στην πραγματικότητα, δεν είμαστε όλοι εκ γενετής ανάπηροι; Τυφλοί, είμαστε, τυφλοί στο Φως, κουφοί στο Λόγο. Επιπλέον, μου ξαναλέω, δεν έχουμε το χάρισμα να βρισκόμαστε ταυτόχρονα παντού, να είμαστε πανταχού παρόντες, δεν μπορούμε να συλλάβουμε το απείρως μικρό, το απείρως μεγάλο, το σύμπαν ούτε πεπερασμένο ούτε άπειρο και πόσα άλλα". Το π...

Μέσα από επιλεγμένα αποσπάσματα επωνύμων της λογοτεχνίας μας το βιβλίο αυτό αναδεικνύει το προσωπικό πρόβλημα υγείας του καθενός και σχολιάζει το πώς η κατάσταση του ασθενούς αντικατοπτρίζεται στη λογοτεχνία ή μετουσιώνεται σε ποίηση. Ο μελετητής δείχνει μέσα από επιλεγμένα κείμενα ποιητών και λογοτεχνών την ιατρική λειτουργία της λογοτεχνίας...

Πώς μπορεί να τοποθετηθεί η λογοτεχνική δημιουργία, κορωνίδα των πολιτισμικών επιτευγμάτων, πλάι πλάι με το σύμπτωμα; Ο Φρόυντ δεν θα είχε πει "Τζόυς το σύμπτωμα", αλλά μάλλον "Γκαίτε, Γιάνσεν, ή Ντοστογιέφσκι η φαντασίωση". Γνωρίζουμε πώς προσέγγιζε ο Φρόυντ τη λογοτεχνία. Στους καλλιτέχνες έβλεπε τους προάγγελους της ψυχανάλυσης και στα λογοτεχνικά κείμενα το πρόσφορο έδαφος για να δοκιμάσει την ψυχαναλυτική μέθοδο. Ο Λακάν ανατρέπει τη φροϋδική προοπτική. Η ψυχανάλυση δεν εφαρμόζεται στη λογοτεχνία. Το έργο, ενώ παραπέμπει στην ερμηνεία, συνάμα της αντιστέκεται. Απέχον...

Οι "Ψυχαναλυτικές αναψηλαφήσεις στο έργο του Ανδρέα Εμπειρίκου" είναι προϊόν της συνάντησης των ενδιαφερόντων που μοιράζονται η Διαμάντη Αναγνωστοπούλου και ο Θανάσης Τζαβάρας. Εκκινώντας από άλλες αφορμές και αφετηρίες, έχουν ασχοληθεί κατά την τελευταία εικοσιπενταετία με το έργο του ποιητή και ψυχαναλυτή Ανδρέα Εμπειρίκου. Τα κείμενα της Διαμάντης Αναγνωστοπούλου προσεγγίζουν το έργο του από τη σκοπιά της λογοτεχνικής κριτικής, προσφεύγοντας στην ψυχαναλυτική θεωρία, ενώ τα κείμενα του Θανάση Τζαβάρα αφορούν στο ιστορικό και εννοιολογικό πλαίσιο της παρουσίας του Ανδρέα...

Η Αμερικανίδα ποιήτρια (H.D. Hilda Doolittle) ψυχαναλύθηκε από τον Φρόυντ για πέντε μήνες, μεταξύ 1933 και 1934. Προσήλθε στον "Professor" με την ελπίδα ότι θα την βοηθούσε να καθαρίσει τα "ψυχικά ζιζάνια" που έπνιγαν "τους βλαστούς της έμπνευσής της" οδηγώντας την σε συγγραφικό αδιέξοδο, και να αντιμετωπίσει δημιουργικά την αμφισεξουαλικότητά της. Επιδιώκοντας να συνθέσει την ψυχανάλυση με τις συχνές "μυστικιστικές" της εμπειρίες και το ενδιαφέρον της για τον εσωτερισμό και τον αποκρυφισμό, η ποιήτρια θα δημιουργήσει μια ολότελα δική της, προσωπική κατασκευή. Το βιβλίο...

Στο βιβλίο της για τις δυνάμεις και τα όρια της ψυχανάλυσης, η Τζούλια Κρίστεβα επικεντρώνεται σε ένα άκρως ενδιαφέρον δίλημμα. Ο Φρόυντ και η ψυχανάλυση μας δίδαξαν ότι η εξέγερση είναι αυτή που εγγυάται την ανεξαρτησία μας και τις δημιουργικές ικανότητές μας. Παρόλα αυτά, στη σύγχρονη κουλτούρα της "διασκέδασης", μπορεί κανείς να μιλάει για εξέγερση; Είναι εφικτή η διαμόρφωση και η αποδοχή μιας αντικουλτούρας; Και για ποιον, και εναντίον ποίου και με ποια μορφή; Η συγγραφέας, επίσης, ερμηνεύει τις προόδους και τα αδιέξοδα της κουλτούρας της εξέγερσης μέσα από την εμπει...

Ο δρόμος που οδηγεί από τη φαντασία στην πραγματικότητα είναι ο δρόμος της τέχνης. Ο καλλιτέχνης είναι κάποιος που ωθείται από εξαιρετικά ισχυρές ορμικές ανάγκες· ποθεί την απόκτηση τιμών, δόξας, δύναμης, πλούτου, φήμης και αγάπης από τις γυναίκες, αλλά του λείπουν τα μέσα για να τα ικανοποιήσει. Έτσι, όπως κάθε άλλος με ανικανοποίητους πόθους, απομακρύνεται από την πραγματικότητα και μεταφέρει το ενδιαφέρον και τη λίμπιντό του στις επιθυμίες των φαντασιώσεών του. [...] Ένας αληθινός καλλιτέχνης γνωρίζει πώς να επεξεργάζεται τις ονειροπολήσεις του, έτσι ώστε χάνουν τα π...

"Δυο σκηνές από τον Σαίξπηρ, μία χαρούμενη και μία τραγική, μου έδωσαν τελευταία την ευκαιρία να θέσω ένα μικρό πρόβλημα και να βρω τη λύση του. " Η χαρούμενη σκηνή είναι η εκλογή του μνηστήρα ανάμεσα σε τρία μικρά κουτιά στον "Εμπορο της Βενετίας". Η όμορφη και συνετή Πόρσια δεσμεύεται από την επιθυμία του πατέρα της να πάρει για άντρα της μεταξύ των υποφηφίων εκείνον ο οποίος θα διαλέξει το σωστό κουτί από τα τρία που θα του παρουσιαστούν. Τα τρία κουτιά είναι από χρυσάφι, από ασήμι κι από μολύβι- το σωστό είναι αυτό που έχει κρυμμένο μέσα το πορτρέτο της. Οι δύο υποφή...

Η καλλιτεχνική δημιουργία και η τέχνη παραμένουν αινιγματικές περιοχές σε ό,τι αφορά τις ψυχικές διαστάσεις. Ποιες είναι οι εμπλεκόμενες ψυχικές διεργασίες στον δημιουργό, η κατάληξη των οποίων είναι το έργο τέχνης; Τι συμβαίνει στην περίπτωση του αριστουργήματος, όπου το βίωμα του αποδέκτη του έργου Τέχνης αγγίζει τα όρια μιας εκστατικού τύπου εμπειρίας, πώς ο δημιουργός επιτυγχάνει ένα τέτοιο αποτέλεσμα που τροποποιεί την ίδια την ύπαρξη; Η παρούσα μελέτη επιχειρεί να αρθρώσει απαντήσεις με ενδιάμεσο υλικό το συγκλονιστικό καβαφικό έργο, το οποίο προσεγγίζεται διαθέτο...

Η προσέγγιση της Βιβής Θεοδοσάτου θυμίζει ακριβώς αυτή την "αγνή" ματιά του ψυχαναλυτικού πληροφορημένου αναγνώστη, που βήμα με βήμα αναγνωρίζει κάτω από τα λεγόμενα και γραφόμενα τις υπόγειες δυνάμεις που διατρέχουν το δημιουργό κατά τη διάρκεια της δουλειάς του. Όσο και αν φαίνεται κάπως δύσκολο, η Βιβή Θεοδοσάτου κατάφερε να διατρέξει με σεβασμό το σύνολο έργο του γνωστού λογοτέχνη, όπως άλλωστε το έκανε και για το έργο της Ρέας Γαλανάκη, Γιώργου Χειμωνά, Γεωργίου Βιζυηνού και Μαργαρίτας Καραπάνου... Η δύναμη της ματιάς της και η ήρεμη προσέγγιση, χωρίς ιδεοληπτικούς προ...

Περιεχόμενα: Ασελήνοις νυξί Γ. Βιζυηνός Το φάσμα της παντοδυναμίας του θήλεος Μ. Καραπάνου Η μυθο-ποιητική λειτουργία του πάθους Γ. Χειμωνάς Aπό τον ενικό στον πληθυντικό ή η απουσία δυϊκού Βιβλιογραφία

- Δον Κιχώτης - Άμλετ - Φάουστ (Α΄ Μέρος) - Φάουστ (Β΄ Μέρος) Ο ιδιοφυής και πρωτοπόρος συγγραφέας των βιβλίων "Εκείνος-Εκείνη", "Εμείς" και "Αγκαλιά με την Ουράνια Γυναίκα", Ρόμπερτ Τζόνσον, με αφορμή τρεις διαχρονικούς ήρωες της κλασσικής λογοτεχνίας -τον Δον Κιχώτη, τον Άμλετ και τον Φάουστ-, σκιαγραφεί σαφώς τρία συγκεκριμένα στάδια εξέλιξης της ανδρικής συνειδητότητας μέσα από τα οποία περνά η αληθινή πορεία ωρίμανσης, με τελικό στόχο τήν κατάκτηση της ολοκλήρωσης και της αρμονίας.