Λογοτεχνία - Ερμηνεία και κριτική

Το μυθιστόρημα και οι προϋποθέσεις του

Νήσος (2018)

"Η ανά χείρας μελέτη εστιάζει στις μεταβαλλόμενες δομές της σκέψης στη μυθοπλασία. Η έννοια της μίμησης και οι μετασχηματισμοί τους οποίους υπέστη από εποχή σε εποχή προκάλεσαν την ιδέα πως αυτές οι αλλαγές εδράζονταν στις σταθερές δομές της γλώσσας και της εμπειρίας. Έτσι μολονότι οι περιγραφές του αντικειμένου της μίμησης άλλαζαν, καθώς κάθε εποχή κατασκεύαζε το δικό της μοντέλο του κόσμου, η αφήγηση πάντοτε προϋπέθετε τη δομή ενός κόσμου. Οι σκέψεις αυτές με οδήγησαν στο να δοκιμάσω μια νέα μέθοδο στο πλαίσιο της ιστορικής προσέγγισης της μυθοπλασίας. Με βάση την υπόθεση...

Το μοντέρνο μυθιστόρημα

Εκδόσεις Καστανιώτη (1997)

Το κόκκινο της φωτιάς

Γαβριηλίδης (2016)

Το δοκίμιο αυτό ανοίγεται από την Αισθητική της πρόσληψης σε μια Ποιητική της συγγραφής που η καταγωγική ρίζα της εντοπίζεται στην "Ποιητική" του Αριστοτέλη, στο "Περί Ύψους" του Λογγίνου και στις στοχαστικές μεταστοιχειώσεις τους μέσα στη σύγχρονη σκέψη. Αντιμέτωπη με βασικά θέματα που αφορούν τη λογοτεχνία, όπως ελευθερία, λόγος, δομή, μορφή, νόημα, αισθητικά κριτήρια-αξίες, αισθητική αγωγή, η συγγραφέας συζητά τη σχέση του έντεχνου πεζού λόγου με την ιστορία και τη φιλοσοφία, του πραγματικού με το κείμενο, της τέχνης με την τεχνική, της γραφής με τη συγγραφή. Ανοίγει έτσ...

Το κείμενο και ο σωσίας του

Ψυχογιός (2003)

Γιατί το κείμενο και γιατί ο σωσίας του; Ιδού ένα ερώτημα που η απάντησή του συμπλέκει δύο περιοχές οι οποίες, αν και φαινομενικά ασύμβατες, εντούτοις τέμνονται εντός των ορίων της κειμενικότητας, παροχετεύοντας το κείμενο στη λειτουργία της ανάγνωσής του, ενώ ταυτοχρόνως αποκαλύπτει τον αναγνώστη ως ιδρυτικό όρο του κειμένου. Ο αναγνώστης αναδύεται ως σωσίας του κειμένου σε μια διαδικασία αλλεπάλληλων συμπλοκών, η οποία τελικά οδηγεί όχι στο συμπληρωματικό πεπρωμένο μόνον, αλλά στο πεπρωμένο του σωσία, ο οποίος συγκροτεί το κατοπτρικό ομοίωμα του κειμένου, και μέσα από την...

Το διήγημα

Ερμής (1988)

Περιέχονται τα κείμενα: Γενικός πρόλογος 1. Προβλήματα προσδιορισμού - Κριτική παραμέληση - Πολύμορφη ποικιλία - Πότε μια ιστορία δεν είναι ιστορία; - Πόσο μάκρος έχει η συντομία; - Μεταφραστικοί όροι 2. Η ανάπτυξη ενός είδους - Από το αρχαίο στο σύγχρονο - Η ρομαντική ώθηση 3. Δευτερεύοντα σχήματα - Σκιαγραφία - Απίθανη ιστορία (Yarn) - Maerchen - Παραβολή και μύθος - Μικτές τεχνοτροπίες 4. Επέκταση της συντομίας - Νουβέλα - Κύκλος - Ποικιλία σε κοινό πλαίσιο 5. Ουσιώδεις ιδιότητες; - "Ενιαία εντύπωση" - "Στιγμή κρίσης" - "Συμμετρία σχεδ...

Το γράμμα και το πνεύμα

Εκδόσεις Παπαζήση (2004)

Στο μικρό αυτό τόμο συγκεντρώνονται δεκαεφτά μικρά δοκίμια, που δημοσιεύτηκαν, με μιαν εξαίρεση, ως "φιλολογικές επιφυλλίδες" στη μεγαλύτερη κυριακάτικη εφημερίδα σε διάστημα τριών ετών (1999-2002). Ο πρώτος λόγος της συγκεντρωτικής αυτής επανέκδοσης των "φιλολογικών" αυτών μικρογραφιών είναι, αυτονόητα, η διάσωσή τους από τη λήθη, στην οποία θα τις καταδίκαζε, άδικα πιστεύω, η εφήμερη παρουσία τους σ' ένα, έστω και το σοβαρότερο, έντυπο δημοσιογραφικό μέσο. Ο δεύτερος όμως και ουσιαστικότερος λόγος είναι το γεγονός ότι τα σχετικά σύντομα αυτά κριτικά κείμενα έχουν τη μορ...

Το γλωσσικό κουτί

Εκδόσεις Καστανιώτη (2006)

Το "Γλωσσικό κουτί" προσκαλεί σε μια συνάντηση για να συζητήσουμε τα προβλήματα της γραφής. Είναι, με άλλα λόγια, ένας "κοινός τόπος", ένα σχήμα σύμφωνα με το οποίο τοποθετούνται τα επί μέρους ερωτήματα που αφορούν στο λογοτεχνικό έργο, στον συγγραφέα και στην εργασία του. Μέσα στο "Γλωσσικό κουτί" υπάρχει ένα πολυσθενές δοκίμιο που ισορροπεί ανάμεσα στην κριτική και στη συγγραφική θεωρία, χωρίς να συντάσσεται πλήρως με καμία πλευρά. Δεν προσεγγίζει τα λογοτεχνικά κείμενα "από έξω", ούτε όμως μυθολογεί τη γραφή αποκαλύπτοντας μια εσωτερική μυστικιστική διεργασία. Το "Γλωσ...

Το βλέμμα του Ορφέα

Σοκόλη (2007)

Ένα συλλογικό έργο μιας πλειάδας καταξιωμένων συγγραφέων και πανεπιστημιακών με αντικείμενό του τους θεμελιώδεις μύθους της Ευρώπης, το ρόλο και την αξιοποίησή τους στο χώρο της λογοτεχνίας, της δραματουργίας, της όπερας και του κινηματογράφου. Πιο συγκεκριμένα, στον παρόντα τόμο οι συγγραφείς εξετάζουν συγχρονικά και διαχρονικά τον μύθο του Ορφέα και της Ευρυδίκης, το Γκράαλ, τον Ρωμαίο και την Ιουλιέτα, τον Δον Κιχώτη, τον Φάουστ, τον Δον Ζουάν, τον Καζανόβα, καθώς και την Ιταλία ιδωμένη μέσα από τα μάτια των κατά καιρούς περιηγητών αλλά και του Σταντάλ και του Γκαίτε...

Το βιβλίο και ο χρόνος 1979-1991

Εκδόσεις Καστανιώτη (2004)

Το βιβλίο και ο χρόνος 1979-1991

Εκδόσεις Καστανιώτη (2004)

Το βιβλίο για τα βιβλία

Οξύ (2010)

Λίγους μήνες αφότου διαβάσουμε ένα βιβλίο, δεν θυμόμαστε σχεδόν τίποτε γύρω από αυτό -ίσως ούτε καν τον τίτλο. Εκείνο που θυμόμαστε για καιρό κατόπιν, είναι αν περάσαμε καλά διαβάζοντάς το. Στην ουσία, όποτε προτρέπουμε κάποιον να αγοράσει ένα βιβλίο που διαβάσαμε, υπενθυμίζουμε στον εαυτό μας ότι εμείς χαρήκαμε τη συντροφιά του, για όσο διάστημα κράτησε -και νιώσαμε μια μικρή απώλεια όταν η ανάγνωσή του ολοκληρώθηκε. Το απολαύσαμε. Με μπούσουλα την απόλαυση, χωρίς προκρούστειες προκαταλήψεις, ο Πέτρος Τατσόπουλος κολυμπάει στο ανοιχτό πέλαγος της ανάγνωσης, ανάμεσα σε κ...

Το βασίλειο της Ευγένας

Αλεξάνδρεια (2005)

Ένας χάρτης κειμένων που απλώνεται γεωγραφικά από τη Γαλλία και τη Γερμανία μέχρι την Ιταλία και την Ελλάδα, εκτείνεται χρονικά από τους ύστερους μεσαιωνικούς χρόνους μέχρι την εποχή του Μπαρόκ, του Μοντερνισμού και τη σύγχρονη εποχή (τέλη του 20ού αιώνα) και περιλαμβάνει αρκετά λογοτεχνικά είδη της ευρωπαϊκής γραμματείας: λαϊκό παραμύθι της προφορικής παράδοσης (Ελλάδα), παραμύθι λογοτεχνικά επεξεργασμένο (Ιταλία, Γαλλία, Γερμανία), συμβολιστικό δράμα (Γαλλία), συναξαριακή αφήγηση (Ελλάδα), δραματικά κείμενα λαϊκών-θρησκευτικών παραστάσεων (Γαλλία, Ιταλία), έμμετρο μυθιστ...

Το αλωνάκι της ανάγνωσης

Επτάλοφος (2016)

Τι είναι μια ανθρωπιστική κριτική;

Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης (2014)

"Το δοκίμιο "Τι είναι μια ανθρωπιστική κριτική;" είναι η εναρκτήρια ομιλία του Έιμπραμς στο συμπόσιο με τίτλο The Emperor Redressed: Critiquing Critical Theory (Ο αυτοκράτορας ντυμένος ξανά: Κριτική της κριτικής θεωρίας), που έγινε το 1992 στο Πανεπιστήμιο της Αλαμπάμα. Στο συμπόσιο έλαβαν μέρος διακεκριμένοι κριτικοί της λογοτεχνίας, φιλόσοφοι και μελετητές, όπως ο Τζων Σέαρλ, ο Ιχάμπ Χασάν, ο Ντέβιντ Λέμαν, ο Ρίτσαρντ Λέβιν κ.ά. Θέμα (και προφανής στόχος) του συμποσίου ήταν ο "ενδελεχής έλεγχος" των μεταστρουκτουραλιστικών, ριζοσπαστικών θεωριών, μεταξύ των οποίων εξέχουσ...

Τι είναι η λογοτεχνία;

Μεταίχμιο (2006)

Γραφή και ανάγνωση είναι οι δύο όψεις του ίδιου ιστορικού συμβεβηκότος, και η ελευθερία στην οποία ο συγγραφέας μας καλεί δεν είναι απλώς η αφηρημένη συνείδηση του να είναι κανείς ελεύθερος. Για να μιλήσουμε καθαρά, η ελευθερία δεν είναι, η ελευθερία κατακτιέται σε κάθε ιστορική περίσταση. Κάθε βιβλίο προτείνει μια συγκεκριμένη ελευθερία με βάση μια ιδιαίτερη αποξένωση... Κι επειδή οι ελευθερίες του συγγραφέα και του αναγνώστη αλληλοαναζητούνται και αλληλοεπενεργούν διαμέσου του κόσμου, μπορεί εξίσου καλά να ισχυριστεί κανείς πως, όταν ο συγγραφέας επιλέγει μια ορισμένη έκφ...

Τι γίνονται οι λέξεις όταν μεγαλώνουν

Ελληνικά Γράμματα (2008)

[...] Δημοσιευμένα την τελευταία εξαετία, στην πλειοψηφία τους στην εφημερία "Metro", αλλά και στην "Ελευθεροτυπία", την "Καθημερινή", το "Δίφωνο" ή αλλού, γραμμένα κάτω από το πιεστικό βάρος της ύλης που κλείνει και τον αυστηρά περιορισμένο αριθμό των λέξεων που απαιτούνται, προσπαθούν να βάλουν λίγο το κεφάλι τους έξω απ' το νερό, να μουρμουρίσουν απόψεις και λόγια που διαρκούν μια μόνο στιγμή ή αντέχουν στο χρόνο: Σα φωτογραφίες που αποδεικνύουν απλώς ότι μεγαλώσαμε. Κείμενα χρόνια. Ερείπια. Που σουλατσάρουν σε βιβλία, σε πρόσωπα, σε καλοκαίρια, σε γεγονότα της προσωπικ...

Τζαίημς Τζόυς, Βιρτζίνια Γουλφ, Γιώργος Χειμωνάς: Ψηλαφώντας τη νεωτερικότητα

Δρόμων (2016)

Σ' αυτό το βιβλίο συστεγάζονται δύο κορυφαίες μορφές του αγγλικού μοντερνισμού, και ειδικότερα του "ρεύματος της συνείδησης": Η Αγγλίδα συγγραφέας Βιρτζίνια Γουλφ με τους ανεπαίσθητους φευγαλέους τόνους της καθημερινότητας, η Βιρτζίνια Γουλφ που αποθεώνει τον μέσο αναγνώστη (common reader), η ιδεαλίστρια και φεμινίστρια Γουλφ που ξεπέρασε τον άρρωστο ψυχισμό της μέσα από την λογοτεχνία και την αγάπη της για τη ζωή. Επίσης, ο Ιρλανδός μοντερνιστής Τζαίημς Τζόυς, ζυμωμένος με τις ιδέες του ιησουίτικου καθολικισμού, ο ιδεαλιστής, αριστοτελιστής, βωμολόχος, εικονοκλάστης...

Τέχνη και αισθητική της λογοτεχνίας

Δρόμων (2003)

Οι σελίδες αυτού του βιβλίου αποτελούν προσπάθεια προσέγγισης του ανθρώπου απ' το φωτεινό χώρο της τέχνης και της αισθητικής της λογοτεχνίας. Ένα βιβλίο ανοιχτών οριζόντων το οποίο αναζητεί τον οικουμενικό χαρακτήρα της ανθρώπινης φύσης, αίρεται πάνω από υπηκοότητες και τοπικότητες και γίνεται βλέμμα που εισβάλλει στο βάθος του αναγνώστη, όχι για να τον υποβάλει ή να τον πείσει, αλλά για να συναντηθεί με αυτόν σε έναν κόσμο πνευματικής ανάτασης... Η λογοτεχνική δημιουργία αυτοαποκαλύπτεται ως ακατάπαυστη αναζήτηση του κάλλους και αποτελεί τη μαρτυρία η οποία φωτίζει τις ε...

Τετράδια κριτικής

Βιβλιοπωλείον της Εστίας (1983)
Συνολικά Βιβλία 313
243.186 Βιβλία
122.585 Συντελεστές
4.631 Εκδότες
Με την υποστήριξη του ΒιβλιοNet και του Εθνικού Κέντρου Βιβλίου