Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Είναι αρκετά γνωστό, έστω και αν χρειάζεται να επαναλαμβάνεται, ότι τα περισσότερα προβλήματα παρουσιάζονται στη μελέτη του παρόντος, τόσο της γενικής ιστορίας -πολιτικών συγκρούσεων, κοινωνικών και οικονομικών ανακατατάξεων, ιδεολογικών αντιθέσεων, θρησκευτικών πεποιθήσεων- όσο φυσικά και της τέχνης -των μορφών και των κατευθύνσεων, των πειραματισμών και των προσανατολισμών της. Ειδικά στην ιστορία της τέχνης, παράλληλα με τα γενικά αντιμετωπίζουμε και μια σειρά ειδικά προβλήματα, διαφορετικά από αυτά που αναφέρονται στο παρελθόν της. Γιατί, για την τέχνη του παρόντος, παρ...

[...] Έξι συμπληρωματικά δοκίμια και μια εμπλουτισμένη βιβλιογραφία περιλαμβάνονται στη δεύτερη έκδοση του έργου, η οποία δημοσιεύτηκε το 1980 και αποτελεί τη βάση για την παρούσα έκδοση. Τα δοκίμια αυτά εξετάζουν κριτικά την αποκαλούμενη "θεσμική θεωρία της τέχνης", τον αισθητικό ρόλο που ενδέχεται να παίζουν τα κριτήρια ταυτότητας για τα έργα τέχνης, τη λειτουργία της κριτικής δραστηριότητας, της αναπαράστασης και της διά των αισθήσεων αντίληψης, καθώς και ένα ζήτημα το οποίο είχε σκοπίμως παραλειφθεί από την πρώτη έκδοση: τη φύση της αισθητικής αξίας. Επιπροσθέτως, κα...

[...] Στο πρώτο μέρος του βιβλίου, θα περιγράψουμε τους δύο αντικρουόμενους κόσμους, τον μοντέρνο και τον σύγχρονο, και θα αναφερθούμε στους μηχανισμούς παραγωγής και διάθεσης (περιγραφή των συστημάτων τους). Στο δεύτερο μέρος, θα καταπιαστούμε με την ανάλυση των καλλιτεχνικών ρευμάτων που δημιούργησαν ή προανήγγειλαν τις νέες συνθήκες στην τέχνη. Θα αναλύσουμε αυτούς που θεωρούνται "καινοτόμοι", τα συνθήματα και τους κανόνες, τα θεαματικά γεγονότα ή τις φευγαλέες εμπνεύσεις που άνοιξαν το δρόμο για έναν καινούργιο τρόπο αντίληψης της σχέσης της τέχνης και του κοινού, καθώς...

Συνηφασμένο με το μηδέν που προηγείται της Γένεσης του κόσμου, το μαύρο λαμβάνει ενίοτε μια υποτιμητική χροιά. Εντούτοις, κατά την περίοδο της ιταλικής Αναγέννησης, όταν πρίγκιπες το υιοθετούν φορώντας μαύρα πολύτιμα ενδύματα, το μαύρο αστράφτει. Από πολύ νωρίς, το χρώμα αυτό βάζει σε δοκιμασία τη ζωγραφική και τη χαρακτική. Ορισμένοι ζωγράφοι υποκύπτουν στις πολλαπλές πτυχές της σαγήνης του: Ο Βελάσκεθ, ο Ρέμπραντ, ο Γκόγια, ο Μανέ, ο Μαλέβιτς, ο Ματίς, ο Μισώ και, ασφαλώς, ο Σουλάζ... Στη λογοτεχνία, στις αρχές του 19ου αιώνα, οι Ρομαντικοί, αφού έχουν τιμήσει δεόντως...

"Η προέλευση του έργου τέχνης" ("Der Ursprung des Kunstwerkes", 1950) είναι το κείμενο που περιέχει τις κύριες αντιλήψεις του Martin Heidegger σχετικά με τη φιλοσοφία της τέχνης. Εδώ διατυπώνεται η άποψη ότι μέσα στο καλλιτέχνημα αποκαλύπτεται η αλήθεια, και άρα η τέχνη δεν έχει να κάνει κυρίως με το ωραίο και την ομορφιά. Διατυπώνεται επίσης η πεποίθηση ότι «κάθε τέχνη είναι κατ' ουσίαν ποίηση»· αυτό δεν μειώνει τα άλλα είδη τέχνης, π.χ. τη μουσική, την αρχιτεκτονική ή τη γλυπτική, αλλά αντίθετα αναδείχνει το βαθύτερο νόημά τους. Συνάμα ο Χάιντεγγερ βρίσκει ευκαιρία να κρ...

"Η προέλευση του έργου τέχνης" ("Der Ursprung des Kunstwerkes", 1950) είναι το κείμενο που περιέχει τις κύριες αντιλήψεις του Martin Heidegger σχετικά με τη φιλοσοφία της τέχνης. Εδώ διατυπώνεται η άποψη ότι μέσα στο καλλιτέχνημα αποκαλύπτεται η αλήθεια, και άρα η τέχνη δεν έχει να κάνει κυρίως με το ωραίο και την ομορφιά. Διατυπώνεται επίσης η πεποίθηση ότι «κάθε τέχνη είναι κατ' ουσίαν ποίηση»· αυτό δεν μειώνει τα άλλα είδη τέχνης, π.χ. τη μουσική, την αρχιτεκτονική ή τη γλυπτική, αλλά αντίθετα αναδείχνει το βαθύτερο νόημά τους. Συνάμα ο Χάιντεγγερ βρίσκει ευκαιρία να κρι...

[...] H έκθεση αναπτύσσεται με βάση την αρχή της "καλής γειτονίας" κατά τον Warburg. Εστιάζοντας τόσο σε μεμονωμένους καλλιτέχνες όσο και σε θεματικά σύνολα (βασικούς τόπους και δομές, όπως το αγγείο-γυναίκα, ο ταύρος, το δικτυωτό, η σπείρα, το θραύσμα, η επιπεδότητα, η απλότητα της μορφής και η διαδικασία αποτύπωσης), η έκθεση αποπειράται να δημιουργήσει ομοιογενή σύνολα που μιλούν από μόνα τους. Επιπλέον, με δεδομένη την ιδιαίτερη σημασία που έχει η "παρουσίαση" -τόσο στους πρώιμους πολιτισμούς όσο και στην σύγχρονη τέχνη- επιζητεί να παρουσιάσει τον δικό της τρόπο έκθεσ...

Στο ανά χείρας κείμενό του για την μοντέρνα τέχνη και τη φιλοσοφία της, ο Hulme ρητά ομολογεί ότι ακολουθεί τις αρχές του Wilhelm Worringer σχετικά με την αναπαράσταση στις αρχαιοελληνικές, αναγεννησιακές και αρχαϊκές μορφές τέχνης, ενώ η Μπερξονική του προοπτική φαίνεται καθαρά στον χαρακτηρισμό των δύο πρώτων μορφών τέχνης ως ζωικών, χρησιμοποιώντας εμφανώς την αντίστοιχη Μπερξονική ορολογία ζωική ορμή (elan vital), πανζωικότητα (panvitalismus) κ.λπ. Ως προς την αδιάσπαστη ενότητα της τέχνης και της φιλοσοφικής κοσμοθεώρησης κάθε εποχής, ο Hulme είναι κατηγορηματικός. Η τ...

O Borges, χρησιμοποιώντας ένα μύθο που έμεινε στην ιστορία, απέδειξε ότι δύο πανομοιότυπα κείμενα μπορούν να αποτελέσουν δύο διαφορετικά, αν όχι αντιθετικά, λογοτεχνικά έργα. Στο συγκεκριμένο βιβλίο, ο Arthur C. Danto επεκτείνει στο σύνολο των καλλιτεχνικών πρακτικών το ερώτημα που προκύπτει από μία τέτοια "διανοητική εμπειρία": Tο ίδιο αντικείμενο μπορεί να είναι ταυτόχρονα μια κοινότοπη ρόδα ποδηλάτου αλλά και ένα έργο τέχνης (ο "Τροχός ποδηλάτου" του Marcel Duchamp), το οποίο εκτιμάται ακριβά στο χρηματιστήριο των αισθητικών αξιών που ονομάζεται "κόσμος της τέχνης"; Μία...

Όταν ο Βιντσέντζο Περούτζα έκλεψε τη Μόνα Λίζα από το Λούβρο το 1911, χιλιάδες άνθρωποι έσπευσαν να δουν το χώρο τον οποίο καταλάμβανε κάποτε ο πίνακας του Ντα Βίντσι. Τι ήταν αυτό που έσπρωχνε τα πλήθη να καρφώνουν το βλέμμα τους στον άδειο τοίχο που είχε αφήσει πίσω του ο εξαφανισμένος πίνακας; Άλλωστε, πολλοί από αυτούς δεν τον είχαν δει ποτέ. Τέτοια φαινόμενα, όπως υποστηρίζει ο ψυχαναλυτής και συγγραφέας Darian Leader, μας επιτρέπουν να διακρίνουμε στη σχέση μας με τις εικαστικές τέχνες, και την εικόνα γενικότερα, μια έκφραση της ανθρώπινης επιθυμίας: κάποιος αναζητά...

To αντικείμενο της έρευνας αυτής είναι η ανάλυση και η κριτική των αλληλεπιδράσεων ανάμεσα στη γαλλική και στην ελληνική κουλτούρα κατά την περίοδο 1950-1970, μια εικοσαετία μεγάλης σημασίας από κοινωνικο-ιστορική άποψη, καθώς επίσης και από την άποψη της κίνησης των ιδεών τόσο στη Γαλλία όσο και στην Ελλάδα. Επιχειρείται η συγκριτική μελέτη της γαλλικής και της ελληνικής πραγματικότητας κατά τη μεταβατική περίοδο μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, η οποία οδήγησε στην οικονομικο-πολιτισμική άνθηση των "τριάντα ένδοξων χρόνων" στη Γαλλία: από το 1945-1975. Ένα τέτοιο θέμα παρουσ...

[...] Η "Ιστορία της Τέχνης" είναι ένα αυτόνομο γνωστικό αντικείμενο με τις δικές του μεθόδους, τη δική του ιστορία, αλλά και δικά του έργα που αποτελούν και το θέμα της έρευνας του. Όπως η ιστορία της επιστήμης, της λογοτεχνίας ή της μουσικής, η ιστορία της τέχνης είναι ταυτόχρονα κλάδος της γενικής ιστορίας και της ιστορίας του πολιτισμού. Ως γνωστικό αντικείμενο διαμορφώθηκε κυρίως από την εποχή της Αναγέννησης, μέσω διαφόρων φιλοσοφικών σχολών προσπαθώντας να χαράξει τα δικά της όρια: σε σχέση με την αρχαιολογία, την οικονομική ή κοινωνική ιστορία, την ιστορία των γεγον...

"...Η ρήξη που επήλθε στη δεκαετία του 1960 και η οποία έχει καταχωρισθεί ως απομάκρυνση από τον μοντερνισμό φαίνεται να επηρεάζει αλλά και να ευνοεί ιδιαίτερα τους 'Ελληνες καλλιτέχνες που έζησαν και έδρασαν στο Παρίσι στις δεκαετίες του 1960 και 1970. Η χρήση διαφόρων μέσων έκφρασης και υλικών επιτρέπει στους Δημήτρη Αληθεινό, Δανιήλ, Θόδωρο (Παπαδημητρίου), Βαλέριο Καλούτση, Βλάση Κανιάρη, Γιώργο Καραχάλιο, Νίκο Κεσσανλή, Ιάσονα Μολφέση, Γιάννη Μπουτέα, Κωνσταντίνο Ξενάκη, Ναυσικά Πάστρα, Παύλο, Χρύσα Ρωμανού, Τάκη, Γιώργο Τοΰγια, Γιώργο Τουζένη, Φιλόλαο, ΚώσταΤσόκλη να...

Ο William Blake (1757-1827), ποιητής, ζωγράφος, χαράκτης και "προφήτης", έζησε μάλλον αγνοημένος στην εποχή του. Από την αρχή όμως του 20ού αιώνα αναγνωρίστηκε ως ένας από τους σημαντικότερους ρομαντικούς ποιητές. Αντίθετα, το εικαστικό του έργο εξακολουθεί να φέρνει σε αμηχανία τους ιστορικούς της τέχνης, αντιστεκόμενο σε συγκρίσεις με τα έργα συγκαιρινών του ομοτέχνων και σε στυλιστικές κατηγοριοποιήσεις. Εκκινώντας από αυτή τη διαπίστωση, η παρούσα μελέτη επιχειρεί να κατανοήσει και να αποτιμήσει την εικαστική πρακτική του Blake όχι μόνο μέσω της μορφολογικής ανάλυσης τω...

Με σημείο (=βιβλίο) εκκίνησης το "Κεκλεισμένων των Θυρών" του Ζαν Πωλ Σαρτρ και την περίφημη φράση του "Η Κόλαση είναι οι άλλοι", μεθοδολογικό εργαλείο τη βιωματική ανάγνωση έργων τέχνης και ερμηνευτικό πλαίσιο την Καινή Διαθήκη και τη δαντική Κόλαση, επιχειρείται μια ιστορική προσέγγιση του Κάτω Κόσμου όπως τον αντιλαμβάνεται ο δυτικός άνθρωπος, από την Πρώιμη Αναγέννηση ως το τέλος του 20ου αιώνα. Οδηγός του ταξιδιού ο Δάντης· η Κόλαση ζωντανεύει μέσα από το έργο του, και τις γκραβούρες του Γκυστάβ Ντορέ. Στη συνέχεια, θραύσματα του οράματός του αναζητούνται σε χαρακτη...

Ο Giorgio de Chirico, ένας από τους προπάτορες του μοντερνισμού, ο "Μεγάλος Βολιώτης" όπως τον αποκαλεί ο Νίκος Εγγονόπουλος, αποτελεί μια από τις σημαντικότερες μα και πιο αινιγματικές μορφές της τέχνης της εποχής μας. Γεννημένος στο Βόλο, μεγαλωμένος στην Ελλάδα, τη Γερμανία, τη Γαλλία και την Ιταλία κατόρθωσε να συγκεράσει στο έργο του πλήθος διαφορετικών παραδόσεων και, κυρίως, να προτείνει ένα νέο οπτικό κώδικα προσέγγισης του σύγχρονου κόσμου. Δημιουργός της "μεταφυσικής ζωγραφικής" στα χρόνια του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου και μέντορας των σουρεαλιστών, "αποκήρυξε" στ...

Στην παρούσα έκδοση περιλαμβάνονται μελέτες που εστιάζουν στην επαναστατική διάσταση, στην ευρύτερη έννοια του όρου, του σουρρεαλιστικού κινήματος στην τέχνη, στην λογοτεχνία, αλλά και στην ίδια την κοινωνική ζωή. Οι δύο πρώτες μελέτες αναφέρονται κυρίως στο νόημα του σουρρεαλιστικού κινήματος και στην επαναστατική του διάσταση, "αυτή καθ' εαυτή", σε πολλά επίπεδα και με ποικίλες εκδοχές. Η πρώτη από αυτές αποτελεί εκτεταμένη ανάπτυξη και εμπλουτισμό της δεύτερης, που είχε στηριχθεί σε σχετική επιστημονική μου ανακοίνωση που έγινε στο ειδικό Επετειακό Αφιέρωμα για τα 80...

Σαρλ Πιερ Μπωντλαίρ. Ένας από τους σημαντικότερους ποιητές όλων των εποχών και "πατέρας" του καλλιτεχνικού ρεύματος της Παρακμής. Πνεύμα ανήσυχο και πολυγραφότατο, διατύπωσε αισθητικές αντιλήψεις για την Τέχνη, ξεφεύγοντας από τη ρομαντική τάση που μέχρι τότε επικρατούσε. Κάπως έτσι, διαμόρφωσε τις προϋποθέσεις για την υποκειμενική αντίληψη, η οποία επρόκειτο να αναπτυχθεί και να κυριαρχήσει στον αιώνα που ακολούθησε. Το βιβλίο αυτό αποτελεί μια σε βάθος μελέτη πάνω στις απόψεις του μεγάλου λογοτέχνη για το σύνολο των Τεχνών, και ιδιαίτερα στην ανθρώπινη ανάγκη για ομορφ...