Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Το βιβλίο επιχειρεί να συνεισφέρει στη συζήτηση πάνω στα πολιτικά διακυβεύματα της σύγχρονης τέχνης μια κριτική και θεωρητικά εναργή οπτική γωνία και να αναδείξει ρηξικέλευθες καλλιτεχνικές πρακτικές που συνομιλούν δυναμικά με τη σύγχρονη θεωρία. Ο αναγνώστης έρχεται σε επαφή με σημαντικούς τόπους της σύγχρονης σκέψης και συναντά κριτικούς στοχαστές που επιχειρούν να μιλήσουν πολιτικά για την τέχνη, σε μια εποχή που ο μεταπολιτικός κυνισμός και η συναινετική λογική επιδρούν καταλυτικά στο πεδίο της κουλτούρας. Η σχέση των καλλιτεχνικών πρακτικών με τη δημόσια σφαίρα και την...

Στην περίπτωση του Δανιήλ τα πολλά λόγια περιττεύουν. Σχεδόν πενήντα χρόνια δόκιμου έργου και σταθερής πορείας μας φέρνουν αντιμέτωπους αντικειμενικά πλέον με μια από τις πιο καθαρές και συνεπείς καλλιτεχνικές θέσεις στη νεοελληνική ιστορία της τέχνης. Εγκατεστημένος στο Παρίσι από τα μέσα της δεκαετίας του πενήντα, ο Δανιήλ συνεχίζει διακριτικά αλλά επίμονα μιαν ενιαία και συγκροτημένη πράξη κι έργο που αφορούν κύρια τη ζωγραφική, την ιστορία της, την πρακτική της και τη θεωρία. Μαθητής του Παρθένη στην Α.Σ.K.Τ. και στη συνέχεια του Σεβερίνι στην παρισινή Beaux Arts, ο Δαν...

Ο Καστοριάδης είχε θέσει με ιδιαίτερη δριμύτητα το θέμα του νοήματος αλλά και του μέλλοντος της καλλιτεχνικής δημιουργίας πολύ προτού ξεσπάσει η διαμάχη για "την κρίση της σύγχρονης τέχνης". Η διάγνωσή του ήταν ζοφερή. Η παρούσα κατάρρευση της καλλιτεχνικής δημιουργίας είχε βαριές επιπτώσεις τόσο για το παρελθόν όσο και για το μέλλον. Για το παρελθόν, καθόσον "εκεί όπου δεν υπάρχει παρόν δεν υπάρχει ούτε και παρελθόν". Για το μέλλον, καθόσον "η ζωντανή μνήμη του παρελθόντος και ο σχεδιασμός ενός εκτιμημένου μέλλοντος εξαφανίζονται ταυτόχρονα". Δυστυχώς, στο τελευταίο τέταρτ...

Ο συλλογικός αυτός τόμος, που είναι αφιερωμένος στη μνήμη του αρχιτέκτονα και θεωρητικού της τέχνης Παναγιώτη Μιχελή και της ζωγράφου Έφης Μιχελή, περιλαμβάνει δεκαεπτά μελέτες οι οποίες παρουσιάζουν στιγμές και όψεις από τον διάλογο δύο πεδίων, της αισθητικής και της τέχνης. Οι προσεγγίσεις της τέχνης και, κυρίως, ποικίλων λόγων περί της τέχνης γίνονται από διαφορετικές σκοπιές, με κυρίαρχες τη φιλοσοφική, την ψυχολογική και την ανθρωπολογική. Εξετάζονται ζητήματα φιλοσοφικής αισθητικής (πλατωνική κριτική της τέχνης, Αριστοτέλης και ζωγραφική, φαντασία και μίμηση στη βυζαν...

Υποδεχτείτε το κοινότοπο. Αυτό προπάντων έχει το χρέος να επιστρέψει. Τίποτα δεν μπορεί να στηρίξει το ανοίκειο όσο το κοινότοπο. Οι πίνακες του Ρ.Μ., που χρησίμεψαν εδώ κατά κάποιο τρόπο σαν «ερεθίσματα για διαλογισμό», γενικά προσφέρονται για ονειροπολήσεις... και αμηχανία. Ήθελα κυρίως να μάθω πού θα με οδηγούσαν αυτοί οι πίνακες, πώς θα με κουβαλούσαν, πώς θα μου αντιστέκονταν, ποιες επιθυμίες θα ξυπνούσαν μέσα μου, ποιες σκέψεις, ποιες θα ήταν οι απαντήσεις μου στις σφίγγες και ποιες οι συναντήσεις, ποιες οι αρνήσεις μου να συναντηθώ. [...] Για μένα, το εγχείρη...

[...] Αντίθετα δεν είναι οι μόνοι στον κόσμο που έθεσαν ερωτήματα για την τέχνη. Ο Κομφούκιος (551-479 π.Χ.), ενδιαφερόταν ήδη γι' αυτήν, σύμφωνα με τους μαθητές του. Βέβαια, στόχευε καταρχάς στην παιδαγωγική και ηθική χρησιμότητα των εικόνων που είχαν σωστή σύλληψη και εκτέλεση. Όμως, πολύ πριν από αυτόν, ορισμένα αρχαιότατα κατάλοιπα υποδηλώνουν αναζητήσεις που δεν υπαγορεύονται μόνο από την άνεση της καθημερινής χρήσης. Για να κατανοήσουμε επομένως ορισμένες επιλογές σύνθεσης που συνεχίζονται και σήμερα, θα ήταν σκόπιμο να ανατρέξουμε πολύ πριν τα κείμενα, πολύ πριν τα κ...

Στο βιβλίο αυτό ανθολογούνται τεχνοκριτικές του ιστορικού της τέχνης και τεχνοκρίτη Γιώργου [Σίμου] Πετρή (1916-1997). Ο Πετρής, στη διάρκεια της κατοχής, αναδείχθηκε σε σημαντικό στέλεχος του ΕΑΜ, στη Μυτιλήνη, όπου στη συνέχεια, το 1951, εξελέγη βουλευτής της ΕΔΑ. Το 1953 άρχισε να δημοσιεύει τακτικά τεχνοκριτικές στην εφημερίδα «Αυγή», ενώ από τον Ιούνιο του 1955 μέχρι το 1967 συμμετείχε στη Συντακτική Επιτροπή της «Επιθεώρησης Τέχνης», όπου είχε την κύρια ευθύνη για τις εικαστικές τέχνες. Μετά την κήρυξη της δικτατορίας διέφυγε στο Παρίσι, όπου παρακολούθησε μαθήματα ισ...

Το 2004 συμπληρωνόταν μισός αιώνας από τον θάνατο του Αντώνη Μπενάκη, ιδρυτή του Μουσείου Μπενάκη. Το Ίδρυμα, που αποτέλεσε έναν από τους καρπούς του οράματός του, αποφάσισε να τιμήσει τη μνήμη του με μια σειρά εκδηλώσεων, ομόλογων με τη φυσιογνωμία και την αποστολή του. Ανάμεσα σ' αυτές, η έκθεση "Ομοιότητα περίπου. Εκδοχές ενός πορτρέτου του Αντώνη Μπενάκη" (2 Δεκεμβρίου 2004 - 30 Ιανουαρίου 2005), της οποίας την επιμέλεια είχε ο ιστορικός τέχνης Θανάσης Μουτσόπουλος. Η έκθεση στόχευε στη διερεύνηση των δυνατοτήτων και των προσανατολισμών της αναπαράστασης της ανθρώπινης...

Ο ζωγράφος Paolo Veronese (1528-1588) είναι από τους γοητευτικότερους "μυθοπλάστες" της βενετσιάνικης Ύστερης Αναγέννησης. Σε μία εποχή κατά την οποία η Βενετία είχε ήδη αρχίσει να παρακμάζει, με τις αλληγορικές παραστάσεις του προβάλλει μία σειρά από "μύθους": το "μύθο" της δίκαιης διακυβέρνησης της πόλης, το "μύθο" της θαλασσοκρατίας της, το "μύθο" του ευσεβούς κράτους, ή τέλος, το "μύθο" της ελευθερίας των κατοίκων. Ζώντας σε μία εποχή κατά την οποία η ελευθερία της καλλιτεχνικής έκφρασης είναι περίπου αδιανόητη και υπόλογη απέναντι στη βενετσιάνικη Ιερά Εξέταση, ο αν...

[...] Το βιβλίο αυτό, καρπός πολύχρονης ενασχόλησης μου με το Ναύπλιο των Ευρωπαίων περιηγητών από τη σκοπιά του ιστορικού της τέχνης, εξετάζει όψεις και πτυχές της εικονογραφίας της πόλης με την ευρύτερη περιοχή της, στα ιστορικά, πολιτικά και πολιτισμικά συμφραζόμενα της κάθε εποχής και σε συνάρτηση με την εξέλιξη του περιηγητισμού όπως αυτή γίνεται αισθητή στο θεματικό περιεχόμενο, στις διαδικασίες δημιουργίας και στη μορφολογία των έργων (χαρακτικών και ζωγραφικών). Σε αρκετές περιπτώσεις τα γραπτά ντοκουμέντα, ο πρωτογενής λόγος των περιηγητών συνεισφέρουν τη διαφωτιστ...

Μπορούμε εξαρχής να αναρωτηθούμε ως προς τη σημασία του τίτλου: "Θεωρίες της τέχνης". Όταν μιλάμε σε γενικές γραμμές για "θεωρία" εννοούμε ένα σύνολο προτάσεων οι οποίες έχουν δομική αξία για ένα αντικείμενο. Μοντέλο αυτής της εξήγησης αποτελούν οι μαθηματικές θεωρίες. Όσο για τον πληθυντικό, "θεωρίες της τέχνης", μας κάνει να σκεπτόμαστε ότι εκεί έγκειται μια συνεχής θεωρητική δραστηριότητα, διαδοχικές θεωρίες οι οποίες επιχειρούν να ορίσουν, ακόμη και να θεμελιώσουν το αντικείμενό τους, ήτοι την τέχνη και τις καλλιτεχνικές δραστηριότητες. Γενικά, η παρουσίαση αυτών των θε...

[...] Στο πρώτο μέρος του βιβλίου, θα περιγράψουμε τους δύο αντικρουόμενους κόσμους, τον μοντέρνο και τον σύγχρονο, και θα αναφερθούμε στους μηχανισμούς παραγωγής και διάθεσης (περιγραφή των συστημάτων τους). Στο δεύτερο μέρος, θα καταπιαστούμε με την ανάλυση των καλλιτεχνικών ρευμάτων που δημιούργησαν ή προανήγγειλαν τις νέες συνθήκες στην τέχνη. Θα αναλύσουμε αυτούς που θεωρούνται "καινοτόμοι", τα συνθήματα και τους κανόνες, τα θεαματικά γεγονότα ή τις φευγαλέες εμπνεύσεις που άνοιξαν το δρόμο για έναν καινούργιο τρόπο αντίληψης της σχέσης της τέχνης και του κοινού, καθώς...

Ο Clement Greenberg υπήρξε, χωρίς υπερβολή, ο σημαντικότερος αμερικανός τεχνοκριτικός της εποχής μας. Είναι εκείνος που όχι μόνο "ανακάλυψε" καλλιτέχνες όπως ο Jackson Pollock αλλά και συγκρότησε μια ολοκληρωμένη καλλιτεχνική θεωρία, ικανή να στηρίξει την ανάδυση της αμερικανικής μεταπολεμικής καλλιτεχνικής σκηνής -με αιχμή του δόρατος τον "αφηρημένο εξπρεσιονισμό". Με τα κείμενα που δημοσίευσε σε περιοδικά όπως τα "Partisan Review", "The Nation", "Commentary", "Arts", "ARTnews" The New Leader και Artforum, ο Greenberg δημιούργησε ένα πρότυπο φορμαλιστικής τεχνοκριτικής που...

[...] Η "Ιστορία της Τέχνης" είναι ένα αυτόνομο γνωστικό αντικείμενο με τις δικές του μεθόδους, τη δική του ιστορία, αλλά και δικά του έργα που αποτελούν και το θέμα της έρευνας του. Όπως η ιστορία της επιστήμης, της λογοτεχνίας ή της μουσικής, η ιστορία της τέχνης είναι ταυτόχρονα κλάδος της γενικής ιστορίας και της ιστορίας του πολιτισμού. Ως γνωστικό αντικείμενο διαμορφώθηκε κυρίως από την εποχή της Αναγέννησης, μέσω διαφόρων φιλοσοφικών σχολών προσπαθώντας να χαράξει τα δικά της όρια: σε σχέση με την αρχαιολογία, την οικονομική ή κοινωνική ιστορία, την ιστορία των γεγον...

Η ψυχιατρική θεωρεί ότι η σχιζοφρένεια χαρακτηρίζεται από τον κατακλυσμό του εαυτού από ασυνείδητα πάθη, άποψη που συνάδει με τη γενική εκτίμηση για τη σύγχρονη τέχνη και υπονοεί ότι ο σχιζοφρενικός ασθενής και ο καλλιτέχνης ζουν και μεταδίδουν τη φωτιά. Ο Louis Sass αμφισβητεί το δεδομένο αυτό και υποστηρίζει πως αντί για τα ένστικτα και τα πάθη είναι το απόμακρο βλέμμα, η συναισθηματική αδιαφορία και η κυριαρχία του νου που χαρακτηρίζουν τη σύγχρονη τέχνη.

Φόβος... Μια αρχέγονη πανανθρώπινη κληρονομιά. Ένα ένστικτο, ένα συναίσθημα, μια κινητήρια δύναμη ικανή να πυροδοτήσει τις πιο ακραίες και άλογες αντιδράσεις. Ο φόβος που εμφιλοχωρεί σε καθετί ανθρώπινο, απάνθρωπο ή θεϊκό, που τροφοδοτεί την τέχνη και τις επιστήμες, που εμπεριέχεται σε κάθε έκφραση προόδου ή καταστροφής. Ο φόβος που μετουσιώνεται, μεταλλάσσεται, ανακυκλώνεται. Η διαχείριση του φόβου από το άτομο, την ομάδα, τη θρησκευτική ή κοσμική εξουσία. Το αίτιο που γίνεται αιτιατό. Ο φόβος που χρωματίζει τη σχέση του ανθρώπου με το θείο, τη δημιουργία, τον έρωτα, το θά...

Αν τα αγάλματα έβρισκαν και πάλι την πρώτη τους ψυχή, τότε από τα μουσεία μας θα υψωνόταν η πιο πελώρια προσευχή που θα είχε ακούσει ποτέ η γη. Αν νιώθαμε τα συναισθήματα που είχαν νιώσει οι πρώτοι θεατές ενός αιγυπτιακού Ομοιώματος ή ενός ρομαντικού Εσταυρωμένου, δεν θα μπορούσαμε να τα αφήσουμε στο Λούβρο. Ξέρουμε ότι η μεταμόρφωση συμπαρέσυρε κάθε ιερή τέχνη, κάθε έργο θρησκευτικής πίστης· ότι για τον χριστιανό Σεζάν ένας ρομαντικός Εσταυρωμένος είναι γλυπτό κι όχι ο Χριστός, η "Παρθένος" του Τσιμαμπούε είναι πίνακας κι όχι η Παρθένος Μαρία· ότι για κανέναν δεν είναι Ομο...

Ο Βάλτερ Μπένγιαμιν (1892-1940) έχει αναγνωριστεί ως ένας από τους σημαντικότερους και πολυσχιδέστερους στοχαστές του εικοστού αιώνα. Το έργο του αποδείχθηκε πρωτοπόρο ως προς κομβικά πεδία της σύγχρονης φιλοσοφικής, επιστημονικής και κοινωνικής σκέψης, όπως η ιστοριογραφία, η φιλοσοφία της γλώσσας, η λογοτεχνική θεωρία, η μεταφρασεολογία, οι πολιτισμικές σπουδές, η αστική γεωγραφία, η μαζική κουλτούρα και επικοινωνία, οι τεχνολογίες του οπτικού πολιτισμού. Συνδεδεμένος με τη Σχολή της Φρανκφούρτης, ο Μπένγιαμιν διαμόρφωσε εντούτοις μια ιδιότυπη εννοιολογική εξάρτυση και με...