Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Κατά μια συμβατική άποψη το κατεξοχήν αντικείμενο του πόθου στην εικαστική κουλτούρα είναι το γυναικείο σώμα, και όχι το αντρικό. Η Ζερμέν Γκριρ υποστηρίζει ότι ως το δέκατο ένατο αιώνα το γυναικείο σώμα δεν ζωγραφιζόταν εκ του φυσικού, αλλά απεικονιζόταν σύμφωνα με κάποιους αισθητικούς κανόνες. Αντίθετα, το γυμνό σώμα που μελετήθηκε και ζωγραφίστηκε με απίστευτη αμεσότητα και σε εκατοντάδες εκδοχές, από τις οποίες οι περισσότερες ήταν σε κάποιο βαθμό ερωτικές και άλλες σαδιστικές, ήταν το σώμα των αγοριών. Από τότε που το γυναικείο σώμα έγινε κυρίαρχο θέμα των καλλιτεχνικ...

Καρπός πολυετούς μελέτης του πλούσιου και πολυσχιδούς έργου που άφησε η Ελένη Βακαλό, το βιβλίο της Μαρίας Κακαβούλια παρουσιάζει μια σφαιρική θεώρηση του έργου της σημαντικής ποιήτριας και τεχνοκριτικού. Με κεντρικές έννοιες το σώμα, τις αισθήσεις, τη μορφή, την κίνηση και τη συγκίνηση, η συγγραφέας ανασύρει τις κοινές σταθερές, τη βαθύτερη συνάφεια που συνέχει τα ποιητικά και τα θεωρητικά γραπτά της Βακαλό. Επιλέγει να εστιάσει σε εκείνες τις όψεις της αισθητικής θεωρίας που φωτίζουν ερμηνευτικά και την ποίησή της. Συζητά την υποδοχή του έργου τέχνης, τη βιωματική σχέση...

[...] Οι ανδριάντες του Ριάτσε είναι τα δύο χάλκινα αγάλματα που βρέθηκαν στη θάλασσα πριν από όχι και πολλά χρόνια, το 1992. Και όχι μόνο η ανεύρεση αλλά και η άμεση ανακοίνωση του ευρήματος στις Αρχές από τον επαινούμενο -πολύ σωστά για την τιμιότητά του- ερασιτέχνη, απασχολούμενο με το υποβρύχιο ψάρεμα, Στέφανο Μαριστίνι επέτρεψε τη διάσωσή τους. Τ' αγάλματα αυτά, κοντά στ' άλλα, διακρίνονται για την ομορφιά, την ποιότητα, τον πλούτο και τον χαρακτήρα των διατυπώσεων της χαλκοπλαστικής της γλώσσας, και πολύ σωστά χαρακτηρίζονται ως τα μεγαλύτερα αριστουργήματα της ελληνι...

Ο Ρώσος συγγραφέας και στοχαστής Λέων Νικολάγιεβιτς Τολστόι (1828-1910) έγινε γνωστός κυρίως για τα μυθιστορήματά του ("Πόλεμος και Ειρήνη", "Άννα Καρένινα" κ.ά.) και για τις ρηξικέλευθες πολιτικοκοινωνικές απόψεις του, όπως και για τον τρόπο ζωής του. Στο ανά χείρας βιβλίο εξαπολύει μια δριμύτατη επίθεση κατά του δόγματος "η τέχνη για την τέχνη" και εκθέτει τις δικές του απόψεις για τη δημιουργία και το νόημά της. Κατ' αυτόν, οι άνθρωποι επικοινωνούν με το λόγο και με την τέχνη. Μεταβιβάζουν τις γνώσεις τους με το λόγο, και τα αισθήματά τους με την τέχνη. Η τέχνη δεν έχε...

Τόπος: Νέα Υόρκη, Χρόνος: Τέλη της δεκαετίας του '20, λίγο πριν τη μεγάλη οικονομική κρίση. Αντίδικοι και αντικείμενο της αντιδικίας: Προσφεύγων, ο ρουμάνος γλύπτης C. Brancusi που ζει στο Παρίσι, Καθ' ου, η κυβέρνηση των ΗΠΑ, ως πολιτικός προϊστάμενος των τελωνειακών Αρχών που δασμολόγησαν το χάλκινο έργο του Brancusi με τίτλο Πουλί στο χώρο, παρότι ο νόμος επιβάλλει ατέλεια εισαγωγής στα έργα τέχνης, ακριβώς επειδή έκριναν πως το επίμαχο "αντικείμενο" δεν ανήκε σ' αυτή την κατηγορία. Το δικαστήριο καλείται ν' απαντήσει τελεσίδικα στο ερώτημα: Το έργο του Brancusi πρέπει...

O Borges, χρησιμοποιώντας ένα μύθο που έμεινε στην ιστορία, απέδειξε ότι δύο πανομοιότυπα κείμενα μπορούν να αποτελέσουν δύο διαφορετικά, αν όχι αντιθετικά, λογοτεχνικά έργα. Στο συγκεκριμένο βιβλίο, ο Arthur C. Danto επεκτείνει στο σύνολο των καλλιτεχνικών πρακτικών το ερώτημα που προκύπτει από μία τέτοια "διανοητική εμπειρία": Tο ίδιο αντικείμενο μπορεί να είναι ταυτόχρονα μια κοινότοπη ρόδα ποδηλάτου αλλά και ένα έργο τέχνης (ο "Τροχός ποδηλάτου" του Marcel Duchamp), το οποίο εκτιμάται ακριβά στο χρηματιστήριο των αισθητικών αξιών που ονομάζεται "κόσμος της τέχνης"; Μία...

Ο σφυγμός της καλλιτεχνικής ζωής πριν από ενάμιση αιώνα, με επίκεντρο το Παρίσι, μας μεταφέρεται εδώ ολόφρεσκος με τη σφραγίδα ενός σπινθηροβόλου πνεύματος. Διεισδυτικός και τολμηρός ο Μπωντλαίρ παίρνει την προσωπική του θέση σε ό,τι αφορά τα αισθητικά ζητήματα και τα μεγάλα καλλιτεχνικά ρεύματα της εποχής του. Και, το κυριότερο, η θέση αυτή διατηρεί και σήμερα ακέραιη την επικαιρότητά της, καθώς ευρίσκεται σε διαρκή συνάφεια με διαχρονικές εστίες προβληματισμού κάθε σκεπτόμενου ανθρώπου: ο ρόλος της κριτικής, η σχέση του καλλιτέχνη με τον καθημερινό βίο, η οριοθέτηση μετα...

"Τι νομίζετε ότι είναι ο ζωγράφος; Ένας ανόητος που έχει μόνο μάτια;... Όχι, τη ζωγραφική δεν την χρησιμοποιούμε για να στολίζουμε τα σπίτια μας. Είναι ένα εργαλείο πολέμου". Πάμπλο Πικάσο Αργά το απόγευμα της 26ης Απριλίου του 1937, μια μέρα που η αγορά της βασκικής πόλης Γκερνίκα στη Βόρεια Ισπανία έσφυζε από ζωή, μετά από αίτημα του Στρατηγού Φράνκο και των δυνάμεών του που είχαν στασιάσει κατά της ισπανικής δημοκρατικής κυβέρνησης, η γερμανική Λουφτβάφε άρχισε έναν αδυσώπητο βομβαρδισμό και πολυβολισμό καταστημάτων, κατοικιών και ανθρώπων. Ήταν μια πράξη τρομοκρατίας...

Νομίζω ότι οι περισσότεροι θα συμφωνούσαμε με τον αρχαίο φιλόσοφο Πλάτωνα, ο οποίος στο περίφημο έργο του "Φαίδρος" (ή περί έρωτος) γράφει ότι τα σημαντικότερα από τα αγαθά μας, με τη μανία και δια της μανίας που μας κυριαρχεί δημιουργούνται. Ο ποιητής, ο συγγραφέας, οι δημιουργοί, κατέχονται από μανία. Οι δημιουργοί, κατέχονται από μανία. Οι δημιουργοί που δεν κατέχονται από τη μανία της τέχνης τους, και προσπαθούν με την τεχνική τους να δημιουργήσουν, δεν θα μπορέσουν με την τέχνη τους να πάνε μακριά. [...] (Απόσπασμα από το κείμενο του βιβλίου)

Η θεμελιώδης έννοια στην ψυχανάλυση για την ερμηνεία της τέχνης είναι η μετουσίωση. Η μετουσίωση, με βάση τη θεωρία των ενορμήσεων του Φρόυντ, συνδέεται με τη διοχέτευση της σεξουαλικότητας, μέσω της καλλιτεχνικής δημιουργίας, σε έναν κοινωνικά αναγνωρισμένο σκοπό. Είναι δυνατή όμως η ανάγνωση του ασυνειδήτου στο έργο τέχνης και ιδιαίτερα στο λογοτεχνικό κείμενο; Στο ψυχαναλυτικό βλέμμα διαγράφεται μια τομή αναφορικά με την ερμηνεία της τέχνης. Η τομή αυτή συνίσταται στη μετάβαση από τις φροϋδικές καταβολές και την ανίχνευση της παθολογίας στο έργο τέχνης, όπου η μετουσίωσ...

Ακολουθώντας τα βήματα του Goya στην Ιταλία, ένα ταξίδι που πρόσφατα τεκμηριώθηκε, το βιβλίο αυτό εστιάζει στις επιρροές που δέχτηκε από τη βενετσιάνικη τέχνη, επιχειρώντας μία πρωτότυπη προσέγγιση της ματιάς του Ισπανού καλλιτέχνη στον κόσμο του τέλους του 18ου αιώνα. Την εποχή που ο Goya επισκέφτηκε τη Βενετία, η πόλη είχε ήδη παραδοθεί σε μία καρναβαλική γιορτή δίχως τέλος. Η θεατρικότητα διείπε την καθημερινότητα και οι απολαύσεις αποτελούσαν σκοπό ύπαρξης της εκθαμβωτικά όμορφης αλλά συνάμα παρακμάζουσας πόλης. Οι Βενετσιάνοι καλλιτέχνες Giambattista και Domenico Tie...

[...] Είναι λοιπόν επόμενο ότι, με μοναδική εξαίρεση τη γυναίκα, κανένα άλλο πλάσμα σε ολόκληρη την ιστορία του πολιτισμού δεν ερέθισε τόσο τη φαντασία των καλλιτεχνών, όσο ο Διάβολος. Το ενσαρκωμένο Κακό παίρνει πολλές και διάφορες μορφές: γίνεται φίδι, βάτραχος, αρχαία θεότητα, τέρας, ή μυθικό ζώο. Η επικρατέστερη μορφή του όμως γεννήθηκε τον 12ο αιώνα: ένα πλάσμα ανθρωπόμορφο και τριχωτό, με σουβλερά αυτιά και πόδια τράγου ή αλόγου. Τα κέρατα και η μακριά ουρά είναι το απαραίτητο συμπλήρωμα. Ο Τζόττο, ο Μπος και ο Μποτιτσέλλι προίκισαν τους δαίμονές τους και με φτερά...

Η μελέτη αυτή, καρπός έρευνας 10 χρόνων, βασίζεται στην παρουσίαση τεκμηρίων που ανατρέπουν παλαιότερα συμπεράσματα για το γραπτό έργο του αποκαλούμενου "πατέρα της νεοελληνικής τέχνης", Παναγιώτη Δοξαρά (1662-1729), ενώ την ίδια στιγμή, αποκαλύπτουν ένα μεταφραστικό έργο, πρωτοποριακό για την εποχή του και μοναδικό στο είδος του, έως σήμερα.

Όταν ο Βιντσέντζο Περούτζα έκλεψε τη Μόνα Λίζα από το Λούβρο το 1911, χιλιάδες άνθρωποι έσπευσαν να δουν το χώρο τον οποίο καταλάμβανε κάποτε ο πίνακας του Ντα Βίντσι. Τι ήταν αυτό που έσπρωχνε τα πλήθη να καρφώνουν το βλέμμα τους στον άδειο τοίχο που είχε αφήσει πίσω του ο εξαφανισμένος πίνακας; Άλλωστε, πολλοί από αυτούς δεν τον είχαν δει ποτέ. Τέτοια φαινόμενα, όπως υποστηρίζει ο ψυχαναλυτής και συγγραφέας Darian Leader, μας επιτρέπουν να διακρίνουμε στη σχέση μας με τις εικαστικές τέχνες, και την εικόνα γενικότερα, μια έκφραση της ανθρώπινης επιθυμίας: κάποιος αναζητά...

H τέχνη δεν είναι παρά αίσθημα. Όμως, δίχως τη βαθιά γνώση των όγκων, των αναλογιών, των χρωμάτων, χωρίς τη δεξιοτεχνία του χεριού, και το πιο ζωντανό αίσθημα παραλύει. Τι θα 'χε απογίνει κι ο πιο μεγάλος ποιητής, σε μια ξένη χώρα, αν δεν ήξερε τη γλώσσα της; Ανάμεσα στη νέα γενιά καλλιτεχνών, υπάρχουν πολλοί ποιητές που, δυστυχώς, αρνούνται να μάθουν να μιλούν. Κι έτσι τραυλίζουν μονάχα. Nα είστε βαθιά, αιμάτινα αληθινοί σε ό,τι λέτε. Nα μη διστάζετε ποτέ να εκφράσετε αυτό που νιώθετε, ακόμα κι αν βρίσκεστε σε αντίθεση με τις τρέχουσες ιδέες. Ίσως να μη σας καταλάβο...

[...] Το ουτοπικό άγγελμα του μοντερνισμού, όπως μνημονικά και απερίφραστα διαφαίνεται, η διαχρονική αλήθεια του παρόντος και τα ψευδαισθητικά φαντάσματα του παρελθόντος, οι δραματικές μεταλλαγές στο πέρασμα του αιώνα, η οριακή κρίση του πολιτισμού, η χαίνουσα πληγή στο μεταιχμιακό απολωλός της συνείδησης, η σακατεμένη εντοπιότητα της αυτογνωσίας, η επί ξύλου κρεμάμενη ιερότητα, θα παλινορθώσουν -άμποτε- μέσα μας νόστο και μέλλον; Τα κείμενα που ακολουθούν θέτουν ερωτήματα, αναζητώντας ολιστικές, παρηγορητικές απαντήσεις. Περιέχονται τα κείμενα: - Μαρτυρολόγιο - Περ...

Η τέχνη του 20ού αιώνα, με τον Salvador Dali σε πρωταγωνιστικό ρόλο, προσπαθεί με το δικό της τρόπο να μυήσει τον άνθρωπο σε μια νέα κοσμική αντίληψη: την επαναστατική σύγχρονη φυσική. Ο Dali, ο πιο γνωστός εγωκεντρικός και αμφισβητούμενος σουρεαλιστής, στρέφεται στις πλέον προχωρημένες φυσικές έννοιες και καταφέρνει μια δυναμική και άμεση ένωση τέχνης και επιστήμης. Στο έργο του "Corpus Hypercubus" (1954) απεικονίζει με τον πιο αξιόπιστο τρόπο την τέταρτη διάσταση της θεωρίας του Einstein. Στον πίνακα "Εμμονή της μνήμης" (1931), τα διάσημα "λιωμένα ρολόγια", μιλού...

Από τον Hieronymus Bosch έως τον Blake, το όραμα ουσιαστικά απουσιάζει από τη δυτική τέχνη. Την ίδια περίοδο επιβιώνει στη βυζαντινή και μεταβυζαντινή παράδοση και, φυσικά, σε μια σειρά από εξωδυτικές τέχνες της Ασίας, της Αφρικής, της Αμερικής και της Ωκεανίας. Η τέχνη της νεωτερικότητας κατά κανόνα κράτησε αποστάσεις από το οραματικό στοιχείο, ίσως γιατί αυτό υπονόμευε τον κυρίαρχο πλέον ορθό λόγο ή το απόλυτα άθεο και υλιστικό αίτημα της πορείας "προς τα μπρος". Παρόλα αυτά οι εξαιρέσεις του σουρεαλισμού, του Chagall, του Kandinsky, του Klee, του Artaud ή (πιο πρόσφατα)...

[...] Η παρούσα μελέτη "Γύρω στο αίσθημα του ωραίου" εκτιμώ ότι γράφτηκε ανάμεσα στα 1944-46 και προωθήθηκε στον συλλέκτη παλαιών βιβλίων Πέτρο Βέργο από τον πρώην εκδότη Σπύρο Νικολόπουλο. Πρόκειται για εκατό υποκίτρινα φύλλα (17χ24 εκ.) γραμμένα μόνο από τη μια όψη με μολύβι (αναγνωρίζεται η τρικυμιώδης γραφή του Καΐμη), όπου οι σποραδικές προσθαφαιρέσεις γίνονται με μελάνι πράσινου χρώματος. Αποσπάσματα αυτού του αφανέρωτου κειμένου πρωτοδημοσιεύτηκαν στο περιοδικό "Η Λέξη" (τχ. 128, Ιούλιος-Αύγουστος 1995). Η παρούσα μελέτη ωστόσο είναι μια καλή αφορμή για να ανακεφ...