Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Ο Τάσος Πανταζής (1966-2009) μελετάει τις απόψεις του Ρουσσώ για τον πολιτισμό και την αγωγή, όχι μόνο στον "Αιμίλιο" αλλά και υπό το φως των δύο Λόγων του, του "Λόγου περί επιστημών και τεχνών" και του "Λόγου περί της καταγωγής και των θεμελίων της ανισότητας" ανάμεσα στους Ανθρώπους. Ο Ρουσσώ εισηγείται αγωγή με ελευθερία και στοχεύει στην πραγμάτωση της ελευθερίας του ανθρώπου. Το πεδίο της εκπαίδευσης θεωρείται από τον Ρουσσώ ιδιαίτερα κρίσιμο, όπως και για τον Καντ, οι ιδέες του οποίου εξετάζονται συγκριτικά με αυτές του Ρουσσώ σε αρκετά σημεία. Η ιδέα της επιστροφ...

Χρειαζόμαστε μια αναθεμελίωση του Διαφωτισμού, που να διαφυλάσσει την κληρονομιά του, υποβάλλοντάς την ταυτόχρονα σε κριτικό έλεγχο, και αποτιμώντας την στο φως των επιθυμητών και ανεπιθύμητων συνεπειών της. Δεν κινδυνεύουμε να προδώσουμε τον Διαφωτισμό, το αντίθετο μάλιστα: ακριβώς μέσω της κριτικής μας παραμένουμε πιστοί στο πνεύμα του και εφαρμόζουμε τη διδασκαλία του. Τσβετάν Τοντόροφ

[...] Στη σύγχρονη συζήτηση για τον προσδιορισμό των διανοητικών φαινομένων που συνέθεταν ό,τι αποκαλούμε Διαφωτισμό, ο John Robertson ταυτίστηκε με την άποψη της βαθύτερης θεωρητικής ενότητας που προσέφερε το συνεκτικό υπόβαθρο σε ένα πλέγμα διανοητικών εκδηλώσεων οι οποίες χαρακτηρίζονταν από εξαιρετική πολλαπλότητα και ποικιλία. Η συστηματική εφαρμογή της συγκριτικής μεθόδου, που διακρίνει το σημαντικό πρόσφατο έργο του για τον Σκωτικό και Ναπολιτάνικο Διαφωτισμό, του έχει επιτρέψει να αναδείξει ό,τι αποκαλεί "κοινή διανοητική μέριμνα" ως στοιχείο συνοχής που δικαιολογεί...

Αυτό το βιβλίο συγκεντρώνει δύο θαυμάσιες πραγματείες σχετικά με το ψεύδος και τους παροιμιώδεις δεσμούς του με την πολιτική και τους πολιτικούς. Παρά το γεγονός ότι γράφτηκαν τον 18ο αιώνα, κατά την εποχή του Δοαφωτισμού, αυτό που ο Σουίφτ και ο Κοντορσέ εκθέτουν στα αντίστοιχα κείμενά τους παραμένει απολύτως επίκαιρο, όπως αποδεικνύεται από την πρακτική της σύγχρονης πολιτικής. Διότι, όπως λέει ο Σουίφτ στη δριμύτατη πραγματεία του, "η πολιτική ψευδολογία είναι η τέχνη του να κάνεις τον λαό να πιστεύει ευεργετικά ψεύδη και να το κάνεις για καλό σκοπό".

[...] Ο καθηγητής Haakonssen έχει αφιερώσει το εκτενέστατο και εντυπωσιακό συγγραφικό του έργο στην ιστορία της ηθικής φιλοσοφίας και της νομικής και πολιτικής σκέψης, επικεντρώνοντας τις έρευνές του στη μελέτη του Διαφωτισμού στη Γερμανία, τη Βρετανία και τις Σκανδιαναβικές χώρες. [...] Τα τελευταία χρόνια, ως επιστέγασμα των ερευνών του, ο Knud Haakonssen στράφηκε στη μελέτη των φιλοσοφικών προβλημάτων ου θέτει η σχέση του Διαφωτισμού με τη θρησκεία. Το θέμα και οι σχετικές προσεγγίσεις που αναπτύσσει ο καθηγητής Haakonssen παρουσιάζουν πραγματικά αξιοπρόσεκτη πρωτοτυπία...

Η βιογραφία μιας ξεχωριστής γυναίκας που άνοιξε το δρόμο για την πνευματική αναγέννηση της Ευρώπης. Η ευτυχία θα έρθει αργότερα, θα έρθει για λίγο, ίσως και να μην έρθει ποτέ. Από τις μεγαλύτερες προσωπικότητες στο χώρο των γραμμάτων, η Germaine de Stael, γεννήθηκε στους κόλπους της γαλλικής πολιτικής και οικονομικής ελίτ πριν από την Επανάσταση. Κόρη του Ζακ Νεκέρ, υπουργού οικονομικών του Λουδοβίκου XVI και σύζυγος του σουηδού πρέσβη στη γαλλική Αυλή, βρισκόταν για δύο δεκαετίας στο προσκήνιο της πολιτικής και πνευματικής ζωής της χώρας της. Γυναίκα όχι ιδια...

Ο γαλλικός φιλελληνισμός γνωρίζει την καλύτερη του ώρα με την έκρηξη της Ελληνικής Επανάστασης και μάλιστα κατά την δεκαετία του 1820-1830. Ο γνωστός Γάλλος φιλόλογος Rene Canat χαρακτήρισε τις τρεις φάσεις της απελευθέρωσης της Ελλάδος από τους Τούρκους σαν: "ένα φιλελληνισμό με εκδηλώσεις παντός είδους, ένα θρησκευτικό φιλελληνισμό που υπεστήριζε τους χριστιανούς Έλληνες κατά των τυράννων και ένα φιλελεύθερο και βολταιρικό φιλελληνισμό που παρομοίαζε τα παλικάρια με τους Ιταλούς Carbonari". Οι διάφορες αυτές φάσεις έχουν μελετηθεί επαρκώς. Το 1848 ο Jean - Jacques Ampe...

"Μια έξοχη ανάλυση γεγονότων, κινημάτων, σχέσεων και συνεπειών ... ένα συναρπαστικό ανάγνωσμα" (Asa Briggs) Στις αρχές του 17ου αιώνα εκδόθηκαν δυο μανιφέστα τα οποία, σε αντιστοιχία με τη μαγεία, την αλχημεία και την Καμπάλα, διακήρυσσαν τη χαραυγή μιας νέας περιόδου αυξημένων γνώσεων και δυνάμεων πάνω στη φύση. Αυτά τα ανώνυμα έγγραφα (δημοσιεύονται στο Παράρτημα του ανά χείρας βιβλίου) είχαν γραφτεί για λογαριασμό της "Αδελφότητας του Ροδόσταυρου". Από τότε, αυτό το μυστηριώδες κίνημα έχει υπάρξει αντικείμενο μεγάλης περιέργειας, εικασιών και ενδιαφέροντος. Στο θαυ...

Για πρώτη φορά στα ελληνικά, η συνέχεια της ιστορίας του Αιμίλιου, όπως την εμπνεύστηκε -αλλά δεν πρόφτασε να ολοκληρώσει- ο Ζαν-Ζακ Ρουσσώ. Πιστοί στις αρχές τους, ήρωας και συγγραφέας πρεσβεύουν πως ο συζυγικός δεσμός δεν πρέπει να στηρίζεται στις συμβατικότητες της κοινωνίας, αλλά στην ελεύθερη επιλογή που υπαγορεύεται μονάχα από τον έρωτα.

"Στόχος πολεμικής σε όλη του την πορεία, ο Διαφωτισμός κατηγορήθηκε για ιδέες που δεν ήταν δικές του και για ιστορικές εξελίξεις που ούτε επιδίωξε ούτε προκάλεσε. Στο πέρασμα των χρόνων απέκτησε μια φήμη που τώρα πια καλύπτει το πρόσωπό του σαν άκαμπτη μάσκα. Η κυρίαρχη εικόνα του Διαφωτισμού σήμερα δεν αποτυπώνει το έργο των ειδικών: Δεν μπορώ να βρω άλλο πεδίο ιστορικής μελέτης, όπου το χάσμα μεταξύ λογιοσύνης και κοινού να ναι τόσο βαθύ και τόσο μοιραίο όσο και στον Διαφωτισμό. Και λέγοντας "κοινό" εννοώ τους καταναλωτές εγχειριδίων και, φοβάμαι, συχνά και τους παραγωγού...

Το 1753, ο Βολταίρος (1694-1778) -θεατρικός συγγραφέας, ποιητής, φιλόσοφος και μια από τις πιο δοξασμένες φυσιογνωμίες στην Ευρώπη- εξορίστηκε από τον Λουδοβίκο ΙΕ΄ και παρέμεινε στην εξορία τα τελευταία είκοσι πέντε χρόνια της ζωής του. Τα χρόνια αυτά ο Βολταίρος έκανε ένα νέο ξεκίνημα στη ζωή του, έγινε επιτυχημένος επιχειρηματίας και έγραψε το αριστούργημά του Καντίντ. Αποδιωγμένος από το καθεστώς, ο Βολταίρος ανέπτυξε επίσης τις εκπληκτικά σύγχρονες ιδέες του για τα ανθρώπινα δικαιώματα, τις οποίες έθεσε σ' εφαρμογή στις εκστρατείες του ενάντια σε μια σειρά από περιπτώσ...

Οι Ρωμαίοι υπήρξαν τρανοί και ευημερούσαν όσον καιρό κυβερνούνταν σύμφωνα με ορισμένες αρχές: την αγάπη για την ελευθερία, για τον μόχθο και για την πατρίδα, την αυστηρή στρατιωτική πειθαρχία και τη συνετή πολιτική της συγκλήτου στις σχέσεις της με τους ηττημένους λαούς. Παρήκμασαν όταν η αυτοκρατορία τους επεκτάθηκε υπέρμετρα και η κατίσχυσή τους παγκοσμίως τους υποχρέωσε να μεταβάλουν τρόπο διακυβέρνησης, αντικαθιστώντας τις παλαιές αρχές με νέες. Η απομάκρυνση των στρατιών προκάλεσε την εξάλειψη του δημοκρατικού φρονήματος· το δικαίωμα του Ρωμαίου πολίτη παραχωρήθηκε σε...

Λιγότερο γνωστός από την υπόλοιπη βολταιρική φιλοσοφική παραγωγή, ο "Αδαής Φιλόσοφος" συνιστά κατ' ουσίαν την επιτομή της φιλοσοφικής σκέψης του Bολταίρου και της κοσμοθεωρίας του για τον άνθρωπο. Mια ειρωνεία διατρέχει τούτο το έργο. Mε τον τρόπο αυτό αποφεύγει τη δυσκαμψία των φιλοσοφικών εννοιών, προτάσσοντας μιαν άλλη εκφραστική οδό, περισσότερο εύκαμπτη· αναφέρεται συχνά στο πρόσωπο του Σωκράτη, επειδή κανένας άλλος όσο ο Έλληνας φιλόσοφος δεν κατόρθωσε να συνδυάσει την ειρωνεία με τη φιλοσοφία· υπήρξε θύμα όχι μόνο της αναζήτησης της αλήθειας, αλλά και -ταυτόχρονα-...

Ο αντι-διαφωτισμός εμφανίζεται στα τέλη του 18ου αιώνα. Με τον όρο αυτό, τον οποίο επινόησε ο Νίτσε για να περιγράψει ένα κίνημα εναντίον του ορθολογισμού και της οικουμενικότητας, χαρακτηρίζεται το νέο πολιτιστικό φαινόμενο που αναδύθηκε εκείνη την εποχή. Η ιδεολογία αυτή αμφισβητεί την ικανότητα των ατόμων να επηρεάζουν τον κόσμο εντός του οποίου ζουν. Τον 19ο αιώνα οι ιδέες που κληρονομήθηκαν από τον Herber και τον Burke συνδυάζονται με στοιχεία του πολιτιστικού ντετερμινισμού και του κοινωνικού δαρβινισμού. Ο Carlyle, ο Taine και ο Renan εκπροσωπούν αυτό το δεύτερο κύμα...

Σε αυτόν τον τόμο συνυπάρχουν δύο σημαντικές μορφές του Ευρωπαϊκού και του Νεοελληνικού Διαφωτισμού, ο Βολταίρος και ο Ευγένιος Βούλγαρης. Ο πρώτος ασχολείται με την εξαιρετικά επίκαιρη σύγκρουση Καθολικισμού και Ορθοδοξίας στην επικράτεια της Πολωνίας και κατ' επέκταση στον Ευρωπαϊκό χώρο. Η σύγκρουση αυτή έχει άλλοτε τη μορφή ανοιχτής ρήξης και άλλοτε, όπως παρατηρεί ο Βολταίρος, λαμβάνει τη μορφή μιας φαινομενικά ειρηνικής δράσης του παπισμού μέσω της Ουνίας με την εκμετάλλευση των φιλοδοξιών διαφόρων Ορθοδόξων Επισκόπων για περαιτέρω προνόμια και εξουσίες και της απόσχι...

Ναι, υπάρχουν οι δυνάμεις που αντιτάσσονται ανοιχτά στο Διαφωτισμό: Χριστιανοί και Ισλαμιστές φονταμενταλιστές, μεταμοντέρνοι διανοούμενοι, νεοεποχίτικη ψευδοεπιστήμη και αγυρτεία, ανορθολογικές ιδεολογίες, Εκκλησία... Μόνο που ο αληθινός κίνδυνος δεν προέρχεται από αυτές. Οι αυτόκλητοι υπερασπιστές της παράδοσης του Διαφωτισμού, που στρέφουν τα βέλη τους κατά της θρησκείας ή επισείουν τον ισλαμικό κίνδυνο ή κατακεραυνώνουν τον μεταμοντέρνο σχετικισμό, στην ουσία αποπροσανατολίζουν: οι πραγματικοί υπονομευτές του Διαφωτισμού και της ανοιχτής δημοκρατικής κοινωνίας είναι...

Η μελέτη αυτή παρουσιάζει, για πρώτη φορά συστηματικά, τη ζωή και το έργο του Γάλλου γιατρού Etienne-Marin Bailly (1795-1837), ο οποίος αναμείχθηκε ενεργά σε δύο από τα ισχυρότερα ιδεολογικά ρεύματα του 19ου αιώνα: το σαινσιμονισμό και το φιλελληνισμό. Εξετάζει τη συνεισφορά του Bailly στη διαμόρφωση της θεωρίας του σαινσιμονισμού, τις οφειλές του προς το έργο και τη σκέψη του Saint-Simon, τη θέση του στους κόλπους του κινήματος κατά τα πρώτα χρόνια της συγκρότησής του. Παρακολουθεί, κατόπιν, τα βήματα του Bailly στην Ελλάδα όπου φτάνει, το 1825, ως απεσταλμένος του φιλελλη...

"Σήμερα, [..] θεωρείται ότι η κοινωνική διαδικασία κυριαρχείται από ένα ανώνυμο Πεπρωμένο επέκεινα του κοινωνικού ελέγχου. Η ανάδυση του παγκοσμιοηοιημένου καπιταλισμού μάς παρουσιάζεται σαν ένα τέτοιο Πεπρωμένο, ενάντια στο οποίο κανείς δεν μπορεί να πολεμήσει -μπορεί είτε να προσαρμοστεί σε αυτό είτε να ξεστρατίσει απ' την ιστορία και να συντριβεί. Το μόνο πράγμα που μπορεί να κάνει κανείς είναι να κάνει τον παγκόσμιο καπιταλισμό όσο το δυνατό πιο ανθρώπινο, να πολεμήσει υπέρ του "παγκόσμιου καπιταλισμού με ανθρώπινο πρόσωπο" (σε αυτό συνίσταται, σε τελική ανάλυση, ο Τρίτ...

Από την Ερμητική Φιλοσοφία, την Καμπαλά, το Μυστήριο του Όσιρι, τα Ελευσίνια Μυστήρια, την Αλχημεία, τον Μυστικισμό και τις απαρχές του Χριστιανικού Δογματισμού, ως τους Ναΐτες Ιππότες, το Σχίσμα, τους Ιλλουμινάτι και τον Διαφωτισμό. Το παρόν βιβλίο επιχειρεί να προσεγγίσει θρησκείες, πιστεύω, θεωρίες και φιλοσοφίες που συνέβαλαν στην αναζήτηση της γνώσης, διαμόρφωσαν τον δυτικό πολιτισμό και αποτέλεσαν πηγή έμπνευσης τόσο στη λογοτεχνία όσο και στις τέχνες και την καθημερινότητά μας. Παράλληλα εξετάζεται η επιρροή τους στην Ορθόδοξη Ανατολή και η διαμόρφωση της τελευτα...