Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Πενήντα χρόνια καλλιτεχνικής παρουσίας συμπλήρωσε ο Γιάννης Μιγάδης με την πρόσφατη αναδρομική έκθεσή του το 2003, αφού η πρώτη ατομική του είχε γίνει το 1953. Σε αυτό το διάστημα η ελληνική τέχνη άλλαξε όσο δεν είχε αλλάξει ποτέ στο παρελθόν. Διαμόρφωσε τη νέα της φυσιογνωμία, εκσυγχρονίστηκε, όπως συνηθίζουμε να λέμε. Μισόν αιώνα τώρα, δεν προλαβαίνουμε να μετράμε εξελικτικές φάσεις, να θαυμάζουμε τις θεαματικές επιδόσεις των Ελλήνων καλλιτεχνών στον αγώνα τους για μια θέση στο σύγχρονο εικαστικό γίγνεσθαι. Όλα αυτά τα χρόνια, στο μεγαλύτερο μέρος της ελληνικής καλλιτεχνι...

Ένας μύθος της νεοελληνικής ζωγραφικής που κληροδοτήθηκε από τον 20ο αιώνα στους νεότερους, απαντά στο όνομα Διαμαντής Διαμαντόπουλος. Οι περισσότεροι ερευνητές και ιστορικοί της τέχνης που έχουν ασχοληθεί με αυτόν μέχρι σήμερα, τον αντιμετωπίζουν σαν μια ξεχωριστή "περίπτωση", σαν έναν διάττοντα αστέρα με πολλές ελλειπτικές τροχιές στον χώρο της νεοελληνικής τέχνης. Τροχιές που σημάδεψαν και την ελληνική τέχνη και τον ίδιο τον καλλιτέχνη. Ο Διαμαντόπουλος είναι μια ξεχωριστή περίπτωση στον χώρο της ζωγραφικής, ένα πρόωρο ταλέντο, που δημιούργησε έργο καθαρά ελληνικό, έστω...

Βασικός εκπρόσωπος της Γενιάς του '30 ο Γιάννης Μόραλης, διατρέχει με την τέχνη του, μέσα από μια συνεχώς εξελισσόμενη πορεία, περισσότερο από μισόν αιώνα. Η ζωγραφική του, διατηρώντας πάντα τον ανθρωποκεντρικό της χαρακτήρα, αναπτύσσεται με συνέπεια και συνοχή, προβάλλει την "κλασική" της ταυτότητα, προσεγγίζει το κρίσιμο θέμα της ελληνικότητας με ένα απόλυτα αναγνωρίσιμο και προσωπικό ύφος. Από τις πρώτες προσπάθειές του τη δεκαετία του 1930 έως τις μετά το 1970 γεωμετρικές του συνθέσεις, το γυναικείο σώμα, η σχέση άνδρα-γυναίκας, το δίπολο Έρωτας-Θάνατος, αποτελούν τη στ...

[...] Τα έργα του Τσόκλη, ως σταθερά και επίμονα ερωτήματα σχετικά με τη ροή και τη ρευστότητα της φαινομενικής πραγματικότητας, της συνεχώς μεταβαλλόμενης και διφορούμενης, μετατρέπουν τη βαθύτερη ουσία της σε εικαστικές μορφές που ως γοητευτικές σφίγγες αναρτούν μπροστά στα μάτια μας του πίνακες-γρίφους που καλούμαστε να λύσουμε. Πράγματι, η τέχνη του, που δεν είναι καθόλου διακοσμητική, έχει μια εμβληματική βάση και είναι διαποτισμένη από αγωνία και μια πειραματική διάθεση που έχει τελικό σκοπό τη γνώση, οδηγώντας έτσι τον Τσόκλη σε συνεχώς καινούριες και ευμετάβλητες πλ...

Είναι μεγάλος ο πειρασμός να σκεφτεί κανείς τις συνθήκες κάτω από τις οποίες μεγάλωσε ο Εδουάρδος Σακαγιάν και διαμόρφωσε το τόσο ιδιαίτερο καλλιτεχνικό προφίλ του. Κι αν αυτό ισχύει λίγο πολύ για κάθε καλλιτέχνη, δεν θα ήταν ανακρίβεια να ισχυριστεί κανείς ότι η ζωγραφική του συγκεκριμένου είναι τόσο πλήρης συμβόλων και αινιγματικών στοιχείων, όσο και διάστικτων αναφορών στην ίδια τη ζωή του και τα οικεία του πρόσωπα. Αυτή η "μυστηριώδης" εποχή πρέπει να ήταν τα τέλη της δεκαετίας του '60 και οι αρχές της επόμενης, τα χρόνια δηλαδή της εφηβείας, τα πιο καθοριστικά ίσως χρό...

Η σκληρή και γεμάτη απώλειες παιδική ηλικία στο Θεσσαλικό κάμπο, τον οδήγησε, ως νέο καλλιτέχνη, στην αντίπερα όχθη, εκείνη του λυρισμού και της ποίησης, του αισθησιασμού και του ερωτισμού. Ευαίσθητος και ευγενής ο Χρίστος Καράς, διεκδικεί σήμερα επάξια τον τίτλο ενός ρομαντικού δημιουργού, με εικόνες αναγνωρίσιμες, θέματα που επανέρχονται με εμμονή: νεκρές φύσεις με λουλούδια και φύλλα, απροσδιόριστα αιωρούμενα αντικείμενα, τριαντάφυλλα, περιστέρια και βέλη, αρχαίους πολεμιστές, αισθησιακά γυμνά και αγάλματα. Σχέδιο σίγουρο και ακριβές, λαμπερά χρώματα, μνημειακές φόρμες,...

[...] Με συνθηματική περίπου συντομία, αλλά και κάθε επιφύλαξη, προσπαθώ να σκιαγραφήσω το περίγραμμα ενός γενικού κανόνα, θεωρώντας ότι την ισχύ του επιβεβαιώνει, ως εξαίρεση, η περίπτωση του Βασίλη Θεοχαράκη. Κι αυτό επειδή πιστεύω πως αντιπροσωπεύει μια καθόλου συχνή, εντελώς ασυνήθη, θα έλεγα, σύμπτωση επιτυχημένου επιχειρηματία, ο οποίος τυχαίνει να είναι και καταξιωμένος καλλιτέχνης, ή σωστότερα, μάλλον, ενός καλλιτέχνη που τυχαίνει να είναι ταυτόχρονα και επιχειρηματίας. Έχουμε δηλαδή να κάνουμε με μια σπάνια διφυή υπόσταση, στη σύσταση της οποίας πρέπει να αναζητηθε...

Ο Γιώργος Γουναρόπουλος (1890-1977), γεννημένος στη Σωζόπολη, στις ακτές της Μαύρης Θάλασσας, τελειώνει τη Σχολή Καλών Τεχνών στην Αθήνα, το 1912. Μεταξύ των ετών 1919-1931 διαμένει στο Παρίσι όπου και παίρνει ενεργό μέρος στην καλλιτεχνική κίνηση της εποχής. Πολύ νωρίς απελευθερώνεται από την παράδοση των δασκάλων του και αποκρυσταλλώνει ένα πολύ προσωπικό εικαστικό ύφος. Ο Γουναρόπουλος είναι από τους ζωγράφους εκείνους που παρέμειναν αταλάντευτοι, καθ' όλη τη διάρκεια του βίου τους, σε ένα πολύ συγκεκριμένο, πολύ προσωπικό όραμα, καταφέρνοντας, ωστόσο, να το αναδείξου...

Ο Σπύρος Παπαλουκάς (1892-1957) φοίτησε στη Σχολή Καλών Τεχνών στην Αθήνα με δασκάλους τον Βικάτο, τον Ροϊλό, τον Ιακωβίδη και άλλους, καθώς και στο Παρίσι. Το έργο του, ευθύς εξαρχής, προσανατολισμένο στην ελληνική ύπαιθρο, ακολούθησε μια σειρά "περιόδους" προς την ωρίμανσή του που ταξινομούνται με βάση τα θέματά του: οι περίοδοι της Μικράς Ασίας, της Αίγινας, του Αγίου Όρους, της Μυτιλήνης, της Άμφισσας, των αρχιτεκτονικών ενδιαφερόντων ("Σπίτια στου Κυπριάδη") κ.λπ. Σε όλες τις εν λόγω περιόδους είναι ευδιάκριτες οι επιρροές που άσκησαν επάνω του η βυζαντινή τέχνη, οι ν...

Ο Αλέκος Κοντόπουλος (1904-1975) φοίτησε στη Σχολή Καλών Τεχνών μεταξύ των ετών 1923-1929, με δασκάλους τον Ιακωβίδη, τον Λύτρα και άλλους ακαδημαϊκούς καλλιτέχνες της περιόδου εκείνης. Συνέχισε τις σπουδές του στο Παρίσι, σχεδόν για δέκα χρόνια. Ωστόσο, σε όλο αυτό το διάστημα το αναπαραστατικό του έργο δεν πρόδιδε τον αφαιρετικό ζωγράφο στον οποίο θα εξελισσόταν στη συνέχεια (ιδιαίτερα μετά το 1949). Στη δεκαετία του '50 ο Αλέκος Κοντόπουλος στρέφεται στον αφηρημένο εξπρεσιονισμό και πρωτοστατεί στη διάδοση της αφηρημένης τέχνης στην Ελλάδα. Ο Αλέκος Κοντόπουλος υπήρξε...

Ο Γιάννης Σπυρόπουλος (1912-1990) υπήρξε ένας μοναχικός καλλιτέχνης. Με την έννοια ότι δια των επί μία πεντηκονταετία εικαστικών του αναζητήσεων διαμόρφωσε στην Ελλάδα ένα προσωπικό σύμπαν αφαιρετικής τέχνης που ήταν εκ των πραγμάτων αδύνατον να δημιουργήσει άμεσους μιμητές στη χώρα. Αδύνατον, διότι ο ίδιος με το έργο του εγκαθίδρυσε εν Ελλάδι τα αγεωγράφητα όρια της αφαιρετικότητας ή, πιο σωστά: τα όρια της όποιας μετάβασης από το αληθοφανές στο αφαιρετικό. Ο Γιάννης Σπυρόπουλος σπούδασε στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών (1930-1936), με δασκάλους τους: Αργυρό Βικάτο και Θ...

Ο Περικλής Πανταζής (1849-1884), περισσότερο γνωστός εκτός Ελλάδος (κυρίως στο Βέλγιο) παρά στην ίδια του την πατρίδα, υπήρξε ένας από τους πρώτους Έλληνες ζωγράφους που ανδρώθηκε καλλιτεχνικά στο περιβάλλον του γαλλικού ιμπρεσιονισμού, και μάλιστα την εποχή που αυτό το κίνημα βρισκόταν στο απόγειό του. Σπούδασε ζωγραφική στο Σχολείο των Τεχνών, με δάσκαλο τον Νικηφόρο Λύτρα. Για ένα χρόνο συνέχισε τις σπουδές του στην Ακαδημία Καλών Τεχνών του Μονάχου, αλλά, απογοητευμένος από τον συντηρητισμό της Ακαδημίας, έφυγε για τη Μασσαλία και το Παρίσι. Στο Παρίσι μυθολογείται ό...

Για τον στρατηγό Μακρυγιάννη αυτές οι εικόνες, που έγιναν κατά παραγγελία του στα 1836, δεν είναι ζωγραφική. Δεν είχε την παραμικρή πρόθεση να συμβάλλει στην τέχνη -λαϊκή ή κοσμική- του καιρού του. Κι ο ίδιος, απ' όσο είμαστε σήμερα σε θέση να γνωρίζουμε, δεν ήταν πολύ ευχαριστημένος με το τελικό αισθητικό αποτέλεσμα. Η συνεργασία του με τους Ζωγράφους (πατέρα και γιο) οφείλει να αποδώσει με ακρίβεια αυτό που ο ίδιος έχει "στοχαστεί" για τον Αγώνα: μια σειρά από πραγματικά γεγονότα και ορισμένους πολύ συγκεκριμένους συμβολισμούς. Ο Μακρυγιάννης ουσιαστικά απαίτησε ένα είδος...

Αν και ο Παρθένης αναδεικνύεται ο κορυφαίος Έλληνας ζωγράφος στο πρώτο μισό του εικοστού αιώνα, ο Νίκος Χατζηκυριάκος-Γκίκας (1906-1994) κυριαρχεί στο δεύτερο μισό και μάλιστα υπερβαίνει τον Παρθένη κατά το ότι έγινε σχετικά γρήγορα γνωστός και στον διεθνή καλλιτεχνικό χώρο. Ο Νίκος Χατζηκυριάκος-Γκίκας μελέτησε από νωρίς τις αναζητήσεις της σύγχρονης με αυτόν τέχνης. Το έργο του, σε όλα τα στάδια της μακράς του δημιουργικής πορείας, δέχτηκε επιρροές απ' όλες τις περιοχές των συγχρόνων του εικαστικών ρευμάτων και ιδίως από τον συνθετικό κυβισμό. Ωστόσο, η ψύχραιμη μελέτη...

Ο Φώτης Κόντογλου (κατά κόσμον Φώτης Αποστολέλης -1896-1965) υπήρξε μια σύνθετη προσωπικότητα της νεοελληνικής τέχνης και των γραμμάτων μας. Ορθόδοξος χριστιανός, με την πρωτοχριστιανική έννοια του όρου, αγιογράφος με ιδιόμορφο λαϊκό ιδίωμα (που επηρέασε μεγέθη του είδους του Τσαρούχη και του Εγγονόπουλου), συναξαριστής μιας ελληνικότητας που στα περίτεχνα γραπτά του περιλαμβάνει ως ενιαίο όλον την αρχαιότητα, το Βυζάντιο και την "καθ' ημάς Ανατολή", ο Κόντογλου αποτελεί εξαιρετική περίπτωση στοχαστικού καλλιτέχνη που παλεύει σε όλο το μάκρος του βίου για την Πίστη του....

[...] Ο Νίκος Εγγονόπουλος (1907-1985), κύριος εκπρόσωπος του κινήματος και μοναδικός μεσοπολεμικός σουρεαλιστής ζωγράφος στη χώρα μας, τοποθετεί την ελληνική μυθολογία στη βάση της θεματικής του πυραμίδας. Δεν επιχειρεί, ωστόσο, τη λεγόμενη "επιστροφή στις ρίζες", όπως η πλειοψηφία των καλλιτεχνών της γενιάς του. Δεν προσεγγίζει τη μυθολογία με αρχαιολαγνεία, ούτε με νοσταλγία, αλλά ως ίσος προς ίσον. Καταγράφει την προβολή των μύθων στην εποχή του, αποκαλύπτοντας ανατρεπτικές, ονειρικές και ερωτικές συνιστώσες τους. "Σαν Έλληνας" όπως θα έλεγε ο ίδιος, αλλά κυρίως ως σουρ...

Ο Κωνσταντίνος Μαλέας (1879-1928) υπήρξε μια παραδειγματική περίπτωση αφοσίωσης και μετεξέλιξης της ζωγραφικής παράδοσης που είχε διαμορφωθεί στην Ελλάδα, από τις Σχολές του "Μονάχου" και του "Παρισιού". Γεννημένος στην Κωνσταντινούπολη, όπου και σπούδασε την αρχιτεκτονική, ο Μαλέας συνέχισε τις σπουδές του στη ζωγραφική στο Παρίσι, για εφτά χρόνια (1901-1908). Από νωρίς, ο κατεξοχήν πλαστικός χώρος στον οποίο αναζήτησε το προσωπικό ύφος του υπήρξε η τοπιογραφία. Όμως, τα τοπία του Μαλέα δεν εξυπηρετούν μια αναπαραστατική ηθογραφία. Δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως περι...

Ο Νικηφόρος Λύτρας (1832-1904) θεωρείται ο πατέρας της νεοελληνικής ζωγραφικής παράδοσης στην Ελλάδα. Υπήρξε, μαζί με τον Νικόλαο Γύζη (1842-1901), από τους βασικότερους εκπροσώπους της ώριμης τρίτης γενιάς της Σχολής του Μονάχου. Το 1876, την εποχή δηλαδή που τα ακαδημαϊκά ήθη στο Παρίσι τάραζε η δεύτερη ομαδική έκθεση των ιμπρεσιονιστών, εκείνος βρισκόταν εκεί. Ωστόσο, γύρισε την πλάτη στον ιμπρεσιονισμό και επέστρεψε στον ακαδημαϊσμό του Μονάχου, ο οποίος, κατ' αυτόν, μπορούσε να ανταποκριθεί καλύτερα στις απαιτήσεις της ελληνικής κοινωνίας της εποχής του -εκείνης βεβαίω...

Ο Γιώργος Ιακωβίδης (1853-1932), ο κατεξοχήν εκπρόσωπος της ακαδημαϊκής ζωγραφικής στην Ελλάδα και ένας από τους κορυφαίους του 20ου αιώνα, σπούδασε στο "Σχολείον των Τεχνών" του Πολυτεχνείου, γλυπτική και ζωγραφική. Δάσκαλός του στη δεύτερη ο Νικηφόρος Λύτρας. Το 1877 συνεχίζει τις σπουδές του στο Μόναχο, στην εκεί Ακαδημία Καλών Τεχνών, στο εργαστήριο του Πιλότυ, ο οποίος, κάμποσα χρόνια πριν (1860-1866) υπήρξε ο δάσκαλος του δικού του δασκάλου! Ο Ιακωβίδης είναι ο κατεξοχήν καλλιτέχνης που ενδιαφέρεται για τη σύλληψη και την ερμηνεία της απτής πραγματικότητας, ο κατεξοχ...

Ο Κωνσταντίνος Παρθένης (1878-1967) υπήρξε η δεσπόζουσα μορφή στην ελληνική τέχνη σε όλο το πρώτο μισό του εικοστού αιώνα. Η επίδρασή του είναι αναμφισβήτητη σε ομοτέχνους αλλά και σε γλύπτες και χαράκτες -ιδίως μετά το 1929 όταν αρχίζει να διδάσκει στη Σχολή Καλών Τεχνών. Είναι στην ουσία ο πρώτος "μοντέρνος" στην Ελλάδα της εποχής. Ένας ζωγράφος που ανδρώνεται μέσα στην ατμόσφαιρα της βιεννέζικης πρωτοπορίας και που, στη συνέχεια, εμπνέεται από τον γαλλικό Συμβολισμό καθώς και από την σεζανική μεταϊμπρεσιονιστική οπτική. Ο μοντερνισμός του διαπιστώνεται, πέρα από τα εμφα...