Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Δοκίμια για το ποιητικό έργο του Οδυσσέα Ελύτη, δημοσιευμένα σε διάφορα έντυπα την περίοδο από το 1978 έως το 1977.

Στο βιβλίο μου για τον Σεφέρη αντιμετώπιζα ένα έργο ριζωμένο σ' εκείνη τη φθορά που είναι αχώριστη από την ύπαρξη και που κατασταλάζει στη δραματική έκφραση. Στον Ελύτη μ' ενδιαφέρει η προσπάθεια χειραφέτησης από τις περιστάσεις και η αυτονόμηση του ποιητικού λόγου μέχρι εκείνου του σημείου όπου το αξίωμα σύμφωνα με το οποίο η ποίηση γίνεται μόνο με λέξεις και τίποτ' άλλο δείχνει όλη του την αλήθεια. Η αντίσταση του Ελύτη στις περιστάσεις και η προοδευτική εισχώρηση της ιστορίας στη θεματική του, με όλους τους μηχανισμούς που κινητοποιούνται στο επίπεδο των εκφραστικών λύσε...

Ο Ελύτης ονειρεύτηκε για χάρη μας έναν κόσμο θαυμάτων· από το άνοιγμα της πόρτας κοίταξε τον Παράδεισο, είδε τα χρώματα να γίνονται εντονότερα στη διαφάνεια του τοπίου κι εκεί συνάντησε το "δεύτερο εαυτό του", όπως τον αποκάλεσε. Τα παραπάνω είναι γνωστά. Τώρα, ο συγγραφέας αυτού εδώ του βιβλίου, με τη βοήθεια των εικονογράφων, μεταφέρει το ίδιο εκείνο όνειρο στους αναγνώστες, σαν να ήταν δικό του. Να κάνεις ένα ξένο όνειρο δικό σου, να ζεις στο όνειρο ενός άλλου, είναι μια πράξη που τελείται, κυρίως, απ' τα παιδιά και τους ερωτευμένους. Σαν παιδιά ή ερωτευμένοι, ο συγγρ...

[...] Ο ποιητής-κήρυκας της ελευθερίας, ο ειρηνικός ανατροπέας του στατικού, του κατεστημένου και του υπό οιανδήποτε μορφή συμβατικού, ο κατά σύστημα ανακαινιστής, είναι δυνατό να συγχρωτισθεί με μια διαδικασία -όπως φθάσαμε να πιστεύουμε για την παιδεία- συντηρητική; Η ανατρεπτική ορμή και η αναμορφωτική διάθεση που διακρίνουν το έργο του προσφέρονται για την εκπαίδευση; Κι όμως, όπως δείχνουν τα πράγματα, τα κείμενα του Ελύτη δεν προσφέρονται απλώς· αποτελούν τη χρυσή ελπίδα, και το παιδί, σύμφωνο με την ουσία τους, βρίσκει στην ποίησή του τον εαυτό του, ανακαλύπτει ως δι...

Μέσα από τα γόνιμα σπλάχνα της περίφημης Γενιάς του '30 αναπήδησαν και δυο ποιητικά λιοντάρια, ο Οδυσσέας Ελύτης και ο Γιάννης Ρίτσος, για να υψώσουν και να διευρύνουν το ποιητικό βίωμα των Νεοελλήνων με τρόπους ιδεαλιστικής διαύγειας και εικονιστικής μεγαλοσύνης που σου κόβουν την ανάσα. Υπακούοντας τυραννικά στην πάμπλουτη λυρική ιδιοσυγκρασία τους -απολλώνια στον Ελύτη, διονυσιακή στον Ρίτσο- και υποκύπτοντας αγόγγυστα στο πανίσχυρο χάρισμά τους, πρόσφεραν στη νεοελληνική ποίηση δώρα βαρύτιμα και -μέσα στην σχετικότητα των ανθρωπίνων- αθάνατα. Ετούτη η αξιοζήλευτη αθαν...

[...] Το Συμπόσιο φέτος είναι αφιερωμένο στους δύο μεγάλους πνευματικούς άνδρες της Λευκάδας, τον Ιωάννη και Σπυρίδωνα Ζαμπέλιο, το μεγάλο και πάντα επίκαιρο ποιητή Οδυσσέα Ελύτη και στον προβληματισμό που ανακύπτει από τα μεγάλα επιτεύγματα της τεχνολογίας και της επιστήμης και της χρήσης τους από τον άνθρωπο. Και τα τρία θέματα είναι σπουδαιότατα. [...] (από την προσφώνηση της Δέσποινας Καλέζου, φιλολόγου, αντιδημάρχου Λευκάδας) Αναλυτικά περιέχονται οι εισηγήσεις: Ποίηση: Οδυσσέας Ελύτης - Ανθούλα Δανιήλ, "Οδυσσέας Ελύτης, ο ποιητής του νυν και του αιέν" Β...

Μέσα από το δοκιμιακό έργο του Ελύτη, από τα παλιότερα ως τα πιο πρόσφατα κείμενά του, επανέρχεται η εντυπωσιακή συχνότητα στο πρόβλημα της ελληνικής πολιτισμικής ταυτότητας και ιδιοσυστασίας, "οι συντεταγμένες του ελληνισμού", για να δανειστούμε μια δική του έκφραση. Τις συντεταγμένες αυτές ορίζει και κατ' αντιδιαστολή προς άλλες πολιτισμικές περιοχές αλλά και καθαυτές, ως διυποκειμενικές πνευματικές δομές και ως σύνθετες συναρτήσεις βάθους. Για τους λόγους και την αναγκαιότητα ενός τέτοιου ορισμού έχει πολύ σαφείς και συγκεκριμένες απόψεις: "Εγώ και η γενιά μου -κι εδώ π...

Το θεωρητικό μοντέλο της τελετουργικής ποιητικής που προτείνεται σ' αυτό το βιβλίο συνιστά μια νέα προβληματική σχετικά με την εγγραφή τελετουργικών μορφών σε ευρύτερα πολιτισμικά και κοινωνικοπολιτικά συστήματα έκφρασης μέσα σε διαφορετικές παραδόσεις του ελληνικού κόσμου. Η ελληνική περίπτωση, με το άφθονο υλικό της, που σημαδεύεται από ποικίλες συνέχειες και ασυνέχειες και από τις συνήθως ιδεολογικά φορτισμένες επανεπεξεργασίες τους στη διάρκεια τριών χιλιετιών, προσφέρει ένα προκλητικό όσο και γόνιμο έδαφος για συγκριτικές διερευνήσεις και διεπιστημονικό διάλογο. Τούτο...

Τα κείμενα αυτού του βιβλίου είναι μικρές ή και κάπως μεγαλύτερες σπουδές πάνω στην ποίηση του Oδυσσέα Ελύτη. Oι σπουδές αυτές έχουν πάνω τους ένα, μικρό έστω, εύσημο: είναι η λατρευτική τους σχέση με τον κόσμο, το φως και τα πολλά χρώματα της ποίησης. Εξάλλου, αυτός είναι και ο στόχος για τον οποίο γράφτηκαν: να αποκαλύψουν, όσο μπορούν, κάτι απ’ τη φανερή ή και τη συνήθως κρυφή γοητεία που περνάει μέσα μας, όταν σε αργές και κλειστές στιγμές σκύβουμε ερωτικά - λατρευτικά πάνω στην ποίηση.

Με το λύχνο του άστρου στους ουρανούς γυρίζω στο αγιάζι των λειμώνων Στη μόνη ακτή του κόσμου που να βρω την ψυχή μου το τετράφυλλο δάκρυ!

Στο έργο του Οδυσσέα Ελύτη οι κατοπτρισμοί περιέχουν έναν ολόκληρο κόσμο: πλούσιο, ποικίλο, κάποτε ανησυχητικό, πάντοτε όμως γόνιμα ερεθιστικό για τη φαντασία μας. Και, όπως επιμένει ο ποιητής, "είναι η απουσία της φαντασίας που μεταβάλλει τον άνθρωπο σε ανάπηρο της πραγματικότητας". Οι υδάτινες επιφάνειες καθρεφτίζουν τον ουρανό και την ξηρά· ο κάτω κόσμος και ο ουρανός αλληλοκατοπτρίζονται· η θάλασσα και η ξηρά εισδύουν η μία στην άλλη· τα όρια, οριζόντια και κάθετα, καταλύονται· η κατάδυση προς το βυθό είναι μαζί και μια ανάδυση προς τους εφτά ουρανούς· οι φίλοι γίνοντα...

Τα οκτώ μελετήματα του τέταρτου βιβλιαρίου της σειράς "Γραφή και ανάγνωση" προσβλέπουν στο ποιητικό έργο του Οδυσσέα Ελύτη. Η τελική τους συγκέντρωση στο προκείμενο βιβλιάριο ορίζει σαφέστερα τόσο το κέντρο της ποίησης και της ποιητικής του όσο και τις τεμνόμενες περιφέρειες. Στο κέντρο αναγνωρίζεται αμέσως η αυτόματη λυρική ευφορία του ποιητή, δυσεύρετη σε άλλους ποιητές - δικούς μας και ξένους. Η οποία κάπου και κάποτε υπερβάλλεται σε λυρική ευφράδεια, τροφοδοτώντας τον γλωσσοκεντρικό λυρισμό του Ελύτη. Αντίθετα, όταν και όπου η λυρική ευφορία συσπειρώνεται, παράγει κατακ...