Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Ο γλωσσολόγος Jean Pio (1833-1884) επιμελείται εδώ την έκδοση της συλλογής από νεοελληνικά παραμύθια του λαογράφου δόκτορος Johann Georg von Hahn (1811-1869), συγγραφέα των Albanesische Studien (αρ. 152 της Βιβλιοθήκης Ιστορικών Μελετών) και προξένου της Αυστρο-Ουγγαρίας στην Ερμούπολη της Σύρου. Η συλλογή περιλαμβάνει συνολικά 47 μακροσκελή παραμύθια από τέσσερεις περιοχές: 25 από την Ήπειρο, 11 από την Αστυπάλαια, 5 από την Τήνο και 6 από την Σύρο (άνω Σύρα). Τα παραμύθια είναι δημοσιευμένα στα ελληνικά και συνοδεύονται από πλήρες φιλολογικό υπόμνημα με επεξήγηση των σπάν...

Ο Κωνσταντίνος Σάθας (βλ. αρ. 71 της Βιβλιοθήκης Ιστορικών Μελετών) δημοσίευσε πρώτος τα τέσσερα σημαντικότερα έργα (δύο τραγωδίες, μία κωμωδία και ένα ποιμενικό δράμα) της κρητικής λογοτεχνίας: την Ερωφίλη, τον Ζήνωνα, τον Στάθη και τον Γύπαρι (ή Πανώρια) του Γεωργίου Χορτάτση, από κώδικες της Μαρκιανής Βιβλιοθήκης της Βενετίας (πρώτος ο Σάθας αναφέρει τον όρο ''Κρητικόν θέατρον''). Ωστόσο, η σημασία του βιβλίου δεν περιορίζεται στη δημοσίευση ακέραιου του κειμένου τεσσάρων αριστουργημάτων της κρητικής λογοτεχνίας (1570-1669). Οι κριτικές παρατηρήσεις του ("ψιλαί υποθέσεις...

Ο Επαμεινώνδας Σταματιάδης (1835-1901), δημοσιογράφος και λόγιος με δράση στην Κωνσταντινούπολη, την Αθήνα και τη Σάμο, αφηγείται με εξαντλητικό και λεπτομερή τρόπο την ιστορία του καταλανικού (και εν συνεχεία του φλωρεντινού) δουκάτου των Αθηνών από την εμφάνιση των Καταλανών στην Ανατολή, ως μισθοφόρων του Βυζαντίου το 1304. Η αφήγηση δεν σταματά στην οθωμανική κατάκτηση (1455), αλλά συνεχίζεται με την απαρίθμηση των Οθωμανών διοικητών (βοϊβόδων) της πόλης και τη χρονολογική εξιστόρηση των έργων τους έως το 1800. Ιδιαίτερη έμφαση δίδεται στις επαναστατικές κινήσεις των χρ...

Αναλύεται η σταδιακή αποσύνθεση της Γιουγκοσλαβίας. Δίνεται έμφαση στο ρόλο των ξένων χωρών που υπήρξαν οι βασικοί συντελεστές της διάλυσης μιας χώρας με πολλά κοινωνικά, οικονομικά και πολιτικά προβλήματα, η οποία είχε "συναρμολογηθεί" από ακατάλληλα υλικά της κατεδαφισμένης Αυστρο-Ουγγαρίας.

Ο Σπυρίδων Ζαμπέλιος τεκμηριώνει εδώ ιστορικά την τρίσημη ενότητα της ιστορίας του ελληνισμού (αρχαιότητα - Μεσαίωνας - Νέος Ελληνισμός), την οποία είχε εισηγηθεί με τα "Άσματα δημοτικά της Ελλάδος" το 1852 (βλ. αρ. 204 της Βιβλιοθήκης Ιστορικών Μελετών). Οι 18 Βυζαντιναί μελέται αυτού του βιβλίου αφορούν στο μεσαιωνικό, το παραμελημένο ώς τότε τμήμα της ελληνικής ιστορίας, και αναφέρονται στην έννοια "βυζαντινός", στον Ηράκλειο, στην πολιορκία της Κωνσταντινούπολης από τους Άραβες, τον Λέοντα Γ΄ τον Ίσαυρο, τον Κωνσταντίνο Ε΄ και την Εικονομαχία, στην ανάμειξη της παπικής...

Ο Μιχαήλ Λέκος, φοιτήσας στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, από το Λεωνίδιο δημοσιεύει μία σύντομη και περιεκτική πραγματεία για την διάλεκτο της ιδιαίτερης πατρίδας του. Η πραγματεία, που έρχεται να συμπληρώσει παλαιότερες μελέτες για τα τσακωνικά (του Θ. Οικονόμου, 1846, 1870, και του Βαυαρού Δέφνερ), ξεκινά με εισαγωγή για την τσακωνική φυλή, προσδιορίζοντάς την ως απογόνους των αρχαίων Σπαρτιατών και ανασκευάζοντας έτσι την άποψη του Φαλμεράυερ, ο οποίος θεωρούσε τους Τσάκωνες ως απόγονους Σλάβων. Εν συνεχεία ο Λέκος αναλύει τη γραμματική της τσακωνικής διαλ...

Η Επανάσταση του 1966-1869 υπήρξε ίσως η τραγικότερη της Κρήτης, όχι τόσο γιατί είχε πάμπολλα θύματα, αλλά γιατί στάθηκε η πιο μεγάλη διάψευση των ελπίδων των Κρητικών, που τη στιγμή εκείνη φάνηκε ότι είχαν πλησιάσει τον στόχο τους, περισσότερο από κάθε άλλη φορά. Για τους λόγους αυτούς η επανάσταση αυτή βρήκε μεγάλη συμπαράσταση όχι μόνο στον ελληνικό αλλά και στον ευρωπαϊκό και αμερικανικό χώρο, πράγμα που εκδηλώθηκε αφενός με την προσέλευση εθελοντών και τη συγκέντρωση χρημάτων και αφετέρου με την εκτύπωση βιβλίων και τη δημιουργία καλλιτεχνικών έργων. Τα δύο κείμενα πο...

Ο Σπύρος Καρύδης εκδίδει εδώ τα κατάλοιπα ενός σημαντικού συμβολαιογράφου της ιδιαίτερης πατρίδας του, της Κέρκυρας. Όπως επισημαίνει ο συγγραφέας, τα νοταριακά κατάστιχα αποτελούν ανεκτίμητη πηγή πληροφοριών για την ιστορία ενός τόπου. Σε αυτά περιέχονται πληροφορίες για την καθημερινή ζωή των κατοίκων, το ισχύον (θεσμοθετημένο και εθιμικό) δίκαιο, για τις εμπορικές και οικονομικές δραστηριότητες, για την οργάνωση και διαχείριση εκκλησιών και μοναστηριών, και αποθησαυρίζονται γλωσσικά μνημεία, επώνυμα, παρώνυμα και τοπωνύμια. Ο Θεόδωρος Βρανιανίτης (ή Βραγιανίτης ή Βραγανι...

Η επίτομη αρχαία "Ιστορία της Κρήτης", σε μετάφραση του Μανουήλ Βερνάρδου (1852), προέρχεται από τον δωδέκατο τόμο της Γενικής Ιστορίας του φλαμανδού περιηγητή Δ. Ο. Δάπερ (1639-1689) [Olfert Dapper, La Canee, μετάφραση στα γαλλικά, Παρίσι 1703]. Η (χρονογραφική) αφήγηση ξεκινά από την προϊστορία και τη μυθολογία (τον Μίνωα, τον Ραδάμανθυ, την Κνωσσό, τους Πελασγούς και τους Δωριείς) και προχωρά χρονολογικά ώς τη ρωμαϊκή κατάκτηση (69 π.Χ.). Ο φιλόπατρις μεταφραστής, ο οποίος είχε συμμετάσχει στην Ελληνική Επανάσταση και στις Εθνοσυνελεύσεις του Άστρους και της Τροιζήνας ως...

Ο Διονύσιος Σουρμελής, λόγιος του 18ου αιώνα από την Αθήνα, που έλαβε μέρος στην Επανάσταση του '21, διαιρεί την ιστορία του σε τρία κεφάλαια, τα οποία αντιστοιχούν στις τρεις περιόδους της ελληνικής ιστορίας (αρχαίας, βυζαντινής και νεώτερης), μία περιοδολόγηση η οποία είχε αρχίσει τότε να καθιερώνεται στην ελληνική ιστοριογραφία. Το πρώτο κεφάλαιο ξεκινά με τη ρωμαϊκή κατάκτηση, από τον στρατηγό Σύλλα, και τελειώνει με τη βασιλεία του αυτοκράτορα Ιουστινιανού, οπότε η πόλη, το κλέος της οποίας οφειλόταν στην θύραθεν (κλασική) και όχι στη χριστιανική σοφία, παρακμάζει. Το...

Το λεξικό αυτό προορίζεται για πρακτική χρήση. Άλλωστε, ο συγγραφέας του Νικόλαος Μακρής (1827-1911), υποστράτηγος του ελληνικού στρατού (με καταγωγή από το Μεσολόγγι), τονίζει: "Εν ημίν η Οθωμανική γλώσσα καίτοι απολύτως αναγκαία καθ' όσον αδελφικώς συζώμεν μετά της φυλής ταύτης, παρημελήθη μέχρις ενόχου αδιαφορίας τω όντι. [...] Σκοπός λοιπόν του πονήματός μου είνε η διάδοσις της Οθωμανικής γλώσσης, όσον το δυνατόν πρακτικώτερον και τελειότερον". Το λεξικό του Μακρή είναι ιδιαίτερα εύχρηστο αλλά και ιστορικά ενδιαφέρον· άλλωστε ο συγγραφέας διατέλεσε διοικητής της Iης Μερ...

Ο Γεώργιος Πλουμίδης (γεν. 1939), ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, ορίζει τις "διπλωματικές" πηγές, που διαφωτίζουν τον ιστορικό ερευνητή για τα πολιτικά και στρατιωτικά γεγονότα, τους θεσμούς και την εξέλιξη της εκκλησιαστικής, οικονομικής και εκπαιδευτικής ζωής ενός κράτους, αλλά και των διπλωματικών σχέσεών του με άλλα κράτη στη ροή του χρόνου, και αναφέρεται με συντομία στη συγκρότηση των αρχείων των ευρωπαϊκών κρατών από τον Μεσαίωνα ώς τις μέρες μας. Παρέχει επίσης οδηγίες για τον τρόπο προσέγγισης και δημοσίευσης του αρχειακού, τεκμηριωτικού υλικού, κα...

Ο τόμος περιλαμβάνει μία συλλογή από μελετήματα της Σπυριδούλας Κ. Αλεξανδροπούλου, τέως λυκειάρχου Μεσολογγίου, σχετικά με την Αιτωλία και την ιδιαίτερη πατρίδα της, το Μεσολόγγι. Όπως δηλώνει η ίδια, "η Αιτωλοακαρνανία δεν έχει ακόμη μελετηθή σε βάθος από τους νεώτερους ιστορικούς" λόγω της γεωγραφικής της θέσης, "μακρυά από τον κύριο άξονα της διαχρονικής ελληνικής δραστηριότητος και ακμής, το Αιγαίο". "Ωστόσο, σε περιόδους κατά τις οποίες οι ιστορικές και γεωπολιτικές συνθήκες έδωσαν στους Αιτωλοακαρνάνες δυνατότητες δράσεως, ο δυναμισμός τους επηρέασε την ιστορική πορε...

Το έργο του Ερμάννου Λούντζη, που γράφτηκε το 1855, τρία χρόνια αφότου ο ίδιος εξελέγη βουλευτής στην Ιόνιο Βουλή (με το κόμμα των ριζοσπαστών), αποτελεί αναντικατάστατη πηγή για τη Λατινοκρατία και (ιδίως) τη Βενετοκρατία στην Επτάνησο. Ο Ζακύνθιος κόμης εκθέτει το πολιτικό πλαίσιο των διαδοχικών λατινικών κατακτήσεων (Νορμανδών, Ανδηγαυών, Τόκων) και της βενετικής κατάκτησης των Επτανήσων, και εν συνεχεία (μέσα σε είκοσι κεφάλαια) εξετάζει τους θεσμούς της βενετικής διοίκησης (βάιλους, συνδίκους, Προβλεπτές. κήνσορες κλπ.) και των αστικών κοινοτήτων (Γενικό Συμβούλιο των...

Ο δάσκαλος Νικόλαος Νικοκλής (γεν. Κοζάνη 1818), κάνει επισκόπηση των αρχαίων και νεώτερων θεωριών και καταθέτει τη δική του άποψη για την καταγωγή των Αλβανών. Με την πραγματεία αυτή ο Νικοκλής αναγορεύτηκε διδάκτωρ της φιλοσοφίας στη βασιλική Ακαδημία του Gottingen της Γερμανίας. Ο Έλληνας συγγραφέας μελετά τους αρχαίους (Στράβωνα, Ηρόδοτο και τον Θουκυδίδη) και νέους συγγραφείς (Leibnitius 1768, Pouqueville 1820, Xylander 1835, Hahn 1854), απορρίπτει την έως τότε αντίληψη περί αυτοχθονίας των Αλβανών, δηλαδή ως απογόνων των Πελασγών ή των Ιλλυριών, και τούς θεωρεί συγγεν...

Ο Ιωάννης Σβορώνος (Μύκονος 1863 - Αθήνα 1922), Διευθυντής του Νομισματικού Μουσείου, πρόεδρος του Αρχαιολογικού Συμβουλίου του Κράτους και (από το 1918) καθηγητής της νομισματολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, δημοσιεύει μία εμπεριστατωμένη μελέτη για ένα ιδιαιτέρα ενδιαφέρον θέμα. Η έρευνά του βασίζεται σε εξέταση αρχαίων και βυζαντινών νομισμάτων και έργων τέχνης. Ο δικέφαλος αετός (οι βασιλικοί αετοί των Παλαιολόγων) αποτελεί ουσιαστικά τον εξευγενισμό και την τελειοποίηση ενός πανάρχαιου συμβόλου, που οι ρίζες του ανάγονται στους αρχαίους λαούς της Ανατολής. Ο Ι. Σβορώνο...

Ο Ηπειρώτης λόγιος Παναγιώτης Αραβαντινός (Πάργα 1809 - Ιωάννινα 1870), συγγραφέας της περίφημης μακροσκελούς "Χρονογραφίας της Ηπείρου" (1856-1857), εντάσσεται στη μεγάλη χορεία των ιστοριοδιφών που θεμελίωσαν την ελληνική ιστοριογραφία. Η συγγραφική του παραγωγή παρακολουθεί τις (πολιτικές) σκοπιμότητες της ιστοριογραφίας του 19ου αιώνα. Η Μονογραφία περί Κουτσοβλάχων γράφτηκε το 1862, έτος εμφάνισης του Απόστολου Μαργαρίτη (από την Κλεισούρα της Μακεδονίας), πράκτορα του Μακεδονορουμανικού κομιτάτου, στο Βουκουρέστι, και δημοσιεύτηκε τον Νοέμβριο του 1905, λίγους μήνες μ...

Ο εκδότης Νότης Καραβίας (1919-2004) καταγράφει 995 τίτλους δημοσιευμάτων που αφορούν στην ιστορία της Αχαΐας καθώς και βιβλίων και εντύπων εν γένει που τυπώθηκαν στην περιοχή μεταξύ των ετών 1765-1971. Όπως ο ίδιος δηλώνει, έχει ως ιδανικό πρότυπο την Bibliographie Ionienne του Emile Legrand. Τα περιγραφόμενα βιβλία, η βιβλιογράφηση των οποίων έγινε κυρίως εξ αυτοψίας, προέρχονται κατά πρώτο λόγο από την προσωπική συλλογή του εκδότη και από έρευνα στις Δημοτικές βιβλιοθήκες Πατρών, Τριπόλεως και Σπάρτης και κατά δεύτερο λόγο από τις βιβλιογραφίες των Γκίνη-Μέξα, του Νικολά...

Ο Περικλής Ζερλέντης (βλ. αρ. 193-194, 216, 267 της Βιβλιοθήκης Ιστορικών Μελετών) καταθέτει εδώ τη δική του μικρή συμβολή στην ανασκευή των θεωριών "ξένων ιστορικών" (εννοεί τον Φαλλμεράυερ), οι οποίοι "εσλάβωσαν" όλη την Πελοπόννησο. Ο Συριανός λόγιος αποκαθιστά την "ιστορικήν αλήθειαν" και βάζει τάξη στο "χάος", που προκάλεσαν όσοι "εφαντάσθησαν πανταχού της Ελλάδος επιδρομάς Σλάβων και σλαβικάς αποικίσεις". Πηγές του είναι οι συγγραφές του βυζαντινού αυτοκράτορα Κωνσταντίνου Πορφυρογέννητου (Περί των θεμάτων, Περί της βασιλείου τάξεως), το (φραγκικό) Χρονικό του Μωρέως...