Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Πόσο "ανύπαρκτες" υπήρξαν οι Μακεδονίες των άλλων έως την καμπή του 1991 και τον εθνικιστικό παροξυσμό που ακολούθησε; Και εκεί όπου έκαναν την εμφάνισή τους, ποιό περιεχόμενο -γεωγραφικό, ιστορικό, διοικητικό ή "φυλετικό"- τους αποδιδόταν; Σε ανάλογα ερωτήματα επιχειρεί να απαντήσει η μελέτη του Σπύρου Καράβα, ιχνηλατώντας την προϊστορία της διαδεδομένης πεποίθησης περί της μίας και αποκλειστικά ελληνικής Μακεδονίας σε ό,τι θεωρείται πως έχει τροφοδοτήσει τη γενική παιδεία του εγγράμματου κοινού: στα σχολικά εγχειρίδια Ιστορίας και Γεωγραφίας, στις εγκυκλοπαίδειες και στη...

Η ανάπτυξη των πόλεων κατέχει κεντρική θέση στον σύγχρονο δυτικό πολιτισμό. Κύτταρα ζωής στην αρχαιότητα, χάνουν, με την παρακμή της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, τη σημασία τους. Από τον 10ο μ.Χ. αι. όμως επανακάμπτουν βαθμηδόν στο προσκήνιο της ιστορίας, μαζί με τους νέους κοινωνικούς παράγοντες που τις δημιουργούν και τις στηρίζουν. Το νήμα αυτής της σύνθετης διαδικασίας, η οποία προσέδωσε στην ιστορική εξέλιξη τα σημερινά της χαρακτηριστικά, ξετυλίγει με μαστοριά ο συγγραφέας σε ένα ευσύνοπτο, γλαφυρό, ριζοσπαστικό κείμενο, το οποίο έμελλε να ανατρέψει κατεστημένες βεβαιότητ...

Ποια θέση κατέχουν τα μεταπολεμικά χρόνια στην αντίληψή μας για το ιστορικό παρελθόν; Οι δεκαετίες του 1950 και του 1960 μοιάζουν συγχρόνως κοντινές και απόμακρες, τις φέρνουν κοντά στο σήμερα οι εικόνες του ελληνικού κινηματογράφου, που επαναλαμβάνονται στον άχρονο χρόνο της τηλεόρασης· τις απομακρύνουν τρέχοντα διλήμματα και ερωτήματα, που φαίνονται να έχουν ξεπεράσει το παρελθόν. Και όμως. Οι πόλεις όπου ζούμε πήραν τη μορφή τους εκείνη την εποχή. Οι άνθρωποι που τις έχτισαν είναι οι παππούδες και οι πατεράδες των σημερινών νέων. Η δική τους ιστορία είναι ένα από τα νήμα...

Στο τέλος της πρώτης δεκαετίας του 21ου αιώνα, η παρακολούθηση είναι πλέον μέρος της καθημερινότητας και παρουσιάζεται ως ένας φυσιολογικός και απαραίτητος μηχανισμός ασφάλειας κι ελέγχου, που νομιμοποίησε ο φόβος των τρομοκρατικών επιθέσεων της 11ης Σεπτεμβρίου 2001. Όμως, η σύγχρονη παρακολούθηση δεν ταυτίζεται μόνο με τον "Μεγάλο Αδελφό", ούτε περιορίζεται στον πύργο κατόπτευσης του "Πανοπτικού", του Μπένθαμ και του Φουκώ. Η συλλογή και επεξεργασία των προσωπικών πληροφοριών είναι ζωτική για τη λειτουργία της οικονομίας, της επικοινωνίας, των μεταφορών, και γενικά του πα...

Το βιβλίο αυτό αποτελεί μια απόπειρα να διερευνηθεί η εξάπλωση της ψυχοθεραπείας στη σύγχρονη ελληνική κοινωνία και εγγράφεται σε μια γενικότερη προβληματική σχετικά με το ρόλο των "ειδικών" στη διαμόρφωση του Εαυτού και τη δημιουργία νέων εξειδικευμένων θεσμών που αναλαμβάνουν να περιχαρακώσουν τα όρια της συμπεριφοράς και τους κανόνες της κοινωνικής δράσης. Τοποθετώντας το αντικείμενό της στο ευρύτερο πλαίσιο της ύστερης νεοτερικότητας, όπου η παράδοση και οι συλλογικές ιδεολογίες χάνουν την ισχύ τους ως ρυθμιστές της καθημερινής ζωής, η μελέτη αυτή επιχειρεί να φωτίσει τ...

[...] Το πρώτο κείμενο που δημοσιεύεται στο βιβλίο αυτό, η αφήγηση (Α), αποτελεί απομαγνητοφώνηση συνέντευξης που έδωσε στο γιο του Δημήτρη το 2003 και 2004. Παρά τις αδυναμίες του προφορικού λόγου, με τις επαναλήψεις και την έλλειψη χρονολογιών, αποτελεί μια συνοπτική αυτοβιογραφία του. Το δεύτερο τμήμα (Β) αποτελούν τα χειρόγραφα του Κώστα Ζαφείρη, όλα γραμμένα τη δεκαετία του 1960, εκτός από το 1 που γράφτηκε στην περίοδο της γερμανικής κατοχής, περίπου από τον Μάιο έως τον Αύγουστο του 1944, και που καταγράφει με μορφή σημειώσεων διάφορα συμβάντα, αλλά και τη δύναμη...

Χιλιάδες άνθρωποι, από τους πρώτους μήνες της Κατοχής, καταφεύγουν στην ύπαιθρο για να ανταλλάξουν τα υπάρχοντά τους με τρόφιμα, να εργαστούν ή, απλώς, να επιβιώσουν στο πατρικό σπίτι. Συγχρόνως, στελέχη του αριστερού χώρου συγκροτούν πατριωτικές οργανώσεις, εξοντώνουν τους ληστές της υπαίθρου και προστατεύουν το αγροτικό προϊόν από τη φορολογία των αρχών. Από την άνοιξη του 1943 ανοίγουν αποθήκες και μοιράζουν τα επιταγμένα τρόφιμα στον πληθυσμό, περιφρουρούν τις εκδηλώσεις των εθνικών επετείων και αφοπλίζουν σταθμούς Χωροφυλακής. Σύντομα δημιουργείται ένα ευρύ εθνικοαπελε...

Μεσοπόλεμος, 1934: το έτος που δημιουργείται ο Δήμος Περιστερίου και, ταυτόχρονα, το έτος-αφετηρία της παρούσας μελέτης για τη συγκρότηση της πόλης, την ταυτότητα της τοπικής κοινωνίας και της τοπικής αυτοδιοίκησης στο Περιστέρι. Σε διάρκεια εβδομήντα και πλέον χρόνων, σε εποχές ταραγμένες, επιχειρείται να εντοπιστεί (με συστηματική αρχειακή έρευνα, με την αξιοποίηση των στατιστικών δεδομένων και της βιβλιογραφίας και με τη βοήθεια εποπτικού υλικού), ο τρόπος με τον οποίο, σε κάθε χρονική περίοδο, οι κάτοικοι, οι συλλογικοί φορείς δράσης και η τοπική αυτοδιοίκηση διαμόρφωνα...

Η χώρα μας, η ήπειρος στην οποία γεωγραφικά, πολιτιστικά, ιστορικά και πολιτικά ανήκουμε, ο κόσμος μας, το οικονομικό και κοινωνικό σύστημα που κανοναρχεί τις ζωτικές λειτουργίες της ανθρωπότητας, όλα αυτά, βρίσκονται σε μια μεταβατική κατάσταση, σε κρίση. Βρισκόμαστε όμως μέσα σε αυτό που θεωρούσαμε αδιανόητο. Οι σταθερές του χθες δεν προβάλλονται πλέον στο αύριο και οι βεβαιότητες έδωσαν τη θέση τους στην πολύπλευρη αμηχανία. Οι μηχανισμοί, που λίγους μήνες νωρίτερα παρουσιάζονταν ως εγγύηση για την ευημερία, μεταβάλλονται σε ανθρωπόφαγα συστήματα που αποφασίζουν για...

Η χώρα μας, η ήπειρος στην οποία γεωγραφικά, πολιτιστικά, ιστορικά και πολιτικά ανήκουμε, ο κόσμος μας, το οικονομικό και κοινωνικό σύστημα που κανοναρχεί τις ζωτικές λειτουργίες της ανθρωπότητας, όλα αυτά, βρίσκονται σε μια μεταβατική κατάσταση, σε κρίση. Βρισκόμαστε όμως μέσα σε αυτό που θεωρούσαμε αδιανόητο. Οι σταθερές του χθες δεν προβάλλονται πλέον στο αύριο και οι βεβαιότητες έδωσαν τη θέση τους στην πολύπλευρη αμηχανία. Οι μηχανισμοί, που λίγους μήνες νωρίτερα παρουσιάζονταν ως εγγύηση για την ευημερία, μεταβάλλονται σε ανθρωπόφαγα συστήματα που αποφασίζουν για το π...

Μια περιήγηση στον κόσμο του ποδοσφαίρου και στα ενδότερα των οργανωμένων ομάδων των οπαδών. Τι είναι το ποδόσφαιρο; Σύμβολο των εντάσεων μιας κοινωνίας; Όπιο του λαού; Ένα τελετουργικό δράμα: Τι είναι οι οργανωμένοι σύνδεσμοι των οπαδών; Τι συνδέει μεταξύ τους αυτά τα νέα παιδιά; Ποια κοινή ταυτότητα διαμορφώνουν, ποια συλλογικά πάθη: Πώς βλέπουν τους "άλλους"; Πώς, περνώντας τα χρόνια, εγκαταλείπουν τις εξέδρες των φανατικών; Μια ευχάριστη περιήγηση στο σκληρό αλλά και μαγικό κόσμο του ποδοσφαίρου. Μετά από πολύχρονες έρευνες στην Ιταλία, τη Γαλλία και το Ιράν, ο συγγρα...

Το "ποιος είναι Έλληνας πολίτης" αποτελεί ένα κατεξοχήν ανοιχτό ερώτημα. Ένα ερώτημα από αυτά που προσφέρονται, από τις απαρχές του ελληνικού κράτους, για πολλές, αντιφατικές απαντήσεις, αλλά και για πολλαπλές αναγνώσεις. Με ποια κριτήρια κάποιος είναι Έλληνας πολίτης, από τις καταβολές του ελληνικού κράτους ως σήμερα; Τα κριτήρια αυτά είναι τα ίδια από τότε που υπάρχει η εθνική πολιτική κοινότητα των Ελλήνων ή μεταβάλλονται; Είναι ίδια με αυτά που χρησιμοποιούνται και από άλλους λαούς και σε ποιο βαθμό; Αντίστοιχα, με ποια κριτήρια κάποιος γίνεται Έλληνας, ενώ δεν είναι; Κ...

"Των εχθρών τα φουσάτα περνούσαν/σαν το λίβα που καίει τα σπαρτά", υπυνθυμίζει ένα παλιό στρατιωτικό εμβατήριο, πριν μας διαβεβαιώσει πως "η Ελλάδα ποτέ δεν πεθαίνει". Όμως και τα δικά μας φουσάτα διέπραξαν ουκ ολίγα στο πέρασμά τους, σε πόλεις και χωριά με "εθνολογική σύσταση" πολύ διαφορετική απ' ό,τι υποστήριζαν οι κήρυκες της Μεγάλης Ιδέας. Από τα Γιαννιτσά και το Κιλκίς του 1912-13 μέχρι τη Βόρειο Ήπειρο του 1914 και την ενδοχώρα της Μικρασίας το 1919-22, η δράση του ελληνικού στρατού και των παραστρατιωτικών ομάδων που τον συνόδευαν (ή τον υποκαθιστούσαν) σημαδεύτηκε...

Μια συνθετική εργασία, που φωτίζει με αναπάντεχο τρόπο το Αλβανικό έπος, αποκαθηλώνοντας την εθνοκάπηλη ρητορική, δείχνοντας τους πραγματικούς συσχετισμούς δυνάμεων και τη στρατιωτική ισχύ των αντιπάλων. Μια επίσης αποκαλυπτική και αναλυτική προσέγγιση της κοινωνίας του 1940-1942, όπου αποκαθηλώνεται η από τα πάνω εικόνα των κοινωνικών δεδομένων (πείνα, παραγωγή, μαύρη αγορά κλπ) και αναδεικνύεται μια πρωτοφανής, παράλληλη, λαϊκή, παραγωγική και οικονομική πραγματικότητα, που θα αποτελέσει τη βάση του εθνικοαπελευθερωτικού κινήματος. Αθήνα - 28η Οκτωβρίου του 1940. Εκείνη...

Το αντικείμενο της παρούσας διερεύνησης είναι οι σχέσεις που συνδέουν κυρίαρχες ομάδες εξουσίας το 19ο αιώνα στη χώρα μας με τη διαμόρφωση των επίσημων αντιλήψεων και πρακτικών για το εξεταστικό καθήκον των εκπαιδευτικών την ίδια περίοδο. Η συστηματική ανάλυση αυτών των σχέσεων εξηγεί συνακόλουθα τους λόγους για τους οποίους επιλέχθηκαν και διατηρήθηκαν οι σύστοιχες εξουσιαστικές πρακτικές, με τις οποίες, διαμέσου του κρατικού μηχανισμού, επιδιώχθηκε και επιτεύχθηκε η "πρόληψη", η "αποτροπή" και ο "κολασμός" περιπτώσεων "καθηγητικής αμέλειας" ή "ανευθυνότητας" κυρίως στις...

Το γύρισμα από τον 14ο στον 15ο αιώνα στον χώρο των νοτίων Βαλκανίων σηματοδοτεί μια κρίσιμη όσο και συναρπαστική περίοδο, κατά την οποία οι Οθωμανοί διαμορφώνουν το αστικό αποτύπωμά τους. Είναι η ίδια περίοδος που η οθωμανική αυτοκρατορία μεταλλάσσεται και από μια μεθοριακή τουρκομανική ηγεμονία γίνεται ένα συγκεντρωτικό κράτος. Το βιβλίο επιδιώκει, για πρώτη φορά στην ελληνική βιβλιογραφία, να συνεισφέρει στον προβληματισμό περί της πρώιμης οθωμανικής πολιτικής που ασκήθηκε έναντι των πόλεων. Οι επτά πόλεις του βιβλίου επιλέχτηκαν με κριτήριο τη διοικητική θέση τους εντός...

Ο φασισμός δεν ήταν ένα περιθωριακό φαινόμενο του Μεσοπολέμου, αλλά είχε πανευρωπαϊκές διαστάσεις και λίγο έλειψε να επιβληθεί. Βρήκε όμως απήχηση στην Ελλάδα την ίδια εποχή; Ποια κινητήρια πάθη και ποια πολιτικά συναισθήματα διευκόλυναν την ανάπτυξή του; Πώς συνδεόταν η άκρα δεξιά αυτής της περιόδου με την παλαιότερη αντικοινοβουλευτική παράδοση και με τις ιδέες του Περικλή Γιαννόπουλου και του Ίωνα Δραγούμη; Σε ποιό βαθμό παρέπεμπε στον φασισμό το αντιβενιζελικό καθεστώς του 1921-1922, και πώς τον απηχούσαν τα στρατιωτικά κινήματα των επόμενων χρόνων; Για ποιούς λόγους απ...

Μια μελέτη για το χασίς, τη βία, τον αστυνόμο, τον μάγκα, τη γυναίκα, την αργκό, τον χώρο εν τέλει των ρεμπέτικων τραγουδιών: οι παραπάνω έννοιες είναι και οι δεσπόζουσες συμβολικές αναφορές των ρεμπέτικων. Η πραγμάτευσή τους αναδεικνύει τον τρόπο με τον οποίο το υποκείμενο αψηφά ή και αγνοεί τη δύναμη του θεσμοποιημένου ρόλου, τόσο για το ίδιο όσο και για τον άλλο, προσαρμόζει την εικόνα που έχει για τον εαυτό του στη δική του συμβολική αλλά πρωτίστως πρακτική ανάγκη, διαμορφώνοντας έτσι και κατοχυρώνοντας την ετερότητά του. Τίθεται έτσι διαρκώς το ερώτημα ποιος είναι ο χ...

"Πώς μας θωρείς ακίνητος ; ...πού τρέχει ο λογισμός σου...". Στίχοι ενός ποιητή της Μεγάλης Ιδέας που σφράγισε με την παρουσία και το έργο του το μεταγενέστερο μοντέλο της "εθνικής ποίησης". Στίχοι που πέρασαν στη συλλογική μνήμη συνδεδεμένοι κυρίως με σχολικές γιορτές και εκδηλώσεις "πατριωτικού" χαρακτήρα. Η μελέτη αυτή έχει ως αφορμή το "Διθύραμβο" του Αριστοτέλη Βαλαωρίτη προς τον ανδριάντα του Γρηγορίου Ε'', στην επέτειο της 25ης Μαρτίου του 1872: την πιο χαρακτηριστική στιγμή, δηλαδή, της "επετειακής ποίησης", στον 19ο αιώνα. Αναδεικνύοντας αυτό το ξεχασμένο επεισόδιο...