Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Με το παρόν τεύχος συμπληρώνεται ο τέταρτος χρόνος λειτουργίας των "Κριτικών": ενός φιλοσοφικού περιοδικού που δημοσιεύει αποκλειστικά φιλοσοφικές βιβλιοκρισίες. Τα δεκατρία κείμενα της συγκομιδής του 2012 είναι και πάλι ενδεικτικά της πολυμορφίας της ελληνικής φιλοσοφικής εργασίας και εκδοτικής παραγωγής, αλλά και των ενδιαφερόντων των μελών της κοινότητας που συνεργάζονται με το περιοδικό ως συγγραφείς. Αξιολογούνται κριτικά πέντε νέες ελληνικές μονογραφίες, δύο σχολιασμένες μεταφράσεις αρχαίων κειμένων, επτά μεταφράσεις φιλοσοφικών κειμένων από σύγχρονες γλώσσες και...

Τον έκτο χρόνο της διαδρομής τους, το 2014, τα Κριτικά παρουσίασαν δεκατέσσερα κείμενα φιλοσοφικής κριτικής, παρέχοντας και πάλι ένα αντιπροσωπευτικό δείγμα της πρόσφατης φιλοσοφικής παραγωγής. Στην ιδρυτική του διακήρυξη, το 2009, το περιοδικό Κριτικά διαπίστωνε ότι "ο κριτικός λόγος στην Ελλάδα εμφανίζεται απονευρωμένος, και δυστυχώς τις περισσότερες φορές με προδιαγεγραμμένο πρόσημο: Μια θετική κριτική (θεωρείται ότι) υπηρετεί μια προσωπική σχέση ή εκδούλευση, μια αρνητική κριτική (θεωρείται ότι) εκφράζει προσωπική αντιπάθεια ή λειτουργεί ως ακαδημαϊκή τρικλοποδιά". Στην...

Τα δεκατέσσερα κείμενα φιλοσοφικής κριτικής του παρόντος τόμου παρουσιάζουν ένα αντιπροσωπευτικό δείγμα της πρόσφατης φιλοσοφικής παραγωγής. Πραγματεύονται κριτικά τρεις ελληνικές και τέσσερις ξενόγλωσσες μονογραφίες, δύο σχολιασμένες μεταφράσεις αρχαίων κειμένων, τέσσερις μεταφράσεις από σύγχρονες γλώσσες, αλλά και μια έκδοση με αδιευκρίνιστο status (το οποίο επισημαίνεται στο κείμενο 12). Με τα κείμενα αυτά συμπληρώνονται πέντε έτη λειτουργίας του περιοδικού, το οποίο παραμένει προσηλωμένο στον στόχο της έγκαιρης, αυστηρής και τεκμηριωμένης φιλοσοφικής κοινότητας (χωρίς ω...

Η σχέση μεταξύ κυριαρχίας και δικαιωμάτων είναι μια σχέση συμπληρωματική και ταυτόχρονα ανταγωνιστική. Η ανάδυση ενός πεδίου διεθνούς προστασίας των δικαιωμάτων υπονομεύει την κρατική κυριαρχία συντελώντας στην πληρέστερη προστασία των φορέων των δικαιωμάτων. Ταυτόχρονα η ανάδυση ενός πεδίου διεθνούς οικονομικής διακυβέρνησης υπονομεύει την κατοχύρωση των δικαιωμάτων στο επίπεδο του κράτους και η κρατική κυριαρχία προβάλλει ως εγγυητής τους. Οι δύο αυτές διαστάσεις της σχέσης ανάμεσα στην κυριαρχία και τα δικαιώματα δεν μπορούν να εξεταστούν ξεχωριστά. Η καθεμία φωτίζει ιδι...

Όλοι ήξεραν ότι "δυστυχής ψ" Η μοίρα είχε δείξει τις βουλές της γι' αυτόν όταν είδε να χάνονται και οι δύο γυναίκες του, ύστερα από λίγους μήνες συζυγίας. Η πατρίδα του ήταν ό,τι του είχε απομείνει και το να πολεμάει συνεχώς για να σώσει ό,τι μπορούσε να σωθεί ήταν πια όλη του η ζωή. Όταν και οι δύο μεγαλύτεροι αδελφοί του πέθαναν την ίδια χρονιά, οι βουλές του Θεού έγιναν πια εναργείς. Ως αυτοκράτωρ ήξερε να διαβάζει τους καιρούς και είδε την καταιγίδα να έρχεται. "Μεσημέρι από νύχτα - όλ' η ζωή μια λάμψη!" Η προσωπικότητα του τελευταίου αυτοκράτορα της Ανατολι...

Η παρούσα μελέτη δεν επιχειρεί απλά να ανασυνθέσει την ιστορία του δικαίου της Μυτιλήνης, της Μήθυμνας και της Ερεσού, πόλεις για τις οποίες διαθέτουμε περισσότερες πληροφορίες, και για την Αρίσβη, την Πύρρα και την Άντισσα, σχετικά με τις οποίες έχουμε λίγα στοιχεία. Είναι διαφωτιστική για την ιστορία και την εξέλιξη πολιτευμάτων και θεσμών γενικότερα. Επιπλέον, με αφορμή την εξαντλητική έρευνα για τη Λέσβο ο αναγνώστης θα έχει την ευκαιρία να βγάλει χρήσιμα συμπεράσματα για σύγχρονους προβληματισμούς.

Οι μαθηματικές ιδέες επινοούνται ή ανακαλύπτονται; Το ερώτημα αυτό έχει τεθεί κατ' επανάληψη από φιλοσόφους ανά τους αιώνες και πιθανότατα θα το αντιμετωπίζουμε ες αεί. [...] Αυτό που έχει σημασία είναι ότι, θέτοντας το ερώτημα, αναγνωρίζουμε το γεγονός ότι τα μαθηματικά έχουν ζήσει διπλή ζωή. [...] [...] Την επιτυχία των μαθηματικών στο να διάγουν διπλή ζωή φθονούσε από πολύ καιρό η φιλοσοφία, ένας άλλος κλάδος, επίσης ευλογημένος -ή, ίσως θα μπορούσαμε να πούμε, καταραμένος- να ζει σε δύο κόσμους, κλάδος ο οποίος όμως δεν αισθανόταν την ίδια ακριβώς άνεση με τη διπλή ζωή...

Στην παρούσα μελέτη εξετάζονται πτυχές της σχέσης Θεωρητικής Φυσικής και των Μαθηματικών, όπως διαμορφώθηκε από τη δεκαετία του 1980 και μετά. Αφορμή αποτέλεσαν κάποιες σκέψεις του Κορνήλιου Καστοριάδη, τις οποίες ο Γιώργος Λ. Ευαγγελόπουλος αντιπαραθέτει και μελετά συγκριτικά με ανάλογες παρατηρήσεις του διαπρεπούς μαθηματικού Δημήτρη Χριστοδούλου, αλλά και του φυσικού και φιλοσόφου της επιστήμης Βασίλη Γ. Σακελλαρίου. Θίγονται μια σειρά σειρά από ζητήματα, όπως το κατά πόσο είναι «αναγκαία» η αυστηρή μαθηματική θεμελίωση μιας θεωρίες της Φυσικής. Ένα από τα συμπεράσματα ε...

Συνηθίζουμε να λέμε ότι κάποιος μαθητής είναι καλός στα πρακτικά μαθήματα, εννοώντας τα Μαθηματικά, τη Φυσική, τη Χημεία, τη Βιολογία και την Πληροφορική. Είναι, όμως, τα Μαθηματικά πρακτική επιστήμη ή μήπως θεωρητική, όπως υποστηρίζουν, για παράδειγμα, όσοι μαθηματικοί κάνουν έρευνα στα Θεωρητικά Μαθηματικά; Ο Γιώργος Λ. Ευαγγελόπουλος καταπιάνεται με αυτό ακριβώς το ερώτημα και η γεμάτη εκπλήξεις περιδιάβασή του στα μονοπάτια της σύγχρονης Μαθηματικής Φυσικής, της Πληροφορικής, των Βιοϊατρικών και Φαρμακευτικών Επιστημών, των Οικονομικών, των Νομικών αλλά και της Φιλοσο...

Ο μαθηματικός Gian-Carlo Rota και ο θεωρητικός φυσικός David Sharp συζητούν, στο πλαίσιο μιας κοινής τους συνέντευξης στο περιοδικό Los Alamos Science, για τα Μαθηματικά και τους μαθηματικούς, τη φιλοσοφία και τους φιλοσόφους, την τεχνητή νοημοσύνη και τους ειδικούς στους υπολογιστές. Κατά την αναζήτηση τόσο των ορίων των Μαθηματικών, και ιδίως της μαθηματικής λογικής (στη σημερινή της μορφή), όσο και των αντίστοιχων της φιλοσοφίας, αναδεικνύονται οι σχέσεις των δύο αυτών γνωστικών αντικειμένων με τη φυσική, τη βιολογία, τη νευροφυσιολογία, την ψυχολογία και τη μαθηματική θ...

Οι σαράντα αληθινές ιστορίες του βιβλίου διασώζουν όψεις του παρελθόντος της Μάνης, οι οποίες δεν αποτυπώνονται στα βιβλία της ιστορίας ή της λαογραφίας. Αφορούν την καθημερινότητα των προσώπων, τα συνηθισμένα όσο και ασυνήθιστα περιστατικά της ζωής τους, τον ξεχωριστό τρόπο με τον οποίο καθένα τους τα αντιμετώπιζε, καθώς και τις μεταξύ τους σχέσεις, όπως διαμορφώνονταν μέσα στο πλαίσιο μιας κοινωνίας με τα ιδιαίτερα, τα απόλυτα δικά της χαρακτηριστικά. Πρόκειται για πολύτιμα στοιχεία, διότι συμπληρώνουν την εικόνα που έχουμε για την περιοχή δίνοντας τον καθαρά ανθρώπινο...

Το 9ο έργο του Βασίλη Κολτούκη, "Με τα φτερά της σιωπής", είναι παραπάνω από ένα προσεγμένο φωτογραφικό λεύκωμα. Είναι ένα καλλιτεχνικό βιβλίο, όπου αποκαλύπτονται στιγμές από την ταξιδιωτική ζωή του φωτογράφου, παρουσιασμένες ταυτόχρονα φωτογραφικά και ποιητικά. Ο Βασίλης Κολτούκης αποκαλύπτει τα τοπία της κάθε μέρας του, συνθέτοντας το λεύκωμα με βάση τη γιαπωνέζικη ποίηση χαϊκού. Γι’ αυτό και κάθε στιγμή του βιβλίου προλογίζει ένας στίχος ή ολόκληρο ποίημα χαϊκού σημαντικών γιαπωνέζων ποιητών, Matsuo Basho,Kobayashi Issa,Santoka Taneda,Taigu Ryokan και άλλοι. Όπως...

Μ: Να δώσω το σύνθημα της έναρξης του παιχνιδιού; Ε: Ναι, φυσικά... Μ: Θα το επαναλάβετε από την πλευρά της Εσθήρ; Ε: Γιατί, είναι αυτό απαραίτητο; Μ: Δεν είναι απαραίτητο... Μα είναι κάτι σαν τελετουργικό, για να πάει καλά το παιχνίδι... Ε: Ας είναι, λοιπόν... Μ: "Αν είσαι η Εσθήρ, είμαι ο Μένγκελε..." Ε: "Αν είσαι ο Μένγκελε, είμαι η Εσθήρ..."

Τον 11ο αιώνα μία ομάδα Νορμανδών ιπποτών κατέλαβε τον ιταλικό Νότο αντιμετωπίζοντας με επιτυχία τις δύο μεσαιωνικές Αυτοκρατορίες, τη Ρωμαϊκή Εκκλησία, τις λομβαρδικές ηγεμονίες της Νότιας Ιταλίας και τα μουσουλμανικά εμιράτα της Σικελίας. Η εξουσία τους δεν στηρίχθηκε μόνο στην ισχύ των όπλων, αλλά και στα αφηγήματα της κατάκτησης και της ιστορίας του βασιλείου, που ίδρυσαν. Οι ιστορικές αφηγήσεις που συντάχθηκαν στις αυλές των Νορμανδών ηγεμόνων λειτουργούν ως κάτοπτρα εξουσίας και μας επιτρέπουν να συλλάβουμε κυρίαρχους λόγους και αντι-λόγους, καθώς και τους ορίζοντες π...

Ο ελληνικός Μεσοπόλεμος, θεωρούμενος σε συνάρτηση με τις γενικότερες ευρωπαϊκές εξελίξεις, συστήνει μια, από κάθε άποψη, κρίσιμη περίοδο. Πρόκειται για εποχή συντριβής αλλά και εντατικής αναζήτησης νέων ιδεωδών, οξυμμένων κοινωνικών προβλημάτων, προβληματισμών και συγκρούσεων, αλλά και θέσπισης καινούργιων θεσμών για την επίλυσή τους. Πολιτικής αναταραχής και οικονομικής ανάπτυξης. Διαμόρφωσης νέων ιδεολογικών-καλλιτεχνικών ρευμάτων και καλλιέργειας ιδεολογικών ζυμώσεων οι οποίες επηρέασαν καθοριστικά τα όσα ακολούθησαν. Το ζήτημα της τεχνολογικής/επιστημονικής ανάπτυξη...

Η ζωή του Ιωάννη Μεταξά ακολούθησε ένα δρόμο παράλληλο με την εξέλιξη του νεοελληνικού κράτους. Από τον ατυχή ελληνοτουρκικό Θεσσαλικό Πόλεμο μέχρι τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο υπήρξε μια σημαντική φυσιογνωμία που διαδραμάτισε κεντρικό ρόλο στην ιστορία του τόπου, περίπου όλο το πρώτο μισό του 20ού αιώνα. Είναι δύσκολο να κρίνει κανείς την πολιτεία του Μεταξά ισορροπώντας ανάμεσα στη δαιμονοποίηση και την αγιογραφία, όταν ο δικτάτορας της 4ης Αυγούστου μπορεί να παρασύρει προς το πρώτο, και ο πρωθυπουργός που είπε "Όχι" στο ιταλικό τελεσίγραφο, προς το δεύτερο. Για πρώτη φορά ο...

Christian Dior, Coco Chanel, Yves Saint Laurent, Jean Patou, Balenciaga, Matisse, Manet, Picasso, Andy Warhol... Ο Δημοσθένης Δαββέτας κινείται μεταξύ μόδας και μοντέρνας τέχνης, σ' ένα παιχνίδι αφήγησης, καλλιτεχνικής σύγκρισης και χρονολογικής αναφοράς προσώπων και αντικειμένων. Οι δεκαετίες μεταξύ 1900 και 1970 αναπνέουν μέσα από διάσημους σχεδιαστές και καλλιτέχνες, άντρες και γυναίκες, που πρωτοπόρησαν, αφήνοντας το στίγμα τους στην εποχή, αλλά και επηρεάζοντας τις επόμενες δεκαετίες. Η μόδα ως αντικείμενο μελέτης υλικού πολιτισμού, η αισθητική, η αντίληψη και η σύλληψ...

Λέει ο Baudelaire: "ή δουλειά του μοναχικού μοντέρνου ανθρώπου είναι να απελευθερώσει από τη μόδα ό,τι ποιητικό μέσα στο ιστορικό μπορεί να περιλαμβάνει αυτή, να εξάγει το αιώνιο από το μεταβατικό". Σ' αυτό εδώ το βιβλίο θα επιχειρηθεί να διασαφηνιστεί ή σχέση της μόδας με τη σύγχρονη τέχνη - κι αμέσως βέβαια τίθεται το ερώτημα: ποια είναι τα όρια μεταξύ μοντέρνας και σύγχρονης τέχνης; Ποιες οι ομοιότητες και οι διαφορές τους; Κάτι το οποίο είναι μοντέρνο, είναι ή δεν είναι σύγχρονο και κάτι το οποίο είναι σύγχρονο είναι μοντέρνο; Ποια τα όρια σύγχρονου και επίκαιρου; Ποια...

Η "Νεκρή ζώνη", ένα έργο γραμμένο στα μέσα περίπου της δημιουργικής περιόδου του Πίντερ, είναι πολύ λιγότερο ένα έργο "γύρω" από τη νοσταλγία, την τύχη, την αδικία, τον πειρασμό, το γήρας ή την απιστία και πολύ περισσότερο ένα κάλεσμα συμπαράστασης, μια προσπάθεια τεσσάρων ανθρώπων να επικοινωνήσουν, να βρουν στήριγμα ο ένας στον άλλο, ώστε να συνεχίσουν την αέναη περιπλάνησή τους σε αυτή την ανίκητη νεκρή ζώνη όπου "... Τίποτα δεν κινείται... δεν αλλάζει... δεν γερνάει... παραμένει... για πάντα... παγωμένο... σιωπηλό". Και αυτή ακριβώς την ανάγκη μα και ταυτόχρονα δυσκολία...