Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Λίγα λόγια πριν... Μετρώ τα χρόνια που πέρασαν, γυρνώντας προς τα πίσω. Η απόσταση μού μικραίνει πρόσωπα και πράγματα, όπως άλλωστε είναι φυσικό. Τα μικραίνει, αλλά και τα κάνει πιο καθαρά, πιο ευδιάκριτα. Είναι άραγε η νεαρή τους τότε όψη που συμβάλλει σ' αυτό; Είναι το νεττάρισμα που γίνεται με τη διορθωτική κίνηση του φακού της μνήμης; Ποιος ξέρει... Ένα είναι γεγονός, πως ο δρόμος που ενώνει το τότε με το τώρα, ή και αντίστροφα, είναι φωτεινός. Μπορεί η μνήμη να κινηθεί άνετα απάνω του, χωρίς να σκοντάψει πουθενά. Μπορεί ακόμα σε κάθε σημείο του να ξαναφέρει γεγονό...

Είναι κείμενα που αναφέρονται στην Ελλάδα και στην εποχή μας: στην Ελλάδα μέσα στην ανησυχία της εποχής μας. Συγκρίνοντας το επικαιρικό με το διαχρονικά έγκυρο, συγκροτούν μια πολύμορφη εθνική διδαχή πνεύματος, φρονήματος και ήθους με κεντρικό, αμετακίνητο πυρήνα την φιλότητα προς την Πατρίδα και προς την Ελευθερία, βιώσεις με τον τρόπο τον μοναδικό που έμαθαν και φανέρωσαν να ζουν οι Έλληνες πάντοτε: ανοιχτά, αντισωβινιστικά, με θερμότητα ψυχής οικουμενικής και με μια ματιά που από τον καιρό του Ομήρου ξέρει ν' αγκαλιάζει τον κόσμο σύμπαντα, τα επίγεια και τα επουράνια.

Έσβησα και ξανάσβησα την αρχή, πριν αποφασίσω να μπω οριστικά στα χειρόγραφα τούτα -άσπρο σωρό χαρτιού μπροστά μου, που μπορεί, με τον καιρό, να καταντήσει ξανάσασμα ή εφιάλτης. Η πρώτη μου σκέψη στάθηκε στο τύπο του "ημερολογίου". Μα θυμήθηκα τα κατάστιχα της χαμοζωής και τα λευκώματα των ρομαντικών κοριτσιών. Η "επιστολογραφία" θα δυνόταν πιο πολλά στην περίσταση. Γράμματα στο εαυτό μου, γράμματα σ' ένα φανταστικό πρόσωπο, γράμματα στο άπειρο -καλούπια φθαρμένα και συντριμμένα, φοβερή παράταξη από άδεια σχήματα. Αυτοβιογραφία; Τέτοιες γράφουν όσοι πέτυχαν στη ζωή ή όσοι κ...

ΟΙ ΣΚΙΣΜΕΝΕΣ ΛΟΥΡΙΔΕΣ Της ψυχής οι σκισμένες λουρίδες, φίδια και πόνος αστραπών πεσμένες στο χώμα, με τον μεγάλο άνεμο ακόμα παλεύουν. Της κραυγής τα κουρέλια σε χίλια κομμάτια σκιστήκαν και σφαδάζουν στις εξόδους της γης και κρατιώνται ακόμα με πάθος απ' το μεγάλο σώμα, από τ' άνθος της μέθης που άνοιγε κι έκλεινε τη ζωή. Στις φρικιάσεις δίπλα της θάλασσας, ακόμα τραντάζεται απ' το λυγμο ακόμα προχωρεί στις βαθύσκιωτες της καρδιάς του στοές, ο άνθρωπος, πυρπολημένος και νικητής, που απ' της αιωνιότητας το βέλος πόθησε ολόκληρος να καεί. (από τη συλλο...

Από δημοσιεύματα του γαλλικού τύπου βλέπω ότι πολλοί εκεί συγκινήθηκαν επειδή πρόκειται να πουληθεί σε δημοπρασία το σπίτι όπου πέθανε ο Ιβάν Τουργκένιεφ στο Μπουζιβάλ. Η τύχη του γίνεται, έτσι αβέβαιη: Αν το γκρεμίσουν; Και ναι μεν ο Τουργκένιεφ, Ρώσος ως τα μύχια της ψυχής του, μόνον φιλοξενήθηκε -όπως τονίζεται- από τη Γαλλία, αυτό όμως δεν είναι λόγος για ν' αδιαφορήσουν οι Γάλλοι. Γίνεται λοιπόν τώρα έκκληση στη σοβιετική πρεσβεία του Παρισιού, ν' αγοράσει το σπίτι, να το διασώσει ως προσκύνημα, που είναι και σήμερα. Στους συμπατριώτες του Τουργκένιεφ -τονίζεται- περιέ...

Μέσα στον αχανή χώρο της κάθε διερευνητικής του εξόρμησης, το πνεύμα ενός συνθέτη ζητά με τη μουσική του ιδιοσυστασία να επιλέξει τους κατάλληλους ήχους και ρυθμούς, για να δώσει μορφή και πνοή στο έργο που ετοιμάζει. Στην αναζήτησή του αυτή, είναι φυσικό η ανησυχία του -χωρίς την οποία δεν νοείται ούτε καν έφεση προς δημιουργία- να αγγίζει και κάθε άλλο τομέα, πνευματικό, καλλιτεχνικό, αισθητικό, ιστορικό κ.ά. Φαινομενικά, ο τομέας αυτός μπορεί να μη θεωρείται σχετικός με την ειδικότητα του συνθέτη, στην πραγματικότητα όμως ανήκει σε ένα από τους πολλούς εκείνους τομείς,...

Δεν ξέρω αν το βασικό συστατικό της ανθρώπινης ύπαρξης είναι ο πόνος. Αν δεν είναι αυτό, τουλάχιστον, με μια ηπιότερη έκφραση, θα έλεγα πως ο πόνος δεσπόζει στη ζωή μας από τη γέννηση ως το θάνατο. Η συμπυκνωμένη ουσία μας, που μορφοποιείται πλαστικά στην τραγωδία, δεν είναι τίποτε άλλο παρά ένας συμπυκνωμένος πόνος και όπως κάθαρση και λύτρωση ακολουθεί την τραγωδία, κάθαρση και λύτρωση στον άνθρωπο αναδύονται μέσα από τον πόνο του. Ο ύψιστος πόνος είναι τέκνο της ύψιστης αγάπης. Αν δεν αγαπούμε πολύ, να πονέσουμε δεν μπορούμε. [...] (από το εισαγωγικό κείμενο του βιβλ...

Η εργασία που αποτολμώ να παρουσιάσω "Η διαχρονική πορεία του Ελληνισμού στη Μακεδονία. Η συμβολή του Αίμου στην ιδέα των υπερεθνικών κοινοτήτων" ανακοινώθηκε στη Θεσσαλονίκη στο συνέδριο-συμπόσιο του Δεκεμβρίου 1988. Όπως άλλωστε επιγραμματικά διατυπώθηκε εκφράζοντας το ευρύτερο πλαίσιο του: "Για την ανανέωση της κοινωνίας συνεχής πρέπει να είναι η αναζήτηση θεσμών του κοινοτικού δικαίου". Στην ίδια κατεύθυνση εκινήθηκαν και άλλοι διακεκριμένοι σύνεδροι που κατόρθωσαν να δημιουργήσουν ένα πνεύμα ταυτότητας, στην πιο πλατειά και ταυτόχρονα στην πιο συγκεκριμένη έννοια του...

Τα κείμενα πον ακολουθούν, στην πρώτη τους μορφή, δημοσιεύτηκαν στην εφημερίδα "η Καθημερινή"· το δοκίμιο "Η ρίζα τον κακού" στο περιοδικό "Νέα Εστία" και το πρώτο δοκίμιο, "η Εποχή μας", γράφτηκε ειδικά για τον τόμο αυτό που κατά κάποιο τρόπο τον καθορίζει και τοποθετεί τους στόχους του. Δεν μπορεί κανείς να ξέρει τι απ' αυτά που γράφει θα σωθεί, μέσα από την αέναη κάθαρση που επιτελεί στον κόσμο αυτόν ο χρόνος. Αρκεί κανείς να μη κρυφτεί και να ομολογήσει ποιος και τι είναι. Τα κείμενα του τόμου αυτού ακριβώς σ' αυτή την ομολογία προβαίνουν: ποιος και τι είναι κείνος π...

Ο τόμος αυτός περιέχιε συγκεντρωμένα κείμενα, παλαιότερα και τωρινά. Είναι όλα ξανακοιταγμένα γλωσσικά και εκφραστικά, αλλά δεν έχει αναπροσαρμοσθεί ή επικαιροποιηθεί καμία άποψη ή ιδέα. Γι' αυτό και κάποιες επαναλήψεις, που ίσως όμως να δημιουργούν την αίσθηση της συνέχειας, μια και πρόκειται για θέματα που έχουν αντιμετωπισθεί σε διάφορους χρόνους. Ό,τι παρουσιάζεται εδώ είναι επιφυλλίδες, διαλέξεις, εισηγήσεις, άρθρα και δοκίμια που έχουν δημοσιευθεί ή είναι αδημοσίευτα. [...] (Από τον πρόλογο του βιβλίου)

Οι σκέψεις, οι συλλογισμοί, οι διαπιστώσεις, με κάθε τρόπο δοσμένες, δεν σταματούν. Είναι τόσα πολλά τα θέματα της ζωής, ιδιαίτερα όπως εξελίχτηκε στα χρόνια μας, ώστε να μην περνά ημέρα δίχως κάποια παρατήρηση, κάποιαν επισήμανση, κάποιο ξάφνιασμα, κάποιαν ακόμα πληγή. Δίνει αφορμές η ζωή, αλλά και η εποχή που ζούμε. Αφορμές, όχι μόνο για εξέταση του νέου τρόπου της σκέψης, στην τροχιά που ακολουθεί με τα σύγχρονα δεδομένα, αλλά και για μια βαθύτερη διείσδυση στο εσωτερικό του σημερινού ανθρώπου. Το βιβλίο αυτό που κρατάτε στα χέρια σας, απλά γραμμένο, όπως απλή είναι κ...

Τα κείμενα των τριών αυτών τόμων, με τίτλους "Αγωνιώδης θητεία", "Αυτοψία της εποχής" και "Η μαρτυρία του ανθρώπου" εγράφτηκαν και πρωτοδημοσιεύτηκαν πριν από την Δικτατορία της 21ης Απριλίου 1967 - μια περίοδο με σοβαρές πολιτικές, ηθικές, κοινωνικές, ιδεολογικές και πνευματικές συνέπειες για την Ελλάδα. Κοιταγμένα υστέρα από τόσα χρόνια, αποκτούν τον χαραχτήρα μιας ιδεολογικής καί πνευματικής "μυθολογίας" της προδικτατορικής νεοελληνικής περιόδου ζωής, αλλά και μιας προσωπικής μαρτυρίας, αφού εγράφτηκαν μέσα στην μάχη μιας συνείδησης με την εποχή της. Από τότε, πολλά πρά...

Ήταν γραμμένη η πρώτη από τις μελέτες του τόμου αυτού, η αφιερωμένη στο ποιητικό έργο του Κωστή Παλάμα, σαν κυκλοφόρησε (με χρονολογική ένδειξη 1944) φροντισμένη από το Λέανδρο Κ. Παλαμά, η "Βραδινή φωτιά", σειρά πρώτη στίχων ανέκδοτων του ποιητή. Οι στίχοι τούτοι, μερικοί ατιτλοφόρητοι κιόλας, πολλοί συνθεμένοι, καθώς ολοφάνερο είναι, χωρίς πρόβλεψη διαρκείας, δεν παρουσιάζουν, βέβαια, μορφή άγνωστη της ποίησης του Παλαμά, τονίζουν όμως ενδειχτικά το λυρικό πυρήνα της -πράγμα που κι ο ίδιος ο φροντιστής και προοιμιαστής συνάμα του βιβλίου προσέχει. "Όταν πέθανε" γράφει, "ο...

Εκείνος που δεν περιορίζεται να χαίρεται τ' αγαθά -τα πάμπολλα- του πολιτισμού μας, αλλά που έχει την τάση και να τον κρίνει, στέκεται κάτι περισσότερο από ξαφνιασμένος, καθαυτό τρομαγμένος μπροστά στις αντιφάσεις του. Την περασμένη Τετάρτη πήραμε κάποια μικροπεριστατικά της καθημερινής ζωής για πράδειγμα και αφετηρία, όχι τόσο με σκοπό να τα υπογραμμίσουμε όσο για να γίνει αισθητό το πόσο τα συνηθίζουμε, πως πολιτογραφούνται στον κόσμο των συνυθειών μας, περνάνε σ' ένα είδος καθεστώτος, ας πούμε σε μιαν άγραφη νομιμότητα. Το θέμα τώρα είναι τι βαθύτερο φανερώνουν και ποιε...

Η ποίηση στις μεγάλες της στιγμές φωτίζει αποκαλυπτικά την ύπαρξή μας σ' ότι αυτή πρωταρχικό κρύβει μέσα της. Το πρωταρχικό αυτό, που με τη σφραγίδα του οντογενιτικά και φυλογενετικά, μας γεννά και μας πλάθει, μένει χωρίς την ποίηση επικαλυμμένο και απρόσιτο. Όντας εγκοιτασμένο μέσα στους μύθους, τα οράματα και τις άφωνες εμπειρίες και πράξεις των λαών εγγράφεται,όπως και τα αρχέγονα βιώματα και συμβαίνοντα της προσωπικής μας ζωής, ιδιαίτερα της παιδικής, μέσα στον χώρο, που τον σκεπάζει σε μεγάλο βαθμό η λήθη, το σκοτάδι του ασυνειδήτου ή του υποσυνείδητου. [...]

Κατά τη Γραφή ο Κάιν, πρωτότοκος του Αδάμ και της Εύας, σκότωσε τον Άβελ, το δευτερότοκο αδελφό του. Πολύ αργότερα, κι αφού πια ο Κάιν είχε σπείρει το γένος των ανθρώπων, γεννήθηκε από τον Αδάμ την Εύα ο Σηθ, μακρινός λένε, προπάτορας του Χριστού. Έτσι, το ανθρώπινο γένος εμφανίζεται με γενάρχη του έναν αδελφοκτόνο. Αν η γενιά του Σηθ, χάρη σην απόληξή της, μπόρεσε στο μάκρος των αιώνων να εξαλείψει το κληρονομικό στίγμα του Κάιν, δεν το ξέρω. Το πιθανότερο είναι πως πασχίζει γι' αυτό, με αβέβαιη ως τώρα έκβαση. Κάτι τέτοιο φαίνονται να δείχνουν η ιστορία και η πείρα της ζ...

Την ώρα που ανοίγω το βιβλίο τούτο με τα δοκίμια με συνεπαίρνει ο πόθος να κοιτάξω το είδος εξεταστικότερα. Η ιστορία του λόγου, επιφαινόμενο και συνάρτηση της ιστορίας του ανθρώπου, μας ξαφνιάζει συχνά με κάποιους μετασχηματισμούς, με κάποιους χαμούς και ξαναγεννημούς, που θα έπρεπε να τους προσδοκούμε, ωστόσο, αν βρισκόταν η μπόρεσή μας στο επίπεδο της ουσίας του περιστατικού. Και κείνο που φαίνεται κάποτες, στην πρώτη ματιά, σα μια δήλωση ατομικής πρωτοβουλίας, χωρίς τις ρίζες και χωρίς παρακλάδια, δεν είναι στο βάθος παρά μια έκφραση του καιρού, που πασκίζει απελπισμένα...

Δείγμα γραφής: Η ΑΓΕΡΙΝΗ ΚΛΩΣΤΗ Είναι η ζωή μας μια μετάξινη κλωστή, που όλο και τρέμει, ίδιο στον χειμωνιάτικο βοριά και στο καλοκαιρινό μελτέμι. Είναι μια μεταξένη, αδύνατη κλωστή, έτοιμη να κοπεί την πάσαν ώρα, και να χαθεί στην πεινασμένη άπονη γη, σαν την πεσμένη απ 'το δενδρί ώριμη οπώρα. Πέφτει στην γη η αγέρινη κλωστή κι όλοι μαζί της πέφτουνε καημοί και πόθοι. ποιος να την κλώθει την αγέρινη κλωστή; Ποιος να την κλώθει; (1988)