Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Χρειάστηκε να συλλογιστώ πολύ, πριν αποφασίσω οριστικά να αφιερώσω το βιβλίο μου τούτο στον Καβάφη, Ερχόμουν από χώρα του Παλαμά κ' έπρεπε να πορευτώ στους αντίποδες. Η μετατόπιση κατείχε κάποιο θέλγητρο -σαν ένα ταξίδι της ανήσυχης φαντασίας ανάμεσα στους πλανήτες που φωσφορίζουν στο διάστημα. Μα πραγμάτωνε σύγκαιρα και μιαν ανάγκη βαθύτερη, την ανάγκη που νιώθει ο κουρασμένος άνθρωπος της πολιτείας για λίγη σιωπή, για λίγη μοναξιά. Και το παράδοξο ίσια, ίσια στην περίσταση είναι τούτο: που ο Παλαμάς, ο ασάλευτος, ο αταξίδευτος, ο δεμένος με την έγνια της καθημερινής χαμοζ...

Λίγα Λόγια... Ο χρόνος τελειώνει, ο πιο οδυνηρός που έχω γνωρίσει, σφραγισμένος με την απουσία, άφησε και μια σκληρή και ακατανόητη εμπειρία: Το πνεύμα χωρίς απάντηση. Ο διάλογος ξαφνικά ανύπαρκτος. Τα μύρια ημερήσια ερωτήματα, έπεφταν στο κενό. Προσπάθησα να βρω διέξοδο στην πίστη μου, στην αρχαία σοφία, στα σύμβολα της φύσης και της Γραφής. Τα ποιήματα που ακολουθούν, φτωχά δείγματα του αδιέξοδου. Ι.Τ.

Σε τούτο τον τόμο συγκέντρωσα μελετήματα και μικρότερα δοκίμια αναφερόμενα σε λογοτέχνες και δημιουργούς, ή σε θέματα και σε μορφές του πνεύματος και της πολιτικής, που γράφτηκαν με διάφορες ευκαιρίες. Μια επέτειος ή ένας θάνατος, ένα πνευματικό συμπόσιο, μια αναδρομή ή μια νοσταλγική αναπόληση, αποτελούν την αφετηρία και την αφορμή για μια γοργορότερη ή διαρκέστερη περιδιάβασή μου στο χώρο της ιστορίας, της λογοτεχνίας και της κριτικής. Τα περισσότερα κείμενα του βιβλίου δημοσιεύθηκαν σε εφημερίδες και περιοδικά (κυρίως στη"Νέα Εστία") και παρουσιάζονται εδώ στην οριστική...

Κι έπειτα το κύμα/ να σε ντύνει νεκρό ακρογιάλι/ και τούτα τα δίχτυα των ψαράδων/ π' απόμειναν μαρμαρωμένοι/ στον ήχο των ψυχρών αργυρίων. [...] ("Στάσιμο")

Τα περισσότερα από τα δοκιμιακά κείμενα που ακολουθούν έχουν δημοσιευθεί στο περιοδικό Ευθύνη. Με τα κείμενα αυτά έγινε προσπάθεια να ερευνηθεί το βάθος των ιδεών και των πραγμάτων, βέβαια, όσο αυτό είναι δυνατό και κατορθωτό. Ακόμη, έγινε προσπάθεια να χρησιμοποιηθεί η ουσία των λέξεων και η πρωταρχική τους σημασία, ώστε να αποφεύγονται μακρηγορίες και επαναλήψεις, που είναι και βαρετές και παραπλανητικές. Διον. Κωτίδης

Το βιβλίο τούτο, που μ' έχει απασχολήσει ως πρώτη ύλη όσο σχεδόν ένα έργο ζωής, ξεκίνησε χωρίς σχέδιο και χωρίς ξεκάθαρο στόχο. Χρόνια και χρόνια μελετώντας το θέατρο ή γράφοντας δραματικά έργα, όπως και στα μαθήματα μου Δραματολογίας στη Δραματική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου, προπάντων όμως όταν τελείωνα την παράδοση κι έβγαινα από την τάξη τύχαινε να ρίξω στο χαρτί σημειώσεις. Κάποτε τις φύλαγα, άλλοτε τις έχανα. Περιττό να πω ότι οι χαμένες μου φαίνονται σήμερα οι πιο καλές -μόνο και μόνο γιατί είναι χαμένες. Πολλές φορές στο μεταξύ, είπα να συγκεντρώσω όσες απόμεναν, να τ...

Όταν προσπαθώ να θυμηθώ από πότε άρχισα να γράφω ποιήματα, από πότε δηλαδή ο αγώνας αυτός με τις λέξεις για να εκφρασθεί η ψυχή έγινε καταφυγή και καθημερινό βίωμα μου, ολοζώντανη έρχεται στη μνήμη μου η μικρή μου πατρίδα, η Ανδρίτσαινα, με τη φημισμένη βιβλιοθήκη του Νικολόπουλου, και το αυστηρό και μειλίχιο μαζί, όλο βουνά τοπίο της ορεινής Ολυμπίας, με τον δωρικό, δίπλα στις Βάσσες, ναό του Επικούρειου Απόλλωνα. [...] Απόρροια λοιπόν περιβάλλοντος, πνευματικής καλλιέργειας και διδαχής η Ποίηση; [...] Ασφαλώς και δεν προγραμματίζει ο ποιητής· πώς θάταν άλλωστε δυνατ...

Τα κείμενα αυτού του τόμου αποτελούν μελέτες, ομιλίες, ανακοινώσεις και άρθρα ή σημειώματα, όλα κριτικού χαρακτήρος. Από αυτά, άλλα αναφέρονται σε ορισμένους (όχι όλους) από τους Ολύμπιους της νεοελληνικής ποιήσεως (Κάλβος, Παλαμάς, Καβάφης), άλλα σε ελάσσονες, αλλά γι' αυτό όχι λιγότερο γοητευτικές μορφές της νεώτατης λογοτεχνίας μας και άλλα σε πρόσωπα, που δεν τα εδίδασκε, δεν τα έκρινε ακόμα τελεσιδίκως η ιστορική κρίση. Ή για να ακριβολογήσω η ιστορία δεν είπε την τελευταία της λέξης. [...] (Από τον πρόλογο του βιβλίου)

Οι στοχαζόμενοι άνθρωποι του σύγχρονου κόσμου ψάχνουν με πάθος κι αγωνία να βρούνε τα κύρια, βαθύτερα χαρακτηριστικά της περιπλοκής που κρύβεται πίσω από τη λαμπρή πρόσοψη της τεχνοκρατούμενης εποχής μας. Ο μέσος άνθρωπος, μόλο που κι αυτός πληρώνει την κρίση, θαμπώνεται από την πρόσοψη. Όπως γράφει στο τελευταίο, σημαντικό βιβλίο του ο Γάλλος καθηγητής της φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου της Ντιζόν κ.Jean Brun (μερικά ξένα ονόματα κακοπαθαίνουν τόσο στην ελληνική μεταγραφή τους, που προτιμάει κανένας να τ' αφήσει στο πρωτότυπο): "δεν είναι πολύ νωρίς για να θέσει κανένας το...

[Το πρώτο ποίημα του βιβλίου: Πληγές γιομάτη, ξέσκλιδη, γυρίζω απ' των ανθρώπων τον αχό και γέρνω στην πόρτα της σπηλιάς μου κι αργοκλαίω. Φτωχός μαντύς η ταπεινότητά μου είναι! Κανείς δε μ' είδε ουρανική να πλέκω, σα λιόγεννη ψυχή, τα ονειρεμένα κι αστρόφωτα τραγούδια μου στην άκρη της αργυρολιμνιάς. Κανείς δε μ' είδε, σα σκιά αλαφριά, μακριάθε ν' ακλουθάω το βήμα του Θεού, στ' αποσπερνό του περιδιάβασμα, σα βγαίνει ν' ανασάνει της γης την ομορφιά και των ανθρώπων! (από τη συλλογή "Ερημικά", 1951) ]

Στο βιβλίο αυτό είναι τυπωμένη η "ομιλία" του Χρίστου Αδαμόπουλου για τον ποιητή Μιχαήλ Δ. Στασινόπουλο που δόθηκε στο Φουαγιέ του Δημοτικού Θεάτρου Πειραιά, την Τετάρτη 8 Μαρτίου 1989 και στα πλαίσια των εκδηλώσεων του Πολιτιστικού και Πνευματικού Κέντρου του Δήμου Πειραιά : "Πνευματικές προσωπικότητες στον Πειραιά", επί Δημαρχίας Ανδρέα Ι. Ανδριανόπουλου. Τα υπόλοιπα κεφάλαια που αναφέρονται: 1) στο μεταφραστικό έργο του Μιχ. Δ. Στασινόπουλο, 2) στα ποιήματα που του έχουν αφιερώσει, 3)ποιοι συγγραφείς έχουν κρίνει το έργο του, 4)στην εργογραφία του ποιητή, προστέθηκαν στ...

Συγκεντρώνω σε αυτόν τον τόμο όλα σχεδόν τα ως σήμερα δημοσιευμένα φιλοσοφικά μου κείμενα, που ανήκουν στο χώρο της "αισθητικής", όπως ύστερα από τον Baumgarten συνηθίζουμε να ονομάζουμε τη φιλοσοφία του "καλού". Τόσο στο χώρο της θεωρίας της γνώσης και της μεθοδολογίας των επιστημών, όσο και στο χώρο της πρακτικής φιλοσοφίας, δηλαδή της ηθικής και της πολιτικής, έχω παρουσιάσει, λίγο ή πολύ, περισσότερο συγκροτημένα κείμενα. Η επίδραση σε όλα αυτά του Πλάτωνα, του Κάντ και ορισμένων νεοκαντιανών δασκάλων μου, που δεν υπήρξανε και οι πιο ορθόδοξοι από τους επίγονους του Κ...

Ξεφυλλίζοντας την ελληνική, την νεοελληνική ιστορία, βλέποντας την ξένη ιστορία, περιδιαβάζοντας στις νομικές μου γνώσεις, ξεχωρίζοντας από την κομματική φιλολογία αποκαλυπτικά κείμενα, αξιοποιώντας από τις διεθνείς μου συναναστροφές τις εμπειρίες του ανατολικού μπλόκ, κατέληξα να ξεχωρίζω δύο μεθόδους νόμιμης κατάληψης της εξουσίας. Εννοώ νόμιμη με την ευρύτερη έννοια της ένταξης των μεθόδων αυτών στο σύστημα δικαίου, στο σύστημα έννομης τάξης. Δεν εξετάζω συνεπώς την κατάληψη της εξουσίας μιας εχθρικής, πολεμικής κατάκτησης. [...]

Το βιβλίο τούτο περιλαμβάνει δοκίμια μικρού ή μέσου μεγέθους γραμμένα κατά την τελευταία τριαντακονταπενταετία παράπλευρα στις ευρύτερες συγγραφικές μου προσπάθειες και δημοσιευμένα όλα σε περιοδικά. Ο τίτλος του υπονοεί ότι τοποθετούμαι, λαμβάνω θέση απέναντι σ' ένα σημαντικό κατά περίπτωση θέμα. Ωστόσο, πριν από τη θεσιληψία ανατέμνω το αντικείμενο της μελέτης και προβληματίζομαι -με την πυκνότητα κατ' ανάγκην που επιβάλλει το περιορισμένο μέγεθος. [...] (Από τον πρόλογο του βιβλίου)

Η "Ανάβαση στο όρος Κάρμηλο" πραγματεύεται τον τρόπο με τον οποίο μια ψυχή θα μπορέσει να προετοιμαστεί για να φθάσει σύντομα στην ένωση με τον Θεό. Δίνει συμβουλές και διδάγματα πολύ χρήσιμα στους αρχάριους και σε κείνους που έχουν προχωρήσει ώστε να γνωρίζουν πως να απαλλαγούν από καθετί πρόσκαιρο, να μην ενοχλούνται από τα πνευματικά και να μείνουν με την απόλυτη γύμνια και ελευθερία του πνεύματος που είναι απαραίτητες για την ένωση με τον Θεό. Η ανάβαση στο Όρος Κάρμηλο είναι γραμμένη από τον Πατέρα Ιωάννη του Σταυρού, μοναχό του Τάγματος των ανυπόδητων Καρμηλιτών.

Στον παρόντα τόμο συγκεντρώνονται σε επιλογή, μελέτες ή δοκιμές 40 περίπου χρόνων, αναφερόμενες σε δημιουργούς της τέχνης του λόγου ή σε μορφές του πνεύματος, γραμμένες με την ευκαιρία κάποιας επετείου ή του θανάτου ορισμένων ή στις εκδηλώσεις πνευματικού συμποσίου (όπως του Πανεπιστημίου των Πατρών ή στην αίθουσα της "Λυρικής Σκηνής" υπό την αιγίδα του Υπουργείου Πολιτισμού ή στην αίθουσα του φιλολογικού συλλόγου "Παρνασσός"), για να ζήσουν τη μονιμότερη ζωή του βιβλίου συγκεντρωμένες. Συνιστούν μια αντικριστή έκφραση "θεωρίας", μια "Θεωρητική δοκιμή", παράλληλα με την "...

ΜΟΙΡΑ, ΙΙ Τη θάλασσα/ και τον αγέρα ανάμεσά μας έβαλες./ Μα στις ψυχές ανάμεσα/ να βάλεις, τι μπορείς;/ Όσο δεν έχει η αυλαία πέσει/ κ' είμαστε οι δυό στον ίδιο γήινο χώρο,/ θα σε γυρεύω πάντα μέσα στο όνειρο-/ κι ας μην το μάντεψες ποτέ/ πως είν' αυτό Παράδεισος για μένα... (από τη συλλογή "Η Ευρυδίκη στο φως", 1980)

Τα κείμενα που ακολουθούν ανάγονται στη μέριμνα διασώσεως του ουσιώδους. Ωστόσο, για τούτο είναι δύσκολο να διατυπωθεί λόγος ουσιαστικός. Εδώ έγκειται η σταυρική αντινομία της συνειδήσεώς μας. Η ύπαρξη του ανθρώπου κυκλώνεται από το ουσιώδες και δεν μπορεί να ανταποκριθεί ουσιωδώς στην πρόκλησή του. Ώστε το τέλος να αγνοεί ο άνθρωπος αυτά που κατεξοχήν τον αφορούν. Και όμως. Στο μάκρος της ιστορίας έχουν επιτευχθεί συνειδητοποιήσεις, που στέκονται ως δρομοδείκτες στην πορεία μας μέσα στη νύχτα. Κι ενιότε αναφαίνονται φώτα εκτυφλωτικά. Δεν μπορούμε να παραθεωρήσουμε αυτά τα...

Τα κείμενα του τόμου αυτού δημοσιεύθηκαν το έτος 1968 στην εφημερίδα "Το Βήμα", δύο την εβδομάδα συνήθως, με την υπογραφή "Ερανιστής" που είχε υιοθετήσει ο Άγγελος Τερζάκης, για ένα διάστημα της περιόδου της δικτατορίας. Χωρίστηκαν και πάλι, σύμφωνα με τη δομή που ο ίδιος είχε επιλέξει στους πρώτους τόμους των "Δοκιμίων" του σε τρείς ενότητες θεμάτων: Της εποχής, του ελληνισμού, του θεάτρου -αφού στην περίοδο αυτή τα θέματα της τέχνης τα χειρίστηκε σε άμεση αναφορά προς την εποχή μας. Τον τίτλο του τόμου αυτού, καθώς και των δύο προγενεστέρων ("Οδοιπόροι μιας εποχής", "...