Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Τον Δεκέμβρη του 1994, ο Κορνήλιος Καστοριάδης συναντά και συζητά με συντάκτες της επιθεώρησης MAUSS, του Αντιωφελιμιστικού Κινήματος στις Κοινωνικές Επιστήμες, όπως ο Alain Caille, ο Jaques Dewitte, ο Serge Latouche, και η Chantal Mouffe." Η συζήτηση επικεντρώνεται στην άμεση και την αντιπροσωπευτική δημοκρατία, στην ευθραυστότητά τους, στον πολιτιστικό σχετικισμό, στη Δύση και τις αξίες της, και άλλα ζητήματα που συνεχίζουν να διατηρούν την επικαιρότητά τους σήμερα, στην εποχή του "πολέμου κατά της τρομοκρατίας".

Υπάρχει ένα νήμα που για άλλους ενώνει και για άλλους χωρίζει τη σκέψη του Κορνήλιου Καστοριάδη από τον αναρχισμό και τους αναρχικούς. Παρ' όλα αυτά, τόσο στη Γαλλία όσο και στην Ιταλία, ο Κ. Κ. δεχόταν συχνά προτάσεις για εκδηλώσεις και συζητήσεις από εκπροσώπους αυτού του επαναστατικού ρεύματος. Μια από αυτές τις συζητήσεις γίνεται το 1996, όταν ο Κορνήλιος Καστοριάδης βρίσκεται καλεσμένος στο Radio Libertaire, το ραδιόφωνο της γαλλικής αναρχικής ομοσπονδίας, προκειμένου να συζητήσει με τους γάλλους συντρόφους και οικοδεσπότες του. Αφορμή, η κυκλοφορία στη Γαλλία του βιβ...

Μια κλασική κριτική που γίνεται στην αναρχική αντίληψη είναι εκείνη που εστιάζει σε μια πρωταρχική αγαθή προδιάθεση των ανθρώπων. Ότι οι άνθρωποι είναι από τη φύση τους καλοί και αγαθοί και οι θεσμοί και οι φορείς της εξουσίας είναι αυτοί που τους αλλοτριώνουν και τους αναγκάζουν να παρεκτρέπονται από τις φυσικές τους κλίσεις. Αυτή η κριτική δεν καταγράφεται μόνο από τους υπέρμαχους της διαχωρισμένης εξουσίας, του κράτους και της γενικευμένης αντιπροσώπευσης, από εκείνους δηλαδή που, είτε πατούν σε ένα προοδευτικό έδαφος είτε όχι, υιοθετούν παρόλα αυτά μια χομπσιανή επιχ...

Αυτή είναι η ουσία και ο στόχος του μεγάλου έργου του ταπεινού αυτού υπαρξιστή ελευθεριακού στοχαστή, γόνου ισπανών αναρχικών επαναστατών, που βίωσε τις πιο συγκλονιστικές στιγμές της σύγχρονης Ισπανίας. Από την επαναστατική θεσμιστική δημιουργικότητα και το μεγάλο αυτομορφωτικό καζάνι του 1936, τον πόλεμο και τις διώξεις του Φρανκικού καθεστώτος, την αυτοεξορία στην καπιταλιστική υπερδύναμη Γερμανία, το Τέταρτο Ράιχ όπως την αποκαλεί. Με συμμάχους στη σκέψη τον Αλμπέρ Καμύ και την Σιμόν Βέιλ, στο ανά χείρας βιβλίο προσπαθεί με την πένα του να καταδείξει τα κακώς κείμενα τη...

Γραμμένο τρία χρόνια μετά την έκδοση του "Μεγάλου μετασχηματισμού", το παρόν άρθρο του Karl Polanyi συμπυκνώνει σε μεγάλο βαθμό τα επιχειρήματα του κλασικού opus magnum του. Η δημιουργία της οικονομίας της αγοράς συνιστά μια βίαιη ρήξη με καθετί ιστορικά και ανθρωπολογικά γνωστό. Η αλλαγή στη δομή των ανθρώπινων κινήτρων, η επικράτηση μιας πρωτοφανούς δυϊστικής λογικής στον τρόπο κατανόησης της κοινωνίας και του ανθρώπου, ο οικονομικός ντετερμινισμός και κυρίως η εμπορευματοποίηση της εργασίας, της γης και του χρήματος αποτελούν βασικά σημεία της κριτικής του Polanyi ενάντι...

Η μη-ταυτότητα επιτίθεται στην ταυτότητα και τη διαρρηγνύει, επιδιώκοντας την ίδια της την κίνηση, την οποία η ταυτότητα και περιλαμβάνει και δεν περιλαμβάνει. Επιτίθεται στις κατηγορίες της πολιτικής οικονομίας για να ανακαλύψει τον ανταγωνισμό ανάμεσα στην αφηρημένη εργασία και στο επωφελές και δημιουργικό πράττειν, τον οποίο οι κατηγορίες αυτές περιλαμβάνουν και παρόλα αυτά δεν περιλαμβάνουν. Επιτίθεται σε όλες τις κατηγορίες της αστικής σκέψης σε μια κατά πρόσωπο κριτική, μια κριτική η οποία αναζητά σταθερά στο ανθρώπινο πράττειν και στην αντιφατική του ύπαρξη την πηγή...

Οι ληστές παίρνουν θέση: αντιτάσσονται στην παρακμή και την ασημαντότητα που εξελίσσονται σε βάρος τους και προτάσσουν μια στάση-ήθος που έγκειται στην επανεπινόηση του εαυτού και του κόσμου, κι έτσι μόνο νιώθουν ξανά ζωντανοί και πλήρεις. Υπερβαίνουν διαλεκτικά το έτσι-είναι (ο έως τότε εαυτός τους και κόσμος τους) με το γίγνεσθαι του μη-είναι-ακόμα (ο εαυτός και ο κόσμος ως δυνατότητα), κι έτσι βιώνουν μέχρι την τελευταία ικμάδα τους το ανολοκλήρωτο παρελθόν και το παρεμποδιζόμενο μέλλον στο παρόν. Ο εξεγερμένος θάνατός τους γίνεται η συνέχιση της ζωής με άλλα μέσα. Δεν...

Ένα ακόμη βιβλίο για το χρέος και τις επιπτώσεις του όπως τόσα ακόμα που έχουν γραφτεί από οικονομολόγους και λοιπούς ειδικούς χειρισμού και επεξήγησης των δήθεν πολυπλοκοτήτων που ταλανίζουν τη ζωή μας; Η απάντηση είναι όχι, τουλάχιστον όσον αφορά το δεύτερο σκέλος της ερώτησης, που χρειάζεται όμως ένα προκλητικό ταξίδι στην ιστορία της ανθρωπότητας, για να γίνει αντιληπτό το είδος, το βάθος και η ποιότητα μιας έννοιας που από απλή ηθική στάση στη συμβίωση των ανθρώπων, μετατράπηκε από την ιεραρχία, το κράτος, το χρήμα και τη βία (με αυτή τη σειρά), σε βάρος. Ένα βάρος...

"Η νεοφιλελεύθερη στιβάδα, αυτοπαρουσιάζεται ως το αναμφίλεκτο πλαίσιο της δυτικής δημοκρατίας μετά το τέλος των ολοκληρωτισμών. Όταν ανακινεί κανείς το κοινωνικό ζήτημα, όταν σκέφτεται ότι η επανάσταση δεν είναι απλώς ένα ιστορικό γεγονός, αλλά μια αναγκαία στιγμή στο δρόμο για έναν εις βάθος μετασχηματισμό της ιεραρχικής κοινωνίας, γίνεται αμέσως θιασώτης των Γκούλαγκ που δελεάζεται απ' τον ολοκληρωτισμό, οπαδός του αστυνομικού κράτους του 20ού αιώνα, έως καθυστερημένος ιακωβινο-μαρξιστής που δεν καταλαβαίνει τι είναι". (Eduardo Colombo) Αυτό είναι το σύγχρονο κοιν...

"Στη σημερινή εποχή κηρύσσεται πανηγυρικά ο θρίαμβος του καπιταλισμού, όμως πιστεύω ότι όταν κατακάτσει ο κουρνιαχτός από τα συμβάντα, τότε θα παρατηρήσουμε ότι τα βαθύτερα ζητήματα εξακολουθούν να είναι άλυτα, ότι η φιλελεύθερη καπιταλιστική κοινωνία βυθίζεται, και μαζί μ αυτήν ολόκληρη η ανθρωπότητα, που διατρέχει τον κίνδυνο να υποστεί μια μη αναστρέψιμη καταστροφή. Δεν μπορεί να υπάρξει άλλη διέξοδος από το να αφυπνιστούν οι άντρες και οι γυναίκες της Γης και να αποφασίσουν να πάρουν την τύχη τους στα χέρια τους. Να οικειοποιηθούν δηλαδή ένα πρόταγμα κοινωνικής και ατομ...

Η Χάνα Άρεντ είναι ένα από τα σπουδαιότερα πρόσωπα της σύγχρονης πολιτικής σκέψης και φιλοσοφίας. Έχοντας ζήσει από πρώτο χέρι όλες εκείνες τις στιγμές που χαρακτήρισαν τον εικοστό αιώνα, άφησε στην καταγεγραμμένη ιστορία της σκέψης μια πολύ σημαντική παρακαταθήκη που δεν περιορίζεται στα κουτάκια των ιδεολογικών μαυσωλείων που μας έχει συνηθίσει η σύγχρονη πολιτική φιλοσοφία -η ακαδημαϊκή κυρίως-, και που δεν έγινε δυνατό να ενσωματωθεί στα βασικά ιδεολογικά μπλοκ της εποχής της, όσο και αν το προσπάθησαν πολλοί. Η σκέψη της Άρεντ συνεχίζει να ενοχλεί τόσο τους οπαδούς...

Τα τελευταία είκοσι περίπου χρόνια, γίναμε μάρτυρες των σαρωτικών αλλαγών στη διάρθρωση της κυριαρχίας των υπερεθνικών και τοπικών ελίτ, όπως και της ανάδυσης νέων κοινωνικών κινημάτων. Είδαμε να τίθενται σε αμφισβήτηση και να καταρρέουν, από τα κάτω, καθεστώτα που έδειχναν ακλόνητα στη βόρεια Αφρική, ενώ και στον δυτικό κόσμο τα κινήματα των πλατειών έθεσαν σε κίνηση, για πρώτη φορά τόσο μαζικά, την κριτική στη "δημοκρατία" και στην κοινωνική σχέση που λέγεται κράτος. Ο Ντέιβιντ Γκρέμπερ πιάνει το νήμα από εκεί που το άφησε στα "Αποσπάσματα μιας αναρχικής ανθρωπολογίας"...

Ο μετα-αναρχισμός ή μεταδομιστικός αναρχισμός αποτελεί ένα -όχι απαραίτητα ενιαίο-σχετικά νέο ρεύμα της ριζοσπαστικής θεωρίας το οποίο προ(σ)καλεί (σ)την εκ νέου ανάγνωση των κλασσικών της αναρχικής θεωρίας μέσα από την κριτική ματιά των θεωρητικών της μεταδομιστικής κριτικής σκέψης με στόχο την, κατά τους θιασώτες του, ανανέωση της ριζοσπαστικότητας του αναρχισμού στη σύγχρονη πραγματικότητα. Ξεκίνησε να εκτίθεται στη δημόσια σφαίρα το 1989, με τη σποραδική δημοσίευση κειμένων σε ακαδημαϊκά κυρίως έντυπα για να προσλάβει μια πολύ μεγαλύτερη αποδοχή την τελευταία δεκαετία...

Το πεδίο όπου η ελευθερία ήταν ανέκαθεν γνωστή, όχι ως ένα πρόβλημα μα ως ένα γεγονός της καθημερινής ζωής, είναι η πολιτική σφαίρα. Ακόμη και σήμερα, είτε το ξέρουμε είτε όχι, το ζήτημα της πολιτικής και το γεγονός ότι ο άνθρωπος είναι μία ύπαρξη προικισμένη με το χάρισμα της πράξης, θα ανακαλούνται πάντοτε στον νου όταν εξετάζουμε το πρόβλημα της ελευθερίας· γιατί η πράξη και η πολιτική, ανάμεσα σ' όλες τις ικανότητες και τις δυνατότητες της ανθρώπινης ζωής, είναι τα μόνα πράγματα τα οποία δεν μπορούμε καν να τα συλλάβουμε νοερώς εάν δεν υποθέσουμε, τουλάχιστον, ότι υπάρχ...

Ο αναρχισμός δεν προτείνει την κοινωνία της διαφάνειας, την εξαφάνιση κάθε συγκρουσιακότητας, το τέλος κάθε διαίρεσης, την παγκόσμια αρμονία. Αυτό θα ήταν το τέλος της ιστορίας, μια εσχατολογία. Ούτε προτείνει την κατάργηση κάθε νόρμας ή κανόνα, κάθε υποχρέωσης, κάθε δεσμού. Η ελεύθερη συμφωνία απαιτεί απόλυτο σεβασμό αυτών που συμφωνούνται. Ο αναρχισμός δεν είναι ανομία. Ο αναρχισμός όμως διαπιστώνει ότι κάθε κοινωνία που βασίζεται στη διαίρεση κυρίαρχου-κυριαρχούμενου μεταμορφώνει τη δικαιοσύνη, όπως έλεγε ο Θρασύμαχος, στο συμφέρον του ισχυρότερου, και ότι σε μια κρ...

Το μοντέλο της αυτοδιεύθυνσης δεν είναι πραγματοποιήσιμο μέσα στα στενά και ταξικά πλαίσια του κοινοβουλευτισμού. Το αστικο κομματικό σύστημα σηματοδοτεί μια μεγάλη πρόοδο εν συγκρίσει με το φεουδαρχικό δεσποτισμό, το φασισμό και τον ολοκληρωτισμό εν γένει, δεν είναι όμως το σύστημα που μπορεί να εγγυηθεί την έλευση και τη δημιουργία της αυτοδιεύθυυνσης. Να είσαι ελεύθερος δε σημαίνει να καταθέτεις κάθε τέσσερα χρόνια ένα ψηφοδέλτιο στις κάλπες ούτε να ακούς παθητικά κατά τη διάρκεια αυτής της μακράς περιόδου τους λόγους των πολιτικών που βρίσκονται εκ περιτροπής μέσα ή...

Πώς είναι δυνατόν να πιστεύει κανείς σ' ένα ον που δεν υπάρχει, του οποίου ο γιος γεννήθηκε τάχα από μια παρθένο, το οποίο έχει αποφανθεί πως η γη είναι επίπεδη και το οποίο υποτίθεται ότι δημιούργησε τον κόσμο πριν από 4.000 χρόνια πλάθοντάς τον με τα χέρια του και με μόνο υλικό το χώμα; Για ποιο λόγο οι θρησκείες, που τις θεωρούσαμε ημιθανείς, ξεπερασμένες από την πρόοδο της επιστήμης και την καταναλωτική κοινωνία, αναζωογονούνται και ξανακερδίζουν το χαμένο έδαφος στις αρχές του 21ου αιώνα; Για ποιο λόγο αυτή η "νεκρανάσταση" του θρησκευτικού φορά την ειδεχθή και οπισ...

Ο Πιτ Πέρκινς δεν θέλει να ενοχοποιήσει ούτε να τιμωρήσει, δεν ενδιαφέρεται να σωφρονίσει ούτε να αναμορφώσει. Αυτό είναι δουλειά του Νόμου και της Τάξης, του κράτους και των φυλακών του. Ο Πιτ θέλει να αποκαταστήσει τη διασαλευμένη από την ύβρη "θεϊκή τάξη", που δεν είναι άλλη από την επιθυμία του νεκρού φίλου του να θαφτεί στο χωριό του στο Μεξικό. Η βία που ασκεί σε βάρος του υβριστή συνοριοφύλακα δεν αποτελεί μέσο για κάποιον προσχεδιασμένο σκοπό, αλλά πηγαία, άμεση, εξιλεωτική και λυτρωτική εκδήλωση της οργής και του θυμού του για τη δολοφονία και τη συγκάλυψή της...

Αποτελεί η δεξιά σκέψη και συγκρότηση μια, κατ' ουσία, πολιτική οντολογία της βίας; Τότε γιατί ταυτίζονται οι αναρχικοί με τη βία και για ποιο λόγο αυτοί επιμένουν και σπάνε βιτρίνες; Τι θα σήμαινε για τους Ισπανούς αναρχικούς η πραγματική νίκη το 1937; Για ποιο λόγο η ιδέα ενός οποιουδήποτε ριζικού κοινωνικού μετασχηματισμού φαντάζει πάντοτε τόσο "μη ρεαλιστική"; Ποιες είναι οι κοινωνικές και ετυμολογικές ρίζες του "ρεαλισμού"; Γιατί η εργατική τάξη επιμένει "δεξιά"; Τι ακριβώς σημαίνει επανάσταση και με ποιο τρόπο συνδέεται αυτή με την τέχνη; Για ποιο...