Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Τα κείμενα που περιλαμβάνονται στον τόμο αυτό είχαν αρχικά παρουσιασθεί ως ανακοινώσεις στο Διεθνές Συμπόσιο που οργανώθηκε από το Ινστιτούτο Βυζαντινών Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών το Νοέμβριο του 2000, στα πλαίσια του προγράμματος "Πρακτικός και κοινωνικός βίος των Βυζαντινών". Το Συμπόσιο έφερε τον τίτλο "Αφύπνιση των αισθήσεων και προσωπικές προτιμήσεις από τον ενδέκατο στον δέκατο πέμπτο αιώνα". [...] (Από την εισαγωγή του βιβλίου)

Το πρόγραμμα ιστορικής γεωγραφίας του Ινστιτούτου Βυζαντινών Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών, σε συνεργασία με την 6η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων οργάνωσε στις 5 και 6 Μαΐου 2000 στο Αίγιο, διεθνές συμπόσιο με θέμα: " Ο μοναχισμός στην Πελοπόνησσο από τον 4ο μέχρι τον 15ο αιώνα. Η επιστημονική αυτή συνάντηση κρίθηκε αναγκαία, καθώς συνδυαζόταν με την ολοκλήρωση και τελική επεξεργασία προς δημοσίευση του δίτομου έργου του προγράμματος,"Ιστορική Γεωγραφία της Βυζαντινής Πελοπονήσσου (395-1204)". Είχε προηγηθεί, δύο χρόνια νωρίτερα, η επιτυχής διοργάνωση συμποσίου...

Η "αποσύνθεση" ενός τεράστιου αγιολογικού υλικού και η εκ νέου ανασύνθεση και κωδικοποίησή του από τον Συμεών Μεταφραστή στον 10ον αιώνα, όπως είναι γνωστό, έθεσαν σε αχρηστία παλαιά πολύτιμα κείμενα βίων αγίων με τελικό αποτέλεσμα την πλήρη απώλειά τους. Ωστόσο ο βίος και η πολιτεία των αγίων από την ταραγμένη περίοδο της εικονομαχίας και εντεύθεν ευτύχησαν να εξαιρεθούν από τη "μεταφραστική εκκαθάριση". Έτσι δίδεται η δυνατότητα στην έρευνα να παρακολουθήσει χωρίς κενά και σιωπές την εξέλιξη της αγιολογικής παραγωγής, δραστήριας ή μη, από τους μεσοβυζαντινούς χρόνους ως τ...

Το Υπουργείο Πολιτισμού διοργάνωσε το 2001 σειρά εκθέσεων στην Αθήνα, τη Θεσσαλονίκη και τον Μυστρά με γενικότερο τίτλο "Ώρες Βυζαντίου". Σκοπός της μεγάλης αυτής διοργάνωσης ήταν η προβολή του Βυζαντινού πολιτισμού μέσω των σωζόμενων αντικειμένων και μνημείων του με τρόπο προσιτό όχι μόνο στο επιστημονικό αλλά και στο ευρύ κοινό. Η έκθεση που διοργανώθηκε στο Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο Αθηνών είχε θέμα "Το Βυζάντιο ως Οικουμένη". Επειδή το θέμα αυτό είναι γοητευτικό και σίγουρα προσφέρεται για να προβληθεί ο τρόπος με τον οποίο η Αυτοκρατορία του Κωνσταντίνου προσδ...

Ο ανά χείρας κατάλογος περιέχει την αναλυτική περιγραφή σαράντα επτά χειρογράφων που χρονολογούνται από τον 10ο ως τον 19ο αιώνα και απαρτίζουν τη συλλογή κωδίκων της Δημοτικής Βιβλιοθήκης Τυρνάβου. Η συλλογή Τυρνάβου, συγκρινόμενη με μεγάλες συλλογές χειρογράφων, όπως της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος, των βιβλιοθηκών των αθωνικών μονών, ή άλλων ιστορικών μοναστηριακών κέντρων (π.χ. της μονής του Αγίου 'Ιωάννου του Θεολόγου στην Πάτμο και των μονών των Μετεώρων), κατατάσσεται στις λεγόμενες "ελάσσονες συλλογές". Συλλογές χειρογράφων παρόμοιου μεγέθους είναι διάσπαρ...

[...] Αν και υπάρχουν σημαντικές εργασίες για την αγροτική οικονομία του Βυζαντίου, στις οποίες μελετώνται επαρκώς η αμπελοκαλλιέργεια και παραγωγή, οι τιμές και το εμπόριο οίνου, απουσιάζει ωστόσο μια συνολική εικόνα των αμπελουργικών πρακτικών, των τεχνικών οινοποίησης, των αντιλήψεων για την οινοποσία και τις ποιότητες των οίνων. Τα απολύτως χρήσιμα μεγέθη των μετρήσεων της οικονομικής ιστορίας περιορίζονται δυστυχώς σε δείκτες παραγωγής και κατανάλωσης και όντας διάσπαρτα ως ψηφίδες του αμπελοοινικού μωσαϊκού δεν κατορθώνουν να δημιουργήσουν μια συνολική και σαφή εικόνα...

Η παρουσία των Εβραίων στον Ελλαδικό χώρο υπήρξε, όπως και σε πολλές άλλες γεωγραφικές περιοχές, ζωηρή, επί αιώνες. Είναι γνωστή η σημασία του ιστορικού αυτού λαού ως οικονομικού παράγοντα, αλλά και οι επιφυλάξεις και προκαταλήψεις του λοιπού εγχώριου πληθυσμού έναντί του. Σε αυτόν τον αξιόλογο παράγοντα της μεσαιωνικής αλλά και της νεώτερης ελληνικής Ιστορίας το Ινστιτούτο (τότε Κέντρο) Βυζαντινών Ερευνών αφιέρωσε ειδικό συνέδριο, το οποίο πραγματοποιήθηκε στις 24-25 Νοεμβρίου 1993, στο μέγαρο της Παλαιάς Βουλής. Παρά το ενδιαφέρον που κατά καιρούς επεδείχθη, οι συγκυρίες...

Ο κοινωνικός βίος και η σχέση του με τον υλικό πολιτισμό προσείλκυσαν κατά τις τελευταίες τρεις δεκαετίες το ενδιαφέρον των ιστορικών και ειδικότερα των ιστορικών του Βυζαντίου. Στο πλαίσιο αυτό αναπτύσσει τις ερευνητικές δραστηριότητές του το Πρόγραμμα "Καθημερινός και κοινωνικός βίος των Βυζαντινών" του Ινστιτούτου Βυζαντινών Ερευνών. Ένα από τα κύρια αντικείμενα του Προγράμματος είναι η μελέτη του οίνου. Η αμπελοκαλλιέργεια, η παραγωγή, η κατανάλωση και η εμπορεία του οίνου συνδέονται ανέκαθεν με τον πολιτισμό των χωρών της Μεσογείου. Όταν γίνεται λόγος για τον οίνο κατ...

Το ζήτημα της κυριαρχίας της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας στην Ιταλική χερσόνησο απασχολούσε τους ιθύνοντες στην Κωνσταντινούπολη επί αιώνες και έχει απασχολήσει, όπως είναι φυσικό, και τους ιστορικούς. Στον παρόντα τόμο, προϊόν των ερευνών των μελών του Προγράμματος "Τράπεζα Πληροφοριών Βυζαντινής Ιστορίας" του Ινστιτούτου Βυζαντινών Ερευνών, επιχειρείται η παρουσίαση της πολιτικής που ακολούθησε το Βυζάντιο έναντι της Δύσης και κυρίως όσον αφορά στην ιταλική χερσόνησο. Μελετώνται, δηλαδή, και εκτίθενται οι προσπάθειες των Βυζαντινών να διατηρήσουν την κυριαρχία τους ή, αργότ...

Οι μαρτυρίες για την περιοχή των Χανίων είναι ιδιαίτερα περιορισμένες και αποσπασματικές σχεδόν για ολόκληρη τη διάρκεια της βενετικής κυριαρχίας στην Κρήτη. Οι μαρτυρίες αυτές είναι διάσπαρτες σε δημόσια και ιδιωτικά έγγραφα τόσο στη σειρά του Αρχείου του δούκα και των νοτορίων της Κρήτης όσο και σε βενετικές σειρές στο Κρατικό Αρχείο της Βενετίας, καθώς και σε βενετικά χρονικά Η αποσπασματικότητά τους ης καθιστά πολλές φορές ελάχιστα αποδοτικές για την ανάδειξη της ιστορίας της περιοχής. Ο εντοπισμός λοιπόν κάθε νέας πληροφορίας όχι μόνο προσθέτει νέα ιστορικά στοιχεία, α...

Το εμπόριο και γενικότερα οι οικονομικές δραστηριότητες στο Βυζάντιο έχουν γίνει κατά τις τελευταίες δεκαετίες αντικείμενο ευρείας και, ως έναν βαθμό, συστηματικής μελέτης. Τα γραπτά κείμενα δεν αποτελούν πλέον τη μοναδική πηγή αλλά αξιοποιούνται σε συνδυασμό με τα νομισματικά και λοιπά αρχαιολογικά ευρήματα (μεταξύ άλλων τα μεσαιωνικά ναυάγια), γεγονός που επιτρέπει την αναθεώρηση παλαιότερων απόψεων και την εξαγωγή εγκυρότερων πορισμάτων. Η εξέχουσα θέση που κατείχε η Κωνσταντινούπολη στην αυτοκρατορία -και στον μεσαιωνικό κόσμο ευρύτερα-, η εκθαμβωτική λάμψη της και βέβα...

Το έτος 1018 είναι ένα από τα ορόσημα στην ιστορία των Βαλκανίων, καθότι τότε το Βυζάντιο κατόρθωσε να υποτάξει τη Βουλγαρία, να αποκαταστήσει τον έλεγχό του στις χώρες νότια του Δούναβη και -σε συνδυασμό με άλλες επιτυχίες του στο ανατολικό μέτωπο- να φτάσει στο απόγειο της ισχύος του. Στον ένα και μισό, περίπου, αιώνα που ακολούθησε επήλθαν ανακατατάξεις που οφείλονταν στην εμφάνιση νέων παραγόντων στην ευρύτερη περιοχή, όπως ήταν οι Σελτζούκοι, οι Νορμανδοί και βεβαίως οι σταυροφόροι. Οι εξελίξεις αυτές αλλά και εσωτερικές διεργασίες έμελλε να οδηγήσουν στη δημιουργία το...

[...] Η εκδήλωση και η ραγδαία ανάπτυξη, για τα δεδομένα εκείνης της εποχής, του πρώτου χριστιανικού ιμπεριαλισμού, της πρώτης δηλαδή μορφής θρησκευτικής παγκοσμιοποίησης κατά την Ύστερη Αρχαιότητα, αποτελεί χαρακτηριστικό ιστορικό παράδειγμα, του οποίου η εμβριθής μελέτη και η προβολή στο σήμερα θα μπορούσαν ενδεχομένως να φωτίσουν πτυχές, να αποσαφηνίσουν σκοτεινά σημεία και προθέσεις και να εμπλουτίσουν την εμπειρία του παρόντος. Η μελέτη του ιστορικού φαινομένου στην πρωταρχική, αυθεντική του μορφή, σε όλες τις εκφάνσεις της εκδήλωσής του και με όλες τις παραμέτρους πο...

Οι Βενετοί ευγενείς που εκλέγονταν σε διοικητικά αξιώματα της Γαληνοτάτης λάβαιναν κατά τον διορισμό τους γραπτή εντολή διοίκησης (commissio), κείμενο όπου αναλυόταν η σημασία του αξιώματος, διαγράφονταν τα κύρια ζητήματα που έχριζαν προσοχής και παρέχονταν σαφείς οδηγίες για την επίλυση συγκεκριμένων προβλημάτων. Μετά τη λήξη της θητείας τους οι αξιωματούχοι όφειλαν να συντάξουν λεπτομερή αναφορά (relation), που την παρουσίαζαν σε συνεδρίαση του Σώματος (Μεγάλο Συμβούλιο, Σύγκλητος / Κολλέγιο) που τους είχε εκλέξει. Στις αναφορές των Βενετών διοικητών (βαΐλων, προνοητών, ρ...