Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Έπειτα από σειρά φιλολογικών μελετών του Στυλιανού Αλεξίου, της μετάφρασης των σαιξπηρικών "Σονέτων" του και του ανθολογίου του "Εντευκτήριον", η Στιγμή παρουσιάζει εξήντα ποιήματα του ίδιου γραμμένα στο διάστημα 1939-1999. Στον πρόλογο της συλλογής, επισημαίνεται το ξεπέρασμα του "νεοϋπερρεαλισμού" και του "ελεύθερου στίχου" και προτείνεται η επιστροφή σε μια ποίηση βιωμάτων και στην οργανωμένη μορφή του ποιητικού λόγου. Οι "Στίχοι επιστροφής" είναι εμπνευσμένοι από εμπειρίες των πολεμικών χρόνων 1941-1944, από πράγματα της ιστορίας και του πολιτισμού μας, και από π...

ΤΟΥ ΕΡΩΤΑ Πηγαίνω λες και μ' έχουνε συλλάβει: πίσω μου βαδίζει η σκιά μου και μπροστά τα βάσανά μου. * Σαν του σταφυλιού τη ρώγα, η αγάπη σου έτσι πάει: πρώτα τη δροσιά μου δίνει και κατόπι με μεθάει. * Ρολόι της άμμου είναι το κορμί σου. Από τη μέση σε κρατάω σφιχτά για να μην τρέχει ο χρόνος άλλο πιά. * Αφέντη μου κυρ-δήμαρχε να μην τους φυλακίζεις τους ληστές, γιατί έχεις και του λόγου σου μια κόρη που κλέβει τις καρδιές.

Ο Στάνισλαβ Γέρζι Λετς (1909-1966) αποτυπώνει στους σύντομους αφορισμούς του τα προσωπικά βιώματα του Εβραίου, του Πολωνού, του πρόσφυγα, του ειρηνιστή, του παρτιζάνου, του πολλαπλώς κυνηγημένου, που έζησε σε πολύ ταραγμένους καιρούς και που κατόρθωνε την τελευταία στιγμή σαν από θαύμα να ξεφεύγει. Οι αφορισμοί του χαρακτηρίζονται τόσο από ακρίβεια και σοβαρότητα όσο και από μία ανατρεπτική δόση χιούμορ, κάτι που αποκαλύπτει πόσο πικρά σοβαρός και βαρύθυμος είναι, ακόμη και εκεί όπου παριστάνει πως είναι ανάλαφρος.

Ανήκω στους αναγνώστες του Σοπενάουερ, που αφού διάβασαν την πρώτη σελίδα του έργου του ξέρουν με βεβαιότητα ότι θα τις διαβάσουν όλες και ότι θα αφουγκραστούν κάθε του λέξη. Ο Σοπενάουερ δεν προσπαθεί ποτέ να επιδειχθεί: γράφει για τον εαυτό του. Κανένας όμως δεν θέλει να τον εξαπατούν, λιγότερο απ' όλους ο φιλόσοφος για τον οποίο είναι νόμος: μην εξαπατάς κανέναν ούτε τον ίδιο τον εαυτό σου! Πότε-πότε η έκφραση του Σοπενάουερ μου θυμίζει λίγο τον Γκαίτε, γιατί ξέρει να λέει το βαθυστόχαστο απλά, το συναρπαστικό χωρίς ρητορεία, το αυστηρά επιστημονικό χωρίς σχολαστικότητα...

Τα "Σονέτα" περιέχουν μια θεωρία για την ποίηση: σύλληψη της παροδικότητας της ζωής, και με τον τρόπο αυτόν υπέρβαση της φθοράς και του θανάτου. Η ομορφιά που δείχνει ο καθρέφτης θα περάσει όπως ο ίσκιος στο ηλιακό ρολόι· μόνο ό,τι γραφτεί θα μείνει. Θα μείνουν επίσης τα παιδιά, που θα την διαιωνίσουν. Τα "Σονέτα", με τον πλούτο, τη μουσικότητα και την πρωτοτυπία τους, αποτελούν μαζί με τα αποσπάσματα της Σαπφούς και το βιβλικό "Άσμα Ασμάτων", την ωραιότερη ερωτική ποίηση όλων των εποχών. Συγχρόνως προσφέρουν μια μύηση στον χρόνο και τη ζωή.

Εκδίδονται συγκεντρωμένα, με μικρές βελτιώσεις και συμπληρώσεις, τα μελετήματα που προπαρασκεύασαν τη νέα μεγάλη έκδοση, Διονυσίου Σολωμού "Ποιήματα και πεζά", Στιγμή 1994. Τα μελετήματα δημοσιεύθηκαν για πρώτη φορά, στη δεκαετία του 1980, στο περιοδικό της Βικελαίας Βιβλιοθήκης Ηρακλείου "Παλίμψηστον", στον τιμητικό τόμο του F. M. Pontani, "Lirica Greca" και στο περιοδικό "Δέντρο". Στόχος ήταν η επανεξέταση των εκδόσεων Πολυλά και Πολίτη, η υπόδειξη της σωστής ερμηνείας και διάρθρωσης της "Αιμιλίας Ροδόσταμο" και του "Πόρφυρα", καθώς και του εντελώς παρανοημένου κειμένου π...

Ο Νοβάλις (1772-1801) δεν είναι μόνον ο ποιητής των Ύμνων στη νύχτα αλλά και ο σπουδαιότερος στοχαστής του "Κύκλου της Ιένας", ο οραματιστής του οικουμενικού καλλιτεχνικού έργου που θα ενοποιήσει την ποίηση με την πρόζα και τη φιλοσοφία. Καλλιέργησε συστηματικά το νέο λογοτεχνικό είδος των αποσπασμάτων: όχι απλούς στοχασμούς και ευφυολογήματα αλλά σπάνια, στοχευμένα θραύσματα συγκροτημένης σκέψης, ποιητικού δοκιμίου και φιλοσοφικής πραγματείας. Στο κατώφλι του 19ου αιώνα, της κρίσης του ορθολογισμού και των κοινωνικών ανατροπών ο Νοβάλις προετοιμάζει την αφοριστική σκέψη το...

[Δείγμα γραφής: ] ΕΤΣΙ Ακριβώς μπροστά από μένα σαν ένας κόκκος μετά το φως με διασχίζει. Έτσι θα μου συμβεί· ολοένα μια είσοδος στον εαυτό μου. ΚΑΙ ΦΟΝΟΙ ΕΞΟΧΟΙ Και βιασμοί και έρωτες και θάνατοι και φόνοι έξοχοι· λείπει απλώς το βυσσινί τοπίο και τ' άσπρο γέλιο μου. Καταφεύγω λοιπόν σε μικρούς λόγους κι ασήμαντα αποτελέσματα. Όμως στην άκρη του γκρεμού με τον ένα τους τοίχο ανοιχτό στο απέναντι κοιμούνται μες στην απελπιστική κραυγή του ήλιου τα άγρια όνειρά μου. Καταφεύγω λοιπόν σε μικρές αισθήσεις ωστόσο μέσα μου υπάρχουν όλα και βιασμοί κ...

Ταχυδρόμησα το κείμενο αυτού τού βιβλίου στον Στρατή Τσίρκα από ένα παρισινό ταχυδρομείο, rue d'Aboukir. Στον φάκελο έγραφα τη λέξη LIVRE. Σε σχετική ερώτηση του υπαλλήλου διευκρίνισα ότι πρόκειται για το χειρόγραφο ενός βιβλίου. "Για μένα", είπε εκείνος, "όσο δεν έχει ακόμη εκδοθεί δεν είναι ακόμη βιβλίο". Το πήρε να το ζυγίσει και μου έδωσε να συμπληρώσω ένα γκριζωπό χαρτάκι - δήλωση περί της αξίας του περιεχομένου. Περίμενα και αφού το ζύγισε (προσεκτικά), ρώτησα, επειδή δεν ήξερα (ακόμη), τι τελοσπάντων με συμβούλευε εκείνος να γράψω στη δήλωση. "Ω, βάλτε objet sans val...

Ο Σαμφόρ δεν απευθύνεται ως προσωπικά αμέτοχος συγγραφέας σ' έναν προσωπικά αμέτοχο αναγνώστη, προκειμένου να τον ενημερώσει για τούτο ή εκείνο πολύ περισσότερο από τον ιδεώδη αναγνώστη εύχεται να συναντήσει τον ιδεώδη συνθεατή και συμπαρατηρητή για να σταθεί δίπλα του στη γωνιά ενός σαλονιού και, ανταλάσσοντας αραιά και που μια ματιά ή ένα μειδίαμα μαζί του, να έχει την αίσθηση ότι και οι δυο τους καταγράφουν τα ίδια δρώμενα ή τα ίδια τεκταινόμενα, τα αντιλαμβάνονται ταυτόσημα, τα γενικεύουν προς την ίδια κατεύθυνση.

Η τραγωδία "Ροδολίνος" του Ρεθεμνιώτη Ιωάννη Ανδρέα Τρωίλου (που τυπώθηκε για πρώτη και τελευταία φορά στα 1647) ήταν επί αιώνες χαμένη και άγνωστη. Η υπόθεση, παρμένη από το δράμα Torrismondo του Torquato Tasso (1587), αφορά τη δύσκολη θέση της γυναίκας μέσα σε μια κοινωνία ανδρών. Τα πάθη των προσώπων δίνονται με δύναμη, ευγένεια και γαλήνη. Παρεμβάλλονται χορικά, σε μορφή σονέων ή στροφών από ενδεκασυλλάβους και επτασυλλάβους, που τα τραγουδούν χοροί στρατιωτικών. Ο ποιητής, στο Πρόλογό του, υπαινίσσεται μια θεωρία της ποίησης ως "καθρέφτη του κόσμου" και συγχρόνως κάθαρ...

Ο Ριβαρόλ επιμένει ιδιαίτερα στον ζωτικό ρόλο των παθών. Τα πάθη δρουν ως κινητήριες δυνάμεις της ατομικής και συλλογικής ζωής, ενώ το λογικό περιγράφει απλώς τη δράση τους, αν αρκείται στον ρόλο του αναλυτή, ή βρίσκει το πιο τελεσφόρα μέσα γαι την επίτευξη των επιθυμιών τους, αν αποφασίζει να συμπράξει μαζί τους, όπως γίνεται κατά κανόνα.

[...] Ως έργα του Εμπεδοκλή αναφέρονται η "Ξέρξου διάβασις", το "Προοίμιον εις Απόλλωνα", τα "Φυσικά" ή "Περί φύσεως" και οι "Καθαρμοί". Επίσης παραδίδεται ότι ο Εμπεδοκλής είχε γράψει ακόμα τραγωδίες, πολιτικούς λόγους και ιατρικά συγγράμματα, χωρίς όμως να αναφέρονται σχετικοί τίτλοι έργων. Ωστόσο, ό,τι έχει περισωθεί από το σύνολο της συγγραφικής παραγωγής του είναι αποσπάσματα, που ανήκουν αποκλειστικά στα "Φυσικά" και στους "Καθαρμούς". Στα αποσπάσματα αυτά φαίνεται καθαρά τόσο ο πληθωρικός λόγος του συγγραφέα τους όσο και τα πολλαπλά διαφέροντά του, γνωρίσματα που βέβ...

[...] Η ανά χείρας εργασία αποτελεί την πρώτη αυτοτελή ερμηνευτική έκδοση του λόγου "Προς Φαίνιππον". Κίνητρο για την εκπόνησή της στάθηκε η πεποίθησή μου ότι το έργο αυτό αξίζει μεγαλύτερης προσοχής, ας είναι και ως δείγμα μη λογογραφική παραγωγής που τοποθετείται στο μεταίχμιο της κλασικής και της ελληνιστικής σε μια εποχή, δηλ. που η αττική ρητορεία -η οποία ως γνωστόν συμπορεύεται με τη δημοκρατία- πνέει πλέον τα λοίσθια. [...] (από τον πρόλογο του μεταφραστή)