Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Πριν από μισό και πλέον αιώνα, το 1947, ιδρύεται από το ΚΚΕ, σε συνθήκες εμφύλιας αναμέτρησης, ο Ραδιοφωνικός Σταθμός "Ελεύθερη Ελλάδα". Λειτουργεί μέχρι το 1956. Μετά από δύο χρόνια σιωπής θα ξαναβγεί στα ερτζιανά, μετονομαζόμενος σε "Φωνή της Αλήθειας", μέχρι τη μεταπολίτευση του 1974. Με σημερινά κριτήρια, η ιδιαιτερότητά του ως "μέσου μαζικής ενημέρωσης" είναι προφανής για δύο, τουλάχιστον, λόγους. Ο πρώτος έχει σχέση με την ίδια τη λειτουργία του, καθώς παραμένει, απαρχής μέχρι τέλους, πλήρως ελεγχόμενος από τον πολιτικό κώδικα υποταγής στη βούληση της κομματικής εξουσ...

Σε λίγο έρχεται ο λοχαγός μου, Τάκης Παπαγεωργίου από τους Δομιανούς, που με αγαπούσε πολύ και με ρωτάει: "τι έκανες, ρε Καρτέρη;" Του είπα την ιστορία, δε μου είπε τίποτε, μόνο μαύρισε από στεναχώρια γιατί ήξερε ότι ο Φλωράκης δεν αστειεύεται. Έπειτα από αρκετή ώρα ξαναπαρουσιάζεται ο καπετάν Γιώτης, ο ταγματάρχης Πυθαγόρας και ο λοχαγός μας. Μας κοίταζε με ένα άγριο και περιφρονητικό βλέμμα κι έφυγε. Τον πήγαν πιο πέρα οι δικοί μας καπεταναίοι και γυρίσανε. Σταματάνε μπροστά μας και μας λέει ο Πυθαγόρας: "ακούσατε την εντολή του αρχηγού. 'Ηταν να σας εκτελέσουμε ενώπιον...

Το ύψωμα κατά του οποίου θα κάναμε την επίθεση λεγόταν Μάλι Τοπιάνι. Και είχε κι αυτό μεγάλη στρατιωτική σημασία για τους Ιταλούς. Ήτανε κι αυτό από τα στηρίγματά τους στον κεντρικό τομέα, θυμάμαι ότι κατά την έως εκεί οδοιπορία μας δοκίμασα δύο πολύ έντονες συγκινήσεις. Την μία, όταν πάτησα (χωρίς να το καταλάβω βέβαια, μέσα στο σύθαμπο) πάνω σ' έναν σκοτωμένο Ιταλό. Ρίγησα όταν το αντιλήφθηκα. Και για πολλή ώρα κατόπιν γύριζε επίμονα στο μυαλό μου η σκληρή του μοίρα. Η μοίρα του, να σκοτωθεί πρώτα και να μείνει άταφος μετά, για να τον πατάμε εμείς σήμερα και να τον φάν...

Ο Βασίλης Λασκαρίδης αφηγείται απλά, με σαφήνεια και αμεσότητα. Θα μπορούσε ασφαλώς τη διήγησή του να τη διανθίσει με στόμφο και μεγαλοστομίες, δεν το έχει όμως ανάγκη: τα όσα έζησε και γράφει είναι, αυτά καθαυτά, αρκούντως σημαντικά, πολλές φορές και συγκλονιστικά, τόσο που δεν χρειάζονται πρόσθετη τόνωση και φραστικές υπερβολές. Η ιστορία που μας αφηγείται ο Λασκαρίδης είναι, βέβαια, η προσωπική του ιστορία. Ταυτόχρονα όμως είναι και η ιστορία πολλών αγωνιστών της γενιάς του, που και αυτοί βρέθηκαν στη "μισοπαρανομία" μετά την Απελευθέρωση, αντιμετώπισαν τις διώξεις και τ...

Το κρυοπάγημα δίνει και παίρνει. Δεν το ξέρετε σεις το κρυοπάγημα. Πού να το ξέρετε. Είναι φρούτο της Αρβανιτιάς. Μας το'' φερε η απαίσια χειμωνιά και η πίστη να κρατήσουμε και να σπρώξουμε την θέση μας. Πώς γίνεται και πέφτουν σάπια τα χέρια και τα πόδια; Πώς τα χάνεις χωρίς να πάρεις είδηση. Πώς υποφέρεις το μαρτύριο το πρωτάκουστο να νιώθεις σιγά να χάνεται η αίσθηση. Ότι ένα μέλος χάνεται σιγά. Δεν το έχεις. Αρχίζει το πάγωμα απ' τα νύχια που το συνοδεύουν αλγηδόνες σαν να σε τσίμπησαν οχιές πολλές και περνούν και τρέχουν και διαχύονται απάνου στα μπούτια και τα μπράτσα...

Τα κείμενα του τόμου είναι οι ομιλίες που εκφωνήθηκαν στην παρουσίαση του βιβλίου του Άγγελου Ελεφάντη "Μας πήραν την Αθήνα... " Ξαναδιαβάζοντας μερικά σημεία της Ιστορίας 1941-1950, που οργάνωσαν τα ΑΣΚΙ και οι εκδόσεις Βιβλιόραμα, στη Στοά του Βιβλίου, στις 11 Φεβρουαρίου 2003. Τα κείμενα του τόμου ακολουθούν τη σειρά των ομιλιών στην εκδήλωση.

Στο διάστημα αυτό, στη μάχη του Γοργοποτάμου, βλέπω λίγο πιο πέρα μια ξύλινη παράγκα και λέω στον διπλανό μου ότι θα πάω στην παράγκα να δω τι έχει. Πήγα, η πόρτα ήταν μισάνοιχτη, την έσπρωξα και μπήκα μέσα. Με το λίγο φως που έριχνε το φεγγάρι, που εν τω μεταξύ είχε βγει, βλέπω ότι ήταν αποθήκη τροφίμων. Βρήκα ένα γυλιό και άρχισα να βάζω μέσα κονσέρβες και από ένα τσουβάλι ζάχαρη. Δίπλα από το τσουβάλι ήταν κρυμμένος ένας Ιταλός. Μπλεχτήκανε τα χέρια μου στα μαλλιά του. Σήκωσε τα χέρια του και παραδόθηκε. Πήρα το όπλο και τη χλαίνη του και τον έβγαλα έξω. Ήταν ο μόνος Ιτα...

Περισσότερα από 500.000 έγγραφα συγκροτούν το αρχείο της προδικτατορικής ΕΔΑ. Είναι το πρώτο αρχείο κόμματος ή πολιτικού οργανισμού που παραδόθηκε, από το 1989, στην ιστορική έρευνα και έγινε αντικείμενο ενός επιστημονικού ερευνητικού προγράμματος αλλά και το μοναδικό αρχείο που επιστράφηκε ποτέ από τις υπηρεσίες της Ασφάλειας στους φυσικούς ιδιοκτήτες του. Το αρχείο ΕΔΑ διασώθηκε και διατηρήθηκε, ακριβώς επειδή κάποιοι άνθρωποι, με συνείδηση της ιστορικής αξίας των "υλικών" που κατασχέθηκαν από τα γραφεία τους την επομένη της στρατιωτικής δικτατορίας, τα διεκδίκησαν και τα...

Ο χώρος, αλλιώς το δύσβατο βουνό, δαμασμένο ωστόσο οικιστικά και συγκοινωνιακά από παλιούς χρόνους, με τους κινδύνους του και τις σαγήνες αλλά και με τα καταφύγιά του και το οργανωμένο τοπικό σύστημα πληροφοριοδότησης πέτρα και δάσος, βράχοι και πλάκες, σάρες, αλλά και διάσελα, σπίτια πέτρινα και καλύβια, κήποι πεζούλες και λογγές. Οι άνθρωποι, ντόπιοι, άντρες και γυναίκες, οπλισμένοι και άοπλοι, κουρασμένοι και συνήθως πεινασμένοι, βαλλόμενοι και βάλλοντες, άνθρωποι της ορεινής οικονομίας, διαστρωματωμένοι πνευματικά και κοινωνικά, ο αφηγητής δάσκαλος, δηλαδή διανοούμενος....

Επηρέασαν και επηρεάστηκαν, καθόρισαν και καθορίστηκαν, εμπνεύσανε και εμπνεύστηκαν. Ο λόγος για τις ελληνικές πολιτικές νεολαίες αλλά και για την παρουσία της νέας γενιάς συνολικά στα πολιτικά και κοινωνικά δρώμενα στη μεταπολεμική κυρίως Ελλάδα. Οι "νεολαίοι", όπως καθιερώθηκε να λέγονται οι νεανικές οργανώσεις των κομμάτων, συμβόλισαν, μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, τις δύσκολες περιόδους της μεταπολεμικής και της μετεμφυλιακής Ελλάδας, το κόστος της συμμετοχής, της θυσίας, των ιδανικών, των αναζητήσεων και των συγκρούσεων. Στις διαδρομές, τις αιτίες, τα κοινωνικά, πολιτι...

Ανάμεσα στον θεωρητικό στοχασμό και την πολιτική πράξη, ο Κώστας Φιλίνης διένυσε τη μακρά ζωή του διατηρώντας πάντα την ίδια πίστη στη δυνατότητα αλλαγής του κόσμου ως αποτέλεσμα συντονισμένης δράσης και στρατηγικής. Σε αυτή την κατεύθυνση συνέκλιναν όλες του οι ενέργειες, εκεί συνταιριάστηκε η θεωρία με την πρακτική ή αλλιώς η πολιτική του στράτευση. Κομμουνιστής κατ' επιλογήν, προερχόμενος από ένα ιδιαίτερα εύπορο και μορφωμένο περιβάλλον, εντάχθηκε στο αριστερό κίνημα ως μάχιμο στέλεχός του, ζώντας τις περιπέτειές του στον 20ό αιώνα. Η σκέψη του δεν παρέμεινε στατική, άλ...

Στην Ταξιαρχία μας είχαμε και προωθημένα τμήματα, πολύ μπροστά απ' τη γραμμή του μετώπου. Στην προωθημένη γραμμή εναλλάξ, κάθε εικοσιτετράωρο, πήγαινε μία διμοιρία. Κάθε βράδυ γινόταν ή αλλαγή. Η γραμμή αυτή απείχε απ' τις γραμμές του αντίπαλου 200 μέτρα. Ήταν ένα όρυγμα 300 μέτρων, με ενάμισι μέτρο βάθος. Βρισκόταν σε γραμμή πυρός και οι μαχητές ήταν υποχρεωμένοι να βρίσκονται όλη μέρα στα ορύγματα, τα όποια ήταν ακάλυπτα. Ένα βράδυ ο πολιτικός επίτροπος της Ταξιαρχίας μου λέει: "Νίκο, δεν πάμε απόψε να δούμε πώς περνούν τα παιδιά, οι σύντροφοι μας, στην προωθημένη γρα...

Τα "Αρχεία Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας" είναι μια αστική μη κερδοσκοπική επιστημονική εταιρεία. Ιδρύθηκε το 1992, από μια ομάδα ιστορικών και πολιτικών επιστημόνων, με σκοπό τη δημιουργία ενός επιστημονικού και αρχειακού χώρου, επικεντρωμένου στην ιστορία των κοινωνικών κινημάτων του 20ού αιώνα, με κύριο μέλημα την ελεύθερη πρόσβαση σε αρχεία τα οποία, μέχρι τότε, εθεωρούντο απόρρητα και μη προσβάσιμα σε ειδικούς και στο ενδιαφερόμενο κοινό. Ο αρχικός πυρήνας των συλλογών της Εταιρείας συγκροτήθηκε από τέσσερις αρχειακές ενότητες: α. Το τμήμα του αρχείου του Κομμουνιστ...

Ο ένας τραυματίας ήταν ο Κομνάς, ο γιος του Μήτσου Καραντζά. Ρώτησε αμέσως ο Κομνάς που είναι ο πατέρας του. Του είπαμε ότι σκοτώθηκε. Έμεινε κόκαλο το παιδί. - Σκοτώθηκε, μωρέ, ο πατέρας μου; έκαμε. - Ναι, Κομνά, σκοτώθηκε, του είπαμε. - Η μάνα μου; είπε αμέσως. - Σκοτώθηκε κι η μάνα σου, Κομνά. Και άρχισε να κλαίει το παλλικάρι. Πήραμε και τους τραυματίες και φύγαμε μέσα στο χιόνι για το Ζαμπειό. Έκλαιγε στο δρόμο ο Κομνάς. Ασταμάτητα. Σε λίγο καιρό σκοτώθηκε κι αυτό. Αργότερα, μάθαμε και για τον Ηλία, είχε σκοτωθεί κι αυτό.

Ένα τεράστιο πανώ που το κρατούσαν φοιτητές, φάτσα στα παράθυρα του μικρού μεγάρου της Ελληνικής Πρεσβείας στην οδό Γιοακίνο Ροσσίνι -κοίτα, φίλε, σύμπτωση: Via Rossini λέγεται ο δρόμος- κραυγάζει: Salviamo La Vita Di Theodorakis!: Να σώσουμε τη ζωή του Θεοδωράκη! Ένας Ισπανός, σκαρφαλωμένος στα κάγκελα της πρεσβείας, απαγγέλλει Λόρκα. Οι Πορτογάλοι στέκονται παράμερα όλοι μαζί και, ποιος ξέρει, σκέφτονται τους δικούς τους φυλακισμένους που σαπίζουν τριάντα πέντε χρόνια τώρα στις φυλακές του Σαλαζάρ. Η πιο συγκινητική, σιωπηρή διαμαρτυρία που έχω ως τώρα δει. Ένα ζευγάρι...

Περιέχονται οι τρεις ομιλίες της παρουσίασης από τους Σπύρο Ασδραχά, Άγγελο Ελεφάντη και Φίλιππο Ηλιού του βιβλίου της Παγώνας Στεφάνου "Των αφανών: δύο τετράδια, δύο τετραετίες", στις 10 Απριλίου του 1998, στο αναγνωστήριο των ΑΣΚΙ, μαζί με την αντιφώνηση της συγγραφέως.

Οδήγησαν τη μάνα μου σε ένα πρόχειρο οίκημα που έπαιζε το ρόλο στρατιωτικού νοσοκομείου ή κάτι τέτοιο. Και εκεί σε κάποιο κρεβάτι κείτονταν ένα ανθρώπινο ον που κάποτε ήταν ο άνθρωπος που αγάπησε. Στα τριάντα δύο του χρόνια. Χωρίς δόντια, κατάμαυρος, μελανιασμένος, με τα κρέατα σχεδόν να κρέμονται σε μια άμορφη μάζα, ανακατεμένα με ξεραμένα μαύρα υπολείμματα από σάρκες και αίμα. Η μάνα μου έμεινε άφωνη να κοιτάζει το θέαμα, χωρίς να μπορεί να αναγνωρίσει την ανθρώπινη μορφή. Δεν ξέρω αν δεν αναγνώριζε ή δεν ήθελε να αναγνωρίσει αυτό που έβλεπε. Ο μικρός δίπλα της την έβγαλε...