Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Η Βιβλιογραφία συγκεντρώνει τις πρωτότυπες και μεταφρασμένες στα ελληνικά μελέτες που αναφέρονται στη Θεωρία της Λογοτεχνίας και στη Λογοτεχνική Πολιτισμική Κριτική. Αποτελεί μια πρώτη καταγραφή της συναφούς εκδοτικής δραστηριότητας για περισσότερο από πενήντα χρόνια, αναδεικνύοντας τόσο τον επιστημονικό προβληματισμό και τις θεωρητικές κατηγορίες που απασχόλησαν τους μελετητές, όσο και τις χρονικές περιόδους κατά τις οποίες αναπτύχθηκε ο εν λόγω συστηματικός στοχασμός για τη μελέτη της λογοτεχνίας.

Ο "Ιμπέριος", ένα εκτενές αφηγηματικό ποίημα με περιπετειώδες και ρομαντικό περιεχόμενο, άγνωστου συγγραφέα, πρωτοτυπώθηκε στη Βενετία το 1543 και αποτέλεσε εκδοτικό φαινόμενο με 26 εκδόσεις έως το 1806. Το ποίημα ανήκει στην εναρκτήρια παραγωγή της νεοελληνικής λογοτεχνίας, με την οποία τα πρώτα ελληνικά τυπογραφεία κατασκεύασαν το αρχικό αναγνωστικό κοινό της νέας ελληνικής λογοτεχνίας. Η κομψή πλοκή των μόλις 1.046 στίχων εξακολουθεί να συγκινεί σήμερα. Ο πρίγκιπας της Προβηγκίας Ιμπέριος αναχωρεί από το οικογενειακό σπίτι για ένα μεγάλο ταξίδι στον κόσμο αναζητώντας την...

Διασχίζω την Αμερική από τη Δύση στην Ανατολή σε ένα δίμηνο ταξίδι εν είδει προσκυνηματικού οδοιπορικού σε έναν τόπο που με στοιχειώνει από τα γεννοφάσκια μου, μέσω του μύθου που έχει οικοδομήσει με την ακτινοβολία του, αλλά και μέσω της αποδόμησης που έχει υποστεί από την αναψηλάφηση του μύθου. Βαθιά στο υποσυνείδητο καταχωνιασμένες εικόνες από το Αμέρικα, Αμέρικα του Καζάν, θολές αλλά ανεξίτηλες αναμνήσεις από την πρώην αρραβωνιαστικιά του θείου μου, την ελληνοαμερικάνα "θεία" Ντέμη, παιδικές εντυπώσεις από τους θεόρατους λευκούς και μαύρους ναύτες του 6ου Στόλου που σ...

Το παρόν βιβλίο συγκεντρώνει νεκρικά πορτρέτα και φωτογραφίες από επικήδειες τελετές στις οποίες το πρόσωπο του νεκρού καταλαμβάνει κεντρική θέση. Οι φωτογραφίες αυτές αποτελούν έκπληξη για όποιον δεν γνωρίζει ότι η φωτογράφηση των νεκρών ήταν σε πολλά μέρη του κόσμου μια αποδεκτή, αν όχι συνήθης, πρακτική από τα μέσα του 19ου μέχρι τα μέσα του 20ού αιώνα. Στη σημερινή εποχή η συνήθεια να φωτογραφίζονται οι νεκροί πριν από την κηδεία, είτε στο σπίτι είτε στο κοιμητήριο, φαντάζει μακάβρια και εν πολλοίς αδικαιολόγητη. Χάρη στην πρόοδο της ιατρικής ο σύγχρονος άνθρωπος αντιμε...

Από το αρχείο του Άρη Αλεξάνδρου στο ΕΛΙΑ/ΜΙΕΤ.

"Έρωτος αποτελέσματα ήτοι Ιστορία ηθικοερωτική με πολιτικά τραγούδια", Βιέννη 1792: ένα τρίπτυχο λογοτεχνικό έργο, δυο χρόνια μετά το πρωτοπόρο "Σχολείον των ντελικάτων εραστών" του Ρήγα, που συνυφαίνει οργανικά την αφήγησή του με φαναριώτικα στιχουργήματα, δημοφιλή τραγούδια τα περισσότερα, σε μια πρωτοφανή έντυπη "ανθολόγηση" μεγάλου αριθμού τους. Η καινοτόμος, όπως επιτυγχάνεται σε αυτό, συλλειτουργία πεζού και έμμετρου λόγου δεν αίρει την ειδικότερη σημασία της πυκνής συγκέντρωσης εδώ αυτών των αστικών στιχουργημάτων, η οποία προβάλλεται στον τίτλο και στον πίνακα "των...

Το έργο του Γκυ (Μισέλ) Σωνιέ "Αδικία. Το κακό και το άδικο στο ελληνικό δημοτικό τραγούδι" είναι μια κλασική στο είδος της μελέτη, της οποίας η πρώτη (γαλλική) έκδοση έγινε το 1979 από το Γαλλικό Ινστιτούτο Αθηνών σε συνεργασία με τον παρισινό εκδοτικό οίκο Belles Lettres. Ο Νίκος Σβορώνος στον πρόλογό του το χαρακτηρίζει "θεμελιώδη συνεισφορά στη μελέτη της νοοτροπίας του ελληνικού λαού και, εν πολλοίς, στην ιστορία αυτής της νοοτροπίας". Άριστος γνώστης της ελληνικής γλώσσας, ο συγγραφέας παρέμεινε επί μακρά χρονικά διαστήματα στην Αθήνα και ερεύνησε ένα πλούσιο και πολυ...

Με την "Ιογενή πνευμονία", κείμενο του Ζήσιμου Λορεντζάτου (1915-2004) που πρωτοκυκλοφόρησε το 2016 εκτός εμπορίου ως "Αντί ευχών", εγκαινιάζεται η νέα σειρά του ΜΙΕΤ "Αρχειοθήκη", η οποία θα περιλάβει αδημοσίευτα κείμενα (πεζά, ποιήματα, ημερολόγια, μαρτυρίες, επιστολές κ.ά.) που απόκεινται στα αρχεία του ΕΛΙΑ / ΜΙΕΤ καθώς και σε ιδιωτικά αρχεία. Στόχος της σειράς είναι να φέρει στο φως κείμενα άλλοτε κρυμμένα σε οικογενειακά αρχεία και άλλοτε προσιτά μόνο σε προϊδεασμένους ερευνητές. Για το ιδιόμορφο αυτό γραπτό του Λορεντζάτου, που βρέθηκε στο αρχείο Λορεντζάτου του Ε...

«Σαν ο θεατής είναι παιδί, τότε και μόνο είναι πολύτιμος. Κι αν τον ξιπάσουμε με αθώα μέσα δεν του κάνουμε κακό. Απεναντίας τού θερμαίνουμε τα νεκρωμένα άκρα της γνήσιας συναισθηματικής του υπόστασης. Χρειάζονται και τα άκρα. Γι’ αυτό ας γίνει παιδί κι ο καλλιτέχνης κι ας παίξει με το κοινό της αίθουσας -ο συγγραφέας, ο ηθοποιός, ο σκηνογράφος, ο σκηνοθέτης, ο μουσικός- ένα λίγο μεγαλύτερο παιδί, ο αρχηγός της συμμορίας, που ξέρει να παίρνει την πρωτοβουλία και να εμψυχώνει τα ομαδικά παιχνίδια". Μεγάλο μέρος της μακράς ζωής του (1918-2012) ο Αλέξης Σολομός το αφιέρωσε σ...

Διαβάζουμε ένα γράμμα, ένα ποίημα, ένα βιβλίο. Πώς διαβάζουμε όμως ένα έργο τέχνης; Έναν πίνακα ζωγραφικής τον κοιτάζουμε, μπορεί να τον θαυμάζουμε αμέσως ή να μας αφήνει αδιάφορους, ακόμη και να μας δυσαρεστεί, και τότε τον προσπερνάμε. Όταν όμως τον παρατηρούμε επίμονα, και βέβαια πάντα από απόσταση, όπως στην αίθουσα ενός μουσείου, νιώθουμε ότι σταθήκαμε ώρα μπροστά του όχι μόνο επειδή μας ευχαριστεί η θέασή του, αλλά γιατί ακριβώς έχει και κάτι να μας πει, να μας αφηγηθεί. Αρχίζουμε τότε και αναγνωρίζουμε ότι, "γραμμένος" σε μια δική του γλώσσα, ο πίνακας απαιτεί από μα...

Με την έκδοση Περί ψυχής και παιδείας ολοκληρώνεται η τριλογία των εκπαιδευτικών βιβλίων υπηρετικών της ανθρωπιστικής παιδείας, με πρώτο το "Περί της πολιτικής" και δεύτερο το "Περί ανθρώπου και ηθικής". Η σειρά αυτή, καρπός συνεργασίας του Μορφωτικού Ιδρύματος Εθνικής Τραπέζης και του Ευρωπαϊκού Ιδρύματος Προαγωγής της Ανθρωπιστικής Παιδείας, υπήρξε όραμα του αείμνηστου καθηγητή Κωνσταντίνου Ι. Δεσποτόπουλου και έχει ως σκοπό να προσφέρει στους αναγνώστες μια εικόνα κατά το δυνατόν εύληπτη και σαφή για την εξέλιξη της αρχαιοελληνικής σκέψης σχετικά με καίρια θέματα που απα...

Ένας ιστορικός της τέχνης και μια φιλόλογος διερευνούν μαζί και χώρια πτυχές της νεωτερικότητας στην πεζογραφία του Μητσάκη, του Βιζυηνού και του Παπαδιαμάντη. Τα τρία διηγήματα που σχολιάζονται ("Το βαπόρι", "Μεταξύ Πειραιώς και Νεαπόλεως", "Η Νοσταλγός") έχουν ως κοινό τόπο αναφοράς το ταξίδι στη θάλασσα και θεματοποιούν, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, μία από τις αντιφάσεις της νεωτερικής συνείδησης: τη γοητεία που ασκεί στον καλλιτέχνη το στοιχείο της τυχαιότητας (στη φύση αλλά και στην καλλιτεχνική διαδικασία) και την ταυτόχρονη επιθυμία απόλυτου ελέγχου (ομοίως: της φύ...

Το τολμηρό αυτό βιβλίο θέτει το κορυφαίο ερώτημα των επιστημών του ανθρώπου: πώς απέκτησε ο ανθρώπινος νους τις απαράμιλλες ικανότητές του; Αναζητώντας την απάντηση, ο συγγραφέας χαρτογραφεί την εξέλιξη της κουλτούρας και της γνωσιακής λειτουργίας του ανθρώπου, από τους πρωτόγονους προγόνους του έως την τεχνητή νοημοσύνη, και προτείνει μια πολυσυλλεκτική θεωρία για την ανάπτυξη της εκπληκτικής ανθρώπινης γνωσιακής ικανότητας. Με μια συναρπαστική κατάδυση στην ανθρώπινη προϊστορία και ιστορία, ανασυνθέτει την πορεία της γνωσιακής μας εξέλιξης μέσα από τις αλλαγές της ανθρ...

Ο "Μισάνθρωπος", το κορυφαίο, κατά πολλούς, επίτευγμα του μεγάλου Γάλλου δραματουργού, είναι συνάμα ένα κομβικής σημασίας έργο του γαλλικού κλασικισμού, αλλά και της παγκόσμιας λογοτεχνίας γενικότερα. Κεντρικός χαρακτήρας του έργου είναι ο Αλσέστ, μια από τις πλέον εμβληματικές και διαχρονικές μορφές της μολιερικής πινακοθήκης: ο ανυποχώρητος ιδεαλιστής και ηθικολόγος, που αξιώνει μια κοινωνική ζωή χωρίς υποκρισία και κατά συνθήκη ψεύδη, θεμελιωμένη σε μια άνευ ορίων και άνευ όρων ειλικρίνεια ανεξαρτήτως κόστους. Η παρουσία ενός τέτοιου ανθρώπου στη γαλλική αυλική κοινωνία...

Τον Απρίλιο του 2014 έλαβα μία επιστολή από το Πανεπιστήμιο της Τεχεράνης με την πρόσκληση να απευθύνω την κεντρική ομιλία στο Α΄ Ιρανικό Συνέδριο για τον Σαίξπηρ. Αποφάσισα να πάω, χωρίς δεύτερη σκέψη. Ήταν ένα πολύ παλιό μου όνειρο να ταξιδέψω στο Ιράν. [...] Ο Σαίξπηρ ήταν το μαγικό χαλί που με είχε μεταφέρει στο Ιράν· τί σημαίνει αυτό; Επί τέσσερις και πλέον αιώνες ο Σαίξπηρ λειτουργεί ως κρίσιμος δεσμός υπέρβασης των συνόρων που χωρίζουν κουλτούρες, ιδεολογίες, θρησκείες, έθνη και όλους τους άλλους τρόπους με τους οποίους οι άνθρωποι ορίζουν και περιχαρακώνουν την...

Η έκδοση συγκεντρώνει δέκα αντιπροσωπευτικά μελετήματα προερχόμενα από τη συγκεντρωτική έκδοση των άρθρων και των διαλέξεών του με τίτλο "Myth, Ritual, Memory, and Exchange" (Oxford University Press, 2001). Η επιλογή, η οποία εστιάζει σε ζητήματα που αφορούν την αρχαία ελληνική τραγωδία στη σχέση της με την τελετουργία, αναδεικνύει το συνδυασμό ευρείας γνώσης του κλασικού κόσμου, στιβαρής φιλολογικής παιδείας και βαθιάς κατανόηση των μεθόδων της συγκριτικής ανθρωπολογίας που χαρακτηρίζει τις επιστημονικές προσεγγίσεις του Γκουλντ και προσδίδει στο έργο του την ιδιαίτερη αξί...

Η αλληλογραφία της Έλλης Λαμπρίδη με τον Νίκο Καζαντζάκη είναι ένας μακροχρόνιος διάλογος ανάμεσα σε δύο εξέχουσες φυσιογνωμίες της ελληνικής διανόησης. Είναι συγχρόνως ένας διάλογος ανάμεσα σε δύο ανθρώπους που αγαπήθηκαν, ένιωσαν βαθιά φιλία ο ένας για τον άλλο και είχαν στενή σχέση και πνευματική επικοινωνία. Το ευρύ χρονολογικό πλαίσιο μέσα στο οποίο κινούνται οι επιστολές που έχουμε στα χέρια μας (1927-1957) φωτίζει τη ζωή τους, τη σχέση τους, την πορεία τους, τις συνθήκες παραγωγής του δημιουργικού τους έργου. Συγχρόνως αποκαλύπτει τη διαρκή επαφή τους με τα πνευματι...

"Έγρεο, φίλα μάτερ" σημαίνει "Σήκω, αγαπημένη μητέρα". Είναι ένα εύγλωττο για τους υποψιασμένους αλλά όχι προκλητικό σύνθημα, που το εμπνεύστηκαν από έναν στίχο της Οδύσσειας κάποιοι σκαπανείς της ελληνικής εθνικής ιδέας στις αρχές του 19ου αιώνα. Φυσικά, "αγαπημένη μητέρα" ήταν η Ελλάδα, που οι λίγοι αυτοί διανοούμενοι πίστευαν ότι μπορούσε πλέον, και έπρεπε, να αναστηθεί, στηριγμένη στις δικές της δυνάμεις. Το ανά χείρας βιβλίο αποτελεί καρπό της πρώτης συστηματικής προσπάθειας να εντοπιστούν, να παρουσιαστούν και να σχολιαστούν κείμενα και εικαστικά έργα της περιόδου που...

Η "Αινειάδα", έργο μεγάλης ποιητικής πνοής, αποτελεί σταθμό, έναν από τους πρώτους, στην ιστορία της δυτικής λογοτεχνίας. Ο Βιργίλιος, έχοντας ήδη στο ενεργητικό του μια μικρή ποιητική παραγωγή, γράφει την "Αινειάδα" τα χρόνια που ο Οκταβιανός Αύγουστος εδραιώνει τη θέση του στο πολιτικό στερέωμα της ρωμαϊκής πολιτείας και βάζει τα θεμέλια της αυτοκρατορίας. Υποστηρικτής του οράματός του, ο Βιργίλιος το εξυμνεί μέσω ενός μύθου που ξεκινά από την ομηρική Τροία και οδηγεί στην ίδρυση της μετέπειτα αυτοκρατορικής και κοσμοκράτειρας Ρώμης. Ο Αινείας θα αποτελέσει το κεντρικό πρ...