Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Ελληνιστικός είναι ο ελληνικός και, αργότερα, ελληνορωμαϊκός πολιτισμός την περίοδο που αρχίζει με το θάνατο του Μεγάλου Αλεξάνδρου (323 π.χ.) και τελειώνει, συμβατικά, με την ήττα του Μάρκου Αντωνίου από τον Οκταβιανό στη ναυμαχία του Ακτίου, το 31 π.χ. Στη διάρκεια των τριών αυτών αιώνων την κεντρική θέση στην φιλοσοφία δεν την κατείχε ο Πλατωνισμός, αλλά ο Στωικισμός, ο Σκεπτικισμός και ο Επικουρισμός, φιλοσοφικά συστήματα που αναπτύχθηκαν όλα μετά τον Αριστοτέλη και καθορίζουν τις κύριες κατευθύνσεις της φιλοσοφίας στον ελληνιστικό κόσμο.

Από τον αρχαιότερο γνωστό χάρτη του κόσμου, που βρέθηκε στο Νούτζι της Βαβυλώνας (550-500 π.χ.), στην ορειχάλκινη πλάκα του Αναξίμανδρου, από τη Γεωγραφία του Πτολεμαίου ώς τη διαίρεση της Γης σε κλιματολογικές ζώνες από τους Άραβες, και από τους Πορτολάνους του Μεσαίωνα μέχρι τους δορυφόρους του 20ου αιώνα: η γοητευτική περιπέτεια της χαρτογραφίας, καρπός της ασίγαστης περιέργειας των ανθρώπων να γνωρίσουν τον πλανήτη και το σύμπαν.

"Αν σήμερα αποφασίζω να σχεδιάσω από μνήμης αυτή την ιστορία, είναι γιατί καταλαβαίνω πως αξίζει τον κόπο να αναλογιστώ και εγώ ο ίδιος το δρόμο που έκανα και να δώσω στους άλλους τις πληροφορίες που θεωρούν χρήσιμες. Θα ήταν ψεύτικη η μετριοφροσύνη αν έλεγα πως εξακολουθώ να πιστεύω πως δεν αξίζει να ιστορήσω το Χρονικό της Βεργίνας. Τώρα ξέρω πως αξίζει να ελπίζω να φανεί από το χρονικό αυτό πως ο δρόμος που ακολούθησα ήταν ίσιος και πως έφτασα στο τέλος του -αν υπάρχει τέλος σ' έναν τέτοιο δρόμο- μονάχα γιατί δεν κουράστηκα μεσοστρατίς", προλογίζει το βιβλίο του ο Μανόλ...

Στο βιβλίο αυτό ο συγγραφέας ασχολείται με τους κυριότερους εκπροσώπους της αρχαίας ελληνικής λυρικής ποίησης του 7ου και 6ου π.Χ. αιώνα: τον Αλκμάνα, τον Στησίχορο, τον Αλκαίο, την Σαπφώ, τον Ανακρέοντα, τον Ίβυκο και τον Σιμωνίδη. Για κάθε ποιητή συνεξετάζεται η παραγωγική δραστηριότητα και το ευρύτερο ιστορικό της πλαίσιο, ο ιδεολογικός χώρος και η ποιητική τεχνική. Χάρη στα άφθονα μεταφρασμένα αποσπάσματα, το έργο προσφέρεται και για όποιον δεν γνωρίζει την αρχαία ελληνική γλώσσα.

Ο συγγραφέας εξετάζει τις διαμάχες των αρχαίων φιλοσόφων σχετικά με την Πολιτεία, παρέχει γραμματολογικά τεκμήρια για το περιεχόμενο της και ανιχνεύει την έννοια του έρωτα, που ήταν για τον Ζήνωνα θεμελιώδης αρχή της πολιτικής ενότητας. Στο έργο του Χρυσίππου, η ιδέα μιας πολιτείας σοφών μετασχηματίζεται σε θεωρία μιας κοσμικής πόλης θεών και ανθρώπων. Ο συγγραφέας εξετάζει τα επιχειρήματα αυτής της θεωρίας και την εντάσσει στα αρχικά της πνευματικά συμφραζόμενα.

Το λεύκωμα αυτό, με την πλούσια εικονογράφηση, περιλαμβάνει ένα χρονολόγιο με τους κυριότερους σταθμούς της σταδιοδρομίας των δύο μεγάλων ηθοποιών, έναν αναλυτικό κατάλογο με τις παραστάσεις και τις ταινίες στις οποίες έλαβαν μέρος, ένα απάνθισμα από τις κριτικές που γράφτηκαν γι' αυτούς, και έναν κατάλογο με τα θεωρητικά κείμενα του Αλέξη Μινωτή, τα οποία αποτελούν και την πνευματική διαθήκη του στο χώρο του θεάτρου.

Το βιβλίο αυτό, που έχει μεταφραστεί σε περισσότερες από 20 γλώσσες, οφείλει τη μοναδική δημοτικότητα του στην άμεση και απλή γραφή έχοντας ως στόχο να βοηθήσει τον αρχάριο "να βάλει σε μια κατανοητή τάξη τον πλούτο των νοημάτων, των περιόδων και των τεχνοτροπιών που συσσωρεύονται στις σελίδες των πιο φιλόδοξων έργων" και, χρησιμοποιώντας τη διαίσθηση του στην ψυχολογία των εικαστικών τεχνών, να δει την ιστορία της τέχνης ως "συνεχή διαπλοκή και εναλλαγή των παραδόσεων, όπου κάθε έργο αναφέρεται στο παρελθόν και δείχνει το μέλλον", "μια ζωντανή αλυσίδα που συνδέει ώς σήμερα...

Ο Βικέντιος Δαμοδός ανήκει στους "αναχωρητές λογίους" που ύστερα από σοβαρές σπουδές στη Δύση, γύρισαν στην πατρίδα και αφιέρωσαν τη ζωή τους σε διδακτικό και συγγραφικό έργο μακριά από τα μεγάλα αστικά κέντρα. Τα περισσότερα και πιο σημαντικά συγγράμματά του παραμένουν ανέκδοτα.

Ο Αναγνώστης Σπυρίδων (ή αντίστροφα Σπυρίδων Αναγνώστης) Κοπανίτζας (1755-1839) και οι πρόγονοι του, κατά τον 18ο αιώνα, είχαν ως βάση της ζωής και της δράσης τους τον Μυστρά και, λίγα χιλιόμετρα βορειανατολικά, τη Βορδώνια. Γύρω από αυτόν τον άξονα απλωνόταν η σημαντική, τότε, κτηματική περιουσία της οικογένειας. Η ζωή του προεστού Αναγνώστη Κοπανίτζα συμπίπτει με τη μετάβαση από την σχεδόν φεουδαρχική κοινωνία του 18ου αιώνα στην αποδεκατισμένη αλλά ελεύθερη Ελλάδα του 19ου αιώνα.

Οι τρείς τόμοι του Μπρωντέλ για τη Μεσόγειο προσφέρουν ένα πανόραμα της ζωής και της ιστορίας του μεσογειακού χώρου στο δεύτερο μισό του 16ου αιώνα, δηλαδή από την Αναγέννηση και τη Μεταρρύθμιση μέχρι την αυγή των νεότερων χρόνων, όταν η Μεσόγειος έπαψε να είναι το κέντρο του κόσμου.

Ο συγγραφέας αναλύει τα γεγονότα που οδήγησαν την Ελλάδα στην πολιτική της ένωση, ξεκινώντας από τα προεπαναστατικά χρόνια, στα τέλη του 18ου αιώνα, και φτάνοντας ως τη Μικρασιατική Καταστροφή μέσα από τους απελευθερωτικούς αγώνες που σημάδεψαν την ελληνική ιστορία από το 1770 μέχρι το 1923. Παράλληλα, εξετάζει τις πολιτικές εξελίξεις της περιόδου, τις θεσμικές και κυβερνητικές μεταβολές, τις εσωτερικές διαμάχες, τις σχέσεις της Ελλάδας με τις Μεγάλες Δυνάμεις της Ευρώπης και τους Βαλκάνιους γείτονές της, τους Βαλκανικούς πολέμους (1912-13), τη συμμετοχή της στον Α΄ Παγκόσμ...

Πρόκειται για μια ιστορική επισκόπηση της νεοελληνικής λογοτεχνίας από τη βυζαντινή περίοδο ως τις μέρες μας. Στην εισαγωγή, παρουσιάζεται η ιστορική διαδρομή της ελληνικής γλώσσας, ενώ στα άλλα δύο μέρη εξετάζονται αφενός η λογοτεχνική δημιουργία μέχρι τον 18ο αιώνα και αφετέρου τα έργα του 19ου και 20ου αιώνα.

Πρόκειται για τη διάλεξη που η διάσημη βυζαντινολόγος έδωσε στη Γεννάδειο Βιβλιοθήκη στις 19.3.1996 με την οποία εξετάζει την ιστορική συνέχεια σε σχέση με τον χρόνο και τον χώρο· έναν χώρο ευέλικτο που πότε διευρύνεται και πότε συρρικνώνεται στη διάρκεια των αιώνων. Η ακραιφνής προσήλωση στην ελευθερία αποτελεί αδιάψευστο στοιχείο της ελληνικής συνέχειας· το λακωνικό μολών λαβέ κάνει τον Έλληνα να πεθαίνει όρθιος για να μη ζήσει γονατιστός. Σαρκική απόδειξη της συνέχειας αυτής είναι η ελληνική γλώσσα, κώδικας μιας ομαδικής κρυπτομνησίας που ανάγεται σε πανάρχαιους χρόνους.

Ο ακριβής και γλαφυρός λόγος και η έξοχη εικονογράφηση ζωντανεύουν τους τραυματισμούς κατά τους αθλητικούς αγώνες, τον πόλεμο, το κυνήγι και τα ατυχήματα της καθημερινής ζωής στην αρχαία Ελλάδα. Οι εικόνες συνοδεύονται από κατατοπιστικές λεζάντες αποτελώντας αφ' εαυτών ένα πολύτιμο λεύκωμα. Σε ιδιαίτερα κεφάλαια οι συγγραφείς πραγματεύονται τις ποικίλες μορφές ιατρικής φροντίδας και την πρόοδο της αρχαίας ελληνικής ιατρικής από τον Μύθο στον Λόγο, καταδεικνύοντας συνάμα την πολλαπλή διαχρονική σημασία της εξέλιξης αυτής για τον άνθρωπο.

Ελάχιστες, δυστυχώς, βιβλιοθήκες στη χώρα μας έχουν οργανωθεί με βάση διεθνή πρότυπα, προσαρμοσμένα στην ελληνική πραγματικότητα. Κατά τη συγγραφέα, το πρόβλημα θα λυθεί οριστικά μόνο όταν ληφθεί μέριμνα με σύγχρονη και συνεχώς εξελισσόμενη νομοθεσία και όταν δημιουργηθεί βιβλιοθηκονομικό κέντρο με συμβουλευτικές και συντονιστικές αρμοδιότητες -ένα κέντρο που θα θέσει τις βάσεις για τη σωστή λειτουργία όλων των βιβλιοθηκών και την προοδευτική σύνδεσή τους σε ενιαίο Εθνικό Δίκτυο.

Στο βιβλίο αυτό, η παλαιοχριστιανική και η βυζαντινή αρχιτεκτονική προβάλλονται, όχι ως προοίμιο της μεσαιωνικής ναοδομίας, αλλά ουσιαστικά ως τελευταία φάση της οικοδομικής της ύστερης αρχαιότητας. Παρουσιάζεται η χριστιανική αρχιτεκτονική στην Ανατολή από τις απαρχές μέχρι την πτώση της Κωνσταντινούπολης, ενώ, όσον αφορά τη Δύση, εκτίθενται οι εξελίξεις μόνο ώς το τέλος του 6ου αιώνα, μια και η οικοδομική της προκαρολίγγειας και πρώιμης καρολίγγειας εποχής αντιπροσωπεύει διαφορετική τάση και οφείλει να αντιμετωπίζεται χωριστά.