Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Όταν προσπαθώ να θυμηθώ από πότε άρχισα να γράφω ποιήματα, από πότε δηλαδή ο αγώνας αυτός με τις λέξεις για να εκφρασθεί η ψυχή έγινε καταφυγή και καθημερινό βίωμα μου, ολοζώντανη έρχεται στη μνήμη μου η μικρή μου πατρίδα, η Ανδρίτσαινα, με τη φημισμένη βιβλιοθήκη του Νικολόπουλου, και το αυστηρό και μειλίχιο μαζί, όλο βουνά τοπίο της ορεινής Ολυμπίας, με τον δωρικό, δίπλα στις Βάσσες, ναό του Επικούρειου Απόλλωνα. [...] Απόρροια λοιπόν περιβάλλοντος, πνευματικής καλλιέργειας και διδαχής η Ποίηση; [...] Ασφαλώς και δεν προγραμματίζει ο ποιητής· πώς θάταν άλλωστε δυνατ...

Από παιδί σε όλη μου τη ζωή, έρχονταν ώρες όπου αισθανόμουν την ανάγκη να εκφραστώ σε στίχους, όπου ό,τι είχα μέσα μου δεν εκφράζονταν παρά σε στίχους· σε στίχους δεσμευμένους ή ελεύθερους, σε κάποια μορφή ρυθμικού λόγου. Το είδος του στίχου γεννιόνταν μαζί με το περιεχόμενό του· ποτέ δεν προβάδιζε η ύλη του από τη μορφή του. Περνούσαν χρόνια κάποτε και δεν έγραφα ούτε ένα στίχο. Και ύστερα έρχονταν εποχές όπου οι στίχοι ρέανε κρουνός. Τους στίχους τους πιο απρόσωπους τους δημοσίευα, από καιρό σε καιρό, σε περιοδικά, τους πιο προσωπικούς τους κρατούσα για τον εαυτό μου....

Πάνε σαράντα ένα χρόνια αφότου τύπωσα σε βιβλίο τους πρώτους μου στίχους ("Στρατιώτες" 1928). Στο διάστημα αυτό έγραψα αρκετά ποιήματα, που άλλα τα δημοσίευσα κι άλλα τ' άφηκα να περιμένουν. Αναπολώντας σήμερα τις περιστάσεις της ποιητικής μου παραγωγής, διαπιστώνω πως αυτή χαρακτηρίζεται από μακριές περιόδους σιωπής που διακόπτονται από εκρήξεις δημιουργίας. Τα μεσοδιαστήματα, βέβαια, τα γεμίζει ακατάπαυστη δημιουγία σε άλλα λογοτεχνικά είδη. Αν αυτή έλειπε, ο καθαυτό ποιητικός οίστρος μπορεί να ήταν αδιάπτωτος. [...] Η λυρική ποίηση, κατά την ιδέα μου, διαιωνίζει τμήμα...

ΟΙ ΣΚΙΣΜΕΝΕΣ ΛΟΥΡΙΔΕΣ Της ψυχής οι σκισμένες λουρίδες, φίδια και πόνος αστραπών πεσμένες στο χώμα, με τον μεγάλο άνεμο ακόμα παλεύουν. Της κραυγής τα κουρέλια σε χίλια κομμάτια σκιστήκαν και σφαδάζουν στις εξόδους της γης και κρατιώνται ακόμα με πάθος απ' το μεγάλο σώμα, από τ' άνθος της μέθης που άνοιγε κι έκλεινε τη ζωή. Στις φρικιάσεις δίπλα της θάλασσας, ακόμα τραντάζεται απ' το λυγμο ακόμα προχωρεί στις βαθύσκιωτες της καρδιάς του στοές, ο άνθρωπος, πυρπολημένος και νικητής, που απ' της αιωνιότητας το βέλος πόθησε ολόκληρος να καεί. (από τη συλλο...

[Το πρώτο ποίημα του βιβλίου: Πληγές γιομάτη, ξέσκλιδη, γυρίζω απ' των ανθρώπων τον αχό και γέρνω στην πόρτα της σπηλιάς μου κι αργοκλαίω. Φτωχός μαντύς η ταπεινότητά μου είναι! Κανείς δε μ' είδε ουρανική να πλέκω, σα λιόγεννη ψυχή, τα ονειρεμένα κι αστρόφωτα τραγούδια μου στην άκρη της αργυρολιμνιάς. Κανείς δε μ' είδε, σα σκιά αλαφριά, μακριάθε ν' ακλουθάω το βήμα του Θεού, στ' αποσπερνό του περιδιάβασμα, σα βγαίνει ν' ανασάνει της γης την ομορφιά και των ανθρώπων! (από τη συλλογή "Ερημικά", 1951) ]

[...]Ο Κώστας Μιχαηλίδης δεν αποτελεί έναν απελπισμένο στοχαστή και ποιητή αλλά έναν γενναίο ευγενή κάποιον που αντικρίζει κατάματα την "ερημιά που πληγώνει" και ακριβώς σ' αυτό το αντίκρισμα διακρίνει το "ιερό φέγγος", "το μέσα φως", "τη γενεαλογία της αγάπης". Έτσι η ευγένεια του συνδέεται με την δέηση, την ευχαριστία, ακόμα και τη γιορτή. Σ' αυτόν θα βρούμε εικόνες που αφ' ενός παραπέμπουν στον Ρίλκε: τον χορευτή, τον ακροβάτη, την "γιορταστική ιαχή", αφ' ετέρου πηγάζουν από το Βυζάντιο της Κύπρου, το γεμάτο με την φεγγοβολή και την ευαγγελική γλυκύτητα του Νεόφυτου του...

Ήταν γραμμένη η πρώτη από τις μελέτες του τόμου αυτού, η αφιερωμένη στο ποιητικό έργο του Κωστή Παλάμα, σαν κυκλοφόρησε (με χρονολογική ένδειξη 1944) φροντισμένη από το Λέανδρο Κ. Παλαμά, η "Βραδινή φωτιά", σειρά πρώτη στίχων ανέκδοτων του ποιητή. Οι στίχοι τούτοι, μερικοί ατιτλοφόρητοι κιόλας, πολλοί συνθεμένοι, καθώς ολοφάνερο είναι, χωρίς πρόβλεψη διαρκείας, δεν παρουσιάζουν, βέβαια, μορφή άγνωστη της ποίησης του Παλαμά, τονίζουν όμως ενδειχτικά το λυρικό πυρήνα της -πράγμα που κι ο ίδιος ο φροντιστής και προοιμιαστής συνάμα του βιβλίου προσέχει. "Όταν πέθανε" γράφει, "ο...

Με τον όρο "λυρικός λόγος" θα επιθυμούσα να νοήσω όλη την ποίηση. Και δεν θα ήταν παράλογο τούτο. Υπάρχει μια προοδευτική ανάμεσα στους αιώνες, και στους στερνούς τούτους καιρούς αισθητότερη, απομόνωση του κεντρικού ποιητικού στοιχείου, που δεν μπορεί να είναι άλλο από τη "λυρική μέθη". Αν αυτή η μέθη δεν κατέχει τον εσωτερικό χώρο της ποίησης, μάταιο κι άσκοπο αγώνισμα καταντάει ο έμμετρος, ο ρυθμικός ή και πλατύτερα ο ποιητικός λόγος. [...] (Απόσπασμα από το βιβλίο)

Οι καιροί δημιουργούν την ανάγκη των απολογισμών. Τώρα δα, που η εκδοτική κίνηση έχει καταλαγιάσει, που τα τυπώματα δεν έρχονται κοπαδιαστά και που τα ολοένα καινούργια βιβλία δεν αποσκεπάζουν με τον πάταγο τους όσα μονοστιγμής θα πάλιωναν άλλοτε, στο σημάδι τούτο που στεκόμαστε και που με κάπως αθόλωτο μάτι μπορούμε να κοιτάξουμε ό, τι ανάμεσα σε φουρτούνες και ταραχές συγκομίσαμε, το νηφάλιο εξέτασμα της μεσοπολεμικής μας παραγωγής, του πεζού λόγου μετουσιώνεται σε χρέος από τα χρησιμότερα. Κοινός τόπος είναι -κ' έχει τόσες φορές ειπωθεί- πως η νεοελληνική ποίηση άνθισε κ...

Χρειάστηκε να συλλογιστώ πολύ, πριν αποφασίσω οριστικά να αφιερώσω το βιβλίο μου τούτο στον Καβάφη, Ερχόμουν από χώρα του Παλαμά κ' έπρεπε να πορευτώ στους αντίποδες. Η μετατόπιση κατείχε κάποιο θέλγητρο -σαν ένα ταξίδι της ανήσυχης φαντασίας ανάμεσα στους πλανήτες που φωσφορίζουν στο διάστημα. Μα πραγμάτωνε σύγκαιρα και μιαν ανάγκη βαθύτερη, την ανάγκη που νιώθει ο κουρασμένος άνθρωπος της πολιτείας για λίγη σιωπή, για λίγη μοναξιά. Και το παράδοξο ίσια, ίσια στην περίσταση είναι τούτο: που ο Παλαμάς, ο ασάλευτος, ο αταξίδευτος, ο δεμένος με την έγνια της καθημερινής χαμοζ...

Δέκα διηγήματα, εβδομηντάχρονη συγκομιδή βιωμάτων, εντυπώσεων που χαράχτηκαν βαθιά στη μνήμη, και προβληματισμών μιας γεμάτης από εμπειρίες ζωής, συνδέουν το παρόν με το παρελθόν, αποτελώντας ουσιαστικά ένα μωσαϊκό, όπου ο ανθρώπινος πόνος, η αγωνία, η προσμονή και η σκληρότητα εν τέλει της ζωής εκμηδενίζουν την έννοια του χρόνου, αποδεικνύοντας ότι η συνέχεια, παρά τις ποιοτικές και ποσοτικές αλλαγές που την διαπερνούν, δεν καταργεί ούτε απαλύνει την τραγικότητα του ανθρώπου, που η μνήμη, μόνη αλλά απατηλή, συνιστά παραμυθία της. Διότι σε όλα τα διηγήματα, περισσότερο ή λι...

Εκείνος που δεν περιορίζεται να χαίρεται τ' αγαθά -τα πάμπολλα- του πολιτισμού μας, αλλά που έχει την τάση και να τον κρίνει, στέκεται κάτι περισσότερο από ξαφνιασμένος, καθαυτό τρομαγμένος μπροστά στις αντιφάσεις του. Την περασμένη Τετάρτη πήραμε κάποια μικροπεριστατικά της καθημερινής ζωής για πράδειγμα και αφετηρία, όχι τόσο με σκοπό να τα υπογραμμίσουμε όσο για να γίνει αισθητό το πόσο τα συνηθίζουμε, πως πολιτογραφούνται στον κόσμο των συνυθειών μας, περνάνε σ' ένα είδος καθεστώτος, ας πούμε σε μιαν άγραφη νομιμότητα. Το θέμα τώρα είναι τι βαθύτερο φανερώνουν και ποιε...

Γράφω την εισαγωγή αυτή μόνο για όσους, κατά τον λόγο του Βίττγκενστάιν, "νιώθουν φιλία για το πνεύμα μου". Αλλιώτικα, δεν θα έβρισκα το θάρρος να πως τόσα πράγματα σε πρώτο πρόσωπο. Γιατί, στ' αλήθεια, επιθυμώ να τους μιλήσω για "πράγματα" που έγιναν τελικά "λέξεις". [...]

Θεωρώ τα κείμενα του τόμου αυτού ως αυθεντικές καταγραφές ενός μονολόγου. Προεκτείνουν και βαθαίνουν μέσα στην μυστηριώδη νόηση της γλώσσας την μοναξιά που ένιωσα από παιδί, μια παράδοξη σιγή που ανέδιδε υποβλητικά ο κόσμος. Δεν έχουμε τα κείμενά μου, το υπογραμμίζω, καμιάν οργανική σχέση με τη Φιλοσοφία (βλ. και "Λόγος περί παθών - Τα όρια"). Αποτελούν καρπίσματα μιας πολλών ετών, ολόκληρης θα έλεγα της ζωής μου, επίμονης ενδοσκόπησης. Τα θεωρώ, για να επαναλάβω τον λόγο του Kant, ως "ίχνη της εμπειρικής γνώσης". Εμπειρίες προσωπικές, παρατηρήσεις του περίγυρου και διαστοχ...