Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Τo "Θαλασσινό Κοιμητήριο" του Πωλ Βαλερύ είναι δίχως άλλο το πιο περίφημο ποίημά του. Προ πολλού ήδη, εκείνος που είχε γίνει γνωστός κάποτε σαν "ο ποιητής της Νεαράς Μοίρας", του ποιήματος εκείνου, δηλαδή, που τον είχε αναδείξει από τη μια μέρα στην άλλη σαν το νέο μεγάλο ποιητή της Γαλλίας, έχει γίνει πλέον "ο ποιητής του Cimetiere Marin". Έτσι, το παραθαλάσσιο νεκροταφείο της γενέτειρας του Σετ, που το απαθανάτισε με το κορυφαίο αυτό ποίημα, του το ανταπέδωσε, χαρίζοντας του κι εκείνο την αθανασία. Πρόκειται για ένα ελεγειακό ποίημα, αφού θέμα του είναι ο θάνατος, το οπο...

Στο πρώτο τέταρτο του αιώνα μας άρχισε να ορθώνεται μεστωμένη η μεγάλη προσωπικότητα του Νίκου Καζαντζάκη. Στο δεύτερο τέταρτο του αιώνα μας, η προσωπικότητα αυτή έδειξε ολάκερο τον απαρομοίαστο πνευματικό της δυναμισμό και με ασίγαστο δημιουργικό οίστρο, με αυστηρότητα και θαυμαστή πειθαρχία πνεύματος και σώματος, ύψωσε ένα πολύμορφο, επιβλητικό έργο που προκάλεσε -όπως όλων των μεγάλων πνευματικών μορφών τα έργα- ένθερμο έπαινο και ψόγο. Τώρα, ένα σχεδόν τέταρτο αιώνα μετά το θάνατό του, προβάλλει για τις γρηγορούσες συνειδήσεις που μ' αγωνία εφορεύουν τον πνευματικ...

Σε καιρούς πνευματικού χαλασμού, καθώς οι σημερινοί, είναι δραματικά αναγκαίο και υπαρκτικά τραγικό να αναζητεί, κάθε λαός και κάθε άνθρωπος, τη σωτηρία του σε μια βαθύτερη αυτογνωσία, φροντίζοντας ν' απαλλάξει την αληθινή του ταυτότητα από μύθους και στολίσματα που της πρόσθεσαν τα βιωμένα χρόνια. Είναι δραματικά αναγκαίο, και νόμιμο, γιατί τέτοιο υψηλό αγώνισμα υποβάλλει η ίδια η εντελέχεια της Ιστορίας· και είναι υπαρκτικά τραγικό, γιατί χωρίς τέτοια συνειδητή κατάχτηση της ταυτότητας, οι άνθρωποι και τα έθνη χάνουν τον εαυτό τους, δεν υπάρχουν κατά τις προδιαγραφές τ...

Δεν θυμάμαι πότε ακριβώς γράφτηκε αυτό το δοκίμιο. Από το ύφος του συμπεραίνω πως αυτό έγινε πριν από είκοσι χρόνια. Το βρήκε η κόρη μου που τακτοποιεί τα χαρτιά μου. Το ξαναδιάβασα και έκρινα πως αξίζει να δοθή στη δημοσιότητα, τουλάχιστον σαν μια διαμαρτυρία για τα όσα τα τελευταία χρόνια τεκταίνονται από τους ίδιους τους Έλληνες εις βάρος της γλώσσας και της παιδείας των. (από το προλογικό σημείωμα του συγγραφέα)

Φυσιογνωμίες υψηλές-κλειδιά πολύτιμα και πολύσημα για την κατανόηση και ερμηνεία του Νέου Ελληνισμού, εκάλυψαν και κατέλαμψαν με την πολυδύναμη, ασύγκριτης γνησιότητας, σοβαρότητας και βούλησης παρουσία τους το μεγαλύτερο μέρος τον εικοστού μας αιώνα η Κατίνα Παξινού και ο Αλέξης Μινωτής. Δωρηματοδέκτες καλόμοιροι της αθάνατης Γενιάς τον Τριάντα, και δωρεοδότες προς την ένδοξη αυτή Γενιά, αλλά και προς τις κατοπινές, ως τις ημέρες μας τις ταραγμένες, γενιές, επλαστούργησαν με το θεόδοτο υλικό της ύπαρξής τους δυo μορφές-σύμβολα αναγέννησης, ανανέωσης και γόνιμης προώθηση...

Τα κείμενα των τριών αυτών τόμων, με τίτλους "Αγωνιώδης θητεία", "Αυτοψία της εποχής" και "Η μαρτυρία του ανθρώπου" εγράφτηκαν και πρωτοδημοσιεύτηκαν πριν από την Δικτατορία της 21ης Απριλίου 1967 - μια περίοδο με σοβαρές πολιτικές, ηθικές, κοινωνικές, ιδεολογικές και πνευματικές συνέπειες για την Ελλάδα. Κοιταγμένα υστέρα από τόσα χρόνια, αποκτούν τον χαραχτήρα μιας ιδεολογικής καί πνευματικής "μυθολογίας" της προδικτατορικής νεοελληνικής περιόδου ζωής, αλλά και μιας προσωπικής μαρτυρίας, αφού εγράφτηκαν μέσα στην μάχη μιας συνείδησης με την εποχή της. Από τότε, πολλά πρά...

Ήταν γραμμένη η πρώτη από τις μελέτες του τόμου αυτού, η αφιερωμένη στο ποιητικό έργο του Κωστή Παλάμα, σαν κυκλοφόρησε (με χρονολογική ένδειξη 1944) φροντισμένη από το Λέανδρο Κ. Παλαμά, η "Βραδινή φωτιά", σειρά πρώτη στίχων ανέκδοτων του ποιητή. Οι στίχοι τούτοι, μερικοί ατιτλοφόρητοι κιόλας, πολλοί συνθεμένοι, καθώς ολοφάνερο είναι, χωρίς πρόβλεψη διαρκείας, δεν παρουσιάζουν, βέβαια, μορφή άγνωστη της ποίησης του Παλαμά, τονίζουν όμως ενδειχτικά το λυρικό πυρήνα της -πράγμα που κι ο ίδιος ο φροντιστής και προοιμιαστής συνάμα του βιβλίου προσέχει. "Όταν πέθανε" γράφει, "ο...

Εκείνος που δεν περιορίζεται να χαίρεται τ' αγαθά -τα πάμπολλα- του πολιτισμού μας, αλλά που έχει την τάση και να τον κρίνει, στέκεται κάτι περισσότερο από ξαφνιασμένος, καθαυτό τρομαγμένος μπροστά στις αντιφάσεις του. Την περασμένη Τετάρτη πήραμε κάποια μικροπεριστατικά της καθημερινής ζωής για πράδειγμα και αφετηρία, όχι τόσο με σκοπό να τα υπογραμμίσουμε όσο για να γίνει αισθητό το πόσο τα συνηθίζουμε, πως πολιτογραφούνται στον κόσμο των συνυθειών μας, περνάνε σ' ένα είδος καθεστώτος, ας πούμε σε μιαν άγραφη νομιμότητα. Το θέμα τώρα είναι τι βαθύτερο φανερώνουν και ποιε...

[...]...σε κάποιο ολιγοσύχναστο πεζοδρόμιο της Θεσσαλονίκης όπου κάθε πρωί κάποιος γεράκος άπλωνε κάμποσα παλιά βιβλία για πώληση, βρήκα και απόκτησα αμέσως, ένα λιγοσέλιδο αφήγημα του Γκέϊγερσταμ, την "Αγάπη". Γι' αυτό το κείμενο δεν μου είχε μιλήσει κανείς. Είχε εκδοθεί, βέβαια στα 1926 από λησμονημένο στα φοιτητικά μου χρόνια εκδότη. Αλλά και η ποιότητα και η γραφή του κειμένου αυτού, πυκνής αφήγησης χαμηλόφωνης και αδρής γραφής, είχε τον ίδιο τόνο και κινούνταν σε αυτήν τη γραμμή εσωτερικής γλώσσας πάθους που μου είχε γνωρίσει ένα άλλο βιβλίο του Γκέϊγερσταμ το "Το βι...

Η ποίηση στις μεγάλες της στιγμές φωτίζει αποκαλυπτικά την ύπαρξή μας σ' ότι αυτή πρωταρχικό κρύβει μέσα της. Το πρωταρχικό αυτό, που με τη σφραγίδα του οντογενιτικά και φυλογενετικά, μας γεννά και μας πλάθει, μένει χωρίς την ποίηση επικαλυμμένο και απρόσιτο. Όντας εγκοιτασμένο μέσα στους μύθους, τα οράματα και τις άφωνες εμπειρίες και πράξεις των λαών εγγράφεται,όπως και τα αρχέγονα βιώματα και συμβαίνοντα της προσωπικής μας ζωής, ιδιαίτερα της παιδικής, μέσα στον χώρο, που τον σκεπάζει σε μεγάλο βαθμό η λήθη, το σκοτάδι του ασυνειδήτου ή του υποσυνείδητου. [...]

Στο ταξίδι της ζωής έχεις σκοπό; Ή μήπως η ματαιότητα ελευθερώνει την ψυχή σου γυμνώνοντάς την απ' τα ερωτικά κοσμήματα του κόσμου; Η ματαιότητα που κάποτε συγκινεί το πνεύμα σου. Πνεύμα. Πνοή. "Και ενεφύσησεν εις το πρόσωπον αυτού πνοήν ζωής, και εγένετο ο άνθρωπος εις ψυχήν ζώσαν". Και αρχίζεις να προχωράς. "Από δε του ξύλου του γινώσκειν καλόν και πονηρόν, ου φάγεσθε απ' αυτού"· ή δ' αν ημέρα φάγητε απ' αυτού, θανάτω αποθανείσθε". Και συνεχίζεις να προχωράς. Στο ταξίδι της ζωής έχεις να συναντήσεις το θάνατο. "Ου θανάτω αποθανείσθε· ήδει γαρ ο Θεός ότι εν η αν ημέρα φάγη...

Κατά τη Γραφή ο Κάιν, πρωτότοκος του Αδάμ και της Εύας, σκότωσε τον Άβελ, το δευτερότοκο αδελφό του. Πολύ αργότερα, κι αφού πια ο Κάιν είχε σπείρει το γένος των ανθρώπων, γεννήθηκε από τον Αδάμ την Εύα ο Σηθ, μακρινός λένε, προπάτορας του Χριστού. Έτσι, το ανθρώπινο γένος εμφανίζεται με γενάρχη του έναν αδελφοκτόνο. Αν η γενιά του Σηθ, χάρη σην απόληξή της, μπόρεσε στο μάκρος των αιώνων να εξαλείψει το κληρονομικό στίγμα του Κάιν, δεν το ξέρω. Το πιθανότερο είναι πως πασχίζει γι' αυτό, με αβέβαιη ως τώρα έκβαση. Κάτι τέτοιο φαίνονται να δείχνουν η ιστορία και η πείρα της ζ...

Την ώρα που ανοίγω το βιβλίο τούτο με τα δοκίμια με συνεπαίρνει ο πόθος να κοιτάξω το είδος εξεταστικότερα. Η ιστορία του λόγου, επιφαινόμενο και συνάρτηση της ιστορίας του ανθρώπου, μας ξαφνιάζει συχνά με κάποιους μετασχηματισμούς, με κάποιους χαμούς και ξαναγεννημούς, που θα έπρεπε να τους προσδοκούμε, ωστόσο, αν βρισκόταν η μπόρεσή μας στο επίπεδο της ουσίας του περιστατικού. Και κείνο που φαίνεται κάποτες, στην πρώτη ματιά, σα μια δήλωση ατομικής πρωτοβουλίας, χωρίς τις ρίζες και χωρίς παρακλάδια, δεν είναι στο βάθος παρά μια έκφραση του καιρού, που πασκίζει απελπισμένα...

Δείγμα γραφής: Η ΑΓΕΡΙΝΗ ΚΛΩΣΤΗ Είναι η ζωή μας μια μετάξινη κλωστή, που όλο και τρέμει, ίδιο στον χειμωνιάτικο βοριά και στο καλοκαιρινό μελτέμι. Είναι μια μεταξένη, αδύνατη κλωστή, έτοιμη να κοπεί την πάσαν ώρα, και να χαθεί στην πεινασμένη άπονη γη, σαν την πεσμένη απ 'το δενδρί ώριμη οπώρα. Πέφτει στην γη η αγέρινη κλωστή κι όλοι μαζί της πέφτουνε καημοί και πόθοι. ποιος να την κλώθει την αγέρινη κλωστή; Ποιος να την κλώθει; (1988)