Αμπατζοπούλου Φραγκίσκη 1944-
Ampatzopoúlou Fragkíski
Η Φραγκίσκη Αμπατζοπούλου γεννήθηκε στην Αθήνα το 1944. Σπούδασε Ιστορία, Αρχαιολογία και Φιλολογία στην Αθήνα και στο Παρίσι. Δίδαξε στον τομέα Μεσαιωνικών και Νέων Ελληνικών Σπουδών του τμήματος Φιλολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του ΑΠΘ περίπου για ένα τέταρτο του αιώνα (1986-2012), του οποίου είναι ομότιμη καθηγήτρια, ανανεώνοντας θεματικά και μεθοδολογικά τα διδακτικά αντικείμενα της νεοελληνικής φιλολογικής επιστήμης. Οι εργασίες της διακρίνονται, σύμφωνα με ανακοίνωση της Φιλοσοφικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (18/9/2019), για την οξυδέρκεια, την κριτική ευαισθησία και τη συνδυαστική μέθοδο προσέγγισης (με τη συνεπικουρία της Ιστορίας, της κοινωνικής ανθρωπολογίας, της ψυχολογίας). Οι γνώσεις της δεν περιορίζονται στον τομέα της νεοελληνικής φιλολογίας αλλά αφορούν την Ιστορία, τη Λατινική και Μεσαιωνική φιλολογία και την αρχαιολογία. Στο πλαίσιο της συγγραφικής της δραστηριότητας, από τη δεκαετία του 1970 δημοσίευσε ποιητικές συλλογές (ενδεικτικά: "Οίκος", 1972· "Αναστάσιμα", 1973· "Οι περιπλανήσεις της Εδεσσαίας", 2007), μονογραφίες, δοκίμια και μεταφράσεις. Εκπόνησε μελέτες για τον υπερρεαλισμό στην Ελλάδα και για τη νεωτερική ποίηση και πεζογραφία (ενδεικτικά: "Δεν άνθησαν ματαίως. Ανθολογία υπερρεαλισμού", 1980· "Νίκος Εγγονόπουλος. Η ποίηση στον καιρό του τραβήγματος της ψηλής σκάλας", 1987· "Η γραφή και η βάσανος: ζητήματα λογοτεχνικής αναπαράστασης", 2000). Ιδιαίτερα σημαντική είναι η συνεισφορά της στη μελέτη και την έρευνα της ελληνικής εβραϊκής κοινότητας και ιδίως των Εβραίων της Θεσσαλονίκης. Έχει δημοσιεύσει μελέτες για την εικόνα του Εβραίου στη λογοτεχνία και έχει επιμεληθεί και προλογίσει μαρτυρίες του Ολοκαυτώματος (ενδεικτικά: "Ο άλλος εν διωγμώ. Η εικόνα του Εβραίου στη λογοτεχνία: ζητήματα ιστορίας και μυθοπλασίας", 1998· "Το Ολοκαύτωμα στις μαρτυρίες των Ελλήνων Εβραίων", 2007, καθώς και μαρτυρίες των Γιομτώβ Γιακοέλ, Έρικα Κούνιο - Αμαρίλιο, Μαρσέλ Νατζαρή, Ισαάκ Ματαράσσο). Έχει συμβάλει ενεργά στη διάδοση της νεοελληνικής λογοτεχνίας στη Ρωσία και στην Ουκρανία. Τέλος, έχει ασχοληθεί με τη μετάφραση τόσο λογοτεχνικών όσο και δοκιμιακών έργων (ενδεικτικά: Πετράρχης, Πίκο ντε λα Μιράντολα, Φουκώ, Αξελός). Τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης Έργου Ξένης Λογοτεχνίας στην Ελληνική Γλώσσα (2000) για τη μετάφραση των "Εξομολογήσεων" του Αγίου Αυγουστίνου από τα λατινικά, και με το Μεγάλο Κρατικό Βραβείο Γραμμάτων για το σύνολο του έργου της (2017, της απονεμήθηκε το 2019).
Διαδρομή στην ποίηση
Συλλογικό έργο
Ίδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη (2009)
Τα κείμενα του κύκλου ομιλιών που οργάνωσε το 2004 η Βιβλιοθήκη του "Ιδρύματος Αικατερίνης Λασκαρίδη" γύρω από την ελληνική ποίηση και την πολύμορφη όσο και γόνιμη διαδρομή της από τα χρόνια του Μεσοπολέμου έως τη γενιά του ’70, με την πολύτιμη συμβολή της Καθηγήτριας του Πανεπιστημίου Αθηνών Ρίτσας Φράγκου-Κικίλια, και τη συμμετοχή εκλεκτών ομιλητών: Φραγκίσκη Αμπατζοπούλου, Γιώργος Αράγης, Στέφανος Διαλησμάς, Μορφία Μάλλη, Ελένη Πολίτου-Μαρμαρινού και Μίμης Σοφοκλέους. Με γλαφυρότητα και οξυδέρκεια, οι εισηγητές ανιχνεύουν το ποιητικό σύμπαν της περιόδου αυτής, εξετάζοντα...
Δεν άνθησαν ματαίως
Νεφέλη (1980)
Για τον Σαχτούρη
Συλλογικό έργο
Αιγαίον (1998)
[...] Στο ανθολόγιο της παρούσας έκδοσης περιλαμβάνονται κείμενα κριτικής, αποσπάσματα βιβλιοκρισιών και μέρη συνθετικών εργασιών, με θέμα το σύνολο σχεδόν της ποιητικής παραγωγής του Σαχτούρη. Στόχος της ανθολόγησης ήταν να εκφραστεί η πολυφωνία της κριτικής πρόσληψης και να συμπεριληφθούν όσα κείμενα θίγουν ή θέτουν θεωρητικά προβλήματα γύρω από το σαχτουρικό έργο. Όσον αφορά τις βιβλιοκρισίες έγινε προσπάθεια να περιληφθούν κρίσεις για τις περισσότερες ποιητικές συλλογές, με σκοπό την, κατά το δυνατόν, πληρέστερη ιστορική παρουσίασή τους. Ωστόσο η τακτική αυτή δεν τηρήθη...
Για τον Αναγνωστάκη
Συλλογικό έργο
Αιγαίον (1996)
Το βιβλίο αυτό είναι κάτι περισσότερο και κάτι λιγότερο από μιαν ανθολογία. Περισσότερο, γιατί περιέχει και κείμενα που δεν θα ικανοποιούσαν την έννοια του όρου ανθολόγηση· λιγότερο, γιατί αυτά τα "εξωανθολογικά" κείμενα υπονομεύουν τον ανθολογικό χαρακτήρα του βιβλίου. Ονομάζω τον ανά χείρας τόμο επιλογή, γιατί προσπάθησα να συνδυάσω σ' αυτόν το ανθολογικό με το ιστορικό στοιχείο: αφενός να προσδιορίσω τα, κατά τη γνώμη μου (δηλαδή σύμφωνα με τα σημερινά μου κριτήρια), σημαντικότερα κριτικά κείμενα για το έργο του Αναγνωστάκη· και αφετέρου να εντοπίσω τα κείμενα που θα μπο...
Για μια ιστορία της ελληνικής λογοτεχνίας του εικοστού αιώνα: Προτάσεις ανασυγκρότησης, θέματα και ρεύματα
Συλλογικό έργο
Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης (2012)
Το βιβλίο περιλαμβάνει 33 μελέτες παλαιότερων και νεότερων νεοελληνιστών, πανεπιστημιακών και κριτικών, που συγκροτούν μια εναλλακτική, πολυπρισματική και ιστορικά προσανατολισμένη θεώρηση της νεοελληνικής λογοτεχνίας του 20ού και των αρχών του 21ου αιώνα. Εστιάζει στη λογοτεχνική δημιουργία και στις σχέσεις της με την ευρωπαϊκή, στην ιστοριογραφία και στην κριτική ως διαμορφωτή λογοτεχνικών αντιλήψεων. Παράλληλα εξετάζεται το έργο που αποτέλεσε το αρχικό έναυσμα: η οκτάτομη "Ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας" του Αλέξανδρου Αργυρίου, στη μνήμη του οποίου αφιερώθηκε τον...
Ανάμεσα σε ερωτιδείς και αγγέλους
Συλλογικό έργο
Απόπειρα (2010)
Από τι είναι φτιαγμένοι οι άγγελοι; Πόσοι άγγελοι χωρούν στο κεφάλι μιας καρφίτσας; Πώς θα ήταν να κουβεντιάζεις με έναν άγγελο; Μπορείς να τον αγγίξεις; Πώς αντιλαμβάνεται κανείς την παρουσία ενός αγγέλου; Είναι μερικά από τα ερωτήματα για αυτά τα μεγαλοπρεπή και μυστηριώδη πλάσματα που έχουν τροφοδοτήσει θρύλους και παραμύθια, και πυροδότησαν τη φαντασία των μεγάλων συγγραφέων.
Αγγελική Χατζημιχάλη
Συλλογικό έργο
Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων (2020)
Η Αγγελική Χατζημιχάλη αφιέρωσε τη ζωή της στην έρευνα, τη μελέτη και τη διάσωση της λαϊκής κληρονομιάς. Πρωτοπόρος στις σπουδές της λαογραφίας, πραγματοποίησε μια τομή στον τομέα αυτόν με τα οράματα και τους αγώνες της. Ταλαντούχα ζωγράφος, ακούραστη ερευνήτρια, προσέφερε τις δυνάμεις και την περιουσία της στο μεγάλο έργο της διάσωσης και της ανάδειξης του λαϊκού πολιτισμού. Τολμηρή και μαχητική, ταξίδεψε επί χρόνια σε ολόκληρη την Ελλάδα, ηπειρωτική και νησιωτική, κάτω από δύσκολες συνθήκες και με πρωτόγονα μεταφορικά μέσα για να καταγράψει συστηματικά την κατάσταση της λ...
Αγγελική Χατζημιχάλη
Συλλογικό έργο
Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων (2020)
Η Αγγελική Χατζημιχάλη αφιέρωσε τη ζωή της στην έρευνα, τη μελέτη και τη διάσωση της λαϊκής κληρονομιάς. Πρωτοπόρος στις σπουδές της λαογραφίας, πραγματοποίησε μια τομή στον τομέα αυτόν με τα οράματα και τους αγώνες της. Ταλαντούχα ζωγράφος, ακούραστη ερευνήτρια, προσέφερε τις δυνάμεις και την περιουσία της στο μεγάλο έργο της διάσωσης και της ανάδειξης του λαϊκού πολιτισμού. Τολμηρή και μαχητική, ταξίδεψε επί χρόνια σε ολόκληρη την Ελλάδα, ηπειρωτική και νησιωτική, κάτω από δύσκολες συνθήκες και με πρωτόγονα μεταφορικά μέσα για να καταγράψει συστηματικά την κατάσταση της λ...
50 χρόνια μετά...
Κούνιο - Αμαρίλιο Έρικα
Ιανός (2006)
Η κατάθεση ψυχής μιας Εβραιοπούλας που βασανίστηκε μαζί με την οικογένεια της και εκατομμύρια άλλους Εβραίους σε στρατόπεδα συγκεντρώσεως όπως το Άουσβιτς και το Ράβενσμπρουκ. Το κείμενο-μαρτυρία συνοδεύεται από πλούσιο φωτογραφικό υλικό της εποχής εκείνης Πενήντα χρόνια μετά όλα είναι ακόμα ζωντανά μέσα μου. Παρόλο που ο πόνος αμβλύνθηκε, η απορία, η κατάπληξη και η αγανάκτησή μου ολοένα μεγαλώνουν, μπροστά στο αδιανόητο, σ' αυτό που δεν μπορεί να δεχτεί η ψυχή του ανθρώπου με καμιά αιτιολόγηση, καμιά ερμηνεία: πώς είναι δυνατόν, πώς μπόρεσαν με τόση μαεστρία να ξεγελά...