Αμπατζοπούλου Φραγκίσκη 1944-
Ampatzopoúlou Fragkíski
Η Φραγκίσκη Αμπατζοπούλου γεννήθηκε στην Αθήνα το 1944. Σπούδασε Ιστορία, Αρχαιολογία και Φιλολογία στην Αθήνα και στο Παρίσι. Δίδαξε στον τομέα Μεσαιωνικών και Νέων Ελληνικών Σπουδών του τμήματος Φιλολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του ΑΠΘ περίπου για ένα τέταρτο του αιώνα (1986-2012), του οποίου είναι ομότιμη καθηγήτρια, ανανεώνοντας θεματικά και μεθοδολογικά τα διδακτικά αντικείμενα της νεοελληνικής φιλολογικής επιστήμης. Οι εργασίες της διακρίνονται, σύμφωνα με ανακοίνωση της Φιλοσοφικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (18/9/2019), για την οξυδέρκεια, την κριτική ευαισθησία και τη συνδυαστική μέθοδο προσέγγισης (με τη συνεπικουρία της Ιστορίας, της κοινωνικής ανθρωπολογίας, της ψυχολογίας). Οι γνώσεις της δεν περιορίζονται στον τομέα της νεοελληνικής φιλολογίας αλλά αφορούν την Ιστορία, τη Λατινική και Μεσαιωνική φιλολογία και την αρχαιολογία. Στο πλαίσιο της συγγραφικής της δραστηριότητας, από τη δεκαετία του 1970 δημοσίευσε ποιητικές συλλογές (ενδεικτικά: "Οίκος", 1972· "Αναστάσιμα", 1973· "Οι περιπλανήσεις της Εδεσσαίας", 2007), μονογραφίες, δοκίμια και μεταφράσεις. Εκπόνησε μελέτες για τον υπερρεαλισμό στην Ελλάδα και για τη νεωτερική ποίηση και πεζογραφία (ενδεικτικά: "Δεν άνθησαν ματαίως. Ανθολογία υπερρεαλισμού", 1980· "Νίκος Εγγονόπουλος. Η ποίηση στον καιρό του τραβήγματος της ψηλής σκάλας", 1987· "Η γραφή και η βάσανος: ζητήματα λογοτεχνικής αναπαράστασης", 2000). Ιδιαίτερα σημαντική είναι η συνεισφορά της στη μελέτη και την έρευνα της ελληνικής εβραϊκής κοινότητας και ιδίως των Εβραίων της Θεσσαλονίκης. Έχει δημοσιεύσει μελέτες για την εικόνα του Εβραίου στη λογοτεχνία και έχει επιμεληθεί και προλογίσει μαρτυρίες του Ολοκαυτώματος (ενδεικτικά: "Ο άλλος εν διωγμώ. Η εικόνα του Εβραίου στη λογοτεχνία: ζητήματα ιστορίας και μυθοπλασίας", 1998· "Το Ολοκαύτωμα στις μαρτυρίες των Ελλήνων Εβραίων", 2007, καθώς και μαρτυρίες των Γιομτώβ Γιακοέλ, Έρικα Κούνιο - Αμαρίλιο, Μαρσέλ Νατζαρή, Ισαάκ Ματαράσσο). Έχει συμβάλει ενεργά στη διάδοση της νεοελληνικής λογοτεχνίας στη Ρωσία και στην Ουκρανία. Τέλος, έχει ασχοληθεί με τη μετάφραση τόσο λογοτεχνικών όσο και δοκιμιακών έργων (ενδεικτικά: Πετράρχης, Πίκο ντε λα Μιράντολα, Φουκώ, Αξελός). Τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης Έργου Ξένης Λογοτεχνίας στην Ελληνική Γλώσσα (2000) για τη μετάφραση των "Εξομολογήσεων" του Αγίου Αυγουστίνου από τα λατινικά, και με το Μεγάλο Κρατικό Βραβείο Γραμμάτων για το σύνολο του έργου της (2017, της απονεμήθηκε το 2019).
Εξομολογήσεις
Augustinus Aurelius S. 354-430
Εκδόσεις Πατάκη (1999)
Οι "Εξομολογήσεις", έργο κλασικό που γνώρισε τεράστια απήχηση στον δυτικό κόσμο, είναι η ιστορία της νεότητας του Αυγουστίνου και η μαρτυρία της πνευματικής του περιπλάνησης και της μεταστροφής του. Με το έργο αυτό ο Αυγουστίνος θεωρείται ότι εγκαινιάζει την παράδοση του εξομολογητικού λόγου, που επιχειρεί να διερευνήσει αυτό που ο ίδιος ονόμασε "άβυσσο της ανθρώπινης συνείδησης". Ο Αυγουστίνος των "Εξομολογήσεων" δεν είναι ο ίδιος για όλους τους μελετητές του. Από τις παλιότερες βιογραφίες του μέχρι τις νεότερες μελέτες υπάρχει τεράστια απόσταση. Καθένας προτείνει τη δι...
Ο ελληνικός εβραϊσμός
Σχολή Μωραΐτη. Εταιρεία Σπουδών Νεοελληνικού Πολιτισμού και Γενικής Παιδείας (1999)
Η ιστορία της τρέλας
Foucault Michel 1926-1984
Ηριδανός (2004)
Πασκάλ: "Όλοι οι άνθρωποι είναι τόσο αναπόφευκτα τρελοί που, όποιος δεν είναι τρελός, είναι διπλά τρελός". Κι ακόμη ένα κείμενο του Ντοστογιέφσκι αυτήν τη φορά, από το "Ημερολόγιο του Συγγραφέα": "Ο καλύτερος τρόπος για να σιγουρευτείς ότι εσύ είσαι ο γνωστικός, δεν είναι το να κλείσεις μέσα το γείτονά σου". Πρέπει να γραφτεί η ιστορία αυτής της "διπλής τρέλας" -αυτής της τρέλας που κάνει τους ανθρώπους να χρησιμοποιούν, για να επικοινωνούν και ν' αναγνωρίζονται, την ανοικτίρμονη γλώσσα της μη-τρέλας, με το δικαίωμα που τους δίνει η κυρίαρχη λογική να κλείνουν μέσα το γείτ...
Ο Ψυχάρης και η εποχή του
Συλλογικό έργο
Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών. Ίδρυμα Μανόλη Τριανταφυλλίδη (2005)
Ο παρών τόμος περιλαμβάνει τις ανακοινώσεις της ΙΑ΄ επιστημονικής συνάντησης του τομέα Μεσαιωνικών και Νέων Ελληνικών Σπουδών που πραγματοποιήθηκε τον Οκτώβριο του 2004 στη Θεσσαλονίκη και ήταν αφιερωμένη στον Ψυχάρη με την αφορμή της επετείου των 150 χρόνων από τη γέννηση και των 75 από τον θάνατό του. [...] Η εξαιρετικά συνοπτική παρουσίαση των ανακοινώσεων σε καμιά περίπτωση δεν εξαντλεί τον πλούτο και τις αποχρώσεις που περιλαμβάνει καθεμιά από αυτές. [...] (από το προλογικό σημείωμα της επιμελήτριας του τόμου) Περιέχονται οι εισηγήσεις: - Εμμανουήλ Κριαράς,...
50 χρόνια μετά...
Κούνιο - Αμαρίλιο Έρικα
Ιανός (2006)
Η κατάθεση ψυχής μιας Εβραιοπούλας που βασανίστηκε μαζί με την οικογένεια της και εκατομμύρια άλλους Εβραίους σε στρατόπεδα συγκεντρώσεως όπως το Άουσβιτς και το Ράβενσμπρουκ. Το κείμενο-μαρτυρία συνοδεύεται από πλούσιο φωτογραφικό υλικό της εποχής εκείνης Πενήντα χρόνια μετά όλα είναι ακόμα ζωντανά μέσα μου. Παρόλο που ο πόνος αμβλύνθηκε, η απορία, η κατάπληξη και η αγανάκτησή μου ολοένα μεγαλώνουν, μπροστά στο αδιανόητο, σ' αυτό που δεν μπορεί να δεχτεί η ψυχή του ανθρώπου με καμιά αιτιολόγηση, καμιά ερμηνεία: πώς είναι δυνατόν, πώς μπόρεσαν με τόση μαεστρία να ξεγελά...
Ν. Εγγονόπουλος 1907-1985. Εκατό χρόνια από τη γέννησή του
Συλλογικό έργο
Εθνικό Κέντρο Βιβλίου (2007)
"...Στον υπερρεαλισμό δεν προσεχώρησα ποτέ. Τον υπερρεαλισμό τον είχα μέσα μου, όπως είχα μέσα μου το πάθος της ζωγραφικής, από την εποχή που γεννήθηκα. Αλλά, για να βρω τον δρόμο μου τον αληθινό, τον υπερρεαλιστικό, για να μπορέσω να εκδηλωθώ ελεύθερα και απερίσπαστα, αυτό το χρωστώ σε δύο κορυφαίους, στις δύο μεγαλύτερες μορφές που παρουσίασε ποτέ, ίσαμε τώρα, εξ όσων γνωρίζω, το παγκόσμιο υπερρεαλιστικό κίνημα. Ευτύχησα (το λέγω για τρίτη φορά), ευτύχησα να γνωρίσω τον μεγάλο ποιητή Ανδρέα Εμπειρίκο και τον μεγάλο ζωγράφο, τον μεγάλο Βολιώτη Γεώργιο ντε Κήρυκο. Συγκαταλ...
Ν. Εγγονόπουλος 1907-1985. Εκατό χρόνια από τη γέννησή του
Συλλογικό έργο
Εθνικό Κέντρο Βιβλίου (2007)
"...Στον υπερρεαλισμό δεν προσεχώρησα ποτέ. Τον υπερρεαλισμό τον είχα μέσα μου, όπως είχα μέσα μου το πάθος της ζωγραφικής, από την εποχή που γεννήθηκα. Αλλά, για να βρω τον δρόμο μου τον αληθινό, τον υπερρεαλιστικό, για να μπορέσω να εκδηλωθώ ελεύθερα και απερίσπαστα, αυτό το χρωστώ σε δύο κορυφαίους, στις δύο μεγαλύτερες μορφές που παρουσίασε ποτέ, ίσαμε τώρα, εξ όσων γνωρίζω, το παγκόσμιο υπερρεαλιστικό κίνημα. Ευτύχησα (το λέγω για τρίτη φορά), ευτύχησα να γνωρίσω τον μεγάλο ποιητή Ανδρέα Εμπειρίκο και τον μεγάλο ζωγράφο, τον μεγάλο Βολιώτη Γεώργιο ντε Κήρυκο. Συγκαταλ...
Κωστής Παλαμάς, ο ποιητής και ο κριτικός
Συλλογικό έργο
Μεσόγειος (2007)
Τα τελευταία χρόνια, μετά από μια μεγάλη περίοδο σιωπής και κάπως απροσδόκητα, έχει αρχίσει να αναζωπυρώνεται το ενδιαφέρον για το κριτικό και ποιητικό έργο του Κωστή Παλάμα, του ανθρώπου που επί τριάντα και πλέον χρόνια κατείχε προνομιακή θέση στην ιεραρχία των ελλήνων ποιητών. Ως εκ τούτου, σήμερα παρατηρείται μια σημαντική αύξηση των τεκμηρίων που προδίδουν αυτό το ανανεωμένο ενδιαφέρον. Σε αυτά τα τεκμήρια συγκαταλέγονται και τα κείμενα που περιλαμβάνονται στον παρόντα τόμο: κείμενα που φωτίζουν άγνωστες πτυχές του παλαμικού έργου ή πραγματεύονται διεξοδικά τις πιο γνωσ...
Πρακτικά Α΄ Πανελληνίου Συνεδρίου για τον Γιάννη Σκαρίμπα
Συλλογικό έργο
Διάμετρος (2007)
Εξόριστος για πάντα από την ιστορία της "Νεοελληνικής Λογοτεχνίας" του Κ.Θ. Δημαρά, ο Γιάννης Σκαρίμπας καταλαμβάνει, αντίστοιχα, μια παράγραφο δεκαεξίμισι και άλλη μία δεκατρισίμισι αράδων στις ιστορίες της νεοελληνικής λογοτεχνίας του Mario Vitti και του Λίνου Πολίτη, ο οποίος του επέθεσε τον τίτλο του "ιδιότυπου και απροσάρμοστου και στην ποίηση και στην πεζογραφία". Όσον αφορά την σύγχρονή μας "Εισαγωγή στη Νεότερη Ελληνική Λογοτεχνία" του Roderick Beaton, εκεί ο Σκαρίμπας κατάφερε να έχει ελάχιστα μεγαλύτερο εκτόπισμα (δεκαεννέα αράδες). Ωστόσο, σε κάθε περίπτωση σπανί...
Το Ολοκαύτωμα στις μαρτυρίες των Ελλήνων Εβραίων
Αμπατζοπούλου Φραγκίσκη
Επίκεντρο (2007)
Τα τελευταία χρόνια έχει επισημανθεί η ανάγκη συστηματικής έρευνας για τη μελέτη του εβραϊσμού της Θεσσαλονίκης. Η συγκέντρωση και η δημοσίευση μαρτυριών για τους διωγμούς των Ελλήνων Εβραίων αποτελεί συμβολή στην καλλιέργεια της ιστορικής μνήμης αλλά και στο ζήτημα της μελέτης των μειονοτήτων στην Ελλάδα. Σκοπός αυτού του βιβλίου είναι να ανασύρει από την αφάνεια πτυχές της προσωπικής ιστορίας, όπως εκφράζονται στις γραπτές και προφορικές μαρτυρίες των Εβραίων επιζώντων, και να επιχειρήσει μια προσέγγιση του φαινομένου της ναζιστικής γενοκτονίας καθώς και των ζητημάτων...
Εισαγωγή στην ποίηση του Εγγονόπουλου
Συλλογικό έργο
Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης (2008)
Στον τόμο ανθολογούνται κείμενα κριτικής για το ποιητικό έργο του "υπερρεαλιστή" Nίκου Eγγονόπουλου που καλύπτουν μια περίοδο περίπου εβδομήντα χρόνων, από το 1938, χρονιά που κυκλοφόρησε η πρώτη ποιητική συλλογή του "Mην ομιλείτε εις τον οδηγόν", μέχρι σήμερα. Στόχος της ανθολόγησης είναι να προσφέρει στον αναγνώστη τα απαραίτητα ερμηνευτικά κλειδιά για την κατανόηση του ποιητή Εγγονόπουλου και ταυτόχρονα να δώσει μια όσο το δυνατόν πληρέστερη εικόνα για την πρόσληψη του έργου του από την κριτική σε σχέση με τα ιστορικά, πολιτικά και πολιτισμικά συμφραζόμενα μιας περιόδου...
Εισαγωγή στην ποίηση του Εγγονόπουλου
Συλλογικό έργο
Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης (2008)
Στον τόμο ανθολογούνται κείμενα κριτικής για το ποιητικό έργο του "υπερρεαλιστή" Nίκου Eγγονόπουλου που καλύπτουν μια περίοδο περίπου εβδομήντα χρόνων, από το 1938, χρονιά που κυκλοφόρησε η πρώτη ποιητική συλλογή του "Mην ομιλείτε εις τον οδηγόν", μέχρι σήμερα. Στόχος της ανθολόγησης είναι να προσφέρει στον αναγνώστη τα απαραίτητα ερμηνευτικά κλειδιά για την κατανόηση του ποιητή Εγγονόπουλου και ταυτόχρονα να δώσει μια όσο το δυνατόν πληρέστερη εικόνα για την πρόσληψη του έργου του από την κριτική σε σχέση με τα ιστορικά, πολιτικά και πολιτισμικά συμφραζόμενα μιας περιόδου...
Η ανάβαση στο όρος Βεντού
Petrarca Francesco
Άγρα (2008)
Στις 26 Απριλίου 1336 ένας τριανταδυάχρονος ποιητής, ο Φραγκίσκος Πετράρχης, αποφασίζει να ανεβεί στην κορυφή ενός βουνού για να ατενίσει από ψηλά τη θέα. Αλλά εάν σήμερα μια τέτοια απόφαση μοιάζει τετριμμένη, τον 14ο αιώνα φαίνεται ότι ηχούσε παράδοξα. Γιατί να θέλει κανείς να κοιτάξει τη φύση αντί να ζήσει μέσα της; Τι κρύβεται άραγε πίσω από αυτή την πρωτόγνωρη επιθυμία; Ο πρώτος που αναρωτιέται και ταλαντεύεται είναι ο ίδιος ο ποιητής. Για να καταλάβει λοιπόν τί του συμβαίνει, καταγράφει τις σκέψεις του σε μια επιστολή που την απευθύνει σε έναν μοναχό. Στις αντιφάσεις τ...
Διαδρομή στην ποίηση
Συλλογικό έργο
Ίδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη (2009)
Τα κείμενα του κύκλου ομιλιών που οργάνωσε το 2004 η Βιβλιοθήκη του "Ιδρύματος Αικατερίνης Λασκαρίδη" γύρω από την ελληνική ποίηση και την πολύμορφη όσο και γόνιμη διαδρομή της από τα χρόνια του Μεσοπολέμου έως τη γενιά του ’70, με την πολύτιμη συμβολή της Καθηγήτριας του Πανεπιστημίου Αθηνών Ρίτσας Φράγκου-Κικίλια, και τη συμμετοχή εκλεκτών ομιλητών: Φραγκίσκη Αμπατζοπούλου, Γιώργος Αράγης, Στέφανος Διαλησμάς, Μορφία Μάλλη, Ελένη Πολίτου-Μαρμαρινού και Μίμης Σοφοκλέους. Με γλαφυρότητα και οξυδέρκεια, οι εισηγητές ανιχνεύουν το ποιητικό σύμπαν της περιόδου αυτής, εξετάζοντα...
Νίκος Εγγονόπουλος: Ο ζωγράφος και ο ποιητής
Συλλογικό έργο
Μουσείο Μπενάκη (2010)
Περιέχονται τα κείμενα: Ο Νικόλαος Μουτσόπουλος για τον Νίκο Εγγονόπουλο (τη συνέντευξη πήρε ο Λευτέρης Ξανθόπουλος) Ο Νάνος Βαλαωρίτης για τον Εγγονόπουλο (τη συνέντευξη πήρε ο Λευτέρης Ξανθόπουλος) Α': Ο ζωγράφος Νίκος Εγγονόπουλος - Wieland Schmied, "Ανάμεσα στον υπερρεαλισμό και το Βυζάντιο, στο θέατρο και το φολκόρ: σκέψεις για τον Νίκο Εγγονόπουλο". - Νίκη Λοϊζίδη, "Το χιούμορ ως μηχανισμός υπέρβασης της "έξαλλης ελληνολατρίας" του Νίκου Εγγονόπουλου" - Νίκος Δασκαλοθανάσης, "Ο Εγγονόπουλος σουρεαλιστής;" - Σωτήρης Σόρογκας, "Ο Εγγονόπουλος και η παράδοση"...
Ανάμεσα σε ερωτιδείς και αγγέλους
Συλλογικό έργο
Απόπειρα (2010)
Από τι είναι φτιαγμένοι οι άγγελοι; Πόσοι άγγελοι χωρούν στο κεφάλι μιας καρφίτσας; Πώς θα ήταν να κουβεντιάζεις με έναν άγγελο; Μπορείς να τον αγγίξεις; Πώς αντιλαμβάνεται κανείς την παρουσία ενός αγγέλου; Είναι μερικά από τα ερωτήματα για αυτά τα μεγαλοπρεπή και μυστηριώδη πλάσματα που έχουν τροφοδοτήσει θρύλους και παραμύθια, και πυροδότησαν τη φαντασία των μεγάλων συγγραφέων.
Σαλαμπό
Flaubert Gustave 1821-1880
Alter - Ego ΜΜΕ. Α.Ε. (2011)
Στη γιορτή στους κήπους του ανακτόρου του Αμίλκα, στρατηγού των Καρχηδονίων, την επαύριον της λήξης του πολύχρονου πρώτου καρχηδονιακού πολέμου ανάμεσα στη Ρώμη και την Καρχηδόνα, καλεσμένοι είναι οι μισθοφόροι που πολέμησαν στο πλευρό των Καρχηδονίων: ένας πολυεθνικός στρατός αποτελούμενος από Γαλάτες, Έλληνες και Αφρικανούς. Η γιορτή έχει βίαιη κατάληξη. Οι απλήρωτοι μισθοφόροι μεθούν κι αρχίζουν να επιδίδονται σε βανδαλισμούς και ιερόσυλες πράξεις. Με την παρέμβαση της ωραίας Σαλαμπό, ιέρειας της Τανίτ και κόρης του Αμίλκα, τα στρατεύματα των μισθοφόρων αποχωρούν. Ο Μάτο...
Για μια ιστορία της ελληνικής λογοτεχνίας του εικοστού αιώνα: Προτάσεις ανασυγκρότησης, θέματα και ρεύματα
Συλλογικό έργο
Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης (2012)
Το βιβλίο περιλαμβάνει 33 μελέτες παλαιότερων και νεότερων νεοελληνιστών, πανεπιστημιακών και κριτικών, που συγκροτούν μια εναλλακτική, πολυπρισματική και ιστορικά προσανατολισμένη θεώρηση της νεοελληνικής λογοτεχνίας του 20ού και των αρχών του 21ου αιώνα. Εστιάζει στη λογοτεχνική δημιουργία και στις σχέσεις της με την ευρωπαϊκή, στην ιστοριογραφία και στην κριτική ως διαμορφωτή λογοτεχνικών αντιλήψεων. Παράλληλα εξετάζεται το έργο που αποτέλεσε το αρχικό έναυσμα: η οκτάτομη "Ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας" του Αλέξανδρου Αργυρίου, στη μνήμη του οποίου αφιερώθηκε τον...