Πλούταρχος
Ploutarchos
Ο Πλούταρχος (περ. 45 - περ. 120 μ.Χ.) καταγόταν από εύπορη αριστοκρατική οικογένεια της Χαιρώνειας της Βοιωτίας, όπου γεννήθηκε και έζησε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του. Φοίτησε στην Ακαδημία της Αθήνας και ταξίδεψε στην Ελλάδα, στην Αλεξάνδρεια, στη Μικρά Ασία και την Ιταλία. Επισκέφθηκε τουλάχιστον δύο φορές τη Ρώμη, όπου συνδέθηκε με κύκλους του αυτοκρατορικού περιβάλλοντος. Έχαιρε μεγάλου σεβασμού και τιμήθηκε με διάφορα δημόσια αξιώματα. Επί "πολλάς πυθιάδας", τουλάχιστον είκοσι χρόνια, διετέλεσε πρωθιερέας του μαντείου των Δελφών. Έμεινε γνωστός ως ο μεγάλος βιογράφος της αρχαιότητας, χάρη στους πενήντα (από τους οποίους σώζονται οι 48) "Βίους Παραλλήλους επιφανών Ελλήνων και Ρωμαίων". Το έργο του περιλαμβάνει επιπλέον περίπου διακόσια (σώζονται 78) κείμενα ποικίλης θεματολογίας, δοκίμια, ομιλίες και διαλόγους, στο σύνολο των οποίων δόθηκε, όχι απολύτως εύστοχα, ο τίτλος "Ηθικά". Η επίδραση που άσκησε το έργο του Πλούταρχου ήταν τεράστια. Έχει γραφτεί ότι μέσα από αυτό έχουμε όλοι οι μεταγενέστεροι γνωρίσει την ελληνική και τη ρωμαϊκή αρχαιότητα. Ειδικά μεταξύ του 16ου και του 18ου αιώνα η διάδοσή του στους μορφωμένους ευρωπαϊκούς κύκλους δεν απείχε εκείνης της Βίβλου. Στους θαυμαστές του και σ' εκείνους που άντλησαν από αυτό κατά τους τελευταίους αιώνες συγκαταλέγονται, ενδεικτικά, ο Έρασμος, που μετέφρασε στα λατινικά και αφιέρωσε στον Ερρίκο Η΄ το "Πως αν τις διακρίνοιε τον κόλακα του φίλου"· ο Μονταίν, που εμπνεύστηκε τις "Δοκιμές" του από τα "Ηθικά"· ο Σαίξπηρ, που βάσισε στους "Βίους" τις ρωμαϊκές τραγωδίες του· ο Ρουσσώ και ο Γκαίτε, που κατέτασσαν τον Πλούταρχο στους αγαπημένους τους συγγραφείς· ο Μπετόβεν, που τον εκτιμούσε όσο και τον Όμηρο και αναζήτησε στο έργο του στήριγμα όταν έχανε την ακοή του· ο Έμερσον και οι υπερβατιστές· ο Καβάφης, στο "Απολείπειν ο Θεός Αντώνιον", στους "Αλεξανδρινούς βασιλείς" κ.α., ενώ οι "Παράλληλοι Βίοι" ήταν το αγαπημένο ανάγνωσμα του Ναπολέοντα. Η μελέτη του Πλούταρχου εγκαταλείφθηκε κατά τον 19ο αιώνα, κυρίως επειδή το έργο του αποδεικνυόταν αναξιόπιστο για την ιστορική ανασύνθεση του ελληνορωμαϊκού παρελθόντος. Εντούτοις ο ίδιος δεν ενδιαφερόταν τόσο για την ιστορική ακρίβεια, όσο για το χαρακτήρα και την ψυχολογία των ηρώων του, καθώς και για την ηθική διάσταση των πράξεών τους. Κατά τις τελευταίες δεκαετίες του 20ού αιώνα το ενδιαφέρον για το έργο του Πλούταρχου ώς έναν βαθμό αναζωπυρώθηκε, ωστόσο περιορίστηκε κυρίως στην ακαδημαϊκή κοινότητα.
Περί ευθυμίας
Πλούταρχος
Ηλιοδρόμιον (2002)
Μες από τα βάθη του χρόνου, ο σοφός Πλούταρχος μας παραδίδει έναν αξιόπιστο πλοηγό που αποδεικνύεται εξαιρετικά πολύτιμος για το ταξίδι μας σε μια ταραγμένη εποχή, όπως αυτή που ζούμε... Ο θυμός, θυμικόν ή θυμοειδές, είναι η σφαίρα εκείνη της ψυχής που περικλείει το συναίσθημα και την βούληση. Λόγω της ενδιάμεσης φύσης του, αποτελεί το "κλειδί" για την ενοποίηση των διαφόρων μερών της ψυχής. Η ευθυμία ως αρίστη κατάσταση του θυμικού κέντρου εξετάζεται στο παρόν έργο σε είκοσι μεστά κεφάλαια. Την ευθυμία οφείλουμε να την αναζητήσουμε εντός μας, έχει εσωτερική διάσταση, α...
Περί της Αλεξάνδρου τύχης ή αρετής
Πλούταρχος
Σύγχρονοι Ορίζοντες (2001)
"Αν εξέταζες την παιδεία, που επέβαλε ο Αλέξανδρος, θα έβλεπες ότι έμαθε στους Υρκανούς να παντρεύονται και στους Αραχώσιους να καλλιεργούν τη γη, πως έπεισε τους Σογδιανούς να τρέφουν τους γονείς τους και να μην τους σκοτώνουν, του Πέρσες να σέβονται τις μητέρες τους, αλλά και να μην τις παντρεύονται. Ω η θαυμαστή εκείνη φιλοσοφία του, μέσω της οποίας οι Ινδοί προσκυνούν τους ελληνικούς θεούς, κι οι Σκύθες θάβουν τους νεκρούς και δεν τους τρώνε... Πιο ευτυχισμένοι, λοιπόν, είναι αυτοί που υποτάχθηκαν στον Αλέξανδρο από εκείνους που ξέφυγαν από την εξουσία του, γιατί αυτών...
Περί ποταμών και όρων επωνυμίας. Σταθμοί παρθικοί. Τεμάχια τινά και μαρτυρίαι. Μαρτυρίαι και τεμάχια. Περίπλους
Πλούταρχος
Νέα Θέσις (1999)
Πλούταρχος
Πλούταρχος
Στιγμή (1998)
Το έργο του Πλουτάρχου άσκησε τεράστια επίδραση στην ευρωπαϊκή διανόηση (Έρασμος, Ρουσσώ, Γκαίτε κ.ά.) και γονιμοποίησε ποικιλοτρόπως σημαντικές εθνικές λογοτεχνίες (Σαίξπηρ, Κορνήλιος, Ρακίνας, Σίλλερ κ.ά.), ενώ συγχρόνως υπήρξε το προσφιλές εγκόλπιο βασιλέων, ηγεμόνων και γενικότερα ανθρώπων της δράσης, όπως οι Ερρίκος Η΄, Ναπολέων, Φριδερίκος της Πρωσσίας, Ουάσιγκτον, Φραγκλίνος κ.ά. Οι ηθικοφιλοσοφικές και παιδαγωγικές πραγματείες των "Ηθικών", με την πληθώρα των ψυχολογικών -κατεξοχήν- παρατηρήσεών τους, εκτιμήθηκαν ιδιαιτέρως όχι μόνο από τη χριστιανική γραμματεία, αλ...