Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Ανήκουμε στη Δύση; Τι μας συνδέει με τη Δύση και τι μας χωρίζει; Οι Έλληνες "δώσαμε τα φώτα" στους Δυτικούς; Ή είναι οι Δυτικοί που διέσωσαν την αρχαιοελληνική κληρονομιά, ενώ εμάς μας απέκοψε από αυτήν ο χριστιανισμός και η τουρκοκρατία; Το κυρίως πεδίο όπου μπορούν να απαντηθούν αυτά τα ερωτήματα, δεν είναι τα ιστορικά γεγονότα. Είναι οι προϋποθέσεις τους: τα κίνητρα- αιτίες και οι σκοποί, το "νόημα" που δίνουμε οι άνθρωποι στην ύπαρξη, στον κόσμο, στην Ιστορία. Πεδίο όπου γεννιώνται οι συγκλίσεις και οι διαφορές Ελληνισμού και Δύσης, είναι η φιλοσοφία. Χωρίς σπουδή τω...

"Βελτιώσεις" και συνθηματολογικός ριζοσπαστισμός είναι σκέτη απάτη. Ή θα εξαλειφθεί το υπάρχον πολιτικό σύστημα και οι διαπλεκόμενοι μαζί του "στύλοι της ανομίας" ή οριστικοποιείται η εξάλειψη του Ελληνισμού από τη σκηνή της Ιστορίας. Ο κόμπος έχει φτάσει στο χτένι, το μαχαίρι στο κόκαλο. Δεν αρκεί να φύγουν τα πρόσωπα. Για να λειτουργήσει η ζωή πρέπει να αλλάξουν ριζικά οι θεσμοί. Ποιός μπορεί να τολμήσει την καισαρική τομή; Η ανάκαμψη από τη συντελεσμένη καταστροφή της πολιτικής-κρατικής υπόστασης των Ελλήνων δεν είναι εύκολο εγχείρημα. Αλλά γι’ αυτό είναι και πρόκληση γι...

Το 1986 γράφεται και δημοσιεύεται στο Βήμα η επιφυλλίδα "Finis Graeciae: η Ελλάδα τέλειωσε, τη σκοτώσαμε εμείς". Είκοσι πέντε χρόνια πριν την κατάρρευση του κράτους, την οικονομική καταστροφή, την απώλεια ανεξαρτησίας της χώρας. Δεν χρειαζόταν προφητικό χάρισμα για την πρόβλεψη, αρκούσε ελάχιστη οξυδέρκεια. Ήταν φανερή η κατεδάφιση κάθε στοιχείου ζωντανής συνέχειας του Ελληνισμού, μεθοδική σαν προγραμματισμένη: Μονοτονικό, εξοβελισμός των Αρχαίων από τα σχολειά, στρέβλωση της Ιστορίας, καταργημένη η αξιολόγηση της ποιότητας, σε διωγμό η αριστεία. Χλεύη μανιασμένη για τον π...

Από τον Αύγουστο του 2010 μέχρι σήμερα 180 πρόσωπα των Γραμμάτων, των Επιστημών και των Τεχνών απαντούν στην Κρυσταλία Πατούλη με βάση το ερώτημα "Ποιες αιτίες μας έφεραν ως εδώ και κυρίως τι πρέπει να κάνουμε;" και 19 πρόσωπα από αυτά απαντούν σε υποερωτήματα ανάλογα με την επικαιρότητα, στο πλαίσιο της έρευνας που δημοσιεύτηκε στο tvxs.gr, δημιουργώντας έναν δημόσιο διάλογο με πάνω από 280 άρθρα και συνεντεύξεις. Τα συμπεράσματα της έρευνας παρουσιάζονται αναλυτικά στο ανά χείρας βιβλίο. Τα έσοδα της παρούσας έκδοσης θα διατεθούν στο ΚΕΘΕΑ, που συμβάλλει καθοριστικά ε...

Μοιάζει τελευταία να μεγαλώνει ο αριθμός των ανθρώπων που ψάχνουν, με σοβαρότητα και συνέπεια, απάντηση στο ερώτημα: Γιατί, διακόσια χρόνια τώρα, θέλουμε να γίνουμε ένα σωστά οργανωμένο, λειτουργικό, προηγμένο ευρωπαϊκό κράτος - και δεν τα καταφέρνουμε. Τί φταίει, ποιος μας εμποδίζει, πού σκοντάφτουμε.

"Το σήμερα έρχεται από το χθες, το μέλλον αναδύεται από το παρελθόν". Από το χθες προέκυψαν δύο πολιτισμικά "παραδείγματα" καθοριστικά της ανθρώπινης Ιστορίας: Το ελληνικό κοινωνιοκεντρικό και το δυτικοευρωπαϊκό (μεταρωμαϊκό) ατομοκεντρικό "παράδειγμα". Αντιθετικά τα δύο "παραδείγματα", ασύμπτωτα, η πραγματοποίηση του ενός προϋποθέτει τη συνεπή άρνηση-απόρριψη του άλλου. Ο παγκοσμιοποιημένος σήμερα πολιτισμός της "Δύσης" είναι η αντιστροφή των όρων του κάποτε ελληνικού πολιτισμού, το αναποδογύρισμα (σαν αντεστραμμένο γάντι) των προϋποθέσεων και των στόχων του. Η υπενθύμι...

Η πρώτη έκδοση του βιβλίου έγινε πριν από 54 χρόνια, το 1961, ενώ η δεύτερη έκδοση (1969) έγινε σε μέρες δύσκολες: στρατιωτική δικτατορία στην Ελλάδα και ο πνιγμός για τη λεηλασία της ανθρωπιάς μας και την καπηλεία της θρησκευτικότητας αυτού του τόπου σημαδεύουν τον πρόλογό του. Στην τέταρτη έκδοση (1981), ο συγγραφέας βρήκε την ευκαιρία να κάνει μερικές φραστικές διορθώσεις και να προσαρμόσει το κείμενο στην τρέχουσα γραμματική καθώς και να προσθέσει το μικρό ταξιδιωτικό αφιέρωμα "έρημος", που συμπλήρωνε στο κλίμα της πρώτης εκείνης Πείνας και δίψας. Στην παρούσα έ...

"Όσοι ασκούν κριτική είναι καταδικασμένοι να μετέχουν, κατά κάποιο τρόπο, στη μοίρα της Κασσάνδρας. Ακόμα κι όταν βλέπουν απολύτως καθαρά, δεν έχουν κανένα τρόπο να αποδείξουν αυτό που βλέπουν, και μπορεί να μη γίνουν πιστευτοί. Όμως η Κασσάνδρα είχε δίκιο". George Steiner Το βιβλίο είναι αφιερωμένο στον εγγύτατο φίλο, Γιώργο Καράμπελα.

Το βιβλίο αυτό δεν ζητάει να πείσει για τις θέσεις του, ούτε να μεταπείσει υποθετικούς αντιπάλους. Δεν είναι μια "απολογητική" της χριστιανικής πίστης και δεν επιδιώκει να προσηλυτίσει στις απόψεις του τον αναγνώστη. Έχει μια και μόνη φιλοδοξία: Να ξεχωρίσει αυτό που είναι η χριστιανική πίστη, απ’ ό,τι δεν είναι χριστιανική πίστη. Κι αυτό να γίνει με τρόπο προσιτό στον μέσο, όπως λέμε, "διανοούμενο" άνθρωπο - σε αυτή την "ταλαίπωρη γενιά, τη θρεμμένη με λογική και Διαφωτισμό", καθώς λέει ο ποιητής. Να αναιρέσει το βιβλίο, όσο το μπορεί, τη σύγχυση, που συχνά μάς κάνει να απ...

"Γνωρίζουμε τον έρωτα μόνο στην απόσταση της αποτυχίας. Πριν την αποτυχία δεν υπάρχει γνώση· η γνώση έρχεται πάντα μετά τη βρώση του καρπού. Σε κάθε έρωτα ξαναζεί η εμπειρία της γεύσης του παραδείσου και της απώλειας του παραδείσου. Σπουδάζουμε τον έρωτα μόνον εξόριστοι από την πληρότητα της ζωής που αυτός χαρίζει". Ο συγγραφέας δηλώνει για το βιβλίο: "Από τη δουλειά μου αγαπώ πολύ κυρίως ένα βιβλίο, το "Σχόλιο στο Άσμα Ασμάτων", που ο τίτλος του είναι μάλλον συμβατικός, μάλλον αφορμή είναι το Άσμα Ασμάτων για ένα δοκίμιο για τον Έρωτα. Νομίζω ότι με εκφράζει περισσότερο...

"Κοιτάξτε γύρω σας εδώ στην Αμερική: μόλις ο Έλληνας αποκτήσει χρήματα, θα φωνάξει αμερικάνο αρχιτέκτονα να του χτίσει "μοδέρνα" εκκλησιά και αμερικάνο ζωγράφο να τη ζωγραφίσει. Δεν έχει μάτια να δει, ποια θέση έχουν οι βυζαντινές και μεταβυζαντινές εικόνες στις μεγάλες γκαλερί και στα μουσεία της Αμερικής - εικόνες κλεμμένες ίσως από το χωριό του πατέρα του, για το οποίο ντρέπεται ο σημερινός Έλληνας. Ούτε υποψιάζεται, ποια θέση έχει η βυζαντινή μουσική στις μουσικές ακαδημίες του κόσμου σήμερα - θεωρεί υπέρτερο πολιτισμό το αρμόνιο και την τετραφωνία. Είναι τόσο βαθιά ποτ...

Το βιβλίδιο αυτό συγκεφαλαιώνει επιγραμματικά τη φιλοσοφική οπτική ή πρόταση της οντολογίας του προσώπου. Προτάσσει τις γνωσιοθεωρητικές προϋποθέσεις συν-εννόησης στο πεδίο του οντολογικού (υπαρκτικού) προβληματισμού. Συντομογραφεί τις δυο απόπειρες εμπειρικής διασάφησης του οντολογικού ερωτήματος που προηγούνται ιστορικά: την πλατωνική και τη χαϊντεγγεριανή. Και συγκεφαλαιώνει την προσωποκεντρική οντολογία σε επιτομή χτισμένη με αφορισμούς, που η μεταξύ τους σύνδεση σημαίνεται από την αρίθμησή τους με δεκαδικούς.

Το αίνιγμα του θανάτου, όπως και το ανεξήγητο του έρωτα, δεν φωτίζονται με τον ατομοκεντρισμό των απαιτήσεων της νόησης, φωτίζονται μόνο από την οδό της μετοχής. Και η μετοχική γνώση κερδίζεται μόνο μέσα από το άθλημα της ελευθερίας, δηλαδή της ερωτικής αυτοπαραίτησης και αυτοπροσφοράς. Μια υποχρεωτική αθανασία θα ήταν μια εξ ορισμού κόλαση. Η μόνη αιώνια μη-κόλαση που μπορεί να συλλάβει ο ανθρώπινος νους είναι: να υπάρχεις, επειδή ελεύθερα θέλεις να υπάρχεις, με πληρέστερη χαρά της ύπαρξης τον έρωτα. Είναι το εκκλησιαστικό ευ-αγγέλιο.

Η αξιοπρέπεια: ένα σιωπηρό, άκρως διακριτικό, χωρίς οργανική δομή και διακηρύξεις, χωρίς ηγεσία, λαϊκό κίνημα. Θεωρητική ραχοκοκαλιά και άξονας συνοχής του "κινήματος", η Γενιά του ’30: οι Δοκιμές του Σεφέρη, τα πεζά του Ελύτη, ο Θεοτοκάς, ο Πικιώνης, ο Τσαρούχης, ο Ζήσιμος Λορεντζάτος, ο Εγγονόπουλος, ο Γκάτσος, ο Μάνος Χατζηδάκις. Άλλη υποδομή της ελληνικής αξιοπρέπειας δεν διαθέτουμε. Η Γενιά του ’30 έδειξε ότι, για το ριζικά αποτυχημένο, θλιβερό και κωμικό μεταπρατικό μας κρατίδιο, εκσυγχρονισμός σημαίνει εξελληνισμός. Ενεργό μετοχή στο ευρωπαϊκό γίγνεσθαι εγγυάται ο ελ...

Το βιβλίδιο αυτό συγκεφαλαιώνει επιγραμματικά τη φιλοσοφική οπτική ή πρόταση της οντολογίας του προσώπου. Προτάσσει τις γνωσιοθεωρητικές προϋποθέσεις συν-εννόησης στο πεδίο του οντολογικού (υπαρκτικού) προβληματισμού. Συντομογραφεί τις δυο απόπειρες εμπειρικής διασάφησης του οντολογικού ερωτήματος που προηγούνται ιστορικά: την πλατωνική και τη χαϊντεγγεριανή. Και συγκεφαλαιώνει την προσωποκεντρική οντολογία σε επιτομή χτισμένη με αφορισμούς, που η μεταξύ τους σύνδεση σημαίνεται από την αρίθμησή τους με δεκαδικούς.

Το αίνιγμα του θανάτου, όπως και το ανεξήγητο του έρωτα, δεν φωτίζονται με τον ατομοκεντρισμό των απαιτήσεων της νόησης, φωτίζονται μόνο από την οδό της μετοχής. Και η μετοχική γνώση κερδίζεται μόνο μέσα από το άθλημα της ελευθερίας, δηλαδή της ερωτικής αυτοπαραίτησης και αυτοπροσφοράς. Μια υποχρεωτική αθανασία θα ήταν μια εξ ορισμού κόλαση. Η μόνη αιώνια μη-κόλαση που μπορεί να συλλάβει ο ανθρώπινος νους είναι: να υπάρχεις, επειδή ελεύθερα θέλεις να υπάρχεις, με πληρέστερη χαρά της ύπαρξης τον έρωτα. Είναι το εκκλησιαστικό ευ-αγγέλιο.

Το έμβρυο δεν "ξέρει" τίποτα για τον τρόπο της ύπαρξής του μετά τη γέννηση - για τη μετά τον θάνατό του ζωή. Κανένα έμβρυο δεν "γύρισε πίσω" ποτέ, να ξαναγίνει έμβρυο μετά τη γέννησή του, ποτέ δεν επέστρεψε ως βρέφος στα έμβρυα, να τα "πληροφορήσει" ποια θα είναι η υπαρκτική τους πραγματικότητα μετά τη γέννησή τους! Ο άνθρωπος έρχεται στη ζωή με πλήρη άγνοια και απόλυτη μοναξιά, όπως και φεύγει από τα εγκόσμια με πλήρη άγνοια για την πραγματικότητα τη μετά τον θάνατό του. Πραγματικότητα, ίσως, ανάλογη με τη διαφορά ανάμεσα στο έμβρυο και το λογικό υποκείμενο.

Το έμβρυο δεν "ξέρει" τίποτα για τον τρόπο της ύπαρξής του μετά τη γέννηση - για τη μετά τον θάνατό του ζωή. Κανένα έμβρυο δεν "γύρισε πίσω" ποτέ, να ξαναγίνει έμβρυο μετά τη γέννησή του, ποτέ δεν επέστρεψε ως βρέφος στα έμβρυα, να τα "πληροφορήσει" ποια θα είναι η υπαρκτική τους πραγματικότητα μετά τη γέννησή τους! Ο άνθρωπος έρχεται στη ζωή με πλήρη άγνοια και απόλυτη μοναξιά, όπως και φεύγει από τα εγκόσμια με πλήρη άγνοια για την πραγματικότητα τη μετά τον θάνατό του. Πραγματικότητα, ίσως, ανάλογη με τη διαφορά ανάμεσα στο έμβρυο και το λογικό υποκείμενο.

"Το "Πρόσωπο και ο έρως" είναι από τα σημαντικότερα ελληνικά φιλοσοφικά συγγράμματα στον 20ό αιώνα. Διερευνά το ερώτημα για τη δυνατότητα πρόσβασης του ανθρώπου στην υπερβατική Αιτιώδη Αρχή των υπαρκτών και της ύπαρξης. Ο Χρήστος Γιανναράς καταδείχνει με συνέπεια ότι η ατομοκεντρική νοησιαρχία της Δυτικής φιλοσοφικής παράδοσης οδηγεί σε αξιέδοξες πολώσεις τον προβληματισμό. Δεν μπορούμε να γνωρίσουμε την πραγματικότητα μόνο με την κατανόηση εννοιών· η αλήθεια δεν εξαντλείται στη γλωσσική της διατύπωση. Κερδίζεται μόνο ως εμπειρική αμεσότητα αγαπητικής σχέσης, ελευθερία αυθυ...