Βακαλιός Αθανάσιος 1929-2018
Vakaliós Athanásios
Ο Θανάσης Βακαλιός γεννήθηκε το 1929 στο χωριό Εμμανουήλ Παπάς του νομού Σερρών. Στα εφηβικά του χρόνια συμμετείχε ενεργά στο εαμικό κίνημα. Σε ηλικία 15 χρονών έγινε γραμματέας της ΕΠΟΝ του χωριού του με 3.000 κατοίκους. Με την έναρξη του εμφυλίου διώχτηκε. Αγωνίστηκε από τις γραμμές του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας. Μετά την ήττα του ΔΣΕ βρέθηκε στη Βουλγαρία, στο Στρατόπεδο Μπερκόβιτσα. Εκεί έμεινε για λίγους μήνες. Αρχές του 1951 επιλέγεται από το κόμμα, καθώς και πολλοί άλλοι πρώην αντάρτες του ΔΣΕ, για τη μυστική στρατιωτική Σχολή 500 στην Πολωνία, που προορίζονταν να υπηρετήσουν τη γραμμή του κόμματος "Τα όπλα παρά πόδα". Το 1952 στέλνεται μαζί με άλλους στην Ουγγαρία, στην πόλη Οζντ, που λειτούργησε για ένα διάστημα, ως διαμεσολαβητικός σταθμός για παράνομη δουλειά στην Ελλάδα. Το 1952 με απόφαση του κόμματος αναλαμβάνει γραμματέας των νέων πολιτικών προσφύγων στην Ουγγαρία. Με πρωτόγνωρους, γρήγορους ρυθμούς μαθαίνει την ουγγρική γλώσσα. Εργάζεται ως στέλεχος της Κ.Ε. της ουγγρικής κομμουνιστικής νεολαίας (της DISZ) εκπροσωπώντας τους Ελληνες νέους. Γνωρίζει τη φοιτήτρια Χαρίκλεια Σιάκη. Μαζί κάνουν οικογένεια. Αποκτούν δύο αγόρια, τον Κώστα και το Γιώργο. Με παρότρυνση της Χαρίκλειας δίνει εξετάσεις στο Πανεπιστήμιο. Σπούδασε φιλοσοφία και κοινωνιολογία στο Πανεπιστήμιο Eotvos Lorand της Βουδαπέστης. Παράλληλα σπούδασε για δύο χρόνια αρχαία ελληνική λογοτεχνία και βυζαντινολογία στο "Ελληνικό Ινστιτούτο" του ίδιου πανεπιστημίου. Φέρει τον τίτλο του υποψηφίου διδάκτορα των ανθρωπιστικών επιστημών της Ουγγαρικής Ακαδημίας Επιστημών (1971) και του διδάκτορα φιλοσοφίας του πανεπιστημίου Eotvos Lorand (1973). Ως αναπληρωτής καθηγητής φιλοσοφίας δίδαξε θέματα φιλοσοφίας και κοινωνιολογίας στο Πολυτεχνείο Βουδαπέστης και σε άλλες πανεπιστημιακές σχολές της Ουγγαρίας. Το 1991 εκλέχτηκε αναπληρωτής καθηγητής κοινωνιολογίας του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης (Δ.Π.Θ.) και τρία χρόνια μετά τακτικός καθηγητής κοινωνιολογίας της εκπαίδευσης. Ανάπτυξε ευρεία ερευνητική δραστηριότητα ως κύριος ερευνητής και συντονιστής ερευνητικών προγραμμάτων. Ομότιμος καθηγητής του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης. Έφυγε από τη ζωή στις 11 Απριλίου 2018.
Για το σοσιαλισμό του 21ου αιώνα
Συλλογικό έργο
Νήσος (2009)
Τα άρθρα του βιβλίου βασίζονται στις εισηγήσεις που έκαναν οι συγγραφείς τους σε τέσσερα σεμινάρια που διοργάνωσε το Ινστιτούτο Νίκος Πουλαντζάς, το Μάιο και τον Ιούνιο 2007, με θέμα "Ο σοσιαλισμός τον 21ο αιώνα". Υπεύθυνοι των σεμιναρίων ήταν οι Θανάσης Βακαλιός και Στέλιος Μπαμπάς. Σε καθεμία από τις τέσσερις αυτές συναντήσειες, οι εισηγητές κατέθεσαν τις σκέψεις τους για ορισμένα από το πολλά θέματα που απασχολούν τη σύγχρονη ριζοσπαστική Αριστερά, ενώ μετά τις ομιλίες τους ακολούθησαν εκτεταμένες και ενδιαφέρουσες συζητήσεις, οι οποίες υπάρχουν στον ιστότοπο του Ινστιτο...
Γκέοργκ Λούκατς
Συλλογικό έργο
Αλεξάνδρεια (2006)
Ο Γκέοργκ Λούκατς είναι μια από τις κορυφαίες πνευματικές προσωπικότητες του 20ού αιώνα, όχι μόνο για το εύρος των γνώσεων και το βάθος των θεωρητικών του προσεγγίσεων, αλλά και επειδή το έργο του αποτελεί πεδίο συνάντησης ορισμένων από τα σημαντικότερα ρεύματα σκέψης των νεότερων χρόνων. Στην πνευματική πορεία του ούγγρου φιλοσόφου αναγνωρίζει κανείς με σαφήνεια τα αποτυπώματα του ρομαντισμού, της φαινομενολογίας και κυρίως του μαρξισμού, σε μια σειρά θεωρητικές επεξεργασίες που συσχετίζονται, στον ένα ή τον άλλο βαθμό, με τις πολιτικές του περιπέτειες. Τα κείμενα διακεκρ...
Έγινα αυτός που είμαι
Βακαλιός Αθανάσιος
Επίκεντρο (2012)
Το βιβλίο αυτό αποτελεί προσωπική μαρτυρία ενός αγωνιστή-διανοούμενου ταυτισμένου ιδεολογικά, πολιτικά, ηθικά και συναισθηματικά με την προσπάθεια κοινωνικής απελευθέρωσης του ανθρώπου, γραμμένο όχι με βάση κάποιον προδιαγεγραμμένο σκοπό, σχετικά με τη λειτουργία του στον αναγνώστη, αλλά υπαγορευμένου από τη μνήμη. Το ορθολογικό στοιχείο λειτούργησε μόνο στην οργάνωση του μνημονικού υλικού σε βιβλίο, καθώς και στη βιβλιογραφική τεκμηρίωση που το συνοδεύει - εκεί που αυτό θεωρήθηκε απαραίτητο. Ο συγγραφέας στο βιβλίο του παρακολουθεί ως ερευνητής τον εαυτό του, επιχειρώντ...
Είναι ο καπιταλισμός συμβατός με την ηθική;
Βακαλιός Αθανάσιος
Νήσος (2014)
Στην καρδιά των αναλύσεων και του προβληματισμού αυτού του βιβλίου είναι η αλήθεια ότι η λογική του κεφαλαιοκρατικού κέρδους και του ανταγωνισμού που διέπει το Κεφάλαιο, καθιστά ασύμβατη τη σχέση του με την Ηθική, στη βάση της οποίας είναι η αρχή του ανθρωπισμού. Η διαπίστωση αυτή αφορά και τους πολιτικούς που διαχειρίζονται τις υποθέσεις της εξουσίας του κεφαλαίου, τις υποθέσεις του σύγχρονου καπιταλιστικού συστήματος. Η οικονομική κρίση ως μορφή έκφρασης της δομικής κρίσης του συστήματος, που για τη χώρα μας και για άλλες χώρες έχει τα χαρακτηριστικά της ανθρωπιστικής κρί...
Η αριστερά χθες, σήμερα, αύριο
Βακαλιός Αθανάσιος
Βακαλιός (2004)
Το βιβλίο αυτό δεν είναι μια αυστηρά οριοθετημένη ιστορική μελέτη. Δεν παρακολουθεί την εξέλιξη και τις εναλλαγές της Αριστεράς σε μια αυστηρή χρονική ιστορική ακολουθία. Ασχολείται με θέματα που έχουν να κάνουν με το σύνθετο πρόβλημα ανάπτυξης της ιδεολογικής φυσιογνωμίας της Αριστεράς στο σημερινό σύγχρονο κόσμο, στη μελέτη των οποίων χρησιμοποιούνται και αξιοποιούνται οι αναγκαίες ιστορικές αναφορές σε μια αντίληψη της συνέχειας - ασυνέχειας - συνέχειας της Αριστεράς, με κοινό θεωρητικό πλαίσιο αναφοράς το έργο του Μαρξ και το μαρξισμό στην γνήσια παραλλαγή του με αναγκα...
Η ηθική ταυτότητα της Αριστεράς, χθες, σήμερα
Βακαλιός Αθανάσιος
Επίκεντρο (2010)
Στο βιβλίο αυτό ο συγγραφέας μελετά ένα κρίσιμο πρόβλημα, αυτό της σχέσης πολιτικής και ηθικής, της ατομικής και συλλογικής ηθικής. Ο προβληματισμός που διαπερνά όλο το βιβλίο, με την αναγκαία αναφορική τεκμηρίωση, απευθύνεται, κατεξοχήν, στους ανθρώπους της Αριστεράς που έχουν απορρίψει το σταλινισμό και αναζητούν τη δική τους σύγχρονη αριστερή ριζοσπαστική ιδεολογική ταυτότητα, μέρος της οποίας αποτελεί και η ηθική της ταυτότητα. Γενικότερα, απευθύνεται σε κάθε αριστερό με κριτικό πνεύμα, κάθε πολιτικής και ιδεολογικής απόχρωσης. Πρόκειται επίσης για ένα μελέτημα που ενδι...
Μπουχάριν
Miklós Kun
Θεμέλιο (2007)
Το τραγικό έτος 1937 για εκατομμύρια ανθρώπους, όταν κάθε βράδυ απήγαγαν από τις εστίες τους αθώους πολίτες, στη Μόσχα κυκλοφορούσε από στόμα σε στόμα μια ιστορία. Στη διαβόητη φυλακή της Λιουμπιάνκα, στο άλλοτε μέγαρο της ασφαλιστικής εταιρείας «Ρωσία», είχε κληθεί ένας ηλικιωμένος καθηγητής πανεπιστημίου. Ο ανακριτής με τη συνηθισμένη κίνηση κατηύθυνε στο πρόσωπό του το φως της λάμπας του γραφείου, και μηχανικά τον ρώτησε: - Κατηγορούμενε, αναγνωρίζεις την ενοχή σου; Ο αξιοσέβαστος επιστήμονας απόρησε: - Πώς είναι δυνατόν εγώ να είμαι κατηγορούμενος; Το πολύ να είμαι ύ...
Οι εμπειρίες του σοσιαλιστικού μετασχηματισμού στην Ουγγαρία
Berend Ivan T.
Ίδρυμα Μεσογειακών Μελετών (1989)
Παγκοσμιοποίηση και σοσιαλισμός
Βακαλιός Αθανάσιος
Εντός (2010)
Η παγκοσμιοποίηση είναι το ιστορικό όριο ύπαρξης του καπιταλισμού. Η διαιώνισή του επαυξάνει την αδυναμία του να διαχειριστεί τα προβλήματα που ο ίδιος δημιουργεί σε όλα τα επίπεδα και τις μορφές έκφρασης του ανθρώπου. Η σύγχρονη παραλλαγή του παρακολουθείται από το σύνδρομο του παράλογου και της καταστροφικότητας. Κοινωνιολογικά και ανθρωπολογικά η υπέρβασή του συναρτάται με την αναγκαιότητα του σοσιαλισμού... Η αποτυχία της σταλινικής παραλλαγής του μαρξιστικού - λενινιστικού μοντέλου σοσιαλισμού καθιστά απαραίτητη την επεξεργασία ενός θεωρητικού πλαισίου αναφοράς για...
Παλιννόστηση και ένταξη
Παρατηρητής (1999)
Τέχνη και πολιτική. Επιστήμη και τέχνη.
Βακαλιός Αθανάσιος
Προσκήνιο (2008)
Στο επίκεντρο αυτής της μελέτης είναι το πρόβλημα της κοινωνικής λειτουργίας της τέχνης, με αναφορά στη σχέση της με την πολιτική. Ο συγγραφέας, αποδεχόμενος την αρχή για την αυτονομία του καλλιτέχνη από την πολιτική -την όποια πολιτική-, τονίζει ότι η παραβίασή της είναι σε βάρος της γνησιότητας της τέχνης και της κοινωνικής λειτουργίας της. Στο πνεύμα αυτό προβαίνει σε μια κριτική θεώρηση του σοσιαλιστικού ρεαλισμού με αναφορά στο Λούκατς και στη σχέση Λούκατς Μπρεχτ, που από τη δεκαετία του 1930 και μετά δέσποζε στις συζητήσεις για τη μαρξιστική αισθητική. Ο συγγραφέα...